Morgunblaðið - 16.11.1933, Blaðsíða 7

M 0 R G U N B L A ÐI Ð
7
'sffl
•ár og þess utan er sú síld sem þar
veiðist sú feitasta og stærsta sem
veiðist hjer við land.
Jeg er viss um það að um leið
og aðstaða er þannig á Skaga-
strönd að hægt er að athafna sig
þar, munu þar rísa upp síldar-
söltunarstöðvar og* yrði aðstaða
þar þá síst verri en á Siglufirði,
sem nú er álitinn besti staður til
síldarsöltunar fyrir Norðurlandi.
Hafsteinn Bergþórsson-
Síldarverk-
smiðja ríkisins.
Ósamkomula<gið
í verksmíðjustjórninni.
Tveir af stjórnendum Síldar-
verksmiðju ríkisins, þeir Guðmund
ur Hlíðdal og Loftur Bjarnason,
sögðu af sjer störfum síðast í oktú-
ber. Það frjettist. strax, að þeir
segðu af sjer vegna framkomu
þriðja mannsins í stjórninni, Þor-
móðs Eyjólfssonar á Siglufirði.
Magnús Guðmundsson dóms- og
atvinnumálaráðherra gerði tilraun
til þess að fá þá Hlíðdal og Loft
Bjarnason til þess að starfa áfram
með Þormóði í verksmiðjustjórn-
inni, en þeir reyndust ófáanlegir
til þess.
Þessi deila í verksmiðjustjórn-
inni varð td þess, að þetta blað
•og ýms fleiri blöð víttu framkomu
Þormóðs í verksmiðjustjórninni.
Skýrt var frá því, að Þormóður
hefði oftar en eínu sinni látið ganga
frá reikningum verksmiðjunnar
brengluðum og'röngum, og reikn-
ingarnir ekki fengist leiðrjettir fyr
en eftir mikið stapp. Þess var og
getið að Þormóður hefði eitt árið
selt, megnið af tanklý.si verksmiðj-
unnar, sumpart án þess að leita
ráða meðstjórnenda sinna og sum-
part í forboði þeirra, og að hann
hefði með þessu framferði sínu
skaðað verksmiðjuna um ca. 47
þúsund krónpr, miðað við það
verð, sem h.f. Kveldúlfur fekk fyr-
ir sams kopar lýsi af þess árs
framleiðslu. Skýrt var frá því að
meðstjórnendur Þormóðs hefðu
kvartað undansamvinnustirfnihans
•og óhrejnni framkomu við ýms
tækifæri. Þá var þess get.ið að það
hefði endurtekið sig að Þormóður
hefði ekki farið eftir fyrirmælum
meiri hlutans í verksmiðjustjóm-
inni. Loks var skýrt frá því, að
meðstjórnendur Þormóðs í verk-
smiíjj ustj órninni, endurskoðendur
verjtsmiðjunnar, landsstjórnin og
sjáyarútvegsnefnd Nd. Alþingis
hefðu sett ofan í við Þormóð fyrir
framkomu hans í verksmiðjustjórn
inpi. en ekkert hefði dugað, af-
glöpin hefðu endurtekið sig.
Búast hefði mátt við, að Þor-
móður gerði tilraun til þess að
verja framkomu sína í verk-
smiðjustjórninni með einhvetrjum
rökum, en það er langt frá því.
1 stað þess. að ræða málið, eins
og^þa® lá fyrir, birti Þormóður í
tyeimur dilkum ,,Tímans“ hjer í
hænum hatursfulla árás á Svein
Benediktsson, sem verið hafði með-
stjórnandi hans í verksmiðju-
stjórninni í 2y2 ár. Þetta frnm-
hlaup Þormóðs varð til þess að
Svainn skrifaði um málið og birti
ýms plögg, sem sönnuðu upp á
Þonpóð alveg einstæða og mjög
vítaverða framkomu í verksniiðju-
stjórninni- Þar með var því j
slegið föstu, sem haldið hafði verið
fram hjer í blaðinu, að alt benti
til þess að Þormóður væri ger-
samlega óhæfur td að gegna þeirri
ábj’rgðarmiklu stöðu, sem hann
hefði verið settur í og hefði aldrei
átt í verksmiðjustjórninni að vera.
Sóknanefnda-
fundLurlnn
7.-9. þ. m.
Niðtsrlag.
Þriðji fundardagur, fimtud. 9,
þ. m., hófst kl. 91/2 árd. með morg
unbænum, sem Steingrímur Bene-
diktsson stýrði.
A eftir flutti Gísli Sveinsson
sýslumaður erindi um almennan
kirkjufund.
Taldi hann æskilegt að prestar
og fulltrúar leikmanna, kosnir af
hjeraðsfundum, sæktu . sameigin-
lega fundi annað hvort eður þriðja
hvert ár. Yæri eðlilegt að kirkju-
ráðið boðaði til þeirra funda En
nóg væru verkefnin. Nefndi ræðu-
maður t. d. að vel mætti á fyrsta
fundi taka þessi mál fyrir: Glæð-
ing trúarlífsins, samstarf presta
og safnaða, viðbúnaður, ef til skiln
aðar kæmi milli ldrkju og ríkis,
kirkjubyggingarmál 0. s. frv.
Fundarmenn tóku þessu máli
vel, en Jón Helgason biskup og
fleiri töldu þó heppilegra að fela
stjórn Prestafjelags fslands, að
boða fyrsta fundinn og fjelst
frummælandi á það.
Að umræðum loknum var þessi
tillaga frummælanda samþykt í
einu hl jóði:
„Pundurinn beinir þeirri áskor-
un til Prestafjelags fslands, að
það í samráði við sem flesta presta
og söfnuði í landinu gangist fyrir
því, að almennur kirkjufimdur
fyrir landið alt verðj á næsta
sumri haldinn í Reykjavík eða á
Þingvöllum, þar sem auk presta
mæti fulltrúar frá söfnuðum lands
ins eða hjeraðsfundum. — Einnig
undirbúi stjórn Prestafjelagsins
verkefni slíks fundar í samvinnu
við áhugamenn í þessu efni“.
Baráttan gegn áfengisbölinu var
síðasta dagskrármál fundarins. —
Síra Þórður Ólafsson var frum-
mælandi, og flutti nokkrar tillög-
ur. Eftir nokkrar umræður voru
þær og 2 aðrar í viðbót samþykt-
ar í einu hljóði.
Tillögumar voru á þessa leið:
1. Fundurinn telur brýna nauð-
syn bera til þess að öflugri bind-
indisstarfsemi sje haldið uppi í
landinu og skorar á ríkisstjórnina
að styðja hana með sem ríflegustu
f járframlagi.
2. Fundurinn telur það nauðsyn-
legt að upp sje tekin ítarleg
fræðsla í skólum landsins um á-
hrif áfengis sem neysludrykkjar.
3. Fundurinn æskir þess að kom-
ið verði upp drykkjumannahæli,
sem fyrst að kringumstæotir léyfa.
4. Fundurinn áb'tur nauðsynlegt,
að tekið sje upp í löggjöfina að
eigi megi selja áfengi unglingum
innan 21 árs.
5. Ef ieyfður verður innflutning
ul á sterlcum drvkkjum til lands
ins krefst fundurinn þess að út-
sölustaðir sjeu Iivergi settir nema '
beiðni hlutaðeigandi sveitarfjelags
komi til, og þá því aðeins að samþ.
jsje af % hl. atkvæðisbærra manna _
á viðkomandi stað.
6. Fundurinn er því algjörlega
mótfallinn að nokkur breyting
verði gerð á áfengislöggjöfum á
þessu þingi, og leyfir sjer að skora
á ríldsstjómina að birta. almenn-
ingi nokkru fyrir næsta. reglulegt
Alþingi það vínsölufrumvarp, sem
liún kann að flytja.
Undirbúningsnefnd fundarins
var endurkosin og gert ráð fyrir
að halda svipaðan fund að hausti.
Kl. 6 síðdegis gengu um 30
fundarmenn til altaris og um
kvöldið flutti frú Guðrún Láms-
dóttir útvarpserindi í dómkirkj-
unni um Kristilegt fjelag ungra
kvenna.
Fundi þessa sóttu yfir 20 prests-
vígðir menn — 2 þeirra fóru með
leikmönnum til altaris — og margt
annað fólk aðallega úr nærsveit-
um og Reykjavík. — Mest var að-
sóknin að erindi fræðslumálastjóra.
Bjuggust sumir við að í odda
mundi skerast milli fulltrúa úr
kommúnistahóp og forgöngu-
marnia fundarins. En það heyrðist
engin óvinveitt rödd kristindóms-
fræðslunni á fundinum og þær ræð
urnar, sem mörgum kristindóms—
vinuin þótti vænst. um, fluttu
barnakennari, Jón N. Jónasson, og
Kennaraskólanemi Steingr. Bene-
diktsson. Hins vegar vakti það
eftirtekt að enginn prestur tók til
máls í það sinn.
Forgöngumönnum og mörgum
öðrum var það verulegt gleðiefni
að sýslumaður, læknir og fræðslu-
mál’astjóri styldu taka eins góðan
þátt í þessum fundarhöldum og
þteir gerðu.
Það liefir löngum verið eitt af
meinum íslenskrar kirkju livað fá-
ir áhrifamenn úr hóp leikmanna
taka þátt í lrirkjulegu sjálfboða-
starfi. Má vera að nú sje ný öld
upprunnin í því efni.
S. Á. Gíslason.
Dánarminning.
Frú Málfríður Halldórsdóttir
frá Brávöllum á Stokkseyri ljest á
heimili sínu, Njálsgötu 73, þann
7. þ. m- eftir langa og erfiða van-
heilsu.
Með henni er í valinn fallin ein
af ágætum konum og mæðrum
þessa lands.
Hún var fædd á Stokkseyri 8.
ágúst 1889 og óíst upp hjá merk-
ishjónunum Sigurði Magnússyni á
Skúmstöðum á Eyrarbakka 0 g
konu hans, Ragnheiði Magnúsdótt
ur, giftist 14. júní 1912 eftirlifandi
manni sínum, Þórði Jónssyni bók-
sala á Stokkseyri, og bjó þar til
'árið 1924, að þau fluttust til
Reykjavíkur. Yar heimili þeirra á
Brávöllum á S'tokkseyri orðlagt
fyrir gestrisni og myndarskap,
enda gestkvæmt og glaðvært þar
löngum. Var hún í því öllu mjög
samhent manni sínum- Þeim varð
5 bama auðið, sem öll hafa stálp-
ast — hraust og vel búin að lík-
amlegu og andlegu atgjörvi.
Árið 1927 fór að bera á sjúk-
dómi þeim sem fljótt tók hana
þeim tökum að sýnt var að þar
myndi aðeins einn endir á verða.
Bar hún þann sjúkdóm með óvana-
legu sálarþreki og ljet hvorki á
sig fiá, nje kvörtun frá sjer heyra.
Var svo síðustu missirin sem lífs-
orkan ein væri sá ókleifi þröskuld
ur fj-rir sjúkdómnum. En sjálf
fylgdist hún með í því öllu með
fullkominni geðsmunaró alt til
síðasta augnabliks og var hvíld-
inni fegin.
Frú Málfríður var ákaflega Hfs-
glöð kona, kjarkmikil og raun-
góð. Hún var ákveðin í skoðun-
um og mikill vinur vina sinna.
Hún var prýðilega að sjer um lík-
amlega og andlega atgervi. Hún
var áhugasöm og ötul í fjelags-
málum og ástúðin sjálf á heimili
sínu,
Vegna allra þessara eiginleika,
sem voru svo hreinþættir várð
henni gott til vina og allir, sem
kyntust henni munu lengi minnast
liennar með hlýleik og virðingu.
Hún verður borin til hinstu
livíldar í dag.
Kunnugur.
—»—<«■&».——
Minningar.
Blöðin hafa skýrt fi^á því að frú
Sesselja Kristjánsdóttir, ekkja óð-
alsbónda Andrjesar Fjeldsted frá
Hvítárvöllum í Borgarfirði, hefði
andast s.l. 23. október, rúmra 93
ára gömul, hjá syni sínum Sig-
urði bónda Fjeldsted í Ferjukoti,
og verið jörðuð að Hvanneyri 3.
nóv. sl.
Það er og verður oftast sí-
gildur sannleikur, sem Bjarni
Thorarensen kveður í eftirmælum
eftir frú Guðrúnu Stepliensen:
..Víst segja fáir heima hrapa hús-
freyju góðrar viður lát“. — Og
þetta verður því meira sannmæli
þegar þessi framliðna lcona hefir
náð nær því hundrað ára aldri og
þannig lifað með því nær þremur
kynslóðum þjóðarinnar. Og þegar
svo, eins og hjer stóð 'á, þessi
háaldraða kona hafði Hfað síðustu
15 árin alblind. og seinustu árin
með mjög litla heyrn, þá er skilj-
anlegt hvað yngsta kynslóðin gef-
ur lítinn gaum að fráfalli slíkra
gamalmenna og finst sjer þau óvið-
komandi.
En líf og lífsstarf frú Sesselju
kemur fram á einu þýðingarmesta
tímabili íslensks þjóðlífs, og það
lilýtur að hafa verið vanda-
staða að taka við stóru heimili
með öllum venjum og Hfnaðarh'átt-
um 18. aldarinnar, og skapa upp
úr.því nútíðar heimili síðasta liluta
19. aldarinnar. Að samræma þann-
ig fortíðarvenjur og lifnaðarhætti
við lífsslvilj’rði 20. aldf.rinnar svo
hverg-i rækist tilfinnanlega á.
Frú Sesselja var fædd 16. maí
1840. Hún giftist óðalsbónda Dan-
íel Fjeldsted á Hvítárvöllum 1863.
Þar bjuggu þau stóru búi mestan
sinn bíiskap, þangað til Andrjes
seldi jörðina 1897. Eftir það
bjuggu þau nokkur ár í Ferjukoti
—aig—at——mwBW 111111 iimii——tm*
og síðar á Ferjubakka, en mink-
uðu mjög búið og fækkuðu fólk-
inu. Þau höfðu eignast 11 börn,
en til fullorðins ára komust að-
eins 4 synir: Kristján, fluttist til
Ameríku 1886. Sigurður, bóndi í
Ferjukoti, Andrjes læknir, dáinn
1923, og Lárus hæstarjettarmála-
flutningsmaður hjer.
Þegar við lítum aftur til liðna
tímans og stöldrum við tímabilið
1840—1880, sem eru uppvaxtarár
og fyrri búskaparár frú Sesselju,
þá verður fyrst fyrir manni að
bera saman ástandið í landinu á
þeim tíma við alt nútímaástand
sveitalífsins. Manni verður á að
bera saman sveitaheimilin þá, með
öllu sínu gamaldagslífi og vinnu-
brögðum, við núverandi ástand og
sveitasiði. Við verðum vel að gæta
þess að þá var nær því alt lands-
fólkið í sveitunum. Sama sem
engir kaupstaðir til. Stórheimili
embættismanna og ríkisbænda
voru þá einskonar sj'álfstæð smá-
ríki fyrir sig, með fjölda heimils-
fólks: barna húsbændanna, vinnu-
fólki, tökubarna, gamalmenna og
ýmsra verkamanna, sem höfðu
sjerstök verk á bendi. Algengt var
að á þessum stóru heimilum væri
20—J0 manns fast. heimilisfólk.
Ollu þessu fólki þurftu heimilin
að sjá fyrir öllum þess nauðsynj-
um: fæða það og klæða að öllu
leyti: nærföt, milliföt, vinnuföt,
sþariföt, sokka, skófatnað og vetl-
inga. Um alt þetta varð húsmóð-
irin að sjá, og stjórna öllum þess-
um ma,rigvfelegu vlinnubrög'ðum,
þar sem nálega allur fatnaður
fólksins og rúmfatnaður var að
öllu leyti heima unninn, auk allrar
hinnar margsúslegu matreiðslu og
daglegra heimilisstarfa og þjón-
ustubragða, að þar við bættum
gestum og gangandi fólki, sem
venjulega var mikið af 'á slíkum
heimilum.
— Á slíku heimili var Sesa-
elja Kristjánsdóttir húsmóðir, og
hún tók hlífðarlaust að sjer sinn
stóra hluta af þessum störfum.
Hún fór jafnan fyrst á fætur - á
morgnana, aldrei seinna en kl. 6,
og háttaði síðust allra á kvöldin.
Gæti jeg best trúað að hún hefði
eins og margar gamlar konur haft
þann sið að líta síðast inn í eld-
húsið, til að vita hvort eldinum
væri óhætt þar yfir nóttina.
Þeir sem þektu frú Sesselju vel,
einkum margt gamalt heimilsfólk
hennar sögðu hana hafa verið ó-
venjulega nærgætna og umhj'-ggju
sama um að öllum liði þar jafn
vel. Einkum hefði hún látið sjer
ant um þá, sem lítið hefðu átt
undir sjer, eða á einhvern hátt átt
bágt. Má nærri geta að oft hefir
hún orðið að leggja mikið að sjer
f.vrir veikindi á heimilinu. Á þeim
tímum varð hvorki snúið sjer til
læknis eða spítala, þó farsóttir
gengju-Heimilin urðu í þeim efnum
eins og öðrum jafnan að sjáumsig.
Og það getum við skilið að hús-
móðir á slíku heimili, sem sjálf
liefir eignast 1T börn, og mist 7
af þei'm. hefir ekki farið varliluta
af þeim sorgum og andstreymi
sem sjúkdómunum fjdgja. og sem
oft verða margvíslegir á stóru
fjölmennu heimili, á mörgum ára-
tugum. En éins og hún var nær-
gætin og umhyggjusöm á lieimili
smu. eins Ijet hún sjer ant um að
bæta úr böli fátæklinganna, sem