Morgunblaðið - 16.10.1936, Qupperneq 5

I'östudagur 16. okt. 1936.
MORGUNBLAÐIÐ
5
Ræktunarfjelag Norður-
lands var stofnað 1903.
Var þá höfuðáhersla lögð á
að koma upp trjáræktar-
stöðinni, en tilraunir voru
þar aðeins á byrjunarstigi,
aðeins smáreitir bar sem
ýmislegt smávegis var reynt.
En alt af var tilraununum
haldið áfram ]dó skrykkjótt
gengi. Það er fyrst á síðari
árum, sem þær hafa verið
settar í kerfi og færðar í
hað snið, sem viðhaft er í
hliðstæðum stofnunum er-
lendis.
*
Áburðartilraunir.
Jeg hefi gert hjer m. a. tilraun-
ir með áburð, bæði tilbúinn
áburð og búfjáráburð. Hvað við-
víkur tiibúna áburðinum hafa ver-
ið gerðar tilraunir með mismun-
andi tegundir áburðar, mismun-
andi tíina hvenær borið er á og
xnismunandi áburðarsamsetningu.
Niðurstaðan af samanburði á á-
burðartegundum hefir orðið sú, að
á saltpjeturstegundum, hvort held
ur er kalk-, kalkammon eða
Chile-saltpjetri, væri ekki veruleg-
nr munnr og ekki heldur á Nitro-
Tphoska og bremiisteinssúru amm-
•oniaki. Fleiri tegundir hafa verið
reyndar, svo sem saltsúrt amm-
oniak, trollamjöl og þvagefni, en
það reyndist lakara, eins og raun-
ar var fyrirfram vitað.
Við tilraunir um áburðartímann
hefir aðallega verið notaður salt-
•pjetur og Nitrophoska og reyndir
þrír mismunandi tímar, þ. e. fyrst
í maí og um miðjan og síðast í
;sama mánuði. Yfirleitt má segja
að áburðartíminn í miðjum maí
.rgefist jafnbest. Þegar vorar
‘Snemma er betra að bera á fyr én
á köldum vorum er árangur svip-
áður, áburðurinn tekur ekki að
verka fyr en skilyrðin eru fyrir
.hendi. Eeynt hefir verið að tví-
•skifta saltpjetrinum, þannig, að
bera nokkuð á strax að vorinu og
:hitt á milli sjátta. Þetta hefir sýnt
Iheldur betri árangur, en vafasamt
sað það svari kostnaði þar sem
jþað eykur vinnu.
Jeg hefi einnig, hjelt Ólafur
áfram, borið síldarmjöl og fiski-
mjöl saman við útlendan áburð bg
:má hiklaust segja að með núv.
verðlagi í útlöndum á þessum af-
urðum okkar, þá sje fjarri því að
þær komi til greina í samkepni
við útlenda áburðinn. Tilraunir
með þennan samanburð hafa stað-
ið í 4 ár og eru meðaltalstölur
þriggja ára svo:
Vaxtarauki í 100
kg. heys pr. lia.
Tilbúinn áburður 36 hestar
Síldarmjöl 17 hestar
Fiskimjöl 21 hestur
Áburðarskamtarnir hafa verið
jafngiidir skamtar, þ. jurtanær-
andi efní þau sömu í þeim öllum,
en afleiðingin hefir verið sú, að
þurft liefir að nota af fiskimjöli
og síldarmjöli y3—y2 stærri skamt.
miðað við þyngd, heldur en af
saltpjetri. Raddir þær sem komið
hafa fram um notkun mjöls í stað
saltpjeturs eru því alveg út í loft-
ið. Næringarefnin í síldarmjöli eru
í þungleystum samböndum, í
eggjahvítu o. s. frv., en í nitro-
.phoska eru þau miklu auðleystari.
Árangur af grasræktartilraun-
um Ólafs Jónssonar í stöð
Ræktunarfjelags Norðurlands.
Eftir frjettaritara
Morgunblaðsins.
í einum poka síldarmjöls er að-
eins 7—10% af köfnunarefni, en
í sömu þyngd af Nitrophoska, er
14% af köfnunarefni. Hjer er því
auðsær munur.
*
Merkilegar tilraunir
með búfjáráburð.
Margvíslegar tilraunir hafa
verið gerðar hjer um notk-
un búfjáráburðar. Binkum eru
það tilraunir með að bera áburð
undir piógstrengi eða bera hann
ofan á, eins og vant er. í fyrra
tilfellinu er borið á til margra
ára, landið er plægt og borið í
Geymslur fyrir þvag þurfa því
ekki aðeins að vera lagarþjettar,
heldur einnig loftþjettar.
Ymsar fleiri áburðartilraunir
hafa verið gerðar, en þær eru
smærri og er ekki ástæða til að
fjölyrða um þær.
Grasræktartilraunir.
Pá kom Ólafur að grasrækt-
artilraunum sínum. í stöð
R. N. hafa verið komnar saman
helstu grasræktaraðferðir, sem
tíðkaðar hafa verið, og eru það:
í fyrsta lagi þaksljettuaðferðin.
Þessi aðferð hafði almennasta til-
TlÐINDAMAÐUR Morgunblaðsins á Akureyri hitti
fyrir nokkrum dögum Ólaf Jónsson, framkvæmdastjóra
Ræktunarfjelags Norðurlands að máli og bað hann að segja
sjer frá sumarstarfseminni og tilraunum þeim, sem fje-
lagið hefir haldið uppi. Tilraunastöð R. N. og Sámsstaðir í
Fljótshlíð, auk lítilsháttar á Eiðum, eru þeir staðir á land-
inu, þar sem nú eru framkvæmdar sjerstakar tilraunir um
búnaðarhætti, og eiga þessar stofnanir það fullkomlega skil-
ið að landsmenn veiti því starfi athygli, sem þar er unnið.
Hjer birtist frásögn Ólafs.
plógförin og strengjunum svo velt en Þykir nn of
dyr.
niður aftur. Þessi tilraun hefir
verið lögð þannig að hún átti að
standa í 6 ár og hefir hún nú
staðið þann tíma, en þó ekki gerð
upp fyrir síðasta árið. Saman-
burður á tveimur reitum, þar sem
annar hefir verið óhreyfður og
borið ofan á sama áburðarmagn
hvert ár og liinn hefir verið
plægður og -borið undir sama
magn og hinn fær í 6 ár, þá er
iitkoman nú eftir 5 ár, ef við
segjum að fyrri reiturinn gefi 100
þá gefur sá seinni 157. Það er
því þriðjungsmunur á eftirtekj-
unni í fimm ár. Þetta hlutfall
lækkar í ár, því vöxturinn á
plægða blettinum er afar ör
fyrstu árin. Þó mun endanlegt
hlutfail verða nálægt 1 y2. Auk
þessa hefir verið reynt 4 og 2 ára
áburðarmagn, og hefir niðurstaða
þess farið í sörnu átt. Vaxtarauki
er þó naumast eins. Það sýnist
þess vegna best að bera a. m. k.
6 ára áburðarmagn undir, en síð-
ur til skemri tíma. Einnig liefir
verið reynt að plægja upp og bera
ofan á, en ekki undir, til að sjá
áhrif losunarinnar á landið, og
hefir komið í ljós, að losun hefir
dálitla þýðingu, en þó tiltölulega
litla. Hlutfallið er 100 á móti
104,7. Einnig hafa hjer verið gerð
ar tilraunir um samanburð á því
að nota búfjáráburð, þar sem sett
er saman í eitt bæði mykja og
þvag eða hvort út af fyrir sig.
Það hefir reynst miklu hagkvæm-
ara að aðskilja þvag og mykju
og hefir komið í ljós, að með því
að halda þvaginu sjerstöku, þá
fæst áburður, sem er alt að því
eins auðleystur og fljótverkandi
og saltpjetur. Hjer við bætist, að
þvag þarf enga ávinslu. En þeg-
ar öllu er blandað saman, er alt
það besta úr þvaginu rokið burtu
þegar borið er á. Köfnunarefnið
í þvaginu breytist auðveldlega í
ammoníak og það rýkur burtu.
í öðru lagi sjálfgræðslan. Þessi
aðferð var upp á sitt besta um
og eftir 1920, og þá talin fram-
tíðar ræktunaraðferðin.
í þriðja lagi sáðsljettan. Hún
I fyrra tilfellinu eru það verkan-
ir þess forða af frjóefnum, sem
safnast hefir fyrir með búfjár-
áburðinum og auðleysta næringin
í tilbúna áburðinum, sem verkar
saman. í síðara tilfellinu er um
engan næringarefnaforða að ræða,
en búfjáráburður of torleystur til
að ‘géta géfið jáfnháa uppskeru.
Leið til að spara
köfnunarefnisáburð.
Olafur vjek þá næst að til-
raunum til að ná tökum
á því að rækta einhverjar belg-
jurtir með grasinu til að spara
liafði verið reynd hjá R. N. frá köfnnnarefnisáburð. Til þess verð
því fyrsta, þrátt fyrir almenna
ótrú, og reyndist heldur ekki sem
best, en það orsakaðist aðeins af
vöntun á nógu góðum áburði til
aS fylgja þessari ræktunaraðferð
eftir með. Þessar tilraunir hófust
1927 og hafa nú staðið í 9 ár og
árangur reiknaður út af 8 árum.
Tilraunir hafa verið gerðar:
1. í gamalræktuðu túnþýfi, a)
með búfjáráburði, b) með tilbún-
um áburði.
2. Óræktað land og sömu und-
irliðir.
Uppskerumeðaltal 8 ára hefir
orðið mælt í hestum á hvern ha.
Þak- Sjálf- Sáð-
sljetta. græðsla - sljetta.
I a. 54 54 73
I b. 74 69 89
II a. 47 46 63
II b. 52 49 71
Vaxtarauki af sáðsljettu var
því frá 15—19 hestar pr. ha. fram
yfir hinar aðferðirnar.
Fyrstu árin var notaður bú-
fjáráburður þar sem þvag og
mykja var saman. Þau ár var
! uppskera eftir tilbúinn áburð mun
hærri en eftir búfjáráb. Svo var
farið að nota þvag og mykju sitt
í hvoru lagi í hlutfallinu 2:1. Þá
skifti svo um, að Uppskeran eftir
búfjáráburðinn varð jafnhá og
eftir þann tilbúna, og hefir verið
það síðan. Eftir að búfjáráburð-
ur hafði verið notaður á nokkurn
liluta tilraunarinnar í 6 ár, var
breytt til og borinn á tilb. áb., og
óx uppskeran þá til mikils muna.
Þar sem aftur var skift um frá
tilbúnum áburði til búfjáráburð-
ar, lækkaði uppskeran verulega.
ur að sjá fyrir því, að til staðar
sjeu þeir gerlar, sem lifa á rót-
um belgjurtanna og binda köfn-
unarefnið. Fyrst var byrjað með
smárategundirnar, hvítsmára,
rauðsmára og Alsikusmára. Það
kom þegar í Ijós, að smárateg-
undirnar smituðust af sjálfu sjer,
gerillinn var til í landinu. Það
hefir tekist vel að fá hvítsmára
til að vaxa í grasblöndu, og fleiri
tilraunir sýna, að hann getur gef
ið alt að 25 hesta vaxtarauka pr.
ha. í samanburði við smáralaust
graslendi. Svarar þetta til sama
magns af köfnunarefni, sem er í
þrem sekkjum saltpjeturs, og ætti
því að mega spara þá sekkjatölu
á hvern ha. árlega.
Tilraunir með þetta liafa stað-
ið í 5 ár. Smáriiin helst ágætlega
frá ári til árs, en best er að slá
snemma, því smárinn þolir illa að
grasið vaxi honum yfir höfuð. Af
sáningu rauðsmára og Alsiku-
smára hefir aftur ekki fengist við
unandi árangur, og liggja til þess
ýmsar orsakir. Ymsar tilraunir
hafa verið gerðar með aðrar belg-
jurtir, t. d. baunir, lúpínur og
flækjur. Erturnar og flækjurnar
hafa gefið góðan árangnr, en nm
lúpínurnar er það að segja, að
þær hafa ekki þýðingu nema sem
áburðarjurt, nema ef takast nlíétti
að rækta þær nýju þýsku Mþín-
ur, sem komið hafa fram á síð-
ari árum.
Það má spara grasfræ
meira en gert er.
Mikið hefir verið gert af því
hjer að reyna mismunandi
aðferðir við sáningu grasfræs, sáð
tíma, sáðmagn o. fl. Sjerstök á-
stæða er til að minnast á, að svo
virðist, sem nægilegt sje að nota
30 kg. af grasfræi á ha. í stað 40
kg., sem. venjulega er talið að
þurfi. Þetta blessast þó aðeins ef
undirbúningur lands og aðbúnað-
ur þess er í lagi.
SJÁLFVlRKt
ÞVQTTAEFNI
óiko&Ugt
ejörir' þvottiag
(njallhvltana áa
þesa að haaa aja
nuddafior a•f
, blaikjaðttr._____
Bankabyggsmjöl
fæst
i

Békin
sem þfer þurfið að eignasl, Iieitir
Várkir dagar.