Morgunblaðið - 28.08.1932, Blaðsíða 8

8
ir 01? g r n b L a fv r **
s
Frú Purfður Þörarinsdðttir
s j ötug.
Frú Þuríður er fædd á Stóra-
Hrauni á Eyrarbakka þ. 28. ágúst
1862. Foreldrar hennar voru merk-
ishjónin Þórarinn Arnáson jarð-
yrkjumaður, systursonur sr. Tóm-
asar Sæmundssonar, og Ingunn
Magnúsdóttir, bónda og alþm.
Andrjessonar á Syðra-Langholti í
Arnessýslu.
Þegar frú Þuríður var 21 árs
gömul, giftist hún Guðmundi Jak-
obsssyni, prests og alþm. Guð-
mundsspnar á Sauðafelli. Hafa þau
lengst af búið í Reykjavík og
hafa eignast átta börn; tvö þeirra
eru dáin, en sex eru á lífi, syn-
irnir Jakob, Eggert, Þórarinn og
Guðmundur læknir á Reykhólum,
og dæturnar Anna, gift Fr. M.
Bendtsen, bókaverði í Árósum, og
Magnea, gift Páli Sæmundssyni,
fulltrúa í fjármálaráðuneytinu
danska. Enn fremur á hún fjögur
uppeldisbörn.
Þegar synirnir Eggert og Þór-
arinn þurftu að fara til Kaup-
mannahafnar til hljómlistarnáms,
tók frú Þuríður upp heimilið og
fluttist með þeim til Kaupmanna-
hafnar, til þess að hægra væri
fyrir þá með alla aðstöðu, og
dvaldist þar í 3 ár. Á þeim tíma
var .jeg gagnkunnugur á heimili
hennar og þekti þar allan heim-
ilisbrag. Er mjer óhætt að segja
út frá þeirri og síðari viðkynn-
ingu, að frvl Þuríður hefir verið
ágæt húsmóðir, sparsöm, stjórn-
söm og vinnusöm, forkur dugleg
og afbrigða góð móðir. Hefir húú
iEfintýraprinsinn.
hverju þetta sætti, liún hefði nú
biðið með þolinmæði í þrjá mán-
uði og ekki fengið að tala við
hertogann.
— Þrjá mánuði. Hvernig víkur
því vi. Þjer áttuð strax að koma
til mín og láta innrita nafn yðar,
þá væru þjer fyrir löngu búnar
að hitta hertogann.
íijún sá að heúúi hafði farist
þetta illa. Hún hefði átt að leita
sjer upplýsiúga um reglur hirðar-
innar í stað þess að sitja aðgerða-
laus og bíða.
Jóhanna hafði ekki haldist við í
Middelborg eftir að maður hennar
var líflátinn og fluttist til Vliss-
ingen í sín fornu heimkynni. 1
Middelborg minti svo margt á síð-
ustu raunir hennar og ýfði sárin.
Og þar átti Claude de Rhynsault
líka heima. En verst af öllu voru
þó slúðursögurnar. Kjaftakerling-
nnum þótti það úiatur að hafa
hana milli tannanna. Þær breiddu
það út, að hún væri tilfinúingar-
laus skækja, er hefði heimsótt land
stjórann, elskhuga sinn, hvað eftir
þurft á þessum eiginleikum að
halda, með stóran barnahóp og
margt í heimili oftast. En dugnað-
ur hennar og úrræði hafa unnið
bug á öllum erfiðleikum.
Frú Þuríður vai^ ágætum gáfum
gædd og söngelsk mjög, og kem-
ur það fram í börnum hennar,
sem sum eru frábær á hljómlist-
arsviðinu og öll söngvin. — Er
óhætt að segja, að hún héfir haft
barnalán, og er það hverri góðri
móður hin dýrmætustu laún.
A þessum merkisdegi í lífi heún-
ar munu streymá að hénni hug-
heilar árnaðaróskir vandamanna
og vina, sem hún hefir áunnið
sjer með sínu langa og fagra æfi-
starfi.
Stuðlamál Iíl.
Skylt er fyrst að minnast á það,
er manni þykir aflaga fara í bðk-
inni eður betur mætti vera. Finn
jeg það þá fyrst til, að mjer finst
ósæmandi, að í formála fyrir vís-
um hvers skálds, skuli lagður dóm-
ur á skáldið, og stundum kveðið
svo ríkt að orði þar, að maður
væntir einhverra framúrskarandi
afburða, en svo, er stökurnar eru
lesnar, komast sumar ekki langt
fram úr því, sem kallað er leir-
linoð. Þetta rýrir gildi bókarinn-
ar að mun, en hitt, sem í þessum
formálum stendur, um ætterni og
uppruna skáldanna er gott að vita.
Annað finst mjer vítavert — og
skal þó ekki fullyrða það að ó-
reyndu máli — að svo sýnist að
safnandi vilji hlaða inn í hvert
hefti Stuðlamála ögn fyrir ögn af
því, sem hver og einn höfundur
hefir til brunns að bera, svo að
Stuðlamál sje laus við þann höf. í
eitt skifti fyrir öll. Á þetta bendir
„Viðauki“ sá, er fylgir þessu hefti,
og um hann segir svo í formála:
„Síðan I. og II. hefti af Stuðla-
málum komu út, hafa mjer borist
yísur frá stöku höfundum, sem
áður voru komnir í safnið. (Let-
urbreyting mín). Sumar þær vísur
eru síst lakari en þær, sem áður
eru prentaðar eftir þá höfunda, og
margar betri. !T '>turbreyting mín).
Þess vegna hef jeg sett nokkra
annað meðan Danvelt var í fang-
elsinu og meira að segja verið hjá
honum morguniún sem maður
hennar var hengdur.
Þær mintust ekki á, að de
Rhynsault hafði þrisvar komið til
Jóhönnu og altaf verði vísað á
bug. Og það sem meira var, hann
hafði altaf hlýtt í stað þess að
troða sjer inn með valdi, sem var
þó líkara honum og ineira að hans
skapi. Kjaftæðið mintist ekki á
það, menn sögðu að Jóhanna hefði
tekið á móti honum með mestu
blíðu.
Kvöld eitt kom Jan heim með
glóðarauga. Hann hafði lent í slags
málum við mann er fór ósæmileg-
um orðum um húsmóður hans. Jó-
hanna bað hann segja sjer hverju
þetta sætti og sagði Jan henni þá
upp alla sögu, hvað um hana væri
sagt og var hryggur yfir.
Jóhanna bar sig vel, slíkar sög-
ur hrinu ekki við hana. Samt á-
kvað hún nokkru seinna að flytja
til Vlissingen, æskustöðva sinna,
og leigði verslunina í Middelburg
rúanni er lengi hafði starfað hjá
tengdaföður liennar og reynst hinn
mætasti maður.
þeirra í Viðauka aftan við bók-
ina“.
Þetta finst mjer rangt. Stökur
fæðast áður en nokkur veit af —-
sujnar góðar, sumar ljelegar. En
engi maður veit hvenær hann hefir
gert sína bestu stöku. Hefi jeg
ætlað Stuðlamálum þann metnað
’að safna hinu besta, sem finst í
alþýðukveðskap, á hvaða tíma sem
er, en 'eigi hitt að safna og vinsa
úr á vissum tíma því hrafli, sem
fléstir eiga í fórum sínum, og
setja síðan punkt þar við (nema
Viðauki sje).
Nú er og frá því að segja, að
rnjer þykir efnisval höfunda í
þéssu liefti nókkuð einhæft, til
’dæmis hvé mikið ber þar á vísurn
úm tíðarfar og veðráttu. Þó er á
hitt að líta, að fæstar þjóðir eiga
jafn mikið undir veðráttu komið
óg íslendingar. Og þar sem alt
hefir verið svo í óvissu um veðr-
Úttufarið, fram til þessa tíma, er
éðlilegt að alþýðuskáldin, sem alt-
áf verða að berjast við dutlunga
náttúrunnar, finni sjer þar helst
yrkisefni. En mismunandi vel fara
þau með það, og ber átakanlega á
því, þegar mörgum slær saman,
■ein.s og í Stuðlamálum.
Jeg ætla ekki að gera neinn sam-
anburð, en gullkorn eru þarna
innan um, og get jeg ekki stilt
mig um að tína þau:
Sól af blundi svifin hljótt
saklaus undan lítur,
meðan grund við glæsta nótt
gleðifundum slítur.
Lof þjer hátt rím lög og ból
Ijóða sáttir munnar
dýrðarmáttug, mikla sól, '
móðir náttúrunnar.
Stígur nótt á stjörnuvöll;
stara fold og ögur.
Raknar sundur eilífð öll
endalaus og fögur.
Geigvænlegur, grænn og blár
girðir vík og ögur
hafís vestan Tjömes-tár
tengdur alt í Gjögur.
Glymja tindar, harðna hljóð,
hrapi blindast elfur,
tröllin vinda ærast óð,
alheimsgrindin skelfur.
í Vlissingen undi hún betur hag
sínum, þar hafði hún lifað glaða
æsku. Þar hafði Antoníus verið
og hrifið hug hennar.
Skipasmíðastöð föður hennar
hjelt áfram starfsemi sinni. For-
stjóri fyrir henni h.jet Plancensir.
Var það vinsæll maður og dugleg-
ur. Hann hafði Jóhönnu með í
ráðum við allar framkvæmdir og'
sýndi henni fulla virðingu. Þarna
beið hún nú eftir að hertpginn
kæmi heim aftur. Dagarnir liðu
hægt og rólega, hún rifjaði dag-
lega upp fýrir sjer kærar endur-
mínningar frá þeim tíma er Anton-
íus dvaldi þar. Hvar sem hún fór
úti og inni kom hún auga á eitt,-
hvað er minti á hann.
Um nýjársleytið fekk hún skeyti
um það, að hertoginn væri kominn
til Bryssel aftur. Hún tók sig upp
í súatri og túk sjer far til Shup
ásamt þjónum sínum og fylgdar-
liði, voru það 20 meún frá skipa-
Smíðastöðinni, alt dyggir og dug-
legir menn.
Hún kom til Bryssel á nýjárs-
dag og settist að á gestgjafaliús-
inu „Stúri b,jörninn“. Hún fór á
fund herra de Chavigny og bað
Þótt siún sje höfundur að liverri
þessari vísu, mynda þær til sam-
ans gott kvæði, sem lýsir breyti-
leik náttúrunnar á íslandi.
Hitt er líka sjálfsagt á að minn-
ast, að hestavísur eru margar í
bókinni, enda væri annað undar-
legt. Svo segir einn:
Forlög þjóðar, fáks og manns
fótspor saman undu;
Islending og hestinn hans
heillastrengjum bundu.
„Straumur“ hamast, hvessir brá,
hleypinn, framatamur,
taumum ramur teygir á,
töltir gamansamur.
Lengra skal nú ekki haldið,
enda vegur þetta talsvert upp á
móti því, sem jeg hefi bókinni til
foráttu fundið. Af leirburðinum í
bókinni ætla jeg ekkert að hirða
til sundurtætingar. Vil þó, til þess
að fyrirbygg.ja misskilning, taka
fraiú. að langt er frá því, að leir-
búrður sje alt, sem jeg hefi ekki
tínt fram. Og um leið vil jeg þá
minnast þessarar vísu (bls. 70) ;
Hljótast lítil höpp af því
heimskan nýtir frónska
hvern þann skít, sem okkur í
útlend grýtir flónska.
— Já — þrátt fyrir alt: Lesið
heldur Stuðlamál en útlenda reif-
ara og bull. Og útgefanda og
safnanda ritsins langar mig að
gefa annað heilræði: Vandið betur
til Stuðlamála heldur en gert hefir
verið, því að slíkt rit, sem túlkar
hugsanir og tilfinningalíf þjóðar-
innar, á s.jer tilverurjett, að
breyttu breytanda,
Árni Óla.
Fangelsisvist Sanjurjo.
Madrid, 26. ágúst.
United Press. FB.
Sanjurjo var fluttur til Dueso-
fangelsis á norðurströnd Spánar,
en þar eru þeir fangar hafðir,
sem vinna hegningarvinnu og
dæmdir hafa verið í fangelsi til
langa tíma.
hann leiðbeina sjer.
— Mjer væri sönn ánægja að
lijálpa yður ef jeg gæti, sagði de
Cavigny.
Jóhanna var orðin tortryggin í
seinni tíð, hið sama hafði de Rliyns
ault sagt er hún leitaði til hans í
raunum sínum. Ilún vonaði samt,
að þessi maður reyndist heúni ekki
eins illa, svo hún sagði Iionum
nokkuð Um sína hagi og erindi.
—Treystið mjer, jeg mun reyna
það sem jeg get. Hafið þjer nokk-
ur skjöl viðvíkjandi málefnum yð-
ar, ef svo er, væri best að jeg fengi
þau Almoner kardináli skriftaföð-
ur hertogans og frænda mínum.
Jeg treysti honum best allra til að
hafa áhrif á hertogann yður í vil
og fá hann til að lesa skjölin.
. Jóhanna r.jetti de Cavigny sk.jöl-
in er hún hjelt á í heúdinm, náð-
nnarbrjef landstjórans og fleiri
skjöl.
— Ef kardinálinn les skjölin
mun hann álíta það kristlega
skyldu sína að h.jálpa mjer til að
ná rjetti mínum.
De Chavigny brosti, hann þekti
heiminn betur en Jóhanna og vissi
að guðsmönnunum getur skjátlast
Frá yfimaltii Hrnesínga.
Sem sýnisliorn af dómgreind
dómara okkar Árnesinga og odda-
inanns í minni liáttar lijeraðs-
málum, langar mig til að biðja
Morgunblaðið um að birta eftir-
farandi fyrirspurnir og svör hans.
ef svör skyldi kalla og jafnframt
lielst að leita skýrari svara- hjá
fjármálaskrifstofu stjórnarráðsins r
Fyrirspurn.
„Vill hin háttvirta yfirskat.ta-
r.efnd Árnesinga gefa mjer upp-
lýsingar um eftirfarandi tvö at-
riði ?
1. Ber skattgréiðanda að telja
fram til tekjuskatts skán, sauða-
tað, mó og annan beimafenginn
eldivið, ef seldur er?
2. Leyfist skattgreiðanda að
telja sjer til g.jalda aðkeypt elds-
neyti ?
Virðingarfylst.
Yfirskattanefnd Árnessýslu.* ‘
Svar Magnúsar Torfasonar.
„Hjvorúgri spurningunni unt að
svara nema að fengnum frekari
upplýsingum.
Skrifstofu Árnessýslu,
Magnús Torfason“.
Svar.
„Hvaða upplýsingar er t. d.
hæg't að gefa? Jeg orðaði spurn-
ing'arnar svo alment, sem jeg gat,.
enda tilætlunin að fá svar, sem
ætti við alment, en ekki í ein-
liverjum sjerstökum tilfellum. —
Það getur varðað dálitlu til eða
frá, hvort menn gera í þessum
efnum rjtett eða rangt. Því eigi
uema sjá.Ifsagt, að leita sjer upp-
lýsinga um þau hjá þeim, sem
betur ættu að vita og hafa aulv
þess úrskurðarvald um þau.
Burðarg.jald undir svarið hjer
með.
Virðingarfylst
Yfirskattanefnd Árnessýslu.“
Lokasvar M. T.
„Yfirskattanefnd vísar til
fyrra svars, enda telur sjer hvorki
rjett nje skylt að svara slíkum
fyrirspurnum.
Magnús Torfason.“
Svo hljóða hin vísu svör M. T.
Árnesingur.
í fræðpnum ekki síður en öðrum.
— Jeg geri hvað jeg get, yður er
óhætt að treysta því.
Hún þakkaði honum kærlega
fyrir góðar nndirtektir og bað
Iiann að g-æta þess vel, að skjölin
ekki glötuðust.
Þegar hún sneri sjer við vissi
hún ekki fyrri til en Kuoni von
Stocken stóð á bak við hana.
Hann. hafði komið til Bryssel
með húsbónda sínum daginn áður,
var landstjórinn þangað ltominn
samkvæmt fyrirskipun hertogans.
Kuoni var ekki lengi að koma
auga á Jóhönnu og geta sjer til
um erindi henúar. Ilann staulaðist'
{ ví í áttina til þeirra Jóhönnu o.g
Cavigny og heilsaði þeim. Jó-
hönnu varð hverft við er hún sá
fíflið, hún geltk fram hjá Kuoni
án þess að taka undir kveðju ha.ns
og flýtti sjer út, henni stóð stugg-
ur af þessum illgjarna ræfli.
Fíflið horfði á eftir henni og
leit svo á Cavigny: — Falleg kona
finst yður ekki ?
— Hún er eins og engill af
himnum ofan.
Fíflið kýmdi: — Þ.jer eruð auð-
vitað kunnugur englunum, frændi