Morgunblaðið - 13.09.1935, Qupperneq 2

2
MORGUNBLAÐIÐ
Föstudaginn 13. sept. 1935,
Útref.: H.f. Árvakur, Reykjavlk.
Rltatjörar: J6n Kjartansaon,
Valtýr Stefánsson.
Ritstjðrn o.g afgreitisla:
Austurstrœiti 8. — Slmi 1809.
▲uglýsingastjðri: B. Hafberg.
▲uBiýslngaskrifstofa:
Austurstrœti 17. — Siml 8700.
Hslmaslmar:
Jðn KJartansson, nr. 8748.
Valtýr Stefánsson, nr. 4880.
Árni Óla, nr. 3046.
B. Hafberg, nr. 8770.
Áskriftagjald: kr. 3.09 á. mánuBI.
1 lausasölu: 10 aura eintakiti.
80 aura meS Lesbðk.
Hvert var erindið?
Þann 13. ágúst birtist á for-
síðu Tímadilksins mynd af Ey-
steini iJónssyni fjármálaráð-
herra, og þess getið, að hann
færi utan með Brúarfossi þá
um kvöldið.
Jafnframt var skýrt frá því,
að för ráðherrans væri heitið
til Englands og síðar ef til vill
til Danmerkur.
Um erindi ráðherrans utan
var þess getið, að hann færi
„vegna viðskifta íslands við
þessi lönd og fleiri.“
Nú er fjármálaráðherrann
fyrir skömmu kominn heim úr
utanförinni. En heimkomunn-
ar hefir dilkurinn ekki getið,
nema hvað nafn ráðherrans var
talið í bæjarfrjettum meðal
annara farþega, er honum voru
samskipa. Engin mynd fylgdi
nú af ráðherranum.
Síðan eru liðnir nokkrir
dagar og hafa menn altaf ver-
ið að búast við, að dilkurinn
birti ,,viðtal“ við ráðherrann,
þar sem hann skýrði frá er-
indinu utan og hver árangur
hefði orðið af förinni.
En ekkert slíkt viðtal hefir
enn sjest í dál'kum Tímadilks-
ins.
Þetta er því undarlegra, þar
sem varla kemur fyrir, að
óbreyttur liðsmaður úr Tíma-
flokknum fari svo utan, að ekki
birti dilkurinn langt viðtal við
hann, þegar hann kémur heim.
En þegar fjármálaráðherra
flokksins fer utan fyrsta sinni
„vegna viðskifta íslands“, við
erlend ríki, þá sjest ekkert við-
tal og ekkert er sagt um árang-
ur fararinnar.
Hvernig víkur þessu við?
Lætur dilkurinn nægja þá
fræðslu, sem Spegillinn ljet
mönnum í tje um utanför ráð-
herrans?
Er það ekki bein móðgun við
ráðherrann, að stjórnarliðið
steinþegi um þessa fyrstu utan-
för hans?
Þegar blöð Sjálfstæðismanna
voru hjer á dögunum að spyrj-
ast fyrir um það, hvort brýn
nauðsyn væri á því, að allir
ráðherrarnir færu utan á einu
og sama árinu, ætlaði Tíma-
dilkurinn gersamlega að rifna
yfir þeirri ósvífni Sjálfstæðis-
manna, að spyrja þannig.
En má þjóðin þá ekki fá að
vita, hvaða erindi þessir herrar
höfðu og hver árangur varð af
utanförunum?
Laval vill fá skýrari afstððu Breta
áður en hann kýs á milli vináttu þeirra og ítala.
KAUPMANNAHÖFN í GÆR.
EINKASKEYTI TIL M ORGUNBLAÐSINS.
Örlagastundin er runnin upp í Genf. Nú verða
fulltrúar Þjóðabandalagsins að ákveða þegar,
hvernig afstaða þeirra verður í Abyssiníumál-
unum.
Ræða Sir Samuel Hoare opnaði leið til náinn-
ar samvinnu milli Breta og Frakka, því að utan-
ríkisráðherrann gaf með henni til kynna að Bret-
ar myndu fúsir til þess að fylgja Frökkum að mál-
um, ef til friðslita kæmi innan Evrópu.
En því má ekki gleyma, að
Sir Samuel ljet svo um mælt,
að þeir Frakkar og Bretar ættu
að standa saman um að styðja
Þjóðabandalagið, og það væri
á grundvelli þess, sem vinna
ætti að friðarmálum álfunnar.
En Sir Samuel benti jafn-
framt á, að ef Frakkar ekki
styddu Breta að málum, þá
myndu Bretar jafnvel ganga
svo langt, að segja sig úr
Þjóðabandalaginu.
Nú er beðið með óþreyju eft-
ir ræðu Lavals, sem hann senni-
lega heldur á morgun.
Hefir heyrst, að Lával óski
enn eftir nokkrum nánari
skýringur og fyrirmælum frá
hendi Breta, áður en hann
markar afstöðu sína; áður en
hann velur um þessa tvo
kosti, fyrir hönd þjóðar sinn-
ar, vináttu Breta eða vináttu
ítala.
Kunnugir telja að afstaða
Lavals sje þegar ákveðin.
Páll.
Álit manna í Genf á ræðu
sir Samuel Hoare.
Karlsefni seldi afla sinn í
Grimsby í gær, 923 vættir fyrir
1022 stpd.
London, 12. sept. FÚ.
Ræða sú er Sir Samuel Hoare
hjelt í gærdag í Genf hefir yf-
irleitt mælst mjög vel fyrir hjá
fulltrúum hinna smærri þjóða.
Hafa ýmsir þeirra flutt ræðu
á fundi Þjóðabandalagsins í
dag.
Sandler, utanríkisráðherra
Svía, sagði að Þjóðabandalags-
ráðið hafi þegar eytt of mikl-
um tíma í árangurslitlar um-
ræður síðan Abyssiníudeilan
kom upp. Hann'kvað það vera
ósk Svíþjóðar að Þjóðabanda-
lagið beitti valdi sínu og áhrif-
um til hins ítrasta og væri Sví-
þjóð reiðubúin til, að leggja
þar til stuðning sinn.
Forsætisráðherra Belgíu tók
einnig til máls og sagði að þjóð
sín væri reiðubúin til þess, að
kosta hverju til sem krafist
yrði, til þess að fullnægja skyld
um sínum, samkvæmt Þjóða-
bandalagssáttmálanum.
Belgía myndi taka sinn hluta
í hverri þeirri framkvæmd eða
ráðstöfun, sem Þjóðabandalagið
fjellist á, hann ljet sem sjer
þætti það mjög miður, að stjórn
málaástæður væru nú svo erfið-
ar í heiminum, að ekki væri til
þess að hugsa, að nægilegur
friður og ró fengist, til þess að
taka til athugunar nýja skift-
ingu hráefna eins og fulltrúi
Breta hefði minst á.
Fulltrúi Hollendinga mælti
mjög á sömu leið, hann skor-
aði á Þjóðabandalagið að gæta
til fulls þeirrar ábyrgðar sem
á því hvíldi.
Hann sagði að Holland væri
óbilandi í hollustu sinni við
Þjóðabandalagið og reiðubúið
til þess að taka á sig sinn hluta
af ábyrgðinni á ráðstöfunum
þess, og hann bætti við: „Engri
þjóð má haldast það uppi, að
hrifsa til sín lönd annara með
ofbeldi. Þörf einstakra þjóða
fyrir aukið land verður að leysa
með friðsamlegu samkomulagi,
en ekki með hervaldi.
Afstaða heims-
blaðanna.
Heimsblöðin ræða af mikilli
vinsemd um ræðu Sir Samuel
Hoare í g'ærdag og gætir þess
alstaðar nema, í Ítalíu.
Þaðan hefir ekkert opinbert
svar komið við ræðunni ennþá.
ítalir bíða nú milli vonar
og ótta eftir ræðu þeirri sem
Laval flytur á morgun og er
talið að hún verði miðdepill
atburðanna þann dag.
I Abyssiníu hefir ræðu Sir
Samuel verið afar vel tekið.
Þjóðverjar bíða
átekfa.
Þýsk blöð hafa enn engin um-
mæli birt um ræðu Sir Samuels,
sem skoðast mætti sem dómur
þýsku stjórnarinnar um hana.
Háttsettur þýskur embættis-
maður var spurður um það í
gær, af blaðamanni, hvernig
honum litist á afstöðu Breta.
| Hann svaraði því að þetta
, mál snerti ekki hagsmuni Þýska
lands beinlínis.
Hann var þá spurður að því,
|hvort Þýskaland myndi fást til
'samvinnu við Þjóðabandalagið,
| ef það tæki þann kost, að beita
refsiráðstöfunum gegn Ítalíu,
i Þessu svaraði hann á þá leið,
að þetta væri spurning, sem
leiðtogi þjóðarinnar einn væri
bær um að svara.
Hinsvegar taldi hann að
Þýskaland myndi bíða átekta
og sjá hvort Japan og Banda-
ríkin fengjust til þess að styðja
Þjóðabandalagið til slíkra að-
gerða.
1 Austurríki hefir ræðu Sir
Samuel verið miður tekið.
í áhrifamiklum austurrískum
blöðum er sagt, að það væri í
mesta máta fávíslegt ef Þjóða-
bandalagið tæki upp stefnu,
sem gerði ástandið ennþá flókn-
ara en það væri nú.
Mussolini fœr alla
á móti sjer.
Aðeins tvö blöð í Englandi,
Daily Mail og Daily Mirror,
hafa borið við að gagnrýna
ræðu Sir Samuel.
Hinsvegar segir Times að ut-
anríkisráðherrann hafi sköru-
lega og vel gert grein fyrir af-
stöðu Bretlands.
The Scotsman segir að ræðan
hafi stórlega hreinsað loftið og
rutt brautina fyrir skipulegt
samstarf.
The Daily Herald segir:
„Hjer voru þau orð töluð
fyrir Bretlands hönd, sem allur
heimurinn hefir gott af að
heyra.
Mussolini fær nú ekki ein-
ungis að fást við Abyssiníu, ef
hann leggur út í stríð, heldur
við sameiginlega mótstöðu alls
heimsins“.
Frakkar ráða
úrslitum.
Sum ensk blöð láta þó í ljós
þá skoðun, að Frakkland ráði
úrslitum í þessu máli og velti
það á því, hvort það velur sjer
Ítalíu eða Bretland fyrir vin og
Sambandsríki.
Manchester Guardian segir,
að sá skilningur sem brist hafi
á bak við ræðu Sir Samuel, hafi
verið það eftirtektarverðasta
við hana, og að hugmynd hans
um skiftingu hráefna bendi
langt fram í tímann.
Alment er nú litið
svo á, að Þjóðabanda-
lagið eigi ekki annan
kost fyrir hendi en að
beita valdi sínu eða þá
að hætta störfum. Um
það kemst eitt blað
svo að orði: „Heimur-
inn hefir enga þörf
fyrir alþjóðlegt skraf-
skjóðuþing“.
Abysslniuher
látlnn liörfa
frá landamœr-
Ulltllll.
Kalundborg, 12. sept.FÚ.
| 1 Addis Abeba hefir ræða
Sir Samuel vakið feikna at-
hygli og verið tekið með mesta
fögnuði. Abyssiníukeisari hefif
boðið hersveitum sínum að
hörfa nokkuð til baka frá;
landamærum Eritreu, til þess
að eiga það ekki á hættu að
þær lendi í skærum við ítalska
framverði.
Sir Samuel Hoare.
Ræða sú, sem Sir Samuel
Hoare hjelt í Genf í fyrradag,
hefir vakið feikilega athygli um
allan heim.
Lófaklapp dundi við í Þjóða-
bandalagssalnum að ræðunni
lokinni. Forseti bandalagsins,
Benes, mælti á þá leið, að nú
hefði England tekið forystuna
í baráttunni fyrir friði.
Sir Samuel Hoare varð utan-
ríkisráðherra Breta í júní síð-
astliðnum. Tók hann við af Sir
John Simon, þegar breytingin
var gerð á bresku stjórninni,
og Stanley Baldwin tók við
forsæti hennar i stað Mac
Donalds.
Fátítt er það ekki, að ensk
blöð ræði um Sir John Simon
sem versta utanríkisráðherra,
sem Bretar hafi nokkru sinni
haft. Var hann sakaður um
stefnuleysi, einkum í afstöðu
hans í þjóðabandalagsmálun-
um.
Sir Samuel sýndi í ræðu sinni
í fyrradag, að enskri utanrík-
ispólitík verði ekki framar
brigslað um stefnuleysi. Ræða
hans var einarðleg og djarf-
mannleg og markaði glögt
stefnu Breta.
Sir Samuel Hoare.
Sir Samuel var Indlands-
málaráðherra áður en honum
'voru falin utanríkismálin. —
Lausn sú á stjórnskipulagsmál-
um Indlands, sem samþykt var
í enska parlamentinu í sumar
j var að mestu leyti verk Sir
j Samuels.
Um langt skeið var Sir Sam-
j uel flugmálaráðherra Breta.
Þingmaður hefir hann verið
'síðan 1910.
Sir Samuel er 55 ára að
aldri.
Pr.