Morgunblaðið - 24.08.1932, Blaðsíða 2

2
MORGUNBL A ÐIÐ
Frá starfi lanðmœlingamanna
á htálenðintJ.'
Úr brjefi frá Steinþóri Sigurðssyni.
Frá því landmælingar lierfor- — bara mælitæki — heim a8 Mýri
ingjaráðsfns hófust hjer, skömmujea. 5 tíma gangur, og var orðið
eftir aldamótin, hefir verið lögð bjart veður þegar á daginn leið, Islóðirnar sýndu. Hjelt jeg að þeir
löng og kom lieim kl. Gþó um
morguninn hestlaus.
Skömmu síðar komu fjórir
Hreppamenn norður Sand og fekk
jeg að sitja á hesti hjá þeim ót
að íshól, en skömmu utar er af-
rjettargirðingin. Sá jeg hvergi
hestana, en þeír höfðu verið hjá
íshól um nóttina, eftir því sem
áhersla á, að mæla bygðir lands-
ins, en óbygðum slept, nema þeim
en kaldara í veðri en verið hafði
undanfarið. Tókum við þá fyrir
sem eru svo nærri bygð, að þær að mæla Mjóadal. Fórum fram
koma með á mæliblöð bygðanna.
Alt hálendið um miðbik landsins
hefir verið ómælt; og um það rætt,
hvaða mæliaðferðir ætti við það
að hafa.
Þangað til í fyrra, að gerð var
eins konar tilraun með hálendis-
mælingar. Yann einn hinna dönsku
liðsforingja að mælingum uppi á
fjöllum, og vann Steinþór Sigurðs-
sori magister með honum. í sumar
er hálendismælingunum haldið á-
fram, á sama hátt og í fýrra. -—
Hefir Steinþór ritað föður sínum,
SigÍ .Jónssyni skólastjóra, af starfi
þeiri’a fjelaga. Úr brjefum hans er
frásögnin, sem birtist hjer nýlega
um ótilegumannakofann við Gæsa-
vötn.
Bftirfarandi ’ brjefkaflar frá
Steinþóri Sigurðssyni gefa góða
hugthýnd um starf og 'erfiðleika
þeirra fjelaga.
I.
Ytri Mosum, 21. jóní 1932.
Við höfum breytt töluvert áætl-
un sem jeg sendi þjer, svo við
erum ekki komnir lengra suður
enn og var veðrið ástasða til þess.
Fór jeg frá Akureyri að kvöhlí
dags 4. þ. m. austur að Hálsi og
næsta dag að Víðikeri. Þar hitti
jeg fjelaga mína og fluttum við
strax með lítinn hluta farangurs-
in.s að Mýri (6. jóní) og tókum
þar frá mat til 11 daga og nauð-
synlegasta farangur og fluttum
með hestum vestur á fjöllin sunn-
an Timburvalladals og fórum þang
að með vagninn (7.), en sendum
hestana heim. Mældum síðan botn
Timburvalladals, en jeg hjelt gang
andi vestur og mældi vestur að
Hjaltadal og hluta af honum. Var
þarna all-grýtt og blautt, því
snjór var ekki tekinn með öllu heim að hinu tjaldinu, með nokk-
þar vestra, því þar er töluvert
hátt. Þann 9. jón, hjeldum við
suð-vestur með farangurinn á
vagninum. Gekk það illa í fyrstu
vegna ófærðar. Fórum við til
:skiftis með vagninn á snjó, og
tókum þá hjólin af og drógum
hann eins og sleða, éða við fórum
vfir grjóturðir. Gekk ferðin seint
og minkuðum við um farangurinn.
Komnmst við þannig suður að
miðdraginu á Hjaltadal, ca. 8
kílómetra á 6 tímum. Gekk ferð-
in vel síðustu 5 km., þá fórum
við á 2 tímum. Var nó tekið að
rigna töluvert og stönsuðum við,
tjölduðum og fórum að sofa. —
,Næsta morgun var hörkufrost ög
i.blindhríð, svo ekki sást tjaldið
nema í 100 metra fjarlægð. Höfð-”
um við aðeins lítið Ijett-tjald með
og stóðst það vel rokið', én altaf
skóf dálítið inn um dyráumbónað-
inn. Þótti þeim dönsku þettá ill
aðbóð og vildu helst strax niður
aftur, en jeg hjelt þeim þó í tjald-
dalinn og síðan austur í íshólsdal
alt austur að Fljóti og heim að
Mýri aftur þann 12. jóní. Næsta
dag mældi jeg umhverfið við
Mýri, en Jensen teiknaði.
Ætluðum við svo með farang-
urinn (og stóra tjaldið) suður að
Tungufelli (Mjóadal) næsta dag,
en hestarnir voru horfnir um morg
uninn og fundust ekki fyr en
undir kvöld. Höfðu haldið upp á
Þorvaldsdal undan flugu, sem kom
um morguninn. En þann 15. fórum
við suður Sprengisandsveg eins og
leið liggur hjá Tshól og fram
Mjóadal að Tungufplli, og mæld-
um um eftirmiðdaginn af dal-
bróninni syðri hluta dalsins.
Þ. 16. fór jeg vestur að litla
tjaldinu með öðrum dátanum, en
hinn fór með okkur hálfa leið, en
tók hestana til baka, en við geng-
um það sem eftir var. Mældi jeg
allan síðari hluta dagsins Hljalta-
dalsdrögin, alt vestur að Timbur-
valladal. Var það töluvert mikill
gangur þar um hálendið. Vorum
í litla tjaldinu um nóttina og
næsta morgun komu hinir tveir
með hestaná. Jensen hafði mælt
af Tungufelli þann 16., og fluttum
yið suður og vestur með allan
farangur og vagninn. Voru þar
enn 'meiri aurar en áður. Jeg reið
einn töluvert vestur — vestur
undir Bleiksmýrardal til þess að
skoða drögin og mátti víða teyma
heStinn végna bleytu. Fluttum alls
nál. 15 km. suðvéstur — vestur
undir Bleiksmýrardal syðst. Ann-
an dátann sendum við beint heim
strax um morguninn með hest,
sem hafði heltst hjá þeim Jensen
á leiðinni upp. Þeir hafa líklega
farið of slæman veg. Við mældum
nó þar vestra, og hjeldum síðan
urn hluta farangursins. Var það
beint í austur, en á leiðinni lentum
við í mesta klungri, þegar kom
í drögin og máttum taka stóran
krók á okkur, suður, og komum
fyrst í tjaldið kl. 2% um nóttina,
er. höfðum lagt al stað klukkan 5
um morguninn. Gengum við m’est-
ari típiann með })ví að áburður
var á 3 hestum af 4, en skiftumst
til að ríða á einum. Var leiðin
bennan dag alls 40 km. og vormn
við nó, bónir að mæla alt frá
Eyjafjarðarblaðinu austur fyrir
Skjálfandafljót, suður á móts við
Tungufell. Síðari hluta næsta dags
hjeldum við austur að Fljóti og
mældufti botninn í íshólsdal og
Skjálfandafljót, við sveiginn við
Sándmóladalsá og Krossá og eins
langt austur og hægt var að mæla
þ'ar frá. Fórum þetta gangandi
A-i: ca. 5 km. hvora leið, því við
ætluðum að hvíla hestana eftir
Torigu ferðiha. En nó hafði komið
fluga í dalnum og þeir voru allir
inu þennan dag. Næstu nótt var, á burt. Sást slóðin ót dalinn og
víst 6—7 stiga frost og hríð, mest sendum við strax annan dátann
þó skafrenningur og vildu þeir á eftir þeim. Hafði hann rakið
fara niður strax og ljet jeg til- ’slóðina alt að eyðibænum Mjóadal,
leiðast. Gerigum við\ án farangurs en sneri þá við •— þótti leiðin
hefðu haldið áfram dalinn og fór,
jeg langt fram eftir (með hnakk-
inn á bakinu), var það þá bara
stóð, svo' jeg hjelt aftur norður
Og upp á hálsinn yfir í Mjóadal.
Sá jeg þá okkar hesta vera norður
á hálsinum við girðinguna á leið
yfír í Mjóadal. Hafa verið lagðir
á hálsinn áður en við komum að
fshól. Náði jeg þeim svo og kom
tieim kl. 3, og bjriggumst þá til
að flytja ca. 8 km. suður í Ytri
Mosa. Komu þá tvéir piltar ór
Mentaskólanum, á skemtiför suð-
ur í Kiðagii. Mættum við þeim
aftur, er við koftium að Mosum
og var þá orðið áliðið og fengu
þeir að vera í litla tjaldinu okk-
ar um nóttina. Næsta 'morgun vorit
þeirra hestar á burtu og fófu þeir
gangandi heim á leið, en við mæld-
rim hjer fyrir austan, austur að
fljóti og mynnið á Oxnadal-Illa
gili-Hraunárdal-Kiðagili, alt suður
að Fljótsgili. Það var í gær. —
nótt kom maður á ferð suður á
Sand, til að bæta vörðurnar. Sagð-
ist hafa mætt piltunum hestlaus-
um við fshól.
I dag riðum við ca, 8 km. suð-
vestur á Gvendarhnjiik og mæld-
um. Komum heim rómlega kl. 2
og ætluðum að flytja ca. 4 km.
suður á Freínri Mosana, en nó
tók að rigna, svo við hættum við
það, til þess að væta ekki farang-
urinn fyrir svo stuttan flutning.
Á morgun, er ætlunin að mæla af
Kiðagilshnjók og flytja síðan 2
km. vestur í 'Bleiksmýrardalsdrög.
Býst jeg við! að við Ijókum við
þetta hjer um svipað leyti og jeg
áætlaði, máske heldur síðar, en
þess ber að gæta, að við hjeðan
höfum mælt mikið austan Skjálf-
andafljóts.
Þ. 22. Höfum teiknað í gær og
í dag. Förum á morgun vestur
og suður fyrir Bleiksmýrardal og
leggjumst þar ót í nokkra daga
ef veður verður gott. Komum aft-
ur að Mýri í síðasta lagi 6. jólí.
Kem brjefinu líklega með mann
inum, sem er við vörðunina. Hann
fer hjer hjá á morgun.
Þurkar í Noregi.
Oslo, 23. ág. NRP. — FB.
Vegna langvarandi þurka ber
mikið á vatnsskorti sums staðar í
Suður-Noregi. Jfefir vatnsskortur-
inn valdið erfiðleikum á mörgum
rafmagnsstoðvrim, og hafa þær
orðið að takmarka rafmagnsfram-
leiðsluna.
---------------
Útreikningar verkamanna.
Oslo, 23. ág. NRP. — FB.
Verslunarráðunéytið hefir hafn-
að málaleitan verkamenna um
starfrækslu Kirtgsbaý-námanna og
ber því við, að ef áætlun verka-
mánna um starfrækslu námanna
væri framkvæmd, myndi það baka
ríkissjóði 200.000 króna ótgjöld.
Nazista? og Papen.
Þýsku kosningamar leystu ekki
ór því, hverjir eigi að stjórna
Þýskalandi framvegis. Eins og
kunnugt er, er enginn stjórnarfær
meiri hluti í nýja þinginu. Og
ériginn veit. livað nii tekur við.
Tekst Weimarflokkunum að bjarga
þjóðræðinu f Þýskalandi? — Eða
verður einræðið ofan á? Og hver
verður þá einræðisherra, von Pap-
en eða Hitler ?
Nazistár heimfa að fá völdin.
Papen vill veita þeim sæti í stjórn-
inni, til þess að temja þá. Mið-
flokkurinn heimtar, að Hitler fái
nó völdin í Þýskalandi. Miðflokk-
urinn: hefir þó 'enga tró á stjórn-
árhæfileikum Hitlers, en býst við,
að hann mundi fljótlega verða
sjer til minkunar. Hitler mundí
ekki nándar nærri geta uppfylt
öll kosningaloforð sín. — Flokkur
Nazista muni því fljótlega sundr-
ast, ef Hitler kemst til valda. Af
sömu ástæðu eru flestir vinstri-
flokkarnir á þeirri skoðun, að
best sje að leggja. nó stjórnar-
taumana í hendur Hitlers. — Svo
að segja allir, eru þannig sammála
um, að æskiíegt sje að Nazistar
táki nó við stjórn. En menn eru
ósammála um, hve mikla hlutdeild
Nazistar eigi að fá í stjóminni.
Nazistar sjálfir heimta alt eða
ekkert. En Hjndenburg og Papen
vilja aðeins veita þeim nokkur
sæti í stjórninni.
Hinn 13. þ. m. kom Hitler í
flugvjel til Berlín, til þess að
semja við Hindenburg og Papen.
Eins og kunnugt er var stjórn
Papens ekki mynduð samkvæmt
vilja þingsins. Hón var mynduð
fyrir tilmæli ríkisforsetans og
nýtur trausts hans. Stjórn Papens
því ekki þingstjórn, heldur for-
setastjórn. Papen skýrði Hitler
frá því, að Hindenburg óski að
ríkisstjórnin verði áfram „forseta-
stjórn óháð flokkunum“. Hinden-
burg geti því ekki lagt völdin í
hendur neins éinstaks flokks. Um
leið bauð Papen Nazistum fjögur
sæti í ríkisstjórninni. Papen lagði
til að Nazistinn dr. «Frick verði
innanríkisráðherra og Nazistinn
i
ódýrt.
KI e i n,
Baldursgötu 14. Sími 73.
vinnu milli Nazista og Papens,
að miusta kosti fyts.. um sinn.
Svar Hindenburgs hefir vakið
miltla reiði meðal Nazista. í Naz-
istablaðinu „Angriff“ ræðst dr.
Góebbels á stjóm Papens, og kall-
ar hana „afturhaldssama aðals-
klikku“. Og hann kallar Hinden-
burg „gamalmenni, sem ekki veit
hvað hann gerir.“ — „Markmið
okkar er: Alt vald í hendur Hitl-
ers“, skrifar Goebbels. „Nó byrj-
ar baráttan og við érum ekki í
vafa um, hvernig lyktirnar verða.
Pápén hefir að vísu byssustingina.
Þeir geta verið góðir til margs,
en það er óþægilegt að sitja á þeim
til lengdar."
Hvað ætla Nazistkr rió að gera?
Ætla þeir að heyja baráttuna
á móti Papen á löglegum grund-
velli, eða ætla þeir að gera bylt-
ingu? Hitler hefir ekki notað
tækifærið til þess að fá sæti í
stjórninni á löglegan hátt. Hve-
nær býðst honum slíkt tækifæri
aftur? Og hve lengi getur hann
beðið eftir því að fá völdin? —
Bóast má^við, að 13 miljónir Naz-
izsta kjósenda geti ekki stöðugt
látið sjer nægja tóm loforð um
það sem Hitler ætlar sjer að gera,
þégar hann ef til vill einhvern
tíma kemst til va^da.
Sköriimu áður en Hitler fór á
fund Hindenburg sagði varafor-
ingi Nazístahersins í Berlin: „Við
vonum að við fáum völdin á lög-
leghri hátt. En annars verðum við
að grípa til ólöglegra ráða. Við
erum við því bónir að gera áhlanp
á Berlín hvenær sem er.“ Vafa-
laust vilja margir af herforingjum
Nazista gera byltingu. En Hitler
virðist vera andvígur því, að beita
valdi. Ef til vill tekst honum að
hafa hemil á möifnum sínum. En
ríkisstjórnin og ríkisherinn er þó
við ölhi bóinn.
Hinn 31. þ. m. kemur ríkisþing-
Strasser verði vararíkiskanslari og
■um leið stjórnarforseti í Prúss. ið Þýska saman. Það er nó öllum
landi. Hitl'er svaraði, að hann gæti
ekki fallist á þetta tilboð. Hann
heimtaði að ríkisvöldin verði lögð
að öllu leyti og óskert í h'endur
Nazista.
Hitler fór svo á fund Hinden-
burgs og heimtaði að fá sömu
völd, sem Mussolini fekk eftir
„sigurförina til Rómaborgar“. —
Þannig skýrir opinber stjómartil-
kynning frá kröfu Hitler. — Hitl-
er heimtar þannig ótakmarkað ein-
:lljóst, að Papen getur ekki lengur
bóist við stuðningi Nazista í þing-
inu. Má því telja víst, að þingið
lýsi vantrausti á stjóm Papens
— ef það þá fær tækifæri til þess.
Papen á þá um tvent að velja.
Hann getur sagt af sjer. Margir
telja líklegt, að Nazistar og Mið-
fiokkurinn myndi þá samsteypu-
stjórn undir forystu Hitlers. En
líklegra er þó að Papen víki ékki
fyrir vantraustsyfirlýsingu, held-
ræðisvald án tillits til stjórnar- ríúfi Þin^ Sllmir búast við að
hann mundi þá ekki stofna tii
skrárinnar og rjettinda ríkisfor-
seta. Hann heimtar ekki eingöngu
ótakmarkað vald til að setja sína
menn í rá.ðhérrastöður og önnur
ríkisembætti, heldur líka til þess
að afnema þingið, prentfrelsi, rit-
og ræðufrelsi. Og hann heimtar
að gera Nazistaherinn að rjett-
ha?rra varnarliði en ríkisherinn —
eftir ítalskri fyrirmynd.
Hindenburg svaraði kuldalega,
að hann geti ekki lagt stjórnar-
völdin í hendur Nazista. Hitler
svaraði, að Nazístar muni nó h'efja
ákafa baráttu gegn stjóm Papens.
Eftir þetta er vonlariSt rim sant-i
nýrra kosninga, heldur stjóma án
þmgs. Aðrir bóast við, að Papen
stofni til kosninga til þjóðþings,
tll' þess að gefa Þýskalandi nýja
stjórnarskrá. Papen vill breyta
stjórnarskránni þannig, að sjálfs-
forræði Prússlands verði takmark-
að að miklum mun, efri deild
sett á stofn í ríkisþinginu 'og kosn-
ingarjettur takmarkaÖrir. Sumir
giska jafnvel á að Papen muni
breyta Weimarstjómarskránni með
stjórnartilskipufi.
Khöfn í ágóst 1932.
P.