Morgunblaðið - 15.10.1932, Page 2

I
2
Ústjórn
lónasar fró Hriflu
ó uarðskipunum.
Sýnishorn af framkomu útgerðar-
stjórans, Pálma Loftssonar, við
stýrimenn skipanna.
Misnotkun varðskipanna.
Ollum landsmönnum er kunn mis-
notkun Jónasar frá Hriflu á varð-
skipum ríkisins meðan hann var dóms-
n:álarláðherra, snattferðimar með gœð-
ingana, og notkun skipanna í eigin
þágu, eins og t. d. þegar hann var
heilan mánuð mieð eitt tkipið, og
stuuidum jafnvel tvö, í kosningaleið-
angri sumarið 1030. Það ferðalag hef-
ir sennilega kostað landhelgissjóð 401—
50 þús. krónur. I valdatíð Jónasar
hafa snattferðirnar kostað svo iskifti
hundruðum þús. króna. Þó landhelgis-
sjóður væri nær því tómur, var þeim
samt haldið áfram. S.l. vetur var t. d.
Þór látinn fara vestur í Stykkishólm
til að sækja Jónas Þorbergsison úr
þingmálafundaleiðangri í Dölum, og
nokkru síðar var Þór sendur með ein-
hverja Pramsóknarþingmenn, sem ætl-
uðu að verða við jarðarför uppi í
Borgarfirði, en í það skifti varð hann
að snúa aftur á miðli leið vegna þoku.
Það er blvgðunarleysi á hæðsta stigi,
þegar þessi sami Jónas er nú að
spyrja að því í Tímanum, hvemig á
því standi að varðskipin liggi í höfn.
Svarið er ósköp nærtækt. Vegna ó-
stjómar J.J. frá Hriflu, og misnotkun-
ar hans 'á varðskipunum var landhelgis
sjóður tómur þegar hann veltist úr
vöklum, og þess vegna er ekki hægt að
gera skipin út, nema eitt og eitt í
senn. Hin verða að liggja í höfn
vegna fjárskorts.
Óstjórnin innávið.
Um óstjórn Jónasar og hjálpar-
mannia hans innávið, og ofsóknir á
hendur saklausum mönnum sem á
skipin vom skipaðir er almenningi
ekki eins kunnugt. Þó birtist dlál'ítið
sýnishom af þessu í brjefum sem
Morgunblaðið birti 14 ág. s.l. þar ®em
bersýni'legt er, að fyrv. skipherra á
Ægi hefir borið uppspunnar og ósann-
ar sakir á undirmann sinn, til þess
að fá hann rekinn. Ófriðurinn og ó-
stjórnin á Ægi náði hémarki þegar 8
yfirmenn skipsins kærðu skipherra á
s.l. vetri fyrir ósæmilega framkomu. I
stað þess að láta skipherrann fara af
skipinu, a. m. k. meðan rannsókn fór
fram á kærunum, tók Jónas frá
Hriflu það ráð, að losna við suma
kærendurna af skipinu, með því að
flytja þá yfir á hin varðskipin. Aðrir
vom afskráðir, þ. e. reknir. Að því er
snerti yfirmennina á Ægi, var þessi
flutningur á milli skipa fullkomlega
óheimill, því Jónas hafði skipað þá
sjálfur á þetta ákveðna skip, og það
eigi til skemri tíma en 6 ára, eins og
eftirfvlgjandi skipunarbrjef sannar.
Skipunarbrjef stýrimanns á Ægir.
Dóms- og kirkjumálaráðuneytið.
Reykjavík 11. apríl 1931.
Samkvæmt 3. gr. laga nr. 63 frá
1928 og samkvæmt samtali við yður,
heiðraði herra, eruð þjer hjer með
skipaður til þess um næstu 6 ár frá
þessum degi að telja, að vera ....
stýrimaður á varðskipinu „Ægir“,
með þeim rjettindum og skyldum, er
greinir £ nefndum lögum. Þessi ráðn-
ing gildir svo fremi ríkið hefir lands-
ins eigin skip til strandgæslu og björg-
unar allan háðningartímann, þó að
breyting verði gerð á löggjöf og
reglugerðum um þetta efni. Yiður-
kenning yðar fyrir móttöku brjefs
þessa óskast. H.jláJagðan eiðstaf ber
yður að útfylla, undirskrifa og endur-
senda hingað.
Jónas Jónsson
(sign.).
G. Svein'björsson
(sign.).
Til herra stýrmanns .................
Skipunarbrjef þetta, tekur af öll
tvímæli um það, að Ægismenn þurftu
eigi að taka til greina nein fyrirmæli
um það, að fara yfir á hin varðskipin,
og það því síður sem launakjör á
þinum varðskipunum eru að mun lak-
ari, sem kemur til af því, að Ægir er
búinn björgunartækjum, og er því
oftar kallaður til að thjálpa eða bjarga
skipum en hin varðskipin. Hafa Ægis-
menn stundum fengið um 25% hækk-
un á laun sín vegna björgunarstarf-
seminnar, og skipherrann á Ægi mun
hafa haft alt að því helmingi hærri
laun, en fóritigjar hinna varðskip-
anna. En þrátt fyrir það, þó engin
heimild væri til að skifta um menn á
skipunum — síst af því fullbomnasta
á hin — voru þó sumir yfirmennirnir
hundeltir með fvrirskipunum um
þetta, og 'hótað stöðumissi, ef þeir
ekki beygðu sig orðajaust.
Hótunarbrjef Pálma Loftssonar.
Eftirfylgjandi brjef frá útgerðar-
stjóranum, Páima Loftssyni, eins af
verkfærum Jónasar í þessum hneyksl-
ismálum sannar þetta best. Brjef
þetta er svohljóðandi:
Skipaútgerð ríkisins.
(Stofnsett 1930).
Reykjavík 7. mars 1932.
Herra stýrimaður ....................
Reykjavík.
Oss er kunnugt um það, að nokkrir
af hinum fastráðnu stýrimönnum á
varðskipunum líta svo á, að þeir sjeu
ekki skvldir að skifta milli varðskipa,
þó um sömu stöðu sje að ræða.
Aftur á móti getur það oft komið
fyrir, að vjer, ýmsra orsaka vegna
þurfum að skifta stýrimönnum milli
skipa, og teljum vjer, að vjer getum
ekki haft þá menn í þjónustu vorri,
sem neita því. (Leturbr. hjer). Er
oss því nauðsynlegt að fá að vita,
hvernig þjer, herra stýrimaður, ætlið
að líta á þetta mál í framtíðinni.
Vjer viljum því beina eftirfarandi
spurningu til yðar:
Ef þjer fáið skipun frá útgerðinni
um að skifta á annað varðskip og
gegna þar sömu stöðu og með sama
kaupi, ætlið þjer þá að hlýða þeirri
skipun möglunarlaust? (J.etrbr. hjer)
Vjer væntum að fá skriflegt svar yðar
síðast tveim dögum eftir að þjer með-
takið þetta brjef. Fáum vjer ekki
svar, skoðum vjer það sem neitun við
spurningunni og leggjum þá frávikn-
ing yðar fyxir Sjávarútvegsnefnd AJ-
þingis, eins og lög mæla fyrir. (Letur-
br. hjer).
Virðingarfylst,
Pálmi Lofts&on.
'(sign).
Ósvífni og ofsóknir:
Það væri ekki að undra þó menn
verði hissa, er þeir lesa þetta dæma-
lausa plagg útgerðarstjórans. Senni-
lega er það alveg einstætt að því er
snertir gorgeir, ósvífni, og hótanir.
Auk þess er það þannig út garði gert,
að tæplega getur útgerðarstjóri þessi
talist isendibrjefsfær.
Ef stýrimenn, sem skipaðir voru á
varðskipið Ægi til 6 ára — fullkomn-
asta skipið — ekki vildu möglunar-
laust hlýða því, að fara um borð í
„fjöru‘ ‘ Þór, sem Pálmi þessi keypti
fyrir ríkið sællar minningar, átti að
MORGUNBLAÐIÐ
reka þá umsvifalaust, og síðan átti að
láta Framsóknarmennina í Sjávarút-
vegsnefnd Alþingis, sem eru þar í
meiri hluta, leggja smiðshöggið á of-
sóknimar! Og allra náðugast ætlaði
Pálmi að gefa mönnunum tveggja
daga frest til þess að svara þessu
þokkalega brjefi.
Þessar „ýmsu orsakir“ til manna-
skifta sem nefndar eru í brjefinu,
voru vitanlega ekkert annað en ófrið-
urinn á Ægi sem skipherrann átti
sök á. Eftir að yfirmennirnir kærðu
hann, fór að rigna brjefum frá út-
gerðarstj. til sumra þeirra a. m. k.
um að flytja yfir á hin varðskipin.
Þannig fekk einn þeirra t. d. fyrir-
skipun um að flytja yfir á Óðinn, og
ef'tir stutta veru þar var honum skip-
að að fara yfir á Þór. Og svo var
flaustrið og óvandvirknin mikil, á
sumum þessum brjefum útgerðarstjór-
ans, að þau voru ýmist ódagsett eða
óundirskrifuð.
I viðbót við Belgaumsmálið er þetta
scm hjer h,efir verið skýrt frá, díágott
sýnishorn af því, hvernig Jónasi frá
Hriflu, og vikapiltum hatvs fór yfir-
stjórn landhelgisga'slunnar úr hendi.
Með þessu er þó vafalaust ekki nærri
alt upplýst sem viðkemur þessum mál-
nm. .Jónas og Einar hafa nú hröklast
frá stjórn þessara mála, sem þetur
fer, en getur nokkurum blandast hug-
ur nm það, að Pálmi eigi að fara
sömu leið?
* *
Lórus lónsson
á Bergstöðum í Biskupstungum
sjötugur.
Hann er fæddur 15. október 1862,
og er sonur Jóns Guðmundssonar, er
bóndi var í Minni-Mástungum í Gnúp-
verjahreppi. Lárus var ungur mjög,
þá er hann misti föður sinn og ólst
hann að mestu upp hjá hinum nafn-
kunna nierkismanni, Gesti bónda Gísla
syni á Hæli. En þeir Jón faðir Lár-
Lárus Jónsson.
usar og Gestur voru systrungar að
frændsemi.
Skömmu eftir fermingu fór Lárus
vistferlum að Tungufelli í Hruna-
mannahreppi og átti þar heima í 16
ár. Hafa og margir kent 'hann við
þann bæ jafnan síðan. Frá Tungu-
felli fluttist hann norður í Hiína-
vatnssýslu og dvaldist þar í 15 ár;
að mestu á þrem bæjum: Eiðsstöð-
um, Stóradal og Guðlaugsstöðum. Að
því búnu hvarf hann aftur til Suður-
land's og var eitt ár í Reykjavík hjá
systursyni sínum, Jónatan Þorsteins-
syni kaupmanni. Eftir það fluttist
hann enn norður og var þar nokkur
ár, ýmist í Húnavatnssýslu eða
Skagafjarðar. Um nokkurra ára skeið
hefir hann átt heima í Árnessýslu,
lengst af á Bergsstöðum, þar sem
hann er nú.
Svo sem isjá má af því sem hjer
er sagt, hefir Lárus alið mestan aldur
sinn í sveit, mun honum og slingt um
öll þau störf er að búskap lúta, en
einkum er fjármenska hans að ágæt-
um höfð, og eigi síður hitt, hve sauð-
glöggur og markglöggur hann er; eru
það og sauðjarðir góðar, þar sem hann
hefir helst valið sjer vistir.
Það munu allir mæla um Lárus,
þeir sem nokkuð þekkja hann, að hann
sje allra manna „dyggvastur ok drótt-
inhollastur", svo sem var Úlfur stall-
ari. Hann er og manna vinsælastur,
að verðleikum.
Fáir munu þekkja betur en hann
afrjettariönd þau, er liggja millum
Árnessýslu og Húnavatnssýslu. Hefir
hann og einatt verið gangnaforingi á
þeim slóðum. Nú á síðari árum hefir
hann oft gerst til þess að vera leið-
sögumaður Reykvíkinga, ýmsra, sem
ferðast hafa um óbygðimar upp af
Tungum og Hreppum, og mun það
dómur þeirra allra, er notið hafa sam-
fylgdar hans, að vart geti betri ferða-
mann en Lárus.
Hann >er maður fríður sýnum og
göfugmannlegur; aldurinn ber hann
vel, þótt heilsan sje nú tekin að bila
nokkuð og sjónin að daprast.
Vonum við kunningjar hans að hans
megi enn njóta við langa hríð og send-
um honum bestu heillaóskir, þegar
hann heldur nú yfir á áttunda ára-
tuginn.
Reykjavík, 15. október 1932.
S.
A Diöflaey.
Nýja neðanmálssagan
Seinasti þýski herfanginn, sem heim
kom til Þýskalands, var Alfons Paoli
Sehwartz kennari frá Kehl. Hann kom
heim til föðurlands síns 24. apríl 1932,
eftir rúmlega 12 ára herleiðingu og
útlegð í frönsku Guyana í Suður-
Ameríku og á Djöflaeynni, þar sem Al-
fred Dreyfus var í útlegð sinni. Hann
hefir ritað endurminningar sínar frá
þessum útlegðarárum og birtast þær
nú neðánmláls í Morgunblaðinu. Eru
lýsingar hans á þessum kafla æfi hans
alve'g ótrúlega átakanlegar og engu
síður „spennandi“ en skáldsaga.
Schwartz er af badenskum ættum
kominn. Foreldrar hans láttu heima í
Elsass. Árið 1886 voru foreldrar hans
í Korsíku og þar fæddlist hann. Síðan
fluttust þau hfeim til Þýskalands og
þar ólst hann upp, stundaði nám i
þýskum 'skólum og gekk í þýska her-
inn. Var hann með í stríðinu á vestur-
vígstöðvunum, en þegar því lauk,
hvarf hann iheiim til Kehl og tók aft-
ur upp kennslustarf sitt.
Árið 1889 samþykkti franska þingið
lög um það að hvert barn, sem fL-öd-
ist innan franska ríkisins, væri fransk
ur borgari, enda þótt foreldrar þess
væru útlendir, nema því aðeins að for-
eldrarnir legðu fram skriflega yfirlýs-
ingu um að afkvæmi þeirra ætti borg-
ararjett í öðru landi, eða að viðkom-
andi færði sjálfur sönnur á það síð-
ar, að hann væri að rjettu lagi ann-
ars ríkis þegn. Þetta fóðist foreldrum
Schwartz að gera og eins honum sjálf-
um. Þau vissu ekkert um þessi lög, og
datt ekki í kug að neinar ráðstafanir
þyrfti að gera til þess að tryggja syni
sínum þýskan borgararjett gagnvart
Frakklandi. Schwartz datt það isjálfum
ekki í hug heldur. — En að stríðinu
loknu er hann tekinn f astur af franska
setuliðinu í Þýskalandi og ákærður
fyrir hinn stærsta glæp, sem til sje:
að hann, sem sje fæddur franskur
-- ^
Ný baruabðk:
Karen,
kemur í bókaverslanir í dag.
Verð kr. 3.00 og 3.50.
Aðalútsala hjá „Æskunni“
— sími 1235.
Þurkaðir og niðursoðnir
ávezttr
allar tegnudir.
Egg á 14 aaia.
Afbragðs gðð kæfa
á 80 anra kg.
TIR1F4NP!
LAUGAVEG 63. SÍMI 2393.
Q Barna- B
legghlifar
allii litir.
flndlitsfegrun.
Gef andlitsnudd, sem læknar ból-
ur og fílapensa, eftir aðferð Mrs.
Gardner.
Tekist hefir að lækna bólur og
fílapensa, sem hafa reynst ólækn-
andi með öðrum aðferðum.
Heima kl. 6—7 og öðrum tímum
eftir samkomulagi.
Hartha Kalman.
Grundarstíg 4. Simi 888.
Lifur og hiörtu.
K1 e 1 n,
Baldursgötu 14. Sími 73.
„DYNGJA“
er íslenskt skúri* og ræstiduft
. og fæst í
Nýlenduvörnverlanín
Jes Zimsen.
þegn, hafi barist gegn Frökkum.
Þýski kennarinn var orðinn að
frönskum landráðamanni. Og fyrir
þetta var hann hnepptur í fangelsi
og fluttur í útlegð. Komst hann
ekki úr þeirri útlegð aftur fyr en
eftir 12 ár, og mundi aldrei hafa
sloppið, ef ekki hefði verið unnið
ósleitilega að því heima í Þýska-
landi að f'á hann lausan.
Fylgist með frásögn Schwartz frá
byrjun.