Morgunblaðið - 06.12.1935, Blaðsíða 5

“fllo
Föstudaginn 6. des. 1935.
1933 undir heitstrengingu ráð-
lierrans.
Nú hafa bæst við ný og
araunaleg tíðindi, því nú upp-
Hýstist að á árinu 1934 sje svo'iskorta 11 milj. upp í greiðslu
MORGUNBLAÐIÐ
........
■j ii~tíi__ii i i -i - T'’iTrr'-irnr - r ri ir'í -|Tjr~n>rií—»
fekk 6 miljónum króna meira
handa á milli fyrir útflutnings-
vöruna, en hann hafði gert ráð
fyrir, skuli samt sem áður
íjarri því að greiðslujöfnuður
*je sæmilegur, að það skorti
ihvorki meira nje minna en 11
---12 miljónir á að svo sje.
Við þessar geigvænlegu upp-
lýsingar vex auðvitað og marg-
faldast ásetningur ráðherra um
að taka fast í taumana, og
liafa nú nauðsynlegan hemil á
annflutningnum, enda var hon-
■um sannast sagna manna kunn-
aigast um að ekki mátti svo fram
"vinda að árlega hlæðust á okk-
ur erlendar skuldir, því einmitt
um svipað leyti undirritaði
hann skuldbindingu gegn er-
lendum lánardrottni um að
leita eltki frekari lána erlendis
í bráð.
Og ráðherrann fór ekkert
dult með þennan ásetning.
— Hann strengdi þess heit
að viðlögðum ráðherradómi
sínum að greiðslujöfnuð
skyldi hann skapa hvað sem
það kostaði, og það alveg
jafnt þótt útflutningurinn
færi ofan í 40 milj. og inn-
flutningurinn þannig yrði að
skerast niður í 32 milj., svo
B milj. yrðu handbærar í
ósýnilegu greiðslurnar.
En þegar hjer er komið
sögu, er engu líkara en ein-
hver grimm örlaganorn hvolfi
myrkri yfir skýrleik ráðherra.
dragi úr honum allan þrótt og
geri hann að máttvána aukvisa
í höpdum þeirra örðugleika,
sem hann«.þafði heitstrengt að
vinna bug á.
Otflutningurinn hefir verið
ráðherra einstaklega hagstæð-
ur. —
Afurðaverðið hefir verið
hærra en á horfðist, og sú
hættan, sem mest var kviðið,
sölutregða á saltfiski, hefir enn
reynst minni en óttast var. —
Lýsi og kjöt verið í háu verði,
síldin í geipiverði og jafnvel
síldarlýsi, og mjelið skilað framt
a.ð viðlíka og í fyrra, svo líkur
fcenda til að andvirði útfluttrar
vöru verði alt að 46 miljónir.
Af þessu leiðir, að innflutn-
ingurinn þurfti ekki að skerast
niður í 32 miljónir, eins og ráð-
herra hafði óttast. Ráðherra
gat staðið við eiða sína, enda
þótt innflutningurinn hækkaði
um 6 milj., eða upp í 38 milj.
En nú syrtir að.
Hinn 1. nóv. er raunveruleg-
ur innflutningur kominn upp
fyrir 40 miljónir króna, og sje
gert ráð fyrir svipuðum inn-
flutning og í fyrra tvo siðustu
mánuði ársins, verður heildar-
innflutningurinn ekki 32 milj.
eins og ráðherrann taldi sig
reiðubúinn til að tryggja, ef
með þyrfti, og ekki 38 milj.,
eins og þurft hefði til að standa
við heitstrenginguna, heldur 49
miljónir, eða nær 11 miljónum
hærri, og getur þó orðið enn
hærri, miðað við þau innflutn-
ingsleyfi, sem búið er að út-
hluta.
Jeg þykist vita, að fylgis-
menn ráðherra standi alveg
höggdofa við þessa fregn, og
geti sjer enga grein fyrir því
gert, að úr því að ráðherra
jöfnuð, jafn fyrirvaralaust og
ótvírætt og ráðherra hafði unn-
ið heit sitt.
En skýringarnar eru fyrir
hendi:
I fyrsta lagi hafði lífið enn
ekki kent þessum unga ráð-
herra, að það er oft ólíkt hæg-
ara að glíma við hin marg-
breytilegu lögmál og fyrirbrigði
viðskiftalífsins á pappírnum, en
í reyndinni. Ráðherrann veit
nú, að það er enginn leikur að
ætla sjer að skera niður inn-
fluti^inginn til landsins svo
verulegu nemi.
f öðru lagi hefir hin fárán-
lega trú hans á „innilokun
kaupgetunnar“ hafi sín áhrif
til ills.
En loks og einkum veldur
þó það, að þegar á hlóminn
kom skildi ráðherra, að ef úr
innflutningnum dróg rýrnuðu
tekjur ríkissjóðs. Það varð
þannig hlutskifti ráðherra, að
velja á milli hollustunnar við
eið sinn og peningana, og hann
valdi peningana.
Það var þjóðarnauðsyn að
skapa greiðslujöfnuð.
Það var flokksnauðsyn að
ríkissjóður hefði nægilegt
fje, svo ekki þyrfti að rýra
bein og bitlinga.
Flokksnauðsynin sat í fyr-
irrúmi, og þjóðin hefir á ný
sokkið 11 miljónum dýpra í
hið erlenda skuldafen.
í fyrra hækkuðu erlendar
skuldir um 11 miljónir. Sá halli
var að miklu leyti jafnaður
með lántöku. í ár hækka skuld-
irnar á ný um aðrar 11 milj.
með þeim hætti, að verslunar-
stjettin er látin útvega bráða-
bii'gðalán í skjóli þess trausts,
sem hún með margra ára skil-
vísi hefir unnið upp. Nú eru
þær skuldir að falla í gjald-
daga og kaupsýslumenn fá eng
an gjaldeyri til greiðslu á þeim.
Bankarnir geta eigi yfirfært
nema lítið af því sem þörf kref
ur og erlendir bankar dreifa
fregnum til viðskiftavina sinna
um að hjer sjeu öll viðskifti
ótrygg. Þar með er þá líka því
lánstrausti lokið, til óbærilegs
álitshnekkis og tjóns fyrir þjóð-
ina. En þessi leikur verður ekki
endurtekinn í bráð, því sá lifir
ekki á lánum sem ekkert láns
traust hefir, en út yfir endi-
mörk afleiðinganna sjer enn
enginn til fulls.
Jeg slæ því nú föstu, að
ráðherra, sem tekur á sínar
herðar lausn svo þýðingar-
mikils máls, — máls, sem
hann sjálfur kallar „fyrsta
hhitverk stjórnarinnar“, —
máls, sem hann telur að
þjóðin eigi lífið undir að far-
sællega leysist, sá ráðherra
sem sjálfur leggur á sínar
herðar þann vanda, og leggst
síðan jafn marflatur fyrir
örðugleikunum og hæstv. f jár
málaráðherra hefir gert,
hann hefir eigi aðeins glat-
að lánstrausti bióðar sinnar
út á við, heldur og öllu bví
trausti sem hann sjálfur
kann að hafa notið hjá þjóð-
inni.
Hjá öllum þingræðisþjóðum
væri slíkur ráðherra búinn að
þeiðast lausnar, og tel jeg víst
að þessi hv. ráðherra neyðist til
að gera það bráðlega.
Á leiði hans leggur þjóðin
endurminninguna um nýja 22
miljóna króna skuldaaukningu
og allar þær þrengingar, basl
og bölvun, sem af því stafar.
Iega og hv. ráðherra undan gjest ekki hylla undir neiita
þeirri byrði, sem hann sjálfur breytíngU til batnaðar.
lagði sjer á herðar. Þegar þess er gætt, að
Jeg þarf tæplega að taka allar horfur eru nú á að
það fram, af því öllum sem þjóðina skorti gjaldeyrir til
eitthvað til þekkja er orðið kaupa á nauðsynlegustu
það Ijóst, að afleiðingin af þörfunum.
óhófseyðslu ríkisf jár og Þegar þess er gætt, að at-
tekjuhalla atvinnureksturs vinnuleysi og jafnvel eymd
landsmanna nokkur síðustu og sultur steðja að, án þess
árin, og svo greiðsluhallan- að sjeð verði að ríkið eða
um við útlönd 2 síðustu ár- einstaklingar hafi fjárhags-
Þeim þunga veltir varla sá af in, er sú, að íslenska krónan Ie<yt bolmagn til að veita
sjer, sem kiknað hefir jafn aum er í rauninni fallin í verði. nauðsynlegt viðnám.
Þegar þess er gætt, að það
er ríkissjóður e i n n, sem
eitthvert fje hefir enn handa
á milli, en að atvinnurekend-
ur landsins eru að þrotum
komnir.
Þá er hætt við að
Iliitiiiarski Sieiin$king'jan§.
í gagnrýni minni á fjármála- hvíldu á enska ríkinu eftir
stjórninni hefi jeg leitt hjá hörmungar ófriðarins mikla,
mjer öll hin minni mistök, og gagnrýndi eyðslu og skuldasöfn-
heldur ekki vikið að margvís- un fjármálastjórnarinnar, og
legri rangsleitni og ýmislegu eýndi tram á feann vo8a eem ^„'j og'“raem
siðlausu athæfi, sem att hefrr þjoðmm stafað. al galausr, með að j stjórnar-
sjer stað. Jeg hefi lagt hofuð- ferð nkissjar og vaxandi skuld- j.gaJ s^a£j a£ ag
áherslu á það tvennt, að sýna um. ’
fram á að fjármálastjórnin hafi Ljettúðina í fjármálunum
hliðrað sjer hjá að taka nauð- dæmdi Baldwin með þessum .
synlegum og rökrjettum afleið- orðum:
ingum af þrengingum þjóðar-
þegar heimskinginn er í for-
dyri helvítis, heldur hann
sig vera í himnaríki — að
fögnuðurinn er ekkert ann-
„Himnariki heimskmgjans er ag en SOrgleg VÍtneskja Um
mnar, versnandi fjarhag og aSeins fordyrl helvítis“.
vaxandi skuldum ríkis og ein
staklinga, og algerlega vikist ar*hu~gsa7
undan þeirri skyldu að fram-
kvæma nauðsynlegan niður-
skurð á útgjöldum ríkisins, en
í þess stað lagt stöðugt nýja
skatta á þjóðina, og jafnframt
hefi jeg sannað hitt, að fjár-
málaráðherra hafi ekki reynst
bær um að standa við það lof
Hvað mættum við Islending-
það, að svo mikið er gáleysi
og andvaraleysi þessara
stjórnmálamanna, að þeir
Á 8 árum hefir fjármála- reyna ekki einu sinni að
stjórnin eytt yfir 140 miljónum gera sjer grein fyrir afkomu
króna. Þetta væri að vísu á- horfum þjóðarinnar, en
nægjulegt, ef eðlileg geta stæði hugsa um það eitt, að kreista
á bak við. og pína út peninga, til þess
En þegar þess er vætt, að að enginn rjetttrúaður þurfi
á þessum árum er búið að neins } að missa> segja
orð, sem hann þó gaf og játaði eyða öllu því, sem sparsemi sv0, eins °g Lúðvik XV.
trú sína og hollustu, — loforðið almennings og gætin fjár- £rn.kukonungur: Synda-
um það að skapa greiðslujöfn- málastjórn hefir dregið sam- rioolð kemiir ekiíl ‘y1* en elt_
an ír mmn dag.
* . , Stjórnarliðar hafa leitt þjóð-
tölurnar og Þegar þess er gætt, að i ina inn . það fordyri helvítis,
staðreyndirnar tala, en þær Vlðbot-Vlð það erlíka bÚlð sem RaIdwin talaði um.
segja söguna um alveg eðlileg- að eyða oUu þvi lanstraustl .Framundan eru þrengingar
ar slysfarir barnungs manns, SCltl peSSl SparSCllll Og pCSSl
sem reyndi að klífa hamarinn Varfæmi skóp.
upp á hála hátinda, gat ekki j>egar þess er gætt, að rik-
fotað sig og hrapaði. issjóður er nú skuldum vaf- að leiða hana út úr fordyrinu
Af öllum sínum skyldum hef- jnn 0g þjóðin sokkin í botn- og burt úr þeirri eyðimörk ó-
undir ]ansi; skuldafen við erlendar hófs og spillingar, sem stjórnin
uðinn út á við.
Jeg hefi látið
og hrun, og vonir þjóðarinnar
verða að byggjast á því einu,
að Sjálfstæðisflokknum takist
ir ráðherrann staðið
þeirri einni, að tryggja ríkis- þjóðir.
hefir teymt hana inn í, og yfir
Þegar þess er gætt að öll í það land nýrra afkomumögu-
framleiðsla landsmanna hef- leika, sem þjóðin áður var búin
ir á undanförnum árum ver- að helga sjer með ráðdeild,
ið rekin með tapi, og enn dugnaði og sparsemi.
SaimleikiirftfiiB kemur ■ ljó«.
sjóði nægar tekjur. Er það að
vísu mikils virði, en þó eigi að-
eins gagnslaust,, heldur beinlín-
is skaðlegt, þegar það er gert
með þeim hætti, sem gert hefir
verið, að sliga alla framleiðslu
.landsmanna og brjóta niður
gjaldþol skattþegnanna. Jeg vil ljúka þessum fjár- óverulegu leyti, og þrengingarn-
En þessari skyldu sinni hefir málahugleiðingum á því, að ar, sem við nú tölum mest um,
ráðherrann verið minnugri en vekja athygli á því, að að minni stafa því í rauninni ekki aðal-
annara, vegna þess að honum er hyggju stafa þrengingar ríkis- lega frá neinum nýjum örðug-
ljóst að völd Framsóknarflokks- sjóðs ekki af því að þjóðin sje leikum í atvinnulífínu, því þar
ins hafa alltaf bygst á því, að að glíma við einhverja óvenju- hefir ekkert nýtt skeð, en það
kaupa flokknum fylgi fyrir rík- lega kreppu, heldur fyrst og sem skeð hefir er þetta:
isfje. Jeg hefi þá líka orðið þess fremst af hinu, að við höfum Á undanförnum árum hefír
var, að það er eins og birti yfir reist okkur hurðarás um öxl, — ríkisfje verið eytt og sóað í full-
mörgum Framsóknarmanninum, þjóðin er of fátæk til þess að komnu óhófi og gegndarleysi,
þegar hann frjettir að enn hafi geta veitt sjer þau þægindi, sem og valdhafarnir hafa hispurs-
ríkissjóður handbært fje, og ríkissjóður hefir verið látinn laust, og stundum jafnvel með
sjálfur gengur fjármálaráð- standast kostnað af. Við höfum fögnuði, lagt nýja og nýja
herra um með sigurbros á vör. að vísu búið við lágt verðlag skatta og kvaðir á framleiðslu
Þessi fögnuður og þetta sigur- framleiðsluvörunnar á undan- landsmanna. En það hefir ekki
bros vekja oft í huga mínum förnum árum, en framleiðslan verið látið nægja að eyða öllu
endurminninguna um hina hefir verið mikil, og það sem sem aflaðist, heldur hefir árlega
frægu setningu, sem núverandi mestu varðar, ennþá.höfum við verið jetið af því sem þjóðin
forsætisráðherra Breta, Stanley getað selt hana alla. var búin að eignast.
Baldwin, sagði í brjefi til stjórn Aðkeypta notaþörfin hefir Meðan verið var að jeta upp
málaritstjóra enska blaðsins einnig stórlækkað í verði, og eignirnar og lánstraustið, hefir
Times, þegar hann árið 1919 það er þessvegna fyrst og tekist að glepja þjóðinni sýn,
færði ríkissjóði Breta að gjöf fremst skattþunginn til opin- bæði um gjaldgetu skaf þegn-
Ys hluta eigna sinna og lágði berra þarfa og kaupgjaldið, anna og bolmagn ríkissjóðs.
til að aðrir gerðu hið sama, í sem sökkt hefir framleiðslunni En nú er búið að jeta upp
því skyni að Ijetta á skuldum í botnlausar skuldir. eÍP'nirnar.
ríkisins. Kreppan, sem leiða kann af Nú er lánstraustið þrotið.
Baldwin ræddi í þessu brjefi hruni saltfisksmarkaðanna, er Nú er því ekki lengur
um hinar þungu skuldir, er enn ekki komin fram nema að Framhald á 6. síðu.