Alþýðublaðið - 11.02.1929, Blaðsíða 2

ALÞ.ÝÐUBLAÐIÐ
SamtSIdn.
FundaBF Sjómaiinafélagsins I fyrrakvöld tel-
nr bnktjnldamakk íltgerðarmanna ekki svara
vert og heimtar reikningana á borðið.
Á annað hundrað nýir félagar bafa gengið
í „Dagsbrún“ á ssðustu prem viknm«
| ALÞÝÐUBLAÐIÐ |
< iemur út á hverjum virkum degi. |
2 ÍJgreiðsla í Alpýöuhúsinu við
< Hverfisgötu 8 opin frá kl. 9 árd. •
3 ai kl. 7 siðd.
5 Sferilstofa á sama stað opin kl. :
J 9‘/j—101/* árd. og kl. 8—9 síðd. ;
< Simar: 988 (afgreiðslan) og 2394 :
* (skrifstofan). ;
Verðlag: Áskriftarverð kr. 1,50 á :
mánuði. Auglýsingarverðkr.0,15 ;
| hver mm. eindálka.
Psentsmiðja: Alpýðuprentsmiðian
(í sama húsi, simi 1294).
Kaupdeila útgexðarmaima og
sjómama mm mú hafa náð til
allra þeirra skipa, sem á arnað
b-orð stöðvast við deiluna. ‘
Praman af voru flest skipiim á
veiðum. Síðan muiniu þau hafa
uotað tímann til smærri aðgerðá
og ræstingar, sem tíma hefði
þuxft til, þótt um kaupdeitu hefði
,ekki yerið að ræða,' Sjómenninnir
■munú að voraum h'afa orðið fegmir
nokkurri hvíld, og vísast ekki
veitt af henni. En nú er vSVn-
komíð, að stórfelt tjón hlýzt af
stöðvun togaraflotamis með degi
hverjum. Viðgerð og ræsting
skipamna er lokið, sjómennirnir
hafa hlotið hvfld. Bölvun skipu-
lajgsógallanna um togaraútgeröiaia
legst nú á þjóðina með öllum
sínum þunga.
Hverjir eiga á þessu aðalsök?
Undan hverju lét ofstæki hinna
ítUtölulega voldugu manna, sem
réðu þvj, að skip Eimskipafélags-
ins voru buindin til þess eins að
v,spara" nokkra aura á dag af
kaupi, hvers há(seta og kyndara,
samtals að eins brot úr því tjóni,
sem Eimskipafélagið daglega
hlaut að verða fyrir meðan, skipin
lágu í lægi ?
Undan almenningsálitinu, sem
-slcildi hvjlíkt gerræði og fásinna
þetta var.
En eru nú kaupkröfur sjómann-
anna á togurunum ölliu meira
vandamál en kaupkröfur stall-
hfæðra þeirra á Eimskipafélags-
akipunum?
Þótt þedr fengju þeim að fullu
ffamgengt, yrði kaup þeinra ekki
tdl jafns við kaup það, sem ýms-
um okkur iðnaðarmanna, svo sem
trésmiðum, múrurum, málurum
og prenturum, er golddð.
I>ó vita allir, að sjómönnunum
er skylt að viuna 16 kLst. á sól-
arhring fyrk sínu kaupi, en okk-
ur iðnaðarmönnum eigl nema 8
—10.
iá, en iðnaðarmennimir hafa
þurft að leggja á sig fjögra ára
nám, segja menn.
Þetta er rétt.
En til uppjafnaðar mun þeim á
námsárunum vera ®éð fyrir fæði',
húsrræði, þjónustU', Ijósi og hita.
Og enn er annars að gæta.
Fundur Sjómannafélagsins í
fyxra kvöld var afar-fjölsóttur,
FundarsaJurinn, anddyri og for-
stofa, alt var troðfult. Voru fund-
armenn um fimm hundruð.
Formaður feiágisins,; Sigurjón
Á. Ólafsson, skýrði frá tilraunum
útgerðarmanna til að komast
fram hjá samtökum isjómanna.
Kvað hann ýmsa skipstjöranna
hafa haft tal af skipverjum sínum
á laugardaginn, einum eða fleir-
um í eimu, og skýrt þeim frá því,
að útgerðarmenn myndu fáanleg-
ír til að hækka tfflboð sitt upp í
205 króna mánaðarkaup á salt-
fiskveiðum og 220 á íisfiskveiðum
•og iifrarpremíuna upp í 25 krónur.
En englnn sjómannanna var
fáanlegur iil að ganga að þessu
Iboði.
Alimiklar umræður urðu um
þetta tiltæki útgerðarmanna, að
fara á bak við réttan samningsað-
Ila, Sjómannafélagið, o-g reyna að
svíkjast aftan að samtökum sjó-
manna. Voíru ailir á einu nfaili
um það, <að folrdæma sljkt bak-
tjaldamakk, og eins hitt, að ekki
gæti komið tffl nokkurra má'la að
iita við þessu svokailaða tilboði
útgerðarmanna.
Formaður Dagsbrúnar, Héðinn
Valdimarsson, sýndi fram ál
hversú hagsmunir sjómainna og
verkamanna í landi færu saman.
Dagsbrún myndi standa við hlið
Sjómannafélagsins í deiiumni, hún
hefði aldrei verjð jafn öflug og
nú, á annaÖ hundTað nýir félagai'
hefðu bæzt við ‘á síðustu þrem
vikum og mætti mú hedita, að al'lir
fastir hafnarverkamenn væri
Hvað láta sjómennirnir mðrg
ár af æfi sinni fyrir það eitt,
að fá að vinna fyrir vesulu
kaupi sínn?
Lágt reiknað 4 ár.
Hve mikið munu hánar tíðu
drukknanir stytta meðalæfi sjó-
maninarina?
* Hvað mun hin harða vinma,
kuldi, vosbúð og vökur stytta
æfi þeirra mi'káð?
Hvað endast sjómennirnir
lengi?
Hvað skyldu hásetar vera elztir
á togaraflotanum ?
Mér er kunnugt um, að eitt
skipið setti) alfarjð í land hóp af
mönmum um fertugsaldur fyrir
það, að þeir voru farnir menn,
taugaslappir, kulvjsir, hættir. að
„þola stöður“. Þessir menn voru
úrval anmara að hreysti, þegar
sjá um, að, ekkert skip fengi af-
greiðslu í höfninni, hér í forboöi
Sjómannafélagsins.
Að þessum umræðum Ioknimn
samþykti fundurinn með öHum
atkvæðum ályktun þess efnis, að
víta það tiltæki útgerðarmanna,
aðfara á bak við Sjómannafélag-
ið með sanmingaumleitanir og
reyna að ráða sjómelnn einn og
einn og að félagið áiiti tilboðið
„ekki svara vert“. Enn fremur,
að engum tilboðum skuii sjiint,
,sem ekki eru send til félagsptns
eða stjórnar þess.
Síðan bar félagsstjórnin fram
svofelda tilliögu:
„Sjómannaféiagið skorar á
Alþingi að skipa tafarlansf
nefnd (samkvæmt 35. gr. stjórnar-
skrárinnar) til að rannsaka hag
og rekstnr togaraútgerðarinn-
ar“.
Þessi tillaga var eánnig sam-
þykt með öllum atkvæöum.
Síðan var rætt um þingmái,
einkum þau, seni varða verka-
lýðton beinlínis og telja má víst
að fram verði borin á þsnginu i
vetur. Þingmenn Réykjavíkur,
Héðinn og Siguxjón, og Jón Bald-
vinsson, forseti Alþýðusambands-
ins, fluttu þar ræður og svöruðu
fyrirspurnum.
Fundinum var slitiö skömmu
Fyrir miðnætti.
Aldrei hefir íslenzk alþýða átt
meira undir styrkleák verkiýös-
samtakanna hér en einmitt nú.
Aldrei hafa þau verið svo sterk
og öflug sem nú.
Fundurinn í fyrra kvöld sýndi
það.
Qg reynslan mun sanna það. •
þeir voru upphaflega skráðir á
skipið. Þeir unnu allmörg ár áð-
ur en tókst að koma fyrri vöku-
lögunum á, það slcal játað, en
halda menin, að æfi sjómannanna
sé ekki ærið óblið enn, þótjt með
herkju tækást að tryggja þeim
nokkurra stunda svefnfrið á sól-
arhring?
Er það sanngjamt að ætla þeim
lægra kaup en iðnaðarmömnum?
Er það heilbrigð skynsemi að
iáta binda togaraflotann við haín-
argarðania mánuðum saman, með-
an kröfur sjómannanna urn kaup-
gjald ekki fara fram úr þvf, sern
iðnaðarmönnum er goldið í
landi ?
En eru togarahásetarnir ekki
sérfræðingar í sinn,i grein?
Mér væri sem ég sæi múrara
eða trésniið fletja fisk á/togara-
þilfari til jafns við miðlungs tog-
araháseta, og það þótt í sléttuns
sjó væri.
Eða eru sjómennirair í vitund
almennings einhvers konar óæðri
verur ?
Ef úrval- einstaklingsframtaks-
ins hefir ekki heppnast svo vel
þegar um stjórn stórútgerðarinnaE
er að ræða, að hún þoli það fjár-
hagslega að borga togarahásetum
til jafns vjð iðnaðarmenn, þá virð-
ist fullkomlega tímabært, að það
sé tekið til yfirvegunar, hvort
ekki sé annað skipulag hagkvæm-
. ara en það, sem nú er. Og litil-
þægni væri það af hendi þieirra
manna í landinu, sem settir hafa
verið til þess að ráðstafa sparife
almennings til reksturs atvlnnu-
fyrirtækja, ef þeir sættu sig tff
lengdar við slika „útkomu“.
Það, sem bjargaði Eimskipafé-
laginu frá óstjórn sérgæðingamna,
sem í „góðri trú“ höfðu veriði
valdir til þess að veita því for-
stöðu, var heilbrigði almenmdngs-
álitsins.
Félagið er í þjóðarmeðvitund--
inni almenniiingseign. Einatt kall-
að „óskabam þjóðarinnar".
En hví skyldi ekki almennings-
álitið miklu fremur taka í taum-
ana þegar allur togarafiotinn e*
bundinn við festar fyrir þá sök
eina, að fáeinir „fésýslumennb,
sem hlotið hafa s'érstaka náð fyrh’
augum þeirrja manna, sem settír
eru til þess að ráðstafa sparifé
þjóðarinniar, vilja ranglega draga
sér viÖbótargróða með því að
klípa af kaupi hvers sjómannS'
nökkra aura á dag, miðað 'viðj
kaup það, sem goldið er í Landi
fyrir hliðstæð verk og þó máikl'u
skemmri vin'nutíma.
Trúnaðarstarfinu um úthluitun
sparifjárins ætti' að ,fylgja sú1
skylda að skapa nokkurt aðhaHdl
um, að ekki sé stefmt til þjóðaró-
gæfu í skjóli þeirrar rangsLeirtnf,
sem hér á sér stað.
Almenningsáli'tiö leysti skiþ
Eimskipafélagsins úr læðingh
Það má ekki þola það, að togara-
flotinn verði bundirm váð festar.
lengur en orðið er.
Þjóðin hefir á umdanförnunS'
áratugum gerbreytt lifnaðarhátt-
um sínum. Hún hefir flutt sig á
sjávarströndina til þess að geta
fremur notið auðsældar fiskiimið-
anna umhverfis landið. Hún hef-
ir haft útgerðarmennina að millá-
liðum. Þeir hafa gefist misjafn-
Jega. Fjártjón hafa orðið stór-
vægileg. Þjóðin stynur nú undírv
þvi að bæta bönkum það tjón,
sem misstigin spor undanfarinna
ára valda. Aflaárin eru misjöfh,
verðlagið einnig. En glögt auga
verður eigi vart teljandii umbreyt-
inga á eyðslúlífi stórútgerðar-
manmanma. Þeir lifa fLestir í vel-
Jystingum pragtuglega, hverhig
sem árar fyrir fiskhringum óg
öð|um þess komar fyrirtækjum.
Og ekki hafa milljónatöpin orð-
Ið til svo mikils sem að fækkai
framkvæmdarstjóruim og skrif-
gengnir í Dagsbrún. Hún myndi
<■"