Morgunblaðið - 31.08.1935, Side 4

MORGUNBLAÐIÐ
Margt er enn úleyst í mjólkurmálinu.
Kaldhreinsaða mjólkin þarf að fást heimsend og í smærri skömtum.
§kyrið er horfið af markaðin-
nm og rfóminn að hverfa.
Samtal við frú Guðrúnu Lárusdóttir
Þótt ekki hafi verið mikið skrif-
að um mjólkurmálið undanfarið,
er langt frá, að allír sjeu ánægðir
með þá lausn, sem fengin er.
Ritstjórn Morgunblaðsins hefir
livað eftir annað borist kvartanir
um sitt hvað, er snertir fram-
kvæmdir í mjólkurmálinu.
Stundum hefir verið skrifað
um kvartanirnar í blaðið og reynt
að fá úr bætt.
Bn oftast hefir þeim húsmæðr-
um, sem kvartað hafa, verið vís-
að til stjórnar Húsmæðrafjelaðs-
ins, því að konur þær, sem hana
skipa hafa jafnan verið hoðnar
og búnar til aðstoðar og leiðbein-
inga.
Tíðindamaður Morgunblaðsins
öneri sjer til frú Guðrúnar Lárus-
dóttir og rabbaði við hana um
stund um mjólkurmábð. Birtist
hjer það helsta, sem frú Guðrún
hafði að segja.
Viðbrigðin miklu.
— Húsmæðrúnum í Reykjavík
verða vafalaust lengi minnisstæð
■ viðbrigðin í mjólkurkaupunum,
sem urðu þegar Samsalan tók
mjólkursölu bæjarins að sjer, segir
frá Guðrún Lárusdóttir.
— Lengi vel var vonast eftir
|uuibótum, enda ítrekaðar beiðnir
um þær, eins og alhr muna.
' risskilningur sumra á þeim
: isögðu kröfum húsmæðranna,
' 'ður líka minnisstæður, minsta
kosti þeim konum, er sættu máls-
höfðun af hendi forráðamanna
Samsölunnar fyrir það eitt, að
bera fram opinberlega óskir al-
mennings — óskir, sem mjög
komu fram í ræðum og ritum, á
mannfundum og manna á milli.
Kaldhreinsaða mjólkin.
— Það skal fúslega játað, segir
frú Guðrún, að töluverða viður-
kenningu á óskum fjöldans er að
finna í þeirri eftirlátsemi Sam-
sölunnar, að leyfa sölu á kald-
hreinsaðri mjólk.
En sje spurt, hvort menn láti
sjer þetta eitt nægja, mun svarið
afdráttarlaust verða: Nei. Því að
tilhögunin með sölu kaldhreinsuðu
mjólkurinnar er ekki þannig, að
við verði unað til lengdar.
Við eigum bágt með að átta
okkur á því, þúsmæðurnar, sem
viljum kaldhreinsaða mjólk frem-
ur en gerilsneydda, hversvegna
við erum settar hjá með heim-
sendingu mjólkurinnar, eins og
nú á sjer stað.
Við unum þessu tæplega til
lengdar, síst þegar veturinn geng-
ur í garð og örðugt verður með
sendiferðir; erum heldur ekki all-
ar svo liðsterkar, að við getum
sent daglega eftir mjólkinni,
máske langar vegalengdir.
Samt þykir okkur vænt um, að
geta fengið kaldhreinsaða mjólk.
En Ifúsmæðraf jelagið mun að
sjálfsögðu halda áfram að vinna að
því, að fá mjólkina senda heim.
Hversvegna súrnar kald
hreinsaía mjólkin fyr
nú en áður?
— En margir kvarta um súr í
kaldhreinsuðu mjólkinni, segir frú
Guðrún, og þykir það mikill galli,
sem nauðsynlegt er að lagfæra-
Hitar hafa ekki verið það miklir
í sumar, að erfitt hafi verið að
varðveita mjólkina ósíira. Samt
hefir þetta ekki tekist og kvarta
margar húsmæður undan þessu,
sem von er.
Um ástæður fyrir því, að mjólk-
in súrnar nú fyr en áður var,
meðan Korpúlfsstaðamjólkin var
eina kaldhreinsaða mjólkin á mark
aðinum, eru mjer ekki kunnar,
en Samsalan ætti að geta rann-
sakað þetta og kipt í lag.
Það hefði vissulega ekki hentað
vel sveitaheimilunum hjer áður
fyr, þegar mjólkin. var þrí- og
fjórdægruð, að súr hefði sest í
hana strax á öðru dægrinu, eins
og nú á sjer einatt stað um
kaldhreinsuðu mjólkina.
Smærri skamtur
— dagsetning —
vörumerki.
-— Það er ýmislegt fleira, sem
við húsmæður höfum farið fram
á í sambandi við kaldhreinsuðu
mjólkina.
Við viljum geta fengið mjólkina
í smærri flöskum — hálfpott-
flöskum.
Við höfum farið fram á, að
dagsetning sje á hverri flösku,
svo trygt sje, að ekki verði seld
gÖmul mjólk.
Við höfum óskað eftir, að til-
greint sje á hverri flösku, hvað-
an mjólkin er, því að það myndi
tryggja vöruvöndun.
Ekkert af þessu hefir fengist og
því um' kent, að það myndi hafa
of mikinn kostnað í för með sjer.
Mjólkin og ungbörnin.
Annars erum við húsmæður
hvergi nærri ánægðar með sitt af
hverju í mjólkurmálinu alment
og mætti segja margar skringileg-
ar sögur af viðureigninni við
| stjórnarvöldin — en sleppum því.
En það er ómögulegt að þegja
j yfir því, hvernig farið er með
sjúku ungbörnin, sem þurfa nauð-
synlega að drekka nýmjólk. •
Nýlega átti jeg t.d. tal við
, konu eina, sem nauðsynlega þurfti
' að fá nýmjólk — beint úr fjósi
íog úr sömu kúnni — handa mjög
I veikluðu ungbarni er fætt var
löngu fyrir tímann og mikið
Iveikt af kíkhósta.
Guðrún Lárusdóttir.
Læknar, fleiri en einn sögðu, að
ef þetta barn ætti að lifa, yrði
það að fá nýmjólk, beint úr kýr-
spenanum og úr sömu kúnni.
En kýreigandinn, sem konan
hafði skift við, mátti ekki láta
dropa af mjólk annað en í Sam-
söluna —- ekki heldur þótt dauð-
vona kombarn ætti í hlut.
/
Svo kom til kasta mjólkursölu-
nefndar að véita leyfið —- undan-
þáguna. Jú; það fekst að lokum,
eftir mikla fyrirhöfn — en ekki
meiri mjólk en litla barnið nauð-
synlega þurfti! Og ekki lengur
en allra brýnasta nauðsyn krefði.
Auðvitað fekst ekki dropi ofan í
hin börnin fjögur á heimilinu, sem
öll voru meir og meir veikluð eftir
kíkhóstann.
Slíkur og þvílíkur eltingaleikur
út af lífsnauðsynlegri ungbarna-
næringu, væri hreint og beint til
athlægis ef þetta væri ekki jafn
háalvarlegt mál í sjálfu sjer.
Að ófrelsi og kúgun einokunarinn-
ar, sem þjóðin á sínum tíma kikn-
aði undir, skuli vera komin í ann-
að eins öndvegi á meðal vor, eins
og þetta og fleiri dæmi sanna.
Skyrið óboðleg vara.
— En hvað er að segja um
skyrið? spyr tíðindamaður Morg-
unblaðsins.
— Það er alment kvartað undan
því og er ilt til þess að vita, að
slíkur ágætismatur skuli vera tek-
inn burt af borðum manna vegna
klaufaskapar og stirfni þeirra, sem
með fara.
Skyrið er uppáhaldsrjettur okk-
ar húsmæðranna og var mjög mik
ið keypt af því hjer í bænum, á
meðan gott skyr var fáanlegt. Nú
má telja að skyrið sje horfið af
borðunum, því ekki er til neins
að bjóða það skyr, sem Samsalan
hefir venjulegast á boðstólum.
íslenskar húsmæður kunna vel
að búa til gott skyr. Þær skilja
ekki hvers végna farið er svona
með þessa hollu og þjóðlegu fæðu.
Rjóminn.
— En rjóminn?
— Það er sama að segja um
hann og skyrið, að hann hefir
stórversnað síðan Samsalan tók
til starfa- Oft er rjóminn súr.
Illmögulegt er að þeyta þenna
Samsölurjóma, hvað sem því veld-
ur. Mjer þykir ekki ósennilegt að
það stafi af því, að rjóminn hafi
verið hjtaður of mikið.
Margar húsmæður eru alveg
gáttaðar á rjómanum og hættar
að kaupa hann, vegna þess að þær
geta ekki fengið góða vöru. Og
mennirnir, sem þessu valda, þykj-
ast vera að vinna í þágu bænd-
anna!
Spor í öfuga átt.
— Við húsmæður sjáum ekki
annað en að Samsalan, eins og
hún hefir sýnt sig hjer, sje spor
í öfuga átt við það, sem til var
ætlast.
Óþægindi heimilanna er marg-
föld við það, sem vera þyrfti.
Margskonar leiðindi og sundur-
lyndi hefir sprottið af starfsemi
Samsölunnar, að jeg ekki nefni
erfiðleika viðskiftamanna, sem
þeir þekkja best, er daglega þurfa
við þá að glíma.
Bændur.
— Hvað snertir bændur, fram-
leiðendur mjólkurinnar, mundum
við húsmæður fúsar til að fórna
talsverðu af eigin þægindum fyrir
þá, því að bændastjettin er sú
stjett í landinu, sem við márgar
hverjar a. m. k. teljum einn aðal
hornstein þjóðfjelagsins.
En við fáum ekki betur sjeð,
en að hagur bændanna sje að
miklu leyti einnig fyrir borð bor-
inn í mjólkurmálinu.
Ekki getur það verið hagur
bændanna, að skyrið er í þann
veginn að hverfa af Reykjavíkur-
markaðinum.
Ekki munu bændur græða á
því, að rjómasalan hjer í bænum
minkar stórkostlega-
Og varla er það gert í bænd-
anna þágu, að torvelda á allan
hátt sölu mjólkurinnar, sem hlýt-
ur að draga stóriega úr mjólkur-
neyslunni.
Eða skyldu bændurnir hjerna í
kringum Reykjavík ekki kjósa
það- fremur, að skamta mjólkina
sína sjálfir, heldur en að láta
aðra skamta sjer þau viðskifti sem
þeir af eigin ramleik hafa komið
á íót og kostað öllu sínu til?
Nú er svo komið, að Reykvík-
ingar eru sem óðast að selja sínar
kýr, því að þeim er gert ómögu-
legt að reka þessa atvinnugrein.
Jeg helt satt að segja, að ekki
væri ofmikið um atvinnu hjer í
bænum, og þess vegna ekki ástæða
fyrir það opinbera, að gera sjer-
stakar ráðstafanir til að eyði-
leggja þá atvinnu, sem fyrir er.
Okkur húsmæðrum hefir verið
brigslað um það, að við værum
að vinna á móti bændum, er við
bárum fram rjettmætar kröfur
um vöruvöndun og viðskiftafrelsi.
Yið tökum okkur þetta ekki
nærri. En hitt svíður okkur, að
horfa upp á það, að atvinnuvegir
bænda hjer í grend sje stefnt í
hættu — eða hann jafnvel lagður
í rústir — með afskiftasemi hins
opinbera.
Og okkur sárnar að vita fátækar
mæður þurfa að knjekrjúpa Sam-
sölunni til þess að fá einn sjálf-
sagðasta rjett ungbamsins —
nýmjólkina.
Fleira gremst okkur, sem ekki
mun þýða um að tala — eins og
nú er ástatt.
Laugardaginn 31. ágúst 1935
^Japönsk ástarsaga,
Nýlega er látinn í Tokio auð-
ugur kaupmaður, sem var orðinn
frægur í Japan fyrir rómantíska
ást.
Þegar Sakai Gatchinka, en svo
hjet kaupmaðurinn, var 21 árs að
aldri fjekk hann, ást á einni af
fegurstu stúlkunum í Tokioborg.
Sakai hafði aldrei talað við stúlk-
una, aðeins sjeð hana tilsýndar á
götu.
Hann gerði alt sem’hann gat til
að kynnast stúlkunni, en tilraunir
hans báru engan árangur.
Stúlkan var aðalborin og for-
eldrar hennar vildu ékki sam-
þykkja að hún talaði við ungan
mann, sem ekki þótti hennar stöðu
samborin, og því síður vildu þau
fá hann sem tengdason.
Þá fjekk hinn ungi kaupmaður
þá frumlegu hugmynd að láta einn
af bestu myndhöggvuram borgar-
innar gera líkneski af stúlkunni.
Myndhöggvarinn sat nú um
færi þegar stúlkan gekk eftir
götunni og gerði líkneskið eftir
minni, úr dýrasta marmara.
Þetta ástarlíkneski Setti kaup-
maðurinn í sjerstakt hús í lista-
garði sínum. Húsið prýddi hann
með dýrmætum teppum og fræg-
um listaverkum.
Hann Ijet gæta listaverksins með
sjerstakri nákvæmni og enginn
fjekk að koma inn í húsið nema
bann sjálfur.
Á hverjum degi í 30 ár eyddi
hann nokkrum Stundum á dag í
húsi þessu aleinn.
Á hverjum morgni var líkneskið
prýtt með lifandi blómum, og
það er fyrst nú eftir að kaup-
maðurinn er dáin að menn hafa
fengið leyfi til að sjá hvemig um
Iiorfs er í húsinu.
Haflð þfer
faugsað uni. . .
Sænskt dagblað birtir þessar
hugleiðingar:
Hafið þjer hugsað um að ef
einhver maður heldur skoðunum
sínum til streitu er hann aSna-
lega þrár í yðar augum. Þegar
þjer sjálfur gerið hið sama er
það vegna þess að þjer sjálfir er-
uð viljasterkur.
Að þegar einhver getur ekki
þolað vini yðar, er það vegna
þess að hann er hleypidómafullur.
Þegar yður líst ekki á vini ann-
ara er það vegna þess að þjer
eruð mannþekkjari.
Að ef einhver hælir húsbónda
sínum í hans áheym er það af
þrælsótta- En þegar þjer sjálfir
gerið það sama er það vegna þess
að þjer eruð húsbóndahollur og
kurteis.
Að þegar einhver segir yður
í fullri einui’ð skoðun sína á gjörð-
um yðar er hann þorpari. Þegar
þjer gerið þetta éruð þjer opinskár
og sannleikselskur.
En eitt er víst: Ef Samsalan á
að ná því takmarki, sem vakti
fyrir forgöngumönnunum, verður
ýmsu að kippa í liðinn af því sem
aflaga fer nú.