Morgunblaðið - 23.09.1933, Blaðsíða 3

MORGUNBLAÐIÐ
^ftargunUaMfc
Útget.: H.f. Arvakur, Reykjavlk.
Rlt»tJ6rar: Jön KJartansson.
Valtýr Stefánaaon.
Rltetjörn og afgrelCsla:
Austurstrætl 8. — Slml 1600.
AuKlýslngastJörl: B. Hafberu.
AuelýslnRraskrlfstofa:
Austurstrætl 17. — Slml 3700.
Helmaslmar:
Jön KJartansson nr. 3742.
Valtýr Stefánsson nr. 4220.
Árnl Óla nr. 3045.
E. IJafberg nr. 3770.
Askrlftagjald:
Innanlands kr. 2.00 á mánuOI.
Utanlands kr. 2.50 á mánuBl.
! lausasölu 10 aura elntaklB.
20 aura meB Lesbök.
Þinghallar*
bruninn.
Frá ríkísrjettínam
í Leípzíg.
Leipzig 22. sept.
United Press. FB.
Málin út af eldsupptökunum í
þýskuríkisþing'húsbyggingunni var
fcekið fyrir í gær. Þegar rjefcnu-
inn liafði verið settur voru ákær-
urnar lesnar af rjettarforsetanum,
Biinger, þ. e. Van der Lubbe var
ákærður fyrir landráð og íkveikju
•en Torgler og Búlgaríumennirnir
voru álcærðir fyrir landráðastarf-
•^emi- Dagurinn fór allur í að yfir-
lieyra Van der Lubbe, en skýr
svör fengust engin. Stundum svar-
aði hann „já“, en andartaki síðar
tók hann aftur játun sína. Hann
ijet sem sig skifti litlu hvað fór
þarna fram. Forseti rjettarins
varð að ávíta hann fyrir að hlæja.
Van der Lubbe játaði, að hann
hefði 12 ára verið settur í stofnun
fyrir börn, sem borið hafði á
glæpsamlegum tilhneigingum hjá.
Borin völ’U fram gögn viðvíkjandi
:göngu Van der Lubbe frá Leyden
til Berlín, en þangað kom hann 18.
febrúar 19:33.
van der Lubbe.
Þegar rjetturinn, hafði verið
•settur í dag tók dr. Sack til máls,
•en hann er verjandi Van der
Lubbe. Gekk ræða hans út á að
rsanna, að Van der Lubbe liefði
ekki þekt Torgler og að hann
Lefði ekki verið með honum dag-
inn, sem þinhússbruninn varð. —
Prófessor Bonnhoefer geðveikra-
læknir bar það fyrir rjettinum,
að hann teldi Van der Lubbe
ekki vera brennuvarg. Bnnfremur
lýsti Bonnhoefer því yfir. að þeg-
ar hann fyrst hefði skoðað Van
der Lubbe, liefði liann verið vel
hraustur og andlega hress, en nú
væri hann mjög breyttur, áhuga-
laus, og ljeti sig engu varða það,
ssem fram færi kringum hann.
5tarfsmannahalö ríhisins
og launagreiðsiur.
Hvenær verður komið á samræmi
og rjettlæti í launagreiðslum ríkisins?
Launalögin frá 1919.
Oft og mörgum sinnum hefir
hjer í blaðinu verið bent á nauð-
syn þess, að fram fari gagngerð
endurskoðun á launagreiðslum rík-
isins, svo að samræmi og rjettlæti
geti orðið í þessum málum-
Nú ríkir í þessum efnum algert
handahóf. Til eru að vísu lög um
laun embættismanna frá 28. nóv.
1919. Þegar lög þessi voru sett
mátti heita að þau væru tæmandi.
I þeim voru ákvæði um launa-
greiðslu til embættismanna og
starfsmanna í hinum ýmsu
starfsgreinum ríkisins. Þar voru
einnig ákvæði um dýrtíðaruppbót.
Launagreiðslum var mjög i hóf
stilt í launalögunum frá 1919. •—
Þegar dýrtíðaruppbótin var í há-
marki gátu embættislaun yfir-
leitt ekki orðið hærri en 9500 kr.
Laun hæstarjettardómara voru
einu launin, sem gátu farið yfir
hámarkið; þau máttu vera 10500
kr. með dýrtíðaruppbót. Allur
þorri starfsmanna var langt fyrir
neðan hámarkslaunin. Og síðan
dýrtíðaruppbótin lækkaði kemst
enginn embættismaður sem laun
tekur samkvæmt launalögunum i
hámarkslaun, að undanskildum
hæstar j ettar dómurum.
Þegar launalögin frá 1919 voru
sett var svo til ætlast, að þau
yrðu endurskoðuð að 5 árum liðn-
um. Úr þeirri endurskoðun llefir
þó ekki orðið ennþá. Alþingi hefir
látið sjer nægja að framlengja á-
kvæðin um dýrtíðaruppbótina frá
ári til árs. Þó var engin ákvörðun
tekin í þessa átt á siðasta þingi,
og fellur dýrtíðaruppbótin því úr
gildi frá næstu áramótum ef auka-
þingið í haust ekki. fæst til að
framlengja hana.
En við það að afnema dýrtíð-
aruppbótina yrði enn aukið á
ranglætið í launagreiðslum rík-
isins-
Launagreiðslur utan
launalaga.
Svo sem kunnugt er, liefir rík-
inu bætst við aragrúi starfsmanna
eftir að launalögin frá 1919 voru
sett. Einkum varð þessi starfs-
jnannaaukning stórfeld í tíð Fram-
sóknarstjórnarinnar á árunujn
1928 til 1931.
Þegar ákveða skyldi laun þessa
nýja starfsmannaliðs var ekkert
tillit tekið til launalaganna frá
1919. Alþingi var meira að segja,
ekki spurt ráða um launin, heldur
ákvað stjórnin þau upp á eigin
spýtur. þ[ún setti laun fjölda
starfsmanna langt fyrir ofan há-
marksákvæði launalaganna. Og
allur starfsmannahópurinn nýi var
launaður miklu hærra heldur en
þeir starfsmenn, er laun taka sam-
lcvæmt launalögunum.
Við þetta hefir skax>ast óheyri-
legt ósamræmi og ranglæti.
Nú er ástandið þannig, að h.já
ríkinu eru tveir flokkar starfs-
manna. Annars vegar eru þeir, sem
laun taka samkvæmt launalögun-
um. Þeir eru yfirleitt mjög lágt
lannaðir, nema þeir tiltölulega fáu
útvöldu, sem stjórnarvöldin liafa
tekið upp á sína arrna og stungið
að aukabitum. HinsVegar eru' þeir,
sem stjórn Hriflunga setti við
kjötpotta ríkisstofnananna- Þeir
liafa yfirleitt tvö- og þreföld laun
á borð við þá embættis- og starfs-
menn, sem bundnir eru við launa-
lögin.
Áskorun síðasta þings.
Starfsmannahald ríkisins er orð-
ið svo mikið bákn, að þjóðin fær
ekki undir risið. Þessa staðreynd
verða valdhafarnir, Alþingi og rik-
isstjórn að skilja og finna ein-
hver ráð út úr ógöngunum.
Um það verður ekki deilt, að i
mörgum starfsgreinum ríkisins er
starfsmannahaldið langt úr hófi
fram. Þegar Hriflungar rjeðu hjer
ríkjum var það altítt, að forstjóri
ríkisstofnunar fengi fyrirskipun
frá valdhöfunum, að taka þenna
eða hinn stjórnargæðinginn í
stofnunina. Þessum fyrirskipunum
fylgdi venjulega a<ðeins eitt, sem
sje það, að þessi nýi embættismað-
ur skyldi fá svo eða svo há laun.
A hitt var ekki minst, hvað mað-
urinn ætti að starfa, enda kom oft
fyrir að enginn starfi var til lianda
honum. Hann hafði því ekki annað
að gera en að hirða launin mán-
aðarlega.
Á þenna hátt hrúgaðist upp
starfsmannaliðið við ríkisstofnan-
irnar og þar situr það ennþá.
Alþingi liefir við og við verið
að lireyfa við þessum málum, en
árangur orðið harla lítill. Yenju-
lega hefir þingið látið sjer nægja,
að skora á ríkisstjórnina að liefj-
ast handa. En syo .er eins og það
hafi orðið þegjandi samkomulag
milli þings og stjórnar, að láta
þar við sitja og gera ekki neitt.
Ein slík áskorun var samþykt
á síðasta þingi. Hún er svohljóð-
andi:
„Neðri deild Alþingis ályktar
að slcora á ríkisstjórnina:
1. Að taka til athugunar launa-
kjör embættis- og starfsmanna
ríkis og ríkisstofnana með það
fju-ir augum, að komið verði á
meira samræmi og rjettlæti en
nú er um launin og þau sniðin
eftir fjárhagsgetu ríkisins og af-
komu almennings. á landinu, og
að fækkað verði starfsmönnum
sem frekast er unt, enda leggi
stjórnin tillögur sínar um þessi
mál fyrir næsta Alþingi.
2. Að taka fyrir þá venju, sem
víða er á komin í opinberum
rekstri, að starfsmenn fái auka-
borgun umfram föst laun fyrir
vinnu, sem ætti að vera þáttur í
embættisstarfi þeirra eða sýsl-
unnar' ‘.
í framhaldi greinar þessarar
verður mál þetta þ heild tekið
til atliugunar, og mun þá koma
í Ijós, að hjer er þörf skjótra og
öflugra aðgerða.
Fiðla úr eldspýtum. Drengur í
Stokkhólmi hefir bviið til fiðlu úr
eldspýtum, sem hann límdi saman.
Hann notaði 3966 eldspítuf í fiðl-
una og var hálfan annan mánuð
að búa hana fcil. Fiðlan kvað hafa
hreinan og fallegan tón.
Lakk
ssmluramlshlðlaelnl
eru komln.
Enn fremur fjölda margar aðrar tegundir
af nýjustu
silkiefnum.
Hanstverðlð
er komið á kjðt og iflrar
sláturijáræfnrðir.
Kjötbúðin í húsum vorum við Lindargötu, verður
opnuð í dag, og verður þar fyrst um sinn daglega á boð-
stólum kjöt af dilkum og öðru fje, flokkað á sama hátt
og undanfarin ár.
Verð á dilkakjötí í heilum kroppum er kr. 0.70—0.90 pr kg.
Verð á kjöti af sauðum og öðru geld-
fjje, í heilum kroppum .kr. 0.65—0.95 pr. kg.
Verð á ærkjöti í heilum kroppum .. kr. 0.55—0.06 pr. -kg.
Slátur, mör, svið, lifur, hjörtu og ristlar, fæst nú
einnig daglega.
Munið að birgja yður upp í tíma, því sláturtíðin
stendur stutt yfir nú, eins og síðastliðið ár.
Alt sent heim ef óskað er. Ekkert lánað.
Slðtorfleiag Saðurlands.
Sími 1249 (3 línur).
Heiðruðu viðskiltomenn 1
Undirrituð verslun getur nú boðið yður eftirtaldar
vörur, af bestu tegund, með lægsta verði, svo sem:
Rúgmjöl, ísl. og danskt (Álaborgar).
Alls konar krydd. Salt, gróft og fínt. Lauk.
Nýjar íslenskar kartöflur, (ósýktar).
Pólskar kartöflur, mjög góðar.
íslenskar gulrófur, þær bestu fáanlegu.
Appelsínur og Epli, mjög góðar tegundir. Citronur.
Alls konar grænmetí, svo sem: Hvítkál, Rauðkál, Gul-
rætur, Blómkál, Rauðbeður, Púrrur, Rabarbara,
Tómata.
Þurkaða ávexti alls konar, svo sem: Rúsínum, Sveskjur,
Apricosur, Epli, Döðlur, Bl. ávexti.
Enn fremur alls konar matvörur, sælgætis- og
hreinlætisvörur.
Laugaveg 28.
Símar: 4361 og 3228
Afnám bannsins í U.S.A.
New York 22- sept.
United Press. FB.
FitUnaðarúrslit eru enn eigi
kunn í ríkjunmn Idaho og New
Mexico, en allar líkur benda til,
að i báðum ríkjunum hafi afnám
bannsins verið samþykt með yfn-
gnæfandi meiri hluta. í New
Mexico verða hlutföllin sennilega.
5 gegn 2.