Morgunblaðið - 26.06.1935, Blaðsíða 2

2
MORGUNBLAÐIÐ
Miðvikudaginn 26. júní 1935.
Ot*ef.: H.f. Árvakur, Reykjavlk.
Rltatjörar: Jön Kjartangson,
VaRýr Stefánason.
Ritatjörn og afffrelQala:
Auaturstrœti 8. — Sfml 1800.
Auglýalngastjðrl: E. Hafberg.
Auglýslnera^krifatofa:
Auaturatrœti 17. — Slml 8700.
Heimasfmar:
Jön KJartanason, t\r. 8712.
Valtýr Stefánason, nr. 4220.
Árni Óla, nr. 8045.
E. Hafberg, nr. 8770.
Áakrlftagjald:
Innanlanda kr. 2.00 á mánuOl.
Utanlands kr. 8.00 á mánuOl.
í lausasölu: 10 aura eintaklO.
20 aura aseO Leabök.
Uppþoísmálið
og þeir rauðu.
Hæstirjettur hefir nýlega kveð-
ið upp dóm í uppþotsmáli komm-
únista frá 9. nóv. 1932.
Þótt liðin sjeu nálega þrjú ár
síðan þeir atburðir gerðust, sem
dómur Hæstarjettar fjallar um,
eru atburðirnir enn í fersku
minni þjóðarinnar.
Það var hreinásta tilviljun, að
ekki urðu manndráp framin þenna
dag í Reykjavík.
Kommúnistar höfðu safnað sam-
an götuskríl og fengið hann til
að hleypa upp fundi bæjarstjórnar
Reykjavíkur. Og þegar fámenn
lögregla bæjarins ætlaði að ryðja
braut gegnum mannfjöldann, inn-
anhúss og utan, til þéss að bæjar-
fulltrúarnir gætu komist ómeiddir
iit úr fundarhúsinu, rjeðist æðis-
gengÍHTi skríll á lögregluþjónana
með grjótkasti og bareflum. —
Lágu sumir lögregluþjónar með-
Vitundarlausir í blóði sínu á göt-
unni eftir þenna ægiléga hildar-
leik.
Nálega allir lögregluþjónar
bæjarins .voru í sárum eftir þessa
viðureign, margir óvinnufærir um
iangan tíma, og nokkrir fengu
aldrei fulla heilsu eftir áverkana,
er þeim voru veittir.1
Kommúnistar fóru ekki dult
með, að þeirra tilgangur hefði
verið að reyna þama styrkleika
sinn í viðureign við þá menn, er
þjóðfjelagið liafði falið að gæta
iaga og rjettar.
En þó svo færi, að kommúnistar
yrðu um stund ofaná, var brugðið
svo skjótt við af ríkisvaldinu, að
ofbéldislýðurinn. varð brátt undir.
Síðan var mál höfðað gegn for-
sprökkum uppþotsins og hefir
Hæstirjéttur nú dæmt marga
þeirra til fangelsisvistar fyrir at-
hæfið.
Engan þarf að undra, þótt mál-
gagn kommúnista „taki upp í sig“
út af þessum dómi Hæstarjettar,
enda fá dómararnir óþvegið orð
að heyra úr þeim skjá.
Hitt er undravei't og fullkomið
hnej'ksli, að stjórnarblöðin skuli
ráðast á Hæstarjett fyrir þenna
dóm.
Kðalmálgagn stjórnarinnar, Al-
þýðublaðið segir, að þessi dómur
ve'rði „að teljast virðuleg endalok
á starfi Hæstarjettar í sinni nú-
verandi mynd“.
Og Tímadilkurinn reynir að
tala með. Hann segir: „Rjettarfar
„gömlu dómaranna“ hefir runnið
skeið sitt. Þeir hafa þjónað íhald-
inu með trygð til síðustu stundar,
en þeirri þjónustu er lokið“.
Þessi ákveðnu ummæli stjórnar-
blaðanna ber víst að skilja þannig,
Þjóðverjar lofa að beita ekki kaf-
bátum gegn verslunarskipum.
KATJPMANNAHÖFN í GÆR,
EINKASKEÝTI TIL
MORGUNBLAÐSINS
Enska blaðið „Daily Express“
segir, að Þjóðverjar hafi lofað
því að nota aldrei kafbáta í hern-
aði gegn verslunarskipum.
og þetta skýrir það hvers
vegna Bretar voru svo til-
sveigjanlegir í samningun-
um um flotamálin við Þjóð-
verja. Páll.
Hitler.
London 25. júní FÚ.
,,Þýskaland hefir skuldbund
ið sig til þess að reka aldrei
framar ótakmarkaðan kafbáta
hernað“. Flotamálaráðherra
Bretlands tilkynti í breska þin'g
inu í dag með þessum orðum
afstöðu Þýskalands til kafbáta
hernaðar, eins og fulltrúar
Þjóðverja gerðu grein fyrir
henni á flotamálaráðstefnunni,
sem nýlega var haldin í Lon-
don.
Flotamálaráðherrann sagði,
að Þýskaland hefði tjáð sig
fúst að hlíta reglugerðum þeim
um kafbátahernað, sem settar
eru fram í fjórða lið Lund-
únasamninganna um flotamál,
án tillits til þess hvort aðrar
þjóðir gerðu slíkt hið sama.
1 fjórða lið Lurídúnasamn-
inganna er gert ráð fyrir því
að sú grundvallarregla verði
viðurkend að notkun kafbáta
verði háð alþjóðasamkomulagi.
og að herskipum hverrar teg.
sem er, megi ekki sökkva
eða ráðast á verslunarskip, án
þess að hafa áður fengið trygg
ingu fyrir því, að farþegar og
áhöfn hafi fengið tækifæri til
að bjarga sjer.
Þeir sem undirskrifa fjórðu
grein Lundúnaflotasamningsins
eru orðnir nú auk þeirra er áð-
ur getur, Stóra Bretland,
Bandaríki N.-Ámeríku, Japan,
Ítalía og Frakkland. Samning-
að núverandi dómarar Hæstarjett-
ar eigi að víkja og þá fyrst og
fremst fyrir þenna dóm.
En hvernig líst þjóðinni á þess-
ar aðfarir stjórnarblaðanna gagn-
vart æðsta dómstóli landsins?
Er það vilji þjóðarinnar að
dómarar í æðsta dómstóli hennar
víki úr stöðum fyrir það, að
þeir dæma þá menn tH
refsingar, sem gera skipulags-
bundna árás á þjóðskipulagið?
Baldwin.
arnir eru skuldbindandi fyrir
Stóra Bretland, Bandaríkin og
Japan, en hafa ekki enn þá
verið lögfestir af öðrum þjóð-
um.
Aðalskrifstofustjóri breska
hermálaráðuneytisins var spurð
ur þess í þiríginu í dag, hvort
ekki mætti treysta því að Þýska
land hefði tjáð sig meðmælt
afnámi kafbátahernaðar, og
þeim samningum, sem gerðir
hefðu verið á flotamálaráð-
stefnunni í London. Fyrir-
spurninni var svarað þannig:
Að Þýskaland fellist algerlega
á afnám kafbátahernaðar eins
og Erígland hefði gert, en því
miður væru aðrar þjóðir sem
ekki væru á sama máli, og
þess vegna væru slíkar tak-
markanir aðeins framkvæman-
legar að svo miklu leyti, sem
aðrar þjóðir væru þeim sam-
þykkar.
Skrifstofustjóri flotamála,-
ráðuneytisins breska var einn-
ig spurður að því, hvort
skuldbindingar þær, sem þýska
stjórnin hefði nú nýverið tek-
ist á hendur, væru áframhald
af þeim skuldbindingum, sem
hún hefði tekist á hendur fyr-
ir stríð.
Svarið var á þá leið að þess-
ar skuldbindingar Þýskalands
væru algerlega nýjar.
Vingan Þféð-
verfa við Nortf-
urlandabúa.
Mótið í Liibeck.
K A UPMANNAHÖFN í GÆR.
EINKASKEYTI TIL
MORGUNBLAÐSINS
Annað ríkismót norræna fje-
lagsins í Þýskalandi, „Nordisehe
Gesellschaft", hófst í Lúbeck í
gær.
Tilgangur mótsins er að efla
hagsmunaleg og menningarleg
sambönd milli Þjóðverja og nor-
rænna þjóða.
I tilefni af því að mótið var
opnað, var Lúbeck skreytt fánum
norrænna þjóða.
Frjettaritari blaðsins „Dagens
Nyheder“ í Kaupmannahöfn segir
að þetta mót sýni glögglega að
Þjóðverjum sje fnllkomin alvara
að vingast við Norðurlönd, ísland,
Danmörlc, Finnland, Noreg og Sví-
þjóð.
Fulltrúi íslands á þessu móti er
Gunnar Gunnarsson skáld. Páll.
íslEndingasögur á sænsku.
Samtal við Hjalmar Alving lektor.
Með Lyra kom hingað Fil. dr.
Hjalmar Alving lektor við „Högre
reallaroverket pá Norrmalm“ í
Stokkhólmi. Er hann kominn til
þess að kynna sjer forna sögu-
staði hjer á landi,
því að hann er að þýða ís-
lendingasögur á sænsku, og
stærsta forlagið á Norður-
löndum, Bonnier í Stokk-
hólmi, ætlar að gefa þær
út í vandaðri útgáfu.
Morgunblaðið hitti lektor Al-
ving- að máli í gær og spurði
hann um þessa starfsemi hans, sem
er merkileg fvrir oss íslendinga.
Hann sagði svo frá:
— Það eru nú mörg ár síðan
að jeg fór að fást við það að þýða
Islendingasögur á sænsku, eins og
hún er töluð nú af sænsku sveita-
fólki. Nokkrar íslendingasögur
voru gefnar út á sænsku um 1870,
þýddar af skáldinu Alhert Ulrik
Bááth, en málið á þeim
er annað en hið lifandi sænska
tungumál nú á dögum, og fanst
mjer því fnll þörf á nýrri þýð-
ingu. Auk þess má kalla að þýð-
ingar Bááths sje nú ófáanlegar.
En þó er óvíst hvérnig farið
hefði um þetta, ef dr. Sigurður
Nordal prófessor hefði ekki komið
til Stokkhólms og haldið fyrir-
lestra við liáskólann þar. í einum
af þessum fyrirlestrum sínum
mintist hann á, að það væri und-
arlegt að stærsta þjóðin á Norð-
urlöndum skyldi vita minst um
fornsögur íslendinga og bók-
mentir.
Út af þessu var það að jeg
fór td Bonnier-forlagsins, og tók
það þá þegar að sjer útgáfuna.
— Hvaða sögur ætlið þjer að
þýða ? Eða ætlið þ.jer að þýða
allar íslendingasögurnar?
—1 Ekki býst jeg við því að
þýða ])ær allar. En söguvabð er
þannig, að einhver saga sje úr
hverjum landsfjórðungi, en um
tímaröð ekki skeytt í útgáfunni.
Er gert ráð fyrir að xit komi alls
fimm bindi. 1 fyrsta bindinu eru
Eyrbyggja saga og Laxdæla saga
og kemur það bindi út í haust.
Síðan ætla jeg að fara hringinn,
taka sögur sem gerast á Vestfjörð-
um, í Norðlendingafjórðungi, Aust
firðingafjórðungi og Sunnlend-
ingafjórðungi. Verður þá næst
Gísla saga Súrssonar, þá Banda-
mannasaga, þá Grettis saga, þá
Víga-Glúms saga, þá Hrafnkels-
saga Freysgoða, þá Njáls saga og
seinast koma Egils saga Skalla-
grímssonar, Gunnlaugs saga orms-
tungu og Hænsa-Þóris saga.
! — Hvert ætlið þjer svo að ferð-
ast núna til að skoða sögustaði?
— Mig langar til þess að skoða
sögustaði á Snæfellsnesi, t. d.
Breiðavík, þar sem Björn Breið-
víkingakappi átti heima, Fróðá,
Álftafjörð, Vigrafjörð o. s. frv.
Svo langar mig td að skoða sögu-
staði á Vestfjörðum. En fyrst
fer jeg nú sjóveg norður til Ak-
ureyrar, og svo landleiðina suður,
og vegna þess hvað tími er naum-
ur — jeg verð að fara með Lyru
11. jiilí, — þá fæ jeg sjálfsagt
ekki að sjá nema fáa þá staði, seni
mig girnir að skoða.
Lektor H. Alving er nafnkunn-
ui' mentamálafrömuður í Svíþjóð.
Hefir haun samið margar kenslu-
bækur, sem notaðar eru í skólum
])ar.
í för með honum hingað eru
tvær dætur hans. Önnur þeirra,
Brabro Alving er blaðamaður við
sænska stórblaðið „Dagens Ny-
heter“ í Stokkhólmi. Ætlar hún
sjer, ])egar heim kemur að skrifa
márgar greinar frá íslandi. Hin,
Sofie Alving er fil. mag. og hefir
hún gert sænskukunnáttu að sjer-
fagi sínu.
Þýskir herfangar
sem áður voru í Eng-
Iandi, leggja blómsveig
á leiði ókunna hermanns
ins þar, í viðurkenning-
arskyni fyrir hreysti og
drengilega framkomu
Breta í stríðinu.
London 25. júríí FÚ.
Fulltrúar fjelags þýskra
herfanga sem nú eru staddir
í Englandi, lögðu í dag lárvið-
arsveig á minnismerki óþekta
hermannsins í London, og for-
ingi sveitarinnar mælti á þá
leið, að þessi sveigur væri lagð
ur þar í viðurkennin'garskyni
við hreysti enskra hermanna.
Hitler sendi símskeyti við
þetta tækifæri og óskaði fyr-
verandi hermönnum Englands
til hamingju með hreysti þeirra
í þágu föðurlandsins, og ljet
jafnframt í ljós þakkir sínar
til enskra hermanna, fyrir að-
stoð og drengskap við þýska
hermenn á ófriðarárunum.
Samkepni Japana
á heimsmarkaðinum
London, 24. júní FÚ.
Um eitt þúsund fulltrúa frá 40
löndum sitja alþjóðaverslunarar-
ráðstefnuna, sem hófst í París í
dag.
Meðal mála á dagskrá í dag var
samlteppni Japana á lieimsmarkað
inum. Fulltrúi japanska verslun-
arráðsins helt ræðu, og mæltist t’l
þess, að aðrar þjóðir sýndu Jap-
an samúð og skilning í þessu máli.
Hann sagði, að hagur tuga miljóna
fátækra manna bygðist á utanrík-
isverslun Japana. Japan stæði
þannig að vígi, vegna skulda sinna
við önnur lönd, að utanríkisversl-
unin væri þess aðalvon um
greiðslu. Hann benti á það, að
þótt japönskum vörum væri út-
rýmt af markaðnum með viðskifta
höftum, myncli það lítill sem eng-
inn hagur fyrir verslun þeirra, er
það kynnu að gera.