Morgunblaðið - 30.01.1934, Blaðsíða 2

2
MORGUNBLAÐIÐ
Jttorðttttbfetðift
Útgef.: H.f. Árvakur, Reykjavlk.
Ritstjörar: Jðn KJartansson,
Valtýr Stefánsson.
RUstjðrn og afgreiCsla:
Austurstræti 8. — Sfml 1600.
Auglýsingastjórl: E. Hafberg.
Auglýslngaskrlfstofa:
Austurstraeti 17. — Slml 3700.
Helmasimar:
Jön Kjartansson nr. 3742.
Valtýr Stef&nseon nr. 4220.
Árni Óla nr. 304S.
E. Hafberg nr. 8770.
Áskrlftagjald:
Innanlanðs kr. 2.00 & mánuBl.
Utanlands kr. 2.50 á mánuSi.
1 lausasölu 10 aura elntakiti.
20 aura metS Lesbök.
Togstreitan um
stjórn Noregs.
Bæjarbúar þurfa að sinna
Bamavinafjelaginu Sumargjöf.
Fjelagið vinnur þjóðnytjastarf, en vant-
ar bolmagn til að auka starfsemi sína.
Stjórnendur gefa skýrslu á aðalfundi.
Meyjaskemman.
Namtal við dr. Fr. Mixa.
Á sunnudaginn var, h.jelt, barna-
vinfjelagið Sumargjöf aðalfund
fsinn í Kaupþingssalnum. Fundur
inn var ekki fjölsóttur, saman-
borið við fjelagatölu. Fjelagar
vcrm 375, en nokkrir nýir fjelagar
bættust við á fundinum.
Forma15ur fjelagsins Steingrím-
ur Arason kennari, gaf skýrslu
um starfsemi þess á hinu nýliðna
ári.
Dagheimilið Grænaborg.
Hjer skal skýrt. frá nokkurum
atriðum úr ræðu formanns.
Aðalstarf fjelagsins er, sem
knnnugt er, rekstur dagheimilis-
Starfar l>að yfir
Eins og mönnum er í fersku
minni, unnu sósíalistar í Noregi
mikinn kosningasigur í haust. —
Allir hiniiyflokkar ]>ingsins töpu-
uðu þingsætum, Hægrimenn,
Bændaflokkurinn og Vinstriménn 11IK Gnenaboi
— Moa\'inekel-fIokkurinn. Þing-? M.inu>rtímann. starfstíminn síðast-
menn erú 130. Af þeim eru nú 69 Iiðið var Ws mánuður' 87
sósíalistar, en Vinstrimenn, stjórn böm voru a dagheimilinn að þessu
arflokkurinn 24. ;sinni' ^ fengu yfir 40 þeirra ó-
Undir eins eí'tir kosningarnar keypis dvöld.
lieimtuðu sósíalistar að komast til I A dagheimilinu fá börnin fœði
valda. Boðuðu þeir jafnframt | aðhlynningn, sem með þarf.
stefnu sína sem stjónmrflokkur. ji>ar er þeim kend ýmiss konar
Kom það allskýrt í ljós. að þeir handai-inna og lítilsháttar garð-
hugsnðu sjei- á ýmsa lund að I >'riv'.ia- Hólbiið t'á þau, .þegar \eð-
■semja sig að siðum róttækustu | '»■ leyfir. og er lögð áhersla á,
sósíalista eða kommúnista. jað Þau n<íðti sem best u*iveru'
Undanfarin ár hefir jáfnan ver- Þarna haia veikluð börn fengið
Íð grunt á því góða milli Mowinck
■els og Hægrimanna. En þegar só-
■síalistar boðuðu stjórnarstefnu
sina í haust, dró saman með þess-
um fyrri óvildarmönnum, og litu
Hægrimenn margir s\'o á, að það
væri borgaraleg skylda Mowinck-
els að sitja sem fastast og varna
sósíalistum að komast í stjórnar-
aðst-öðu, enda lýsti Mowinckel því
brátt yfir, að hann færi kvergi,
fyr en hann f'ejigi vantraust þing-
meirihlutans. Sósíalistar á hinn
bóginn höfðu lýst yfir því, að
þeir myndu aldrei skeyta van-
trausti þingmeirihlutans næsta
kjörtímabi). ef þeir á annað borð
liefðu fengið stjórnartaumana,
þeir myndu, sem stæAti flokkur
þingsins sitja alt fvrir það.
Eftir þessa vf'irlýsingu sósíal-
ísta brá svo við, að sparifjáreig-
endur fóru að taka fje sitt úr
bönkum. Þeim leist ekki á stjórn-
arstefnu sósíalista og hótanir um
þrásetu í trássi við þingmeirihlut-
ann. Um það leyti sem þingið kom
saman lýsti Rygg þjóðbankastjóri
yfir því, að bankar og spari-
sjóðir landsins befðu síðan um
kosningar í haust. mist 96 milj.
lír. af innstæðufje sínu.
Enn situr Mowinckel við sinn
keip, að fara ekki frá völdum, fyr
en þingmeirihlutinn samþykkir á
hann vantraust. Vantraust komu
sósíalistar með á dögunum á Mo-
-winkelstjórnina. En borgaraflokk-
arnir feldu hana.
En ef að líkindum íætur, verður
samvinna miJIi Mowinckels,
Hægrimanno og bænda harla erfið
Til dæmis í kreppumálum. Bænda-
flokkurinn hefir sínar krepputil-
lögur, Mowinckel aðrar víðtækari,
en Hægrimenn vilji lítil útgjöld
hafa til þeirra hluta.
bót á heilsu sinni, og öll notið
bollra uppeldisáhrifa.
Sparsemi bæjarstjórnar.
Formaður kvartaði yfir því, að
bæjarstjórn hefði eldci sjeð s.jer
fært í ár, að stvrkja fjelagið, en
ái'ið áðnr fekk f.jelagið 1000 kr.
úr bæ.jarsjóði.
Þótti formanni órjettmætt, að
J'jelagið fengi engan styrk frá
bænum, ]iar sem lijer væri stór-
feld hjálp látin í tje lianda bág-
stöddu fólki, t. d. mæðrum, sem
vegna starfsemi daglieimilisins
geta stundað atvinnu utan Jieim-
ilis, en liggur við að fari á sveit,
ef sú atvinna bregst., og veikluð-
um börnum bjargað yfir sumarið
úr óhollustu göturyksins.
Tekjuöflun fjelagsins.
Stai'fsemi fjelagsins liyggist ein
göngu á áliuga og fórnfýsi
mann fyrir gott málefni. Aðal-
tekjurnar eru ágóði af „Barna-
degi“ á, sumardaginn fyrsta. —
Nettóágóði var síðast af þeirri
starfsemi Jcr. 1946. Auk þess hafði
f'jelagið um 800 kr. tekjur af
bazar og tæplega 500 krónur af
bókaútgáfu. auk árgjalds fjelags-
manna. En ]>egar halli á reksti
dagheimilisins er um 3000 kr.,
og meiri, ef reiknuð er fyrning
á húseign, er sýnilegt, að starf-
semin stendur ekki styrkum fót,-
um.
Að lokum benti formaður á, að
nauðsvn bæri til, að starfsemi
þessi færði út kvíarnar. Dagbeim-
ili þvrfti að lcoma upp í Vestur-
bænum.
ísak Jónson, gjaldkeri
fjelagsins gerir grein
fyrir reikningum þess
og fjárhag.
ísak Jónsson kennari, var í
f.yrra kosinn gjaldkeri fjelagsins.
Hann skýrði frá reikningum þess.
Var reikningsyfirliti útbýtt fjöl-
rituðu meðal fundarmanna.
Skal h.jer minst á nokkur atriði
úr greinargerð hans.
Aðalútgjöldin voru kr. 2,244,
sem var bókfæruður rekstrarlialli
dagheimilisins, en Jiann færðist
niður í þá upphæð, vegna þess,
að telcjur hefir fjelagið af ,Grænu-
borg' vetrarmánuðina, húsaleiga
kr. 825.
Fyrir þau börn, sem eklci fengu
þar ókeypis dvöl, voru greidd-
ar 30 krónur í mánuði, en út-
gjöid J'jelagsins voru lcr. 1,09 fyr-
ir livert barn á dag að meðaltali.
Kn upp í ]>au útgjöld feklc t'jelag-
ið frá aðstandendum barnanna,
sem nam að meðaltali 51 eyri fyrir
barn á dag. Alls kostaði rekstur
dagheimilisins lcr. 4215 í fyrra-
sumar. Af því voru vinnulaun
lcr.1659. Þá lagði fjelagið í tals-
verðan kostnað við ræktun á landi
sínu. í garðrækt kr. 1378, en
feldc kr. 521 í garðávöxtum.
Tekjur voru sem fyr segir af
,,Barnadegi“ tæplega 2 þús. kr.
brúttó, tekjur um kr. 3200, en
uni 1300 kr. fóru í kostnað. Er
eðlilegt, að fjelagið vilji lælclca
þann kostnað, enda umtalað síðar
á fundinum að gera tilraunir til
þess.
Bandalag kven na liefir sýnt fje-
laginu þann höfðingsskap að veita
]n-í 3000 króna styrk á, árinu. —
Með sparsemi og fórnfýsi stjórn-
enda tókst að haga starfseminni
svo, að ríflega sú upphæð, eða
lcr. 3763, varð hreinn ágóði.
Nauðsynlegar viðbætur.
ísak Jónsson gat þess, að aulc
]>ess sem nýtt dagheimili þyrfti
að lcomast upp í Vesturbænum,
þyrfti og- að setja á stofn nýja
deild við Grænuborg, byggja nýtt
liús þar fyrir yngstu börnín, 1—
ára. Gæti þar orðið einskonar
„vöggustofa" er yrði um leið skóli
fyrir stúlkur, er læra vildu með-
ferð ungbama.
Samtök f jelagsmanna.
Frú Bjarndis Bjarnadóttir, seni
verið hefir forstöðukona dagheim-
ilis'ins í Grænnborg, undanfarin
tvö sumiy, talaði meðal annars
um samtök fjelagsmanna, er enn
])á væru of veigalítil, að liennar
dómi. Ef fjelagsmenn, og einkum
fjelagskonur sýndu barnavinafje-
Jaginu almennari ræktarsemi en
verið liefir, myndi fjelagið geta
aukið starfsemi sína að milclum
mun, og það jafnvel án þess að
njóta opinbers styrks.
Mintist, hún á nokkur dæmi um
ræktarsemi fjelagsmanna, um
gjafir t. d. er börnunum á, dag-
heimilinu hafa verið færðar. T. d.
sagði hiin frá, hve vel það kæmi
sjer, er heimilinu bærust föt eða
fataefni lianda börnum þeim, sem
þar eru, og mest eru fataþurfi.
En, sagði frúin, dæmi þessi eru
of fá.
Eins og áður hefir verið skýrt
frá lijer í blaðinu efnir Hljóm-
sveit Reykjavíknr á morgun
til sýningar á fyrstu óperettu á
íslensku leiksviði. Til þess að fá
nánari fregnir af þessu fyrirtæki
náði tíðindamaðnr Morgunblaðsins
tali af Dr. Franz Mixa, sem er
leiðtogi sveitaiánnar. ReykvíMng-
um er nú þessi maður orðinn mjög
lcunnur að góðu, því að liljómlist-
fjár-
Dr. Franz Mixa.
arUnnendur bæjarins standa í mik- j
illi þakklætisskuld við hann, bæði
sem leiðtoga Hljómsveitarinnar og
lceniiara við Tóntistarskólann. •—
Hann lcom uppliaflega til Islands
tiJ þess að undirbúa hátíðahljóm-
leikana 1930 og liefir lengst af j
dvalið lijer síðan og unnið milcið j
verlc og þarft.
Dr. Mixa tók erindi tíðinda- j
manns bið besta, er hann gat þess, j
að Morgunblaðinu ljeki lmgnr á
að frjetta um t.ildrög þessarar fyr-
irhuguðu sýningar.
„Jeg lield að jeg megi segja“,
mælti hann, „að tvent liafi aðal-
Jega vakað fyrir stjórn Hljóm-
sveitarinnar, er ákveðið var að
ráðast í þetta. Annars vegar að
veita bæjarbuum þá ánægju að
liorfa og lilýða á þennan skemti-
lega söngJeik og liins i'egar að
afla tekna fyrir Tónlistarskólann“.
Arngrímur Kristjánsson benti á,
að óvarlegta gæti verið af fjelag-
inu, að ráðast í að vílclca verlca-
liring sinn, ef trygging væri eng-
in fyrir opinberum styrk. Og Sig-
írbjörn Á. Gíslason tók í sama
streng, taldi rjett að leita aulc-
inst styrks. Hann gerði þá tillögu
að ísalc Jónssyni yrði veittar 200
krónur í þólcnun fyrir umsvifa-
rnikið gjaldlcerastarf. Yar þáð
samþylct. En ísak lýsti því vfir
samtímis, að liann gæfi fjelaginu
þóknun þessa til kaupa á nákvæmri
vog, er nauðsynJeg væri á barna-
heimilinu.
Stjórnarkosning.
Síðan var gengið til stjórnar-
kosningar. Þrír gengu úr stjórn-
inni að þessu sinni, frú Bjarndís
Bjarnadótfii', ísak Jónsson og sr.
Þórður Ólafsson. Baðst, sr. Þórð-
ur undan endurkosningu. Frú
Bjarndís og ísak voru endurkosin
og sr. Árni Sigurðsson kosinn í
stað sr. T’órðaio En 1. varamaður
í stjórnina var kosinn Jón Sig-
urðsson yfirlcennari Austurbæjar-
skólans.
„Er Tónlistarskólinn í
Jiraki ?“
„Skólinn er ennþá á byrjunar-
stigi“, svaraði Dr. Mixa, „og því
fer að sjálfsögðu fjarri, að hann
sje^enn svo úr garði gerður, sem
ætlast mætti til af Tónlistarskóla
fyrir höfuðstaðinn og landið í
Jieild sinni. En liinar áhugasömu
stjórnir Hljómsveitarinnar og Tón
listarskólans vilja einskis láta ó-
freistað til þess, að úr þessu verði
bætt liið bráðasta. Einn liður í
]ieirri starfsemi er sýning þessarar
óperettu”.
„Hvers vegna var „Meyjaskemm
an“ fyrir valinu?“ spurði tíðinda-
maður.
„Ástæðan er fyrst og fremst fal-
iu í sjerstökum lcostum þessarar
óperettu .Eins og þjer vitið, þá
ei leikurinn saminn utan um ýms
lög eftir Schuberþ Frá Jdjómlist-
arlegu sjónarmiði stendur því
,.Meyjaskemman“ í fremstu röð
meðal óperetta. Það er jafnan til
þess ætlast, að óperettur sjeu ljett-
ar og kátt yfir þeim. I þessari
óperettu sameinast þeir lcostir við
verulega yndislega sönglög. Enda
er skemst, af að segja, að „Meyja-
skemman" befir farið sigurför um
allan mentaðan lieim. í Yínarborg
verður naumast tölu á lcomið, bve
oft hún hefir verið sýnd, í London
var hún sýnd tvö ár samfleytt
fyrir nokkru, og enn var hún
tekin upp að nýju í fyrra. Sömu
vinsælda hefir hún notið í París,
þar sem lvún var meðal annars
sýnd síðastliðið' sumar. 1 Kaup-
mannahöfn liefir „Meyjaskemm-
an“ verið sýnd Jn’að eftir annað
og nú síðast þetta haust á Nörre-
brotcater".
„Finst yður líklegt, að söngleik-
ur þessi verði jafn vinsæll lijer og
amiars staðar?‘‘ spurði tíðinda-
maðnr.
„Jeg liefi fylstu ástæðu til þess
að ætJa, að svo muni fara“, mælti
dolctorinn. „Þessi óperetta befir
rneiri skilyrði til þess að fara vel
á leilcsviði lijer en flestar aðrar
sölcum þess, að Jvún er miklu íburð
arminni, livað ytra slcraut áhrærir,
cn flestar aðrar óperettur. Yenju-
lega eru stórir flokkar dansandi
ineyja notaðir í óperettum, en
því verður vitaskuld ekki við kom
ið hjer af ýmsum /istæðum. í þess-
ari óperettu er ekki um neitt sJílct,
að ræða. Hinsvegar er „Meyja-
slcemman“ á köflum mjög kátleg
og ])vínær undantekningarlaust
með miklu fjöri. Vitaskuld mundi
bún njóta sín milclu betur á stærra
leilcsviði en lijer er kostur á, en
þó vona jeg að þessi skortur verði
elcki mjög tilfinnanlegur".
„Hvernig hefir undirbúningur
sýningarinnar tekist f ‘
„Að sjálfsögðu vil jeg lielst, að
áhorfendurnir dæmi um það hvern
ig mjer hefir telcist, Jeg geri ráð
fyrir að flestum sje ljóst Jive
geysilegt starf Jijer er um að
ræða bæði fyrir söngstjóra og
leikstjóra. Jfinn ágæti samverka-
rnaður minn H. Steplian'ek liefir
verið mjej' ómetanleg stoð, og sam-
vinnan við R,. E. Kvaran hefir
verið þannig að jeg get ekki kom-