Morgunblaðið - 26.06.1935, Qupperneq 4

4
Miðvikudaginn 26. júní 1935,
MORGUNBLAÐIÐ______________
............—■weBwaw"—wwbpi»«í!u!.'l«uu- -mam —m
Landsmálafundirnir.
Stjórnarliðið ber á sjer
greinileg þreytumerki.
N.4safjarðar$ýsla.
Laugardaginn 22. og sunnu-
daginn 23. júní voru haldnir
fjórir landsmálafundir í Norð-
ur-ísafjarðarsýslu. Hjer verð-
ur sagt lítillega frá þessum
fundum. /
Á Hesteyri.
Um 60 manns voru á fundi.
I>ar mættu Jón A. Jónsson
og Thor Thors fyrir Sjálfstæð-
isflokkinn, Sigfús Sigurhjart-
arson og Hannibal Valdimars-
son fyrir stjórnarliðið.
Fundurinn var óskiftur með
Sjálfstæðisflokknum.
Jónas h’reppstjóri á Sljettu
talaði á fundinum með Sjálf-
stæðisflokknum og vítti hlut-
drægni stjórnarliðsins gagn-
vart málefnum sýslunnar.
Það vakti athygli á þessum
fundi, að stjórnarliðar Ijetu
ijú alveg hjá líða að viðhafa
hinar svívirðilegu árásir á
Kveldúlf, sem hafði verið að-
alefnið á hinum fundunum. En
þarna voru þeir komnir á stað,
sem Kveldúlfur rekur stóra
síldarverksmiðju, veitir fjölda
fólks atvinnu og er stærsti
'gjaldandi í hreppnum.
1 Hnífsdal.
Um 200 manns sátu fund-
inn og mættir sömu fulltrúar
frá flokkunum og tveir kom-
múnistar að ‘auki.
'Ræðum Sjálfstæðismanna,
var mjög vel tekið á fundinum;
þó munu sósíalistar hafa átt
um 2/5 fundarmanna, en fylgi
þeirra virtist fara þverrandi,
eftir því sem leið á fundinn
og málin skýrðust.
Tveir innanhjeraðsmenn töl-
uðu með Sjálfstæðisfl., þeir
Ingimar Finnbjörnsson for-
maður og Tryggvi Pálsson
bóndi á Kirkjubóli.
I Bolungavík.
Þar var fjölmennur fundur,
um 250—300 manns. Sömu
fulltrúar frá flokkunum.
Sjálfstæðismenn voru í yfir-
gnæfandi meirihluta á fundin-
um. Síðustu ræðum Sigfúsar
Sigurhjartarsonar var tekið
mjög fálega, en ræðum Sjálf-
stæðismanna hinsvegar fagnað
af öllum þorra fundarmanna.
I Súðavík.
HJm 150 manns voru á fundi
— Sömu ræðumenn.
Sósíalistar voru í greinileg-
um meirihluta í upphafi fund-
arins, en fylgi þeirra virtist
þverra eftir því sem á fundinn
leið. Var ræðum Sjálfstæðis-
manna æ betur tekið, eftir því
sem málin skýrðust.
Tveir innanhjeraðsmenn töl-
uðu á fundinum með Sjálfstæð-
isfl., þeir Grímur Jónsson út-
gerðarmaður og Bjarni Sig-
urðsson, bóndi í Vigur.
I-------
Það er álit Norður-Isfirðinga
að fylgi Sjálfstæðisflokksins
fari vaxandi þar í hjeraði, og
nýtur þingmaður þeirra, Jón
A. Jónsson mikilla vinsælda og
trausts hjeraðsbúa.
Þingey|arsý§lur.
Síðastliðinn sunnudag (23.
júní) voru haldnir þrír lands-
málafundir í Þingeyjarsýslum,
að Laugum, Húsavík og
Skinnastað. i
Að Laugum..
Þar var fjölmennur fundur.
Jón á Akri mætti þar fyrir
Sjálfstæðisflokkinn, Jón í
Stóradal fyrir Bændaflokkinn
og Jónas Jónsson fyrir stjóm-
arliðið.
Jafnvel í þessu hreinræktað-
asta hreiðri Tímamanna kom
í ljós ólund og óánægja hjá
stjórnarliðinu. Vafalaust hefir
stjórnarliðið verið í meiri-
hluta á fundinum, en ræðu-
menn stjórnarandstæðinga
fengu mjög góðar undirtektir,
og því betri, er leið á fundinn.
1 Húsavik.
Þar var fjölmenni á fundi,
3—400 manns.
Magnús Guðmundsson og
Magnús Jónsson mættu þar
fyrir Sjálfstæðisflokkinn, Jör-
undur Brynjólfsson og Guðjón
Baldvinsson fyrir stjórnarliðið
og Einar Olgeirsson fyrir kom-
múnista.
Sjálfstæðisflokkurinn átti
langmest fylgi á fundinum. —
Kommúnistar áttu þar talsvert
fylgi, en stjórnarliðið minst.
Á þessum fundi sem öðrum
í Þingeyjarsýslum, kom það
greinilega í ljós, að straum-
hvörf eru í sýslunni.
Suður-Þingeyjarsýsla hefir
hingað til verið eitt öflugasta
vígi Tímaliðsins. En nú bregð-
ur svo einkennilega við, að að-
dáunin á foringjum Tíma-
manna er mjög að hverfa. —
Þingeyingum finst undirlægju-
hátturinn við sósíalista orðinn
óþolandi.
Á Skinnastað.
Fundurinn var mjög fjöl-
mennur, sennilega um 300
manns.
Þar mætti Sigurður Kristj-
árisson fyrir Sjálfstæðisflokk-
inn, Gísli Brynjólfsson og Árni
Þórðarson fyrir Bændaflokk-
inn, Gísli Guðmundsson og
Steingrímur Steinþórsson fyrir
stjórnarliðið.
Á þessum fundi mætti eng-
inn sjerstaklega fyrir sósíalista,
en Gísli Tímaritstjóri bað um
ræðutíma þeirra. Sig. Kr. leyfði
það, því hjer væri hvort sem
er aðeins ein hjörð og einn
hirðir.
Sagði tíðindamaður blaðsins
að áhöld munu hafa verið um
fylgi flokkanna á fundinum.
Gísli Guðmundsson tilkynti
fundarmönnum, að hann
myndi halda leiðarþing í hjer-
aðinu, en ekki fekst hann til
að segja hvenær það yrði; vill
sennilega ekki fá fulltrúa frá
Sjálfstæðisflokknum þangað.
Múlasýslur.
í Múlasýslum hófust fundir
á sunnudag og hafa fregnir
borist af þrem fundunum.
í Vopnafirði.
Fundur var haldinn í Vopna,
firði í Norður-Múlasýslu sunnu
daginn 23. júní. Margir voru á
fundi.
Þar mætti Árni Vilhjálms-
son fyrir Sjálfstæðisflokkinn,
Jón Jónsson í Stóradal fyrir
Bændaflokkinn, Eysteinn Jóns-
son og Páll Zophoníasson fyr-
ir stjórnarliðið.
Sjálfstæðisflokkurinn og
Bændaflokkurinn áttu allan
fundinn, enda voru ræðumenn
stjórnarflokkanna, mjög nið-
urdregnir á fundinum. Höfðu
menn orð á því, að þeir hefðu
aldrei verið með Eysteini á
fundi, þar sem hann hefði ver-
ið eins kurteis og blíður og á
þessum fundi í Vopnafirði.
Að Fossvöllum.
Þar var fundur haldinn
mánudaginn 24. júní og var
margt manna á fundi.
Þar mætti Sigurður Kristj-
ánsson fyrir Sjálfstæðisflokk-
inn, Gísli Brynjólfsson og
Árni Þórðarson fyrir Bænda-
flokkinn, Jónas Jón§son og
Páll Zoph. fyrir stjórnarliðið.
Þessi fundur var allharður
og var sjerstaklega til þess
tekið, að P. Zoph. hefði fengið
illa útreið í viðureign við Sig.
Kristjánsson.
Stjórnarandstæðingar voru í
greinilegum meirihluta á fund-
inum.
Á Hallormsstað,
Þar var einnig haldinn fund-
ur mánudaginn 24. júní. Um
200 manns sátu fundinn.
Þar var Jón á Akri mættur
fyrir Sjálfstæðisflokkinn, Jón
í Stóradal fyrir Bændaflokk-
inn, Eysteinn Jónsson og Björn
Blöndal fyrir stjórnarliðið. —
(Björn Blöndal var þá þangað
kominn í ríkisbílnum!)
Fundur þessi fór yfirleitt
friðsamlega fram. Stjórnarliðið
var í meirihluta á fundinum.
'«»• mm rn> ^ —*•••
%
Konungurinn
og Skotinn.
Um það leyti er ríkisstjórnaraf-
mæli Georgs Bretakonungs var,
voru sagðar margar sögur um
hann og drotningu hans í ensku
blöðunum. Ein saga er sögð frá
því, er konungur var á veiðum
hjá sloti sínu, Balmoral. Eftir
morgunmat átti hann tal við
skoskan aðalsmann.
— Hafið þjer nú skrifað konu
yðar, spurði konungur.
— Já, jeg skrifa henni altaf
tvisvar í viku, þegar jeg er að
heiman.
— Jæja, en vitið þjer hvað, jeg
skrifa drotningu minni daglega,
þegar við erum ekki saman.
— Veit jeg það, svaraði aðals-
maðurinn. — En yðar hátign þarf
lieldur ekki að horfa í frímerkja-
kostnaðinn.
Hinn almenni kirkfu*
fnndur í Reykjavík.
130 fulltrúar niælfir frá söfnuðum,
þar af 102 utan af landi. — Auk
þess sækja um 40 prcstar fundinn.
Víðfækar lillögur bornar fram um
aukna safnaðarstarfsemi og nán-
a ri samvinnu presta og safnaða. —
Prestafækkun eindregið mótmælt.
Hinn almenni kirkjufundur
hófst með guðsþjónustu í dóm-
kirkjunni sunnudaginn síðast-
liðinn.
Mættir voru 130 fulltrúar
frá söfnuðum úr nær öllum
hjeruðum landsins, auk um 40
þjóðkirkjupresta.
ÍKirkjan var troðfull út úr
dyrum. Síra Garðar Þorsteins-
son þjónaði fyrir altari eh síra
Eiríkur Brynjólfsson frá Út-
skálum prjedikaði. Lagði hann
hann út af Róm 1. 16. „Jeg
fyrirverð mig ekki fyrir fagn-
aðarerindið, því að það er
kraftur guðs til hjálpræðis
hverjum þeim er trúir“.
Var ræða hans hrífnæm
mjög og í lok prjedikunar sinn
ar mælti hann hvatningarorð-
um til safnaðarfulltrúa og
presta, „að þeir og allir ynnu
að því „að þjóðkirkja íslands
mætti verða kirkja Jesú Krists
vors Drottins“, og með bæn um
„gróandi þjóðlíf með þverrandi
tár, er þroskast á guðsríkis-
braut“, endaði hann prjedikun
sína.
Kl. 2 síðd. söfnuðust fund-
armenn upp í fundasal K. F. U.
M. Að loknum sálmasöng setti
Gísli Sveinssno sýslu- og al-
þingismaður fundinn fyrir hönd
undirbúningsnefndar. — Þá
voru nefndir kosnar. Fundi
stýrði Ásmundur Guðmundsson
prófessor, og er ritarar höfðu
verið kosnir hóf Gísli Sveins-
son framsöguerindi sitt um
skipun prestakalla.
Ræða Gísla Sveins-
sonar um skipun
prestakalla.
Gat hann þess í upphafi, að
menn væru gjarnir á að skoða
trúmál sem einkamál — mál-
efni einstaklinga, þjóðfjelaginu;
óviðkomandi — og kirkjunaj
sem fjelag þeirra manna, er,
laun hafa af kirkjulegum störf|
um, þ. e. presta. En kirkjan:
væri fjelag, er nær allir lands-l
menn væri limir í — þannig
væri kirkjan ekki prestar,
heldur stofnun, er hvíldi á fje-(
lagsskap allra þeirra Islend-
inga, er telja sig Lútherstrúar, I
er hefði það mark og mið að
halda kristni upp í landinu.1
Gagnvart hinu atriðinu væri:
það að segja, að um fátt væri
rætt og ritað meira nú en ein-
mitt trúmál. - (
Áhuginn fyrir þeim málum
færi vaxandi og sönnun þess
væri hin feikilega aðsókn að
fundi þessum, sem væri langt
fram yfir allar vonir, er hann
og aðrir hefðu gert sjer, er
hann og aðrir hefðu gert sjer,
er hann bar tillögu fram á
Þingvöllum í fyrravor, að stofn
að skyldi til þessa fundar.
Þá ræddi hann frumvarp
það, er launamálanefnd lagði
fram fyrir síðasta þing um
fækkun prestakalla.
Sýndi hann fram á með
snjöllum rökum, hversu um
mikil mistök og meginvillur
væri að ræða hjá launamála-
nefnd á afgreiðslu launamála
presta, ef sá hugur hefði fylgt
málinu hjá launamálanefnd, er
hún vill láta í veðri vaka í
greinargerð sinni, sem sje að
fyrir henni hafi það eitt vakað
að hlynna að trúmálum þjóð-
arinnar — laun presta hækk-
uðu á pappímum en úr þeim
hlytist ýms skyldugjöld í líf-
eyris og framfærslusjóði, hlunn
indi öll skorin niður og ferða-
kostnaður myndi aukast að
gífurlegum mun, svo að útkom-
an yrði, að kjörin yrðu engu
betri en þau sem nú eru.
Fækkun presta en stækkun
prestakalla samkvæmt tillögum
nefndarinnar myndu aftur á
móti gera presta að einskonar
þeytispjöldum, sem að vísu
gerðu ýms embættisverk, en
alt lífvænt samband milli
presta og safnaða væri útilok-
að. — i
Það myndi og leiða til vax-
andi trúardeyfðar, söfnuðirnir
missa áhuga fyrir presti sínum
og enda með því, að seinast
yrði látið nægja að hafa einn
útvarpsprest fyrir landið alt.
Nefndin hefði bent á, að
læknar væru engu að síður
þarflegir en prestar, sem rök
fyrir prestafækkun. En Gísli
hvað það lítil rök fyrir presta-
fækkun. Læknar væru ómiss-
andi landi og lýð og sjálfsagt
væri að vinna að því jafn-
framt, að bæta þeirra aðstöðu
og fjölga þeim, enda hafi
margt verið gert í þá átt á
seinni tímum.
En aldrei væri uppbygging
í því fólgin, að rífa niður, án
þess að byggja upp, en frum-
varp nefndarinnar miðaði í þá
áttina.
Að ræðu Gísla lokinni, er
flutt var af skörungsskap mikl
um, stóðu fundarmenn allir
upp í þakklætisskyni.
Mótmæli gegn
fækkun presta.
Þá voru lesin upp brjef frá
ýmsum hjeraðs- og sóknar-
nefndum, er öll fólu í sjer harð
orð og ákveðin mótmæli gegn
almennri prestafækkun og þá
einkum og sjer í lagi breytingu
prestakalla innan þeirra hjer-