Morgunblaðið - 06.11.1935, Blaðsíða 4

4
MORGUNBLAÐIÐ
Miðvikudaginn 6. nóv. 1935.
iðnfsður VERSLUN siglmanr
MarkaBssjóður
saltfisks.
Er komi í stað ö%
g'jaldsins til mark>
aðs> og’ verðjöfnun«
arsjóðs.
. Sigarður Kristjánsson og Jó-
hann • Jósefsson flytja í Nd.
frumvarp um markaðssjóð salt-
fisks.
Frumvarp þetta hefir áður
verið birt hjer í blaðinu.
Fer frumvarpið fram á, ’ að
stofnaður verði markaðssjóður
saltfisks, er komi í stað mark-
aðs- og verðjöfnunarsjóðs þess,
sem nú er og útgerðarmenn
greiða í 6% gjaldið, sem míkið
hefir verið um deilt.
Ætlast flutningsmenn til, að
markaðssjóði saltfisks verði afl-
að alt að 1 milj. króna fjár til
umráða og verði til þessa varið:
1) hálfum nettótekjum Áfeng-
isverslunar ríkisins og 2) fram-
lagi úr rikiasLjóði, sem ákveðið
verði á fjárlögum í hvert skifti,
eftir því sem með þarf.
Nú má vel vera, að helming-
ur af nettótekjum Áfengisversl-
unarinnar nægi til þessa og þarf
þá .ríkissjóður ekkert að leggja
fram. Aðalatriði flutnings-
mahna er, að ljetta gjaldinu
alveg af útvegnum.
Sigurður Kristjánsson lagði
frumvarp þetta fyrir sjávarút-
vegsnefnd Nd. á fyrsta fundi
nefndarinnar, eftir að þingið
kom aftur saman. Hann óskaði-
þess, að nefndin reyndi að koma
sjer saman um flutning málsins
inn í þingið. Hann bað formann
nefndarinnar (Finn Jónsson)
að fá atvinnumálaráðherra á
fund til þess að ræða málið.
Nú hafa stjómarliðar í sjáv-
arútvegsnefnd ekkert gert í
þessu máli, ekki einu sinni feng-
ist til að boða atvinnumálaráð-
herra á fund nefndarinnar.
Hins vegar hefir atvinnu-
málaráðherra lýst yfir því á Al-
þingi, að stjórnin hefði fallist
á að ljetta af útgerðarmönnum
6'/c gjaldinu til markaðs- og
verðjöfnunarsjóðs, að mestu
eðfa öllu leyti, en ekkert hefir
enn heyrst frá stjórninni eða
hennar flokksmönnum um það,
hvað koma eigi í staðinn.
Þessi óvissa um hag útvegs-
manna hefir knúð þá S. Kr. og
Jóh. Jós. til að flytja frumvarp-
ið um markaðssjóðinn inn í
þingið.
Lifur og hjörtu,
Nýr Mör,
Nýtt Dilkakjöt,
úr Borgarfiröi.
Kjötbúðin Herðubreið.
Hafnarstræti 18. Sími 1675.
Verðsamanburður Fritz
Kjartanssonar í Alþýðublaðinu.
Fritz Kjartansson hefir nú
farið á stúfana að nýju í Al-
þýðublaðinu. En svo seinhepp-
inn er Fritz, að hann gerir enga
tilraun til þess að hrekja neitt
af því sem Morgunblaðið hefir
haldið fram um áhrif innflutn-
ingshaftanna á verðlagið, held-
ur þvert á móti tekur upp það
sem Mbl. hefir sagt í þessu
efni og undirstrikar það.
Eins og öllum er kunnugt
hefir meginstefna Alþýðuflokks
ins í verslunarmálum verið sú í
orði kveðnu. að ráðstafanir
stjórnarvaldanna í þessum efn-
um ættu að miða að því að
halda vöruverðinu sem lægstu.
— Nú kemur Fritz og held-
ur því rjettilega fram að ráð-
stafanir stjórnarflokkanna hafi
miðað í þveröfuga átt við yfir-
lýsta stefnu Alþýðuflokksins,
og skapað skilyrði til vöruhækk
unar — eins og Mbl. hefir hald-
ið fram. Nægir í þessu sam-
bandi að benda á tvent, sem
Fritz leggur áherslu á í grein
sinni. Annars vegar, að vöru-
skortur, sem gert hefir vart við
sig sökum aðgerða innflutnings-
nefndar, hafi stuðlað að verð-
hækkun. Hins vegar, að dreif-
ingarkostnaður á hverja vöru-
einingu hafi aukist við það, að
ekki hefir verið hægt — án
þess að fækka starfsfólki — að
færa rekstrarkostnað verslana
til samræmis við minkaða vöru-
veltu.
Hitt er annað mál, eins og
hvað eftir annað hefir verið
sýnt fram á hjer í blaðinu
— að kaupmenn hafa yfirleitt
ekki notað sjer aðstöðuna til
þess að hækka vöruverðið nje
fækka starfsfólki.
Þrátt fyrir þetta leyfir Fritz
sjer að halda áfram árásum
sínum á verslunarstjettina. En
eina dæmið, sem hann tekur
máli sínu til stuðnings, er svo
frámunalega álappalega valið,
að furðu gegnir, að nokkur
maður, sem þykist hafa snefil
af verslunarþekkingu, skuli láta
slíkt frá sjer fara.
Dæmið sem Fritz velur til
stuðnings árásum sínum á versl-
unarstjettina fyrir okur á nauð-
synjavörum, er það, að kaup-
menn selji danskt rúgmjöl í
heildsölu á kr. 19.50 pr. 100
kg., samtímis því sem hægt sje
að fá pólskt rúgmjöl frá skips-
hlið fyrir kr. 13.50 pr. 100 kg.
En að bera saman danskt
rúgmjöl, sem hingað flytst, við
pólska rúgmjölið, sem Fritz
nefnir, er álíka gáfulegt og
bera saman stórfisk og labra-
dorfisk, lambakjöt og ærkjöt,
eða vorull og haustull.
Allir sem til þekkja vita, að
gæðamumirinn á danska Og
pólska mjölinu er svo mikill, að
samanburður á verðlagi kemur
þar alls ekki til greina.
Danska rúgmjölið . er sjer-
staklega blandað með það fyrir
augum, að varan geti geymst,
: eins og íslenskir staðhættir
jkrefjast. Enda hafa þráfaldlega
jkomið fram mjög alvarlegar
| umkvartanir út af pólska rúg-
; mjölinu.
Væri mjög þarflegt fyrir
Fritz, ef hann ætlar sjer að
skrifa meira um þessi mál, að
kynna sjer betur verð og gæði
á dönsku rúgmjöli og því öðru
sem hann er að bollaleggja um,
því annars getur ekki hjá því
farið, að kenningar hans falli
niður sem þvaður eitt og mark-
leysa.
Vfgbúnaður og verðlag.
m * •—-
31
Viðskiftalíf heimsins hefir orð-
ið fyrir miklum áhrifum af hern-
aðarástandinu. Einkum hefir
þetta komið fram í mjög hækk-
uðu vöruverði. Hrávörur og mat-
væli hafa sjerstaklega hækkað, og
hvað sem menn annars vilja segja,
um orsakimar til þessa, þá verð-
ur því ekki neitað, að verðhækk-
unin ræður töluverða bót á því
kreppuástandi, sem viðskiftin
hafa stunið undir árum saman.
Vérðhækkunin á matvælum og
hráefnum hefir verið krafa fram-
leiðendanna síðustix árin, og
ýmsra ráða Iiefir verið leitað til
þess að koma þessum kröfum
fram, þótt árangurslítið hafi
rej-nst.
Framleiðendur matvæla og
hráefna urðu meðan á verðfallinu
stóð að berjast með óbreytta
eða síaukna skuldabyrði, og ó-
brevttan rekstrarkostnað og
skatta, húsleigu og margt fleira.
j Lækkun þessa kostnaðar hefir
| reynst afar erfið og- að því er
kaupgjald snei^tir, óframkvæman-
■ leg. En til þess að jafnvægi kom-
ist á þessum greinum hefir það
margsýnt sig, að verðhækkun er
greiðfarnasta leiðin. Og verð-
ur því ekki annað sagt en að sú
hreyfing, sem nú er að koma á
viðskfitalífið, sje til stórbóta.
I Meðal þess, sem stuðlað hefir
að verðhækkuninni í heiminum,
eftir verðfallið mikla . sem varð
á árunum 1929—’32, eru tvö at-
!
riði, sem sjérstaklega ma benda á.
Annað eru hinir miklu þurkar í
kornframleiðslulöndunum í fyrra
og jafnvel einnig á þessu ári, sem
leitt hafa til misbresta í upp-
skerunni og hitt atriðið er, að
styrjöld er nú liafin milli ítala og
Abyssiniumanna, og- ósjeð til
hvers leitt getur.
Það hefir sýnt sig nú á ný, að
styrjöld hefir áhrif til verðhækk-
unar. Og er þá eklti úr végi að
líta ofurlítið nánar á þetta þekta
fyrirbrigði viðskiftasögunnar. —
Reynslan, sem fekst í heimsstyrj-
öldinni færði mönnum heim sann-
inn um það, hverju slík umbrot
geta valdið á sviði framleiðslu
og viðskifta. Á mörgum sviðum
minkar framléiðsla lífsnauðsynja
vegna þeirrar röskunar sem styrj-
öldin veldur, ekki síst. vegna þess
að fjöldi þéirra, sem að fram-
leiðslunni vinna, eru kallaðir
til vopna. Framboð vara minkar
við þetta, og verðið hækkar.
Jafnframt eykst eftirspurnin eft-
ir vörunum, végna þess að styrj-
öldin krefst þess, að framleiðslan
sje aukin svo sem frekast er unt,
á þeim vörum, sem beinlínis þurfa
til hernaðar.
Þegar svo er komið, er ekki
lengnr féngist um hvort fram-
leiðslan svarar kostnaði, eða ekki.
Ríkin láta greipar sópa um alt,,
sem fáanlégt er af varningi. Þessi
ákafi í framleiðslunni eykur svo
aftur kaupgetu almennings og af-
leiðingin vérður miklu meiri eft-
irspurn, en venjulega á sjer stað.
Minkandi framboð og aukin
eftirspurn hlýtur samkvæmt hlut-
arins eðli að leiða til verðhækk-
unar. En jafnframt þessari hreyf-
ingu mótast verðlagið einnig af
því, að hernaðurinn veldur trufl-
un í peningakerfi landanna, og
svona mætti lengi telja.
Verðhækkanir eru breytilegar á
hinum ýmsu tegundum, en alls-
staðar hefir fjör færst í viðskiftin
vegna ófriðarhættunnar. Hveiti
hefir stigið mikið og nú í sumar
voru hvéitibirgðirnar minni en
verið hefir síðan 1928. Málmvörur
svo sem járn og kopar hafa hækk-
að mjög í verði.
Þótt takast megi að koma í veg
fyrir að ófriður ítala og Abyss-
iníumanna breiðist út til annara
þjóða, þá er þó sýnt að ófriður-
inn hefir þégar haft mikil áhrif.
Afvopnunarráðstefnan endaði,
svo sem kunnugt er, án þess að
nokkur árangur næðist. Síðan
lceppast ríkin hvert af öðru við að
e'fla vígbúnað sinn. Að nokkru leyti
má líkja vígbúnaðinum við at-
vinnubótavinnu þá, sem reynd
liefir verið í ýmsum löndum, til
að draga úr atvinnuleysinu. En
sá er munurinn að þessi vinna er
rekin af miklu méira kappi. —
Fjöldi iðngreina, sjerstaklega í
allskonar vjelaiðnaði, hagnast af
þessum vígbúnaði. En auðvitað er
ekki fyrir það að synja, að liin
almenna verðhækkun sem orðin
er, kunni að einhverju leyti að
eiga rætur sínar í spákaupmensku.
Ef friður kæmist bráðlega á
milli ftala og Abyssiníumanna,
mundi afleiðingin vafalaust léiða
til þess að vörur lækkuðu í verði.
En það verða að gerast alger
stramhvörf í heiminum, áður en
stökkið frá vígbúnaði til afvopn-
unar verður framkvæmanlegt.
Vígbúnaðurinn hefir haft mikil
áhrif á viðskiftalífið í heiminum.
Og þó allir sjeu sammála um að
styrjaldirnar sjeir hið mesta böl
mannkynsins, þá sannast hjer hið
fornkveðna að „fátt er svo ilt, að
einugi dugi“.
Verðsamanburður
á kornvöru, sykri og kaffi
kr. pr. 100 kg.
Meðalverð
ágúst sept. okt.
Rúgmjöl 19,03 19,17 18,83
Hveiti nr. 1 29,60 29,51 32,15
Hveiti nr. 2 27,23 27,29 31,17
Hrísgrjón 28,42 28,33 29,88
Hfaragrjón 35,30 34,97 31,13
Sagógrjón 48,20 48,00 48,00
Kartöflumjöl 34,50 34,55 35,25
Heilbaunir 53,07 51,67 51,67
Hvítasykur, h 45,50 45,50 40,00
Strásykur 38,50 38,50 40,00
Kaffi 190,00 183,75 185,21
(Versl.tíð.).
LEITIÐ
upplýsinga um brunatryggingar og
ÞÁ MUNUÐ ÞJER
komast að raun um,
að bestu kjörin
FINNA
menn hjá
Nordisk
Brandforsikring A.s.
á
VESTURGÖTU 7.
Sími: 3569. Pósthólf: 1013.
Night and day,
Continental,
fást á plötuni
og nótum.
Hljóttfæraliúsitl
o(S Atlabúð.
„WECK“
Niðursuðuglösin hafa reynst
best. — Allir varahlutir fyr-
irliggjandi í
allt^eTpoo^
«