Morgunblaðið - 13.04.1933, Blaðsíða 8

8
2 neðstu hæðirnar í Mjóstræti
6 eru til leigu 14. maí eða jafn-
yel fyr. Hentugt fyrir iðnað og
íbúð. A. S. í. gefur nánari upp-
lýsingar.
Tvö lítil herbergi og eldhús í
Hafnarfirði óskast 1. maí. Sími
9155.
Geri við allan slitinn skófatnað
á Grundarstíg 5. Hvergi eins ódýrt.
Nuddlækningar. Fótaaðgerðir,
(Pedicure). Ingunn Thorstensen,
Baldursgötu 7, sími 2660.
Heimabakarí Ástu Zebitz, Öldu-
götu 40, þriðju hæð. Sími 2475.
tslensk málverk, fjðlb>*eytt úr-
▼al, bæði í oltu og vatnslitum,
Bporöskjurammar af mðrgum
itærðum, veggmyndir í stóru úr-
vali. Mynda- og rammaverslunin,
íh*«yjngötu 11. Sig. Þorsteinsaon.
Kjötfars og fiskfars heimatilbú-
ið, fæst daglega á Fríkirkjuvegi 3.
Sími 3227.
r
heldur
áfram.
Mancbesler
Laugaveg 40.
Sími 3894.
Til cgur bændanefndannnar
um krtppumáiin
og undiitektir bdnaðatbingsins.
Fyrir Búnaðarþingið voru lögð
þessi frv. frá bændanefndinni:
1. Frv. um frest á afborgunum
af fasteignaveðslánum og
lækkun vaxta.
2. Frv. um kreppulánasjóð.
Samkvæmt frumvarpinu um
kreppulánasjóð er gjört ráð fyrir,
að sjóðurinn fái til umráða alt að
7 milj. kr. er aítist á þann hátt, að
árlegar greiðslur Búnaðarbank-
ans til ríkissjóðs, þ. e. vextir og
afborganir af lánum, er ríkissjóð
ur hefir lagt Búnaðarbankanum
til, renni í kreppulánasjóð um
næstu 7 ár, og nemur sú upphæð
alls um 2 milj. kr.
5 milj. kr. á að afla sjóðnum
með því, að ríkið gefi út ríkis-
trygð skuldabrjef, er nemi alt að
þeirri upphæð, og verði notuð til
greiðslu á skuldum, sem stofnað
hefir verið til fyrir áramót 1933.
Brjefin skulu gefin út til 40 ára
og innleysist með V4o á ári og
vextirnir ákveðnir 414%.
Lán úr sjóðnum sjeu veitt til
42 ára, og er árgjaldið 5 af
hundraði.
Tilgangur sjóðsins er, að veita
þeim bændum, sem komnir eru í
greiðsluþrot lán, 0g á annað
borð uppfylla þau skilyrði, er fyr-
ir þessum lánveitingum eru sett
samkv. þessu frv., til þess að
greiða nokkurn hluta af skuld
sinni, gegn því að nokkuð verði
eftirgefið og að hagkvæmir samn
ingar takist um það, sem þá er
eftir. Stjórn sjóðsins hefir milli-
göngu um þetta, og úrskurðar
hún, hverjir komist undir ákvæði
þessi, en til þess þarf viðkomandi
bóndi að geta sett sjóðnum trygg
ingu fyrir láninu, og að hann að
áliti sjóðstjómarinnar sje líkleg-
ur til að geta rekið heilbrigðan
búrekstur, eftir að hafa fengið
slíka rjettingu á fjárhag sínum.
Til aðstoðar sjóðstjórninni á
að skipa þriggja manna nefnd í
hverri sýslu, er gefur sjóðstjórn-
inni upplýsingar um hag og af-
komu hvers lánbeiðanda, fram-
kvæmi mat á eignum 0. fl.
Stjóm Búnaðarbankans hefir
á hendi stjórn kreppulánasjóðs-
ins. —
Lánveitingum úr sjóðnum ska
vera lokið fyrir 31. des. 1934.
Mál þessi voru all mikið rædd
í búnaðarþinginu, og kosin f jöl-
menn nefnd til að athuga þau.
Fylgir hjer á eftir tillaga frá
nefndinni um frv. um kreppu-
lánasjóð, sem samþykt var með
11 samhljóða atkv.
Tillaga:
„Búnaðarþingið samþykkir að
mæla eindregið með frumvarpi
því um kreppulánasjóð, er Bænda
nefndin hefir samið og lagt fyrir
Búnaðarþingið til umsagnar, og
skorar á Alþingi að samþykkja
frumvarpið í öllum aðalatriðum
eins og nefndin hefir frá því geng-
ið“. —
ar að gera, að hún haldi málinu
utan við flokkadeilurnar. — Jeg
trúi ekki því, að stjómin hafi
sagt, að hún gerði þetta mál að
fráfararatriði.
Fáir eru þeir, sem eru ánægðir
með þessa samninga. En málið
ber þannig að, að samningarnir
voru samþ. í Nd. með 19:6 atkv.
Þegar líta á á það, hvað gera
skal til þess að fá Islendinga til
að standa saman, ef þessi deild
fellir samningana með fárra at-
kvæða mun, þá er hinn mikli at-
kvæðamunur í Nd. eigi álitlegur.
En jeg held fast við það, sem
jeg sagði við 1. umræðu málsins,
að höfuðatriðið er, að losa okk-
ur við markaðinn í Noregi. Og j eg
geri mjer von um, að sameina
megi menn um þessa stefnu.
Nú stendur þetta þannig, að
það er alveg sjerstaklega erfitt
að vita, hvernig við stöndum, og
hvað við getum gert til þess að
losa okkur af norska markaðin-
um. Þetta stendur sem sje í nán-
asta sambandi við samningana
við Breta. Enn verður engu um
það spáð, hvað verður þar ofan á.
En svo mikið vitum við, að af
þeim nálega 3000 smál. af kjöti,
sem við þurfum að senda á erl.
markaði, höfum við eigi vissu fyr-
ir nema % hluta þess kjötmagns
á enska markaðinum. Við höfum
von um meira þar, jafnvel að fá
að halda því, sem flutt var s. 1. ár,
eða alt að % hl. kjötsins.
Þessi óvissa um enska markað-
inn gerir það- að verkum, að við
elgum svo erfitt með að taka á-
kvarðanir í þessu máli. Alt veltur1
á því, hvað ofan á verður í Eng-
landi. Þess vegna er þetta augna-
blik svo mjög óheppilegt til þess
að taka ákvarðanir, því að eng-
inn veit, hvaða ráðstafanir þarf
að gera.
Jeg lít því svo á, að öll aðstaða
heimti það, að við tökum okkur
frest, uns lokið er samningunum
við Breta. Það getum við gert á
þann hátt, að veita stjórninni
þá heimild, sem hún fer fram á,
en sem hreina bráðabirgðalausn
á málinu. Og jeg álít, að frestinn
eigum við að nota til þess að gera
nauðsynlegar ráðstafanir, eftir
að ensku samningunum er lokið.
Jónas Jónsson kvaðst búast við,
að nálega allir, utan þings og inn-
an, væru óánægðir með norsku
samningana, enda væru þeirneyð
arúrræði. Aðal-hættan væri þó
ekki sú, að yið gerðum óheppi-
lega samninga fyrir 1 ár eða svo;
hitt væri verra, að mcð samningun
um gæfum við öðrum þjóðum for-
dæmi. Aðal-hættan lægi í því, að
aðrar þ j óðir færi að kref j ast svip-
aðra hlunninda og Norðmönnum
væri í tje látin. — Að lokum
cvaðst ræðumaður gera ráð fyrir,
að ekki líði langur tími, uns samn
ingum þessum verði sagt upp.
Enn urðu langar umræður, en
fátt nýtt kom þar fram. Lakast
var, að stjómin var fjarverandi
óesar umr. (bundin við atkvgr.
fjárl.íNd.).
Var því næst gengið til atkv.,
og voru samningarnir samþyktir
með 9:4 atkv. MeS samn. greiddu
atkv.: Ingvar P, Jón J, J Þorl,
Jónas J, M T, P. Magn, P Herm,
E Árn og G Ól., en móti: Jak M,
J Bald, Bj. Snæbj og Guðr. Lár.;
H. Steinsson greiddi ekki atkv.
Þar með eru samningar þessir
staðfestir. En auðheyrt var á þm.
efri deildar, þeim ertil málstóku,
að þeir eru mjög óánægðir með
samningana, og lögðu áherslu á,
að þetta væri aðeins bráðabirgða
lausn málsins.
Útvarpið í dag: 10.40 Veður-
fregnir. 11.00 Messa í dómkirkj-
unni. (Síra Bjarni Jónsson). 15.30
Miðdegisútvarp. Erindi: Fram-
haldslífið, II. (Einar H. Kvaran).
Tónleikar. 19.30 Veðurfregnir.
19.40 Grammófóntónleikar. 20.00
Klukkusláttur. Frjettir. 20.30 Er-
indi: Um tónlist, n. (Jón Leifs).
Útvarpið á morgun: 10.40 Veð-
urfregnir. 13.30 Messa úr Hafnar-
firði. (Síra Garðar Þorsteinsson).
17.00 Messa í fríkirkjunni. (Síra
Árni Sigurðsson).
Útvarpið á laugardag: 10.00
Veðurfregnir. 12.10 Hádegisút-
varp. 16.00 Veðurfregnir. 18.40
Barnatími. (Ásmundur Guðmunds
son, docent). 19.05 Þingfrjettir.
19.30 Veðurfregnir. 19.40 Tilkynn
ingar. Tónleikar. 20.00 Klukku-
sláttur. Frjettir. 20.30 Leikþáttur.
(Haraldur B.jörnsson o. fl.). 21.00
Tónleikar. (Útvarpskvartettinn).
Grammófónkórsöngur: Lög úr
„Messias“, eftir Hándel: Hefjið
upp höfuð yðar, Mikið er lambið,
Sjá það guðs lamb, Hallelújakór.
Og dýrð guðs- Amen-kór (Kgl.
söngflokkurinn í London).
Til leigii úskast
VINNUSTOFA
(1 eða 2 herbergi) í, eða sem næst miðbænum,
frá 14. maí. — Tilboð merkt „Salon“, sendist
A. S. f.
Ónýting fjörefna.
Af því jeg sje að fyrir þinginu
liggur nú frumvarp til laga þess
efnis að blanda skuli alt að 20%
smjöri í alt smjörlíki, verð jeg
að leyfa mjer að vekja athygli
þingmanna og alþjóðar á því, að
ef þetta verður að lögum, þá verð-
ur samtímis að reisa skorður við
því, og þá líka með lögum, að ekki
sje notuð nein sú feititegund til
smjörlíkisgerðar, sem hafi í sjer
efni, sem geta drepið og ónýtt
A-fjörefnið í smjöri því, sem í
smjörlíkið sje blandað. Það er
auðvitað aðaltilgangur frumvarps
þessa að tryggja það, að ávalt
sjeu nauðsynleg A-fjörefni í smjör-
líkinu svo að þeir, sem hvorki
framieiða smjör sjálfir, nje hafa
efni á að kaupa smjör, þurfi þó
eigi að fara varhluta af hinurn
mætu A-fjörefnum í daglegu við-
urværi.
En eins og frumvarpið nú ligg-
ur fyrir, nær það ekki þessum
tilgangi sínum. Og fer því enda
svo fjarri, að eins og srnjörlíki
nú er gert, mundi þetta verða
óbrigðult ráð til þess, að drepa
A-fjörefnin að fullu og öllu í
öllu því smjöri, sem í smjörlíkið
væri hlandað. Og smjörlíkið þvi,
þrátt fyrir smjörið, jafn-fjörefna-
snautt og áður.
Hvernig stendur nú á þessu?
Á því stendur þannig, að í
smjörliki er meðal annara feiti-
tegunda notuð hvalfeiti, sem með-
höndluð er áður á ýmsan hátt í
verksmiðjum, til þess að gera hana
nothæfa til smjörlíkisgerðar. —
Danir nota líka þessa hvalfeiti
í smjörlíki og flytst hún hingað
frá dönskum verksmiðjum, með-
höndluð á sama hátt og fyrir Dani
sjálfa.
Fyrir nokkru gerði forstjóri
rannsóknarstofu Háskólans í
Kaupmannahöfn, próf. L. S. Fri-
dericia tilraunir með að fóðra dýr
— mýs og rottur — á ýmsum
þeim feititegundum, sem til smjör
líkisgerðar eru notaðar, til þess
að komast fyrir um A-fjörefni
þessara feititegunda- Þar á meðal
var hin „herta“ livalfeiti* Yarð
árangurinn viðvíkjandi hvalfeiti
þessari sá, að þau A-fjörefni, sem
annars eru í nýrri hvalfeitinni
voru ónýtt og dauð með öllu —.
og ekki nóg með það, heldur
hafði meðhöndlunin á feitinni í
verksmiðjunni haft þau áhrif, að
nýtt efni var myndað í feitinni
— einskonar „leysir“ — og reynd
ist efni þetta svo banvænt öllum
A-fjörefnum, að væri þessari feiti
blandað í smjör — með gnægð
A-fjörefna — áður tilraunadýr-
unum væri gefið það, þá gagn-
aðist, dýrunum ekki að smjörinu,
sem A-fjörefnisfóðri. A-fjörefnin
í því voru ónýt orðin og stein-
dauð.
Próf. Friderieia endurtók til-
raunir þessar, uns hann var alveg
genginn úr skugga um áreiðan-
leika þeirra. Hjelt hann þá fyrir-
lestur um þær í fjelagi danskra
lífeðlisfræðinga. Og er fyrirlest-
urinn prentaður í „Meddelelser frá
Universitetets hygiejniske Insti-
tut, Bind 111“ og nákvæmar
skýrslur um rannsóknirnar.
Þá gerði próf. Friderieia líka
nákvæmar rannsóknir á svínafeiti-
Og komst hann að raun um það,
að svínamör og svínafeiti eru ger-
sneydd A-fjörefnum. Og að þegar
svínamörinn er bræddur á venju-
legan hátt, þá myndast í honum
efni, sem v'erður banvænt A-fjör-
efnum í smjöri, ef svínafeitinni er
blandað í það. Hyggur prófessor-
inn sennilegt að þetta banvæna
efni öllum A-f jörefnum geti mynd-
ast í svínafeitinni meðan mörinn
er að bráðna, fyrir áhrif súrefnis-
ins í loftinu. En sjálft súrefni
loftsins er A-fjörefni hættulegt á
ýmsa lund. Er t. d. viðurkent að
bað ónýti nokkuð af A-fjörefnum
rjómans, meðan verið er að
strokka.
Auk þessara tveggja feititegunda.
rannsakaði próf. F. líka kókos-
feiti og hampfræolíu, en báðar eru
notaðar til smjörlíkisgerðar. —
Keyndust báðar fjörefnalausar, en
gersneyddar öllum saknæmum
efnum — og ónýttu því alls ekkí
A-fjörefnin í smjöri nje öðrum
foititegundum.
Nú á krepputímum þeim, sem
yfir standa, er oss neitað um inn-
flutning á þurkuðum aldinum, t-
d. nema af skornum skamti. En
væri ekki full ástæða til þess að
banna heldur innflutning og notk-
un á þeim vörum, sem gagngerðar
rannsóknir liafa leitt í ljós, að>
eru fjörefnabanvænar, og því ó-
hjákvæmilega heilsuspillir ?
Að minsta kosti vona jeg, að
bæði þingmenn vorir og alþjóð
manna sjái nú, að það væri að
gera leik til þess að ónýta A-
fjörefnin í smjörinu okkar, að
fyrirskipa með lögum að blanda
því í smjörlíki, nema því aðeins
að bannað ,sje þá um leið með
lögum að nota herta hvalfeiti og
svínafeiti í smjörlíkið.
Og enn eitt. Bæði hert hvalfeití
og svínafeiti eru talsvert notaðar
í „bakstur“ — í kökur — hjer
í bæ, og engum til heilsubótar,
en mörgum til heilsuspillis- Og
væri það þarft starf, ef löggjafar
vorir vildu reisa einhverjar skorð-
ut við þessu — helst með því að
banna alveg innflutning á þessum
óheilnæmu feititegundum.
Björg C. Þorlákson.
Hjálpræðisherinn. Fimtudag kL
8 síðd. opinber samkoma. Föstu-
daginn langa samkoma kl. II
árd., kl. 4 síðd. og kl. 8 síðd.
Majór Beckett stjórnar samkom-
um dagsins.