Morgunblaðið - 13.09.1932, Blaðsíða 5

5
Þrijðjudag 13. sept.

Rstanðið í Þý5kalanði.
Helstu menn ríkisstjórnarinnar: v. Papen, kanslari, v. Gayl.
innanríkisráðherra og v. Schleicher hervarnaráðherra.
Hið nýkosna þýska ríkisþing var.
sett 31. f. m. Um leið hófst fyrir
alvöru baráttan milli þings og
stjórnar í Þýskalandi. Og jafn-
liliða þessu virðist valdabaráttan
rrulli Hitlers og Papen-stjómarinn-
ar að nálgast hámarkið.
Stefnuræða Papens.
Jafnt fylgismenn sem andstæð-
ingar Papens viðurkenna, að hann
er áræðinn, hugrakkur og fram-
takssamur. Hann undirbýr rnikils-
varðandi umþætur í Þýskalandi
og býr sig undir að sitja lengi við
völd, þrátt fyrir mikla mótspyrnu
af hálfu svo að segja allra stjórn-
málaflokka.
sem hægt er að selja á markaðn-
um. Eíkissjóður innleysir svo
skírteinin á árunum 1934—38. —
Enn fremur fá atvinnurekendur
400 marka verðlaun fyrir hvern
atvinnuleysingja, sem þeir veita
atvinnu. Atvinnurekendum, sem
veita atvinnuleysingjum atvinnu,
er heimilað að greiða lægra kaup
en ákveðið er í núgildandi samn-
ingum við verkalýðsfjelögin.
Framannefnd áform hafa vakið
mikla eftirtekt og um leið mót-
spyrnu af hálfu verkamanna, ekki
síst vegna kaupgjaldsins. En end-
ist stjórn Papens til þess að fram-
kvæma þessi láform?
Klara Zetkin.
ismans. Því næst var Nazistinn
Göhring kosinn þingforseti með
atkv. Nazista og miðflokksins. —
V'araforsetarnir eru úr miðflokkn-
um, ,þýsk-nationala‘-flokknum og
bayernska þjóðflokknum. Margir
höfðu búist við að Nazistar mundu
stofna til óeirða, þegar Klara
Zetkin setti þingið. En það fór á
aðra leið. Þingsetningin fór mjög
friðsamlega fram. Miðflokkurinn
og Nazistar höfðu komið sjer
saman um að forðast óeirðir. Enn
fremur ihöfðu þeir fyrir fram
1 útvarpsræðu 28. þ. m. skýrði
Papen frá stefnu stjórnarinnar,
aðallega á efnahagssviðinu. Fyrst
tók hann það fram, að stjórn hans
ætli sjer að „leggja grundvöllinn
að nýrri ríkisskipun í Þýskalandi1
„Ríkisþingið má ekki vera leik-
soppur í hendi stjórnmálaflokk-
anna“, sagði Papen. „Og morð
mega ekki vera leyfileg í stjórn-
málabaráttunni. — Ofstopi Naz-
ista á illa við kröfur þeirra um
það, að fá stjórnarvöldin í sínar
hendur. Jeg get ekki viðurkent,
að sá minni hluti þjóðarinnar, sem
fylkir sjer undir fána Nazista,
hafi rjett til þess að meðhöndla
alla aðra Þjóðverja sem óarga-
dýr.‘ ‘
Papen skýrði því næst frá á-
.formum stjórnarinnar viðvíkjandi
efnahag þjóðarinnar. Stjórnin ætl-
ar að efla landbúnaðinn. Hún get-
ur ekki komist hjá því, að auka
innflutningshöftin í Þýskalandi.
Aðalhlutverk stjórnarinnar er að
draga úr atvinnuleysinu. A árun- /
um 1934—38 ætlar ríkið að end- j
urgreiða V4-—V2 af þeim sköttum,
sem atvinnurekendur greiða á yf-
irstandandi ári. Stjórnin ætlar að
sjá urn, að atvinnurekendur geti
á þessu ári fengið bankalán, sam-
svarandi áformaðri skattaendur-
greiðslu, til þess að þeir geti auk-
ið atvinnurekstur sinn og veitt
fleiri atvinnulausum atvinnu. Við
greiðslu skatta á þessu ári fá at-
vinnurekendur skattaskírteini —
(Steueranrechnungsscheine), —
Stjórnin og þingið.
Nazistar sem vemdarar þing-
ræðisins.
Mikill meiri hluti hins nýkosna
þings er. á móti Papen. En hann
hefir látið það ótvírætt í ljós,
að hann ætlar sjer ekki að víkja
fyrir vilja þingsins. Hann ætlar
að rjúfa þingið, þegar það snýst
á móti honum, einnig þótt mið-
flokkurin;n og Nazistar komi sjer
saman um að mynda þingbundna
stjórn.
Enginn af ráðherrunum var, við-
staddur þingsetninguna 31. þ. m.
Aldursforsetinn, kommúnistinn
Klara Zetkin, setti þing og hjelt
langa ræðu um blessun kommún-
Ehöm kapteinn
,,yfirhershöfðingi Hitlers".
ákveðið, hverjir skyldu kosnir
þingforsetar. Og loks höfðu þeir
komið sjer saman um að forsetar
þingsins skyldi fara á fund Hind-
enburgs, vara hann við þingrofs-
áformum Papens og segja honum,
að ef til vill geti Nazistar og mið-
flokkurinn myndað þingbundna
stjórn.
Strax eftir kosningu þingforseta
tók hinn nýkosni forseti, Göhring
til rnáls og sagði meðal annars:
„Þingfundurinn í dag, fyrst og
fremst kosning forseta, hefir sýnt,
að þingið er starfshæft. Það er
Fimm Nazistaþingmenn á götu í Berlín.
þannig engin ástæða til þess að
rjúfa þingið. Hindenburg hefir
unnið eið að stjórnarskránni. Jeg
treysti því, að liann brjóti ekki
í bág við hana.“ Því næst bað
Göhring um og fekk heimild frá
þinginu til þess að biðja Hinden
burg þegar í stað’ um áheyrn.
A meðan þetta gerðist í þinginu
átti Papen tal við Hindenburg á
sumarbústað hans, Neudeck, í
Austur-Prússlandi. Og Hindenburg
gaf Papen frjálsar hendur til þess
að rjúfa hið nýkosna þing, þegar
það snýst á móti stjórn Papens.

Hermann Göhring kapteinn.
En það er talið víst, að Papen
geti ekki komist hjá því að stofna
til nýrra kosninga í síðasta lagi
tveim mánuðum eftir þingrofið.
Hindenburg hefir svarað beiðni
Göhrings þingforseta um áheyrn á
bá leið, að óþarft sje að Göhring
fari til Neudeck. En Hindenburg
komi til Berlin í næstu viku og
sje þá fús á að tala við forseta
þingsins.
Khöfn 2. sept. 1932.
P.
Þingrof í Þýskalandi.
Berlín, 12. sept.
United Press. FB.
von Papen hefir rofið ríkisþingið,
til þess að koma í veg fyrir að það
amþykki þingsályktunartillögu kom-
múnistans Torgler um að nema úr
gildi neyðarráðstafanalög Hinden-
burgs frá 4. sept., en samkvæmt þeim
lögum var ákveðið að framkvæma
viðskiftaáætlun von Papens á næstu
tólf inánuðum. Þegar þingrofsboðskap
urinn hafði verið lesinn upp sam-
þvkti ríkisþingið vantraust á ríkis-
stjórnina.
Síðar: Vantraustið var samþykt með
531:32 atkvæðum. Göhring forseti lýsti
yfir því, að þingrofsboðskapurinn væri
ólöglegur, því að ríkisþingið hefði
lýst yfir vantrausti sínu á stjórninni.
Var Göhring hyltur ákaft af þing-
heimi. Mælt er, að ríkisstjórnin á-
formi að efna til nýrra kosninga ]).
13. nóvembcr.
Afvcpnimarráðstefnan.
Þjóðverjar koma ekki
þangað.
Berlin, 11. sept.
United1 Press. FB.
Uniíed Press hefir frá áreiðanlegum
heimildum, að þýsku fulltrúarnir taki
ekki þátt í fundi fjármálanefndar af-
vopnunarráðstefnunnar, sem halda á
í Genf á morgun (mánudag), og verði
á þenna hátt gefið til kynna að
Þýskaland hætti þátttöku í afvopnun-
arráðstefnunni.
5kálöið
lóhann lónsson
Of seint koma eftirmælin hinum
látua.
Þau geta ekkert orðið annað en
sárbitur ásökun til okkar, sem eftir
lifum, nístandi óp yfir því að hafa
brugðist iskjldum okkar, reynst mann-
leysur.
Hver var Jóhann Jónsson?
Hið ytra: Fátækur íslenskur sjó-
mannssonur, er fór mentaveginn, varð
stúdent, sigldi — og kom ekki heim
aftur, orti nokkur kvæði í skóla, birti
örfá Ijóð og smágreinar í tímaritum,
>ýddi eina skáldsögu Gunnars Gunn-
arssonar á þýsku, dó á besta aldri frá
hálfsaminni ljóðabók, hálfsömdum sög-
um, próf laus, embættislaus, berkla-
veikur, umkomulaus suður í Leipzig
á Þýskalandi. r
Hið innra: Þyrst sál, er þráði vöxt
og fullkomnun, íslenskt orð, er þráði
að lifa í minni þjóðar sinnar, lifandi
Ijóð, er þráði vandaðasta og fegursta
málbúning, leiftrandi skáldsál, er
þráði eilífð sína í verki, blossandi
tignarandi, sem töfraði alla, er hon-
um kyntust, auðugt líf, sem blakti á
skari dauðans — og slokknaði hálf-
brunnið í gjósti kaldrar æfi.
Órlög, guðs vilji!
Ábyrgðarlaus orð, sem við reynum
að gimða með samviskusár okkar, er
svíða við minning horfins vinar, er
við höfum brugðist. Undirhyggjuleg
tilraun að varpa af okkur sjálfum
sökinni. Og heyrum við ekki auk þess
lágaj*, sakleysiislegar, sneypulegar
raddir, er hvísla: Því lagði hann ekk-
Jóhann Jónsson.
ert fyrir sig, því kom hann ekki heim,
því liggur ekki meira eftir hann? —
Osvífni og ekkert annað! Heiðruðu,
blygðunarlausu mannræflar, alt snýst
retta upp í sárþunga ákæru á hendur
okkur sjálfum.
Hví „lagði hann ekkert fyrir sig 1‘ ‘
Þessi spurning er í eðli sínu þjóð-
fjelagsleg heimska og í rauninni ekki
svara verð. Auðvitað lagði Jóhann
fyrir sig það eina, sem sál hans
krafðist: að yrkja. En á slíku brest-
ur þjóðfjelagið allan skilning. — Það
hafði lagt honum til nóga inentun, til
>ess hann gæti orðið kennari, prestur,
prófessor, eða hvað það nú heitir alt
saman. Einhvern slíkan stimpil hefði
hann getað fengið, ef hann hefði vilj-
að selja sál sína og selja líf sitt. En
íslandi hafði orðið þetta á með Jó-
hann Jónsson eins og stundum með
önnur börn sín, að gefa honum sál,
sem ekki rúmaðist í neinu „einbætti“,
neinni „stöðu“. Fyrir Jóhann Jóns-
son var ]>að að yrkja og það að lifa
eitt og liið sama. Líf hans var hon-
um of dýrmætt til að selja það.
Þess vegna „lagði hann ekkert fyr-
ir sig/ ‘