Morgunblaðið - 25.10.1932, Blaðsíða 2

2
MORGUNBLAÐIÐ
Hálaunamennirnir
og ðilksuerðin.
i.
Lýðskrumarar.
Þegar pól itískir spákaupmenn og
lyðskrumarar eru að brjótast til valda
spara þeir hvorki stóryrði í garð and-
stæðinga sinna nje fögur loforð til
kjósendanna. Alt ætla þeir að bæta og
I: gfæra, sem miður hefir farið. Og
það er jafnan margt, sem aflaga fer,
þegar andstæðingar sitja við stýrið.
Einn sh'kur spámaður braust hjer
tii valda síðla árs 1927. Þessi maður
var Jónas Jónsson frá Hriflu. —
Skömmu eftir að hann hafði hreiðrað
itm sig í valdastólnum, ljet hann Tím-
ar.n flytja þjóðinni boðskap hinnar
nýju stjói’nar. Þar var m. a. þannig
komist að orði:
„Rík þjóð getur leyft sjer slíkt.
En fátæk þjóð, skuldug og með merg-
sogna atvinnuvegi verður að gæta
hófg. Þess vegna verða á næstu ár-
um að fylgjast að tvær hliðstæðar
umbætur. Að koma jöfnuði á til-
kostnað og tekjur atvinnuveganna, og
að koma á nýju skipulagi á starfs-
mannahaldi þannig, að þeim stór-
fækki' ‘ (Auðk. hjer).
II.
Hið nýja „skipulag“.
Spámaðurinn frá Hriflu sat svo við
stýrið í 5 ár. Hann byrjaði fljótlega
að „skipuleggja“ starfsmannahaldið,
Hið nýja „skipulag“ varð að vísu
all-mjög á annan veg en lofað var í
boðskapnum til þjóðarinnar.
Fyrir skömmu var hjer í blaðinu
getið uin sjö nýjar ríkisstofnanir,
sem spámaðurinn frá Hriflu og hans
samherjar settu á laggirnar. Þar eru
á framfæri yfir 100 nýir starfsmenn.
f boðskapnum hjet þetta þannig,
að starfsmannaliðið yrði að „stór-
fækka“ og þessu var þjóðinni lofað.
En í framkvæmdinni varð þetta
þannig, að starfsmannaliði fjölg-
aði stórlega.
Annað „skipulag“ komst einnig á
við þetta nýja starfsmannahald. Laun
hinna nýju embættismanna voru á-
kveðin margfalt hærri en laun annara
starfsmanna ríkisins.
Þar eru t. d. „forstjórar“ með
hærri laun en ráðherrar. Þar eru
skrifstofustjórar, birgðaverðir, af-
greiðslumenn, vínaftapparar, frjetta-
ritarar o. s. frv. með hærri laun en
prófessorar við háskólann. Mun láta
nærri, að þetta nýja starfsmannalið
kosti ríkið yfir 300 þúsundir króna
á ári. Þannig varð í framkvæmdinni
þessi nýja „skipulags“-breyting á
starfsmannahaldinu.
III.
Sýnishorn af „skipulaginu“.
Þegar farið var að athuga hið nýja
„skipulag“ á starfsmannahaldinu,
komu ótrúlegustu hlutir í ljós.
Lítum t. d. á útvarpið, sem Jónas
Þorbergsson er settur yfir. Undir
það heyra tvær stofnanir Viðtækja-
verslunin og Viðgerðastofa útvarps-
íns. Þarna. starfa þrír „forstjórar“
með samtals um 27 þús. kr. árslaunum.
íivo hneykslanleg er ágengnin á opin-
bert fje, að sjálfur útvarpsstjórinn
fekur árlega 2000 krónur fyrir „eftir-
lit“ með stofnunum, sem hans em-
bættisskylda er að hafa eftirlit með. | í
staka borgun fyrir eftirlit með sjálf-
um sjer.
Ofan á þetta bætist svo það, sem
síðav hefir verið upplýst, að Jónas
Þorbergsson hefir s'córlega misnotað
fje útvarpsins. Hann hefir notað fje
útvarpsins í eigin, pex-ónulegar þarf-
ir. Hefir hvað eftir annað verið bent
á þetta hneyksli hjer í blaðinu og
krafist rannsóknar, eu yfirvöldin hafa
hingað til ekkert aðhnfst.
Fatækir útvarpsnotendur úti um
hinar dreifðu sveitir landsins eru
krafðir um 30 kr. skatt á ári. Þeim
er engin miskun sýnd. Oft hefir þeim,
nú í kreppunni, verið hótað lögtaki,
ef þeir ekki greiða skattinn tafar-;
laust. Bændur fara nú e. t. v. að
skilja það, hversvegna gengið er svona. j
hart að þeim. Jónas Þorbergsson þarf'
að fá 2000 kr. ofan á sín háu laun, i
fyrir eftirlitið ineð sjálfum sjer. —
Hann þarf einnig að fá fje inn í !
útvarpið til þess að geta greitt með
snatt-bílferðir sínar, sælgæti og annað
góðgæti. - Tekjur hans mega ekki fara
niður úr 12000 kr. á ári.
IV.
Hálaunaraennirnir
og dilksverðin.
Tíminn gat ]>ess á dögunum, að
sjóðir samvinnumanna næmu a. m. k.
700 þúsund dilksverðum. Blaðið v^ir
auðsjáanlega mjög hróðugt yfir þess-
ari tölu og hjelt víst í einfeldni sinni,
að nú yrðu kaupfjelagsbændur glaðir,
þar sem þeir ættu 700 þúsund dilks-
verð í sjóðum.
En hvernig verður þetta í veru-
leikanum?
Allir vita — og kaupfjelagsbændur
best — að „sjóðirnir“, sem Tíminn
er að guma af eru ekki til nema
ú pappírmim. „Sjóðirnir“ eru tapaðir
— svo gersamlega tapaðir, að vilji
bændur grípa til þeirra til að minka
kaupfjelagsskuldirnar, líta kaupfjelags
stjórarnir ekki við þeim.
Tíminn kemur þessum pappírs-
„sjóðum“ kaupfjelagsmanna upp í
700 þús. dilksverð. Og hann er ákaf-
lega glaður yfir, hve dilksverðin eru
mörg.
En hvernig verður ánægjan í veru-
leikanum hjá bændum? Dilkarnir eru
aðal-innlegg bóndans. Þeir eru nú í
lægra. verði en nokkru sinni, síðan
fyrir ófriðinn mikla. Vegna þess hve
dilksverðið er nú lágt, er svo komið
fvrir miirgum hóndanum, að hann
sjer engin úrræði til þess að
bjarga sjer. Og það er vafalaust
engin huggun fyrir kaupfjelagsbænd-
ur nú í kreppunni, þótt þeim sje
bent á, að því verðminni sem dilkar
]>eirra eru, því stærri verði pappírs-
„sjóðirnir' ‘.
En vel á minst. Yæri ekki fróðlegt
að vita, hve miklu nema laun há-
launamannsins, .Tónasar Þorbergsson-
ar reiknað í dilksverðum? Með nú-
verandi verðlagi nema árslaun hans
nm 2000—2400 dilksverðum.
Er nokkur sá hóndi til á landinu,
sem vill árlega fórna þessu fje til
•Tónasar Þorhergssonar?
Kvenrjettindafjelagið heldu^ fund
kvöld í Yinnnmiðstöð kvenna kl.
Er það meiri ósvífni og frekja en ^ Frú Brekkan flvtur erindi og
menn eiga aS venjast, að embættis-. •■- tt verður um vetrarstarfsemina.
maður skuli leyfa sjer að taka sjer-1 —
Elnkenni hlns gðða lampa

Gæði lampa verða ekki dæmd af ytra útliti hans, því góðir og
slæmir lampar líkjast hverir öðrum. Nafnið eitt segir til nm
gæðin. Alt frá fyrstu tíð glólampanna hefir nafnið „Osram“
ávalt verið áreiðanleg trygging á ágæti þeirra: að hagnýta
vel rafstrauminn, að hafa mikið ljósmagn og að hafa þá end-
ingu sem samsvarar mestri sparneytni.
Skýrsla tollstjóra
"ra misfellur, sem
tollskoðun hefir leitt í ljós.
Fjárniálaráðherra hefir sent F. B.
elt irfarandi skýrslu frá tollstjóranum
: Reykjavfk, til birtingar í blöðunum:
Sarnkva.mt tilmælum, yðar, herra
! jármálaráðherra, skal jeg, allra virð-
irgarfylst, láta yður í tje eftirfarandi
skýrslu.
Himi 19. f. m., þegar farinskráin
ir ; Es Dettifoss barst hingað á skrif-
stofuna, fvrirskipaði jeg, starfsmönn-
um mímnn og öðrum að óvörum, toil-
skoðun ú öllum vörum, sem komu
írá útlöndum með skipinu og kæmu
með öðrum skipum þá á næstunni,
þnngrtð til jeg gerði rtðra x-áðstöfun.
tslík allsherjar vörurannsókn, sem
gerð hefir verið hjer niokkui’um sinn-
um áður, á að leiða í ljós, hvort 'hinni
venjuiegu tollunar- og toligæsluaðferð,
sem lögin gera ráð fyrirj þótt þau
einnig heimili hina, sje ekki í ein-
hverju ábótavant, svo ástæða sje að
brevta að einhverju leyti til um hina
venjulegu aðferð, Jeg hafði ætláð að
láta liana fara fram fyr á árinu, en
það hafði farist fyrir, enda var vöru-
iimfhitningur óvenjulega fábreyttur,
vegna innfiutningshaftanna, fen þegar
rýmkað var nokkuð í bili um inn-
flutningsleyfi, í ágústmánuði, afrjeð
,]eg' að láta hana fara fram þegar
hinar nýju vörur kæmi hingað. Jeg
iiafði ekki borið þessa ráðstöfun mína
undir ráðmieytið, enda hefi jeg fuila
heimild að lögum, til að láta hana
fara fram þegar mjer þykir ástæða
til eða tel æskilegt, og hefir ráðu-
neytið engín afskifti haft af henni.
Rkal nú, samkvæmt beiðni yðar gerð
grein fyrir misfellum þeim, sem kom-
ið hafa fram við allsherjarskoðun
þessa, þó svo, að nöfn þeirra firma
er í hlut eiga, verða ekki nefnd, en
að sjálfsögðu getið þjer fengið nöfn
þeirra, ef þjer æskið þess.
Fyrsta rannsóknardaginn kom í
ijós, að er borið var saman hjá einu
f'irma, vantaði nokkuð af innkaups-
reikningum. Var eigandi varanna sjálf
ur staddur við rannsóknina, og ann-
aðist hann þegar um að reikningar
þessir kæmn þá samdægurs, en einn
var ekki kominn til landsins, og var
þeim vörum, er hann tilgreindi, hald-
ið eftir þangað til Tiann kom. Vörun-
um bar saman við aiia íeikningana.
Fvrstu dagana eftir að rannsóknin
hyrjaði, virtist nokkuð kveða að því
meira en vanalega, að menn sæktu
og kæmu með á skrifstofuna inn-
k.nupsreikninga til viðbótar ]>eim,
sem afhentir voru fyrst með farm-
skírteinunum.
Ákvæði löggjafarinnar um afhend-
ing á innkaupsreikningum, gera ráð
fju'ir ]xví, að þa;ð komi fyrir,
að allir innkaupsreikningar sjeu
okki í fyrstu afhentir með farmskír-
teinunum eða þeir afhentu sjeu ekki
fullnægjandi, svo að það út af fyrir
sig er ekki brot, sem kært verður fyr-
ir, að allir innkaupsreikningar hafi
ekki komið strax. Það verður f’yrst
bi-ot, ef sannað verður, að aðili hafi
með vilja leynt reikningunum, en það
var ekki hægt að sanna í umræddum
tilfellum.
Þá hefir það komið fyrir, að í vefn-
aðarvörusendingar til tveggja firma
hefir verið pakkað lítilsháttar af
súkkulaði, tei, karamelium og kexi.
Þessar vörur voru þó á innkaupsreikn-
ingum þeim, sem afhentir voru með
íarmskírteinum, svo að ekki iágu fyrir
tiiraunir til að komast undan tolli,
en tvær af þeim vom liannvörur, sein
ekki hafði verið fengið innflutnings-
leyfi fyrir.
Þessum vörum var að sjálfsögðu
haldið eftir, og viðtakendur sóttu um
innflutningsleyfi fyrir þeim, en því
var neitað. Voru þá vörur þessar end-
ursendar til sendanda undir innsigli
tollgæsiunnar, en móttakendur þeirra
iátnir borga toll af þeim, og þeim lát-
ið fylgja skírteini, sem endursendast
skal með áritun hlutaðeigandi útlendr-
ai’ tollgæslu um að vörurnar sjeu end-
ur komnar þangað. Þessi aðferð hefir
verið höfð, með samþykki stjórnar-
ráðs og innflutningsnefndar, síðan
höftin komust á í fyrra haust, er
ræða hefir verið um smávægilegar
sendingnr, er borist hafa liingað án
þess að innflutningsleyfi væri fyrir,
og ekki hefir fengist eftir á.
Þá hefir það komið fram við skoð-
unina, að í sendingum hefir verið
smávegis af ýmsum bannvörum, svo
sem flaueli, barnaboilum í leirvörum,
ilmvötnum og lakkskóm, sem efasamt
þótti að innflutningsleyfin næðu yfir,
en vörur þessar stóðu allar á afhent-
um innkaupsreikningum. Hefir inn-
fiutningsnefndin sumpart veitt leyfi
fyrir þessu eftir á, og sumpart litið
svo á, að það fjelli undir þegar veitt
leyfi.
Loks hafa komið fram ‘tveir inn-
kaupsreikningar, er tilgreina svo lágt
verð í samanburði við vöruna, að
rannsaka þarf hvernig í því liggur.
Verða þau tvö mál send til rjettar-
rannsóknar, og verður sú rannsókn
að skera úr um það, hvort hjer er
um sök að ræða eða ekki.
Þetta eru þá þær misfellur, sem
í’ram hafa komið, og orðrómur sá
mn tollsvikatilraunir, sem gengið hef-
ii' hjer í bænum og komist í nokkur
blöð hjer, sennilega er bygður á.
| ESJA fer hjeðan fimtudaginn 27.
; ]). ín. nustur um land. Vörusendingar
: óskast tiikyntar og afhentar í dag og
! iniðvikudaginn.
Biklsslip.
Hessa vlku
verður gefinn 10% afsláttur af öllum
vörum verslunarinnar. Notið tækifær-
ið og kaupið ódýran bovðbiinað, leir-
(au og fermingargjafir.
VERSLUN
Jóns B. Helgasonar
Laugaveg 14.
Vínber,
Appelsinnr,
Epli.
Nýkomið.
Verslun
Þðrsfiðtn 3. Sími 2302.
Nýr fisknr
fæst í Fiskisölufjelagi Reykja-
vikur. Ýsa, stútungur o. fb
Simar 1262 oíí 2266.
III VllBI,
við blóma og garðrækt, ódýrt, fljótt
og vel af hendi leyst.
Ckr. fflorlensen,
garðyrkjnmaður, Hótel ísland.
Jón Hermannsson.
Til fjármálaráðherra.
f dag er Magnús G. Guðnason leg-
-teinasmiður, Grettisgötn 29, sjötngur
ð aldri. Hann hefir dvalist hjer í bæ
frá fimm ára; aldri og stundað leg-
steinasmíði nær 50 ár, og hefir nú,
sem 'Sunnugt er, stærsta legsteina-
verkstæði hjer á landi. Munu margir
kunningjar senda hinum aldraða ung-
lir.g sínar bestu óskir og vona að
Reykja.vík ætti fleiri svo góða borg-
•íra:. Kunningi.
Weck
Gúmmíhringir
komnir aftur í