Morgunblaðið - 15.12.1936, Blaðsíða 4

4
í»riðjudagur 15. des. 1936.

MORGUN B LAÐIÐ(> K
Ólafur Thors: Kosningar í vænduin.
FRAMHALD AF 3. SÍÐU.
Bað er kunnara en frá þurfi
að segja, að fram til þessa hef-
ir iFramsóknarflokkurinn talið
sigivera til hægri við Alþýðu-
floljkinn, og Alþýðuflokkur-
inn; hefir talið sig standa til
vinstri við Framsóknarflokk-
inný;Alþýðuflokkurinn hefir nú
að vísu frá öndverðu farið ódult
með það, að hann teldi mál-
efnasamning þann er stjórnar-
floýkarnir gerðu með sjer eft-
ir |jðustu kosningar að lang-
sanflega mestu eða jafnvel að
öllwleyti tekinn upp úr hinni
svoKölluðu fjögurra ára áætlun
Alþ^ýðuflokksins. Framsóknar-
flokkurinn hefir hinsvegar þver
neitað þessu, og haldið því
fram, að enda þótt málefna-
saníningurinn hafi ekki með
öllú.verið í samræmi við óskir
Framsóknarflokksins, eí' hann
hefði mátt ráða stjórn lan ísins
og löggjöf, þá fari því þó mjög
fjarri að Alþýðuflokkurinn hafi
þar einn öllu um ráðið. Samn-
ingurinn sje eins og eðlilegt
verði að telja, er um slíkt
samkomulag milli tveggja
flokka sje að ræða, samningur
um lausn þeirra málefna, som
flokkarnir eru sammáia um, og
hafi báðir flokkarnir orðið að
slá af kröfum sínum og óskum
til samkomulags. Framsóknar-
flokkurinn hefir þannig aflaö
sjer kjörfylgis í sveitunum með
því að halda því fram við kj s-
endur sína, að hann standi til
hægri við Alþýðuflokkinn, og
freistað þess að halda því kjör-
fylgi með því að staðhæfa að
enda þótt hann hafi neyðst til
að stíga spor í áttina til Al-
þýðuflokksins, fari því fjærri
að hann hafi svo mikið sem
stigið fæti í forgarð sósíalista-
ríkisins, hvað þá meira.
Þetta samstarf hafði nú stað-
ið í rúm tvö ár. Nær óslitið
hafa stjórnarandstæðingar deilt
á Framsóknarflokkinn fyrir
það að hann hafi svikið trún-
aðinn við bændur og gerst á-
nauðugur þjónn sósíalistanna,
og enda þótt Framsóknarflokk-
urinn hafi reynt -að verja sig
eftir því sem föng stóðu til, þá
er það ekkert launungarmál, að
hann hefir átt í vök að verjast
meðal bænda, og hafa margir
af kjósendur Framsóknarflokks
ins litið illu auga til samvinn-
unnar við sósíalista.
Þegar hjer er komið sögu,
heldur Alþýðuflokkurinn flokks
fund sinn um mánaðamótin
október og nóvember nú síðast-
liðin. Á þessum fundi samþykk-
ir Alþýðuflokkurinn og birtir
opinberlega í blöðum sínum
nýja starfsskrá, sem liggur
langt til vinstri, eigi aðeins við
þann málefnasamning sem
stjórnarflokkarnir höfðu komið ^
sjer saman um að leggja til.
grundvallar fyrir samvinnu,
heldur og við þá stefnu, sem
Alþýðuflokkurinn hefir til
þessa talið sig mundi fylgja.
Jafnframt krefst Alþýðuflokk-
urinn að þessi nýja starfsskrá
Sje í öllum atriðum. lögð til
grundvallar fyrir samstarfinu
milli stjórnarflokkanna, og
samþykkir að ef Framsóknar-
flokkurinn gangi elcki að þess-
um skilyrðum, innan þriggja
mánaða, skuli samvinnunni
tafarlaust slitið.
Þó að nú Framsóknarflokk-
urinn hefði ekkert látið til sín
heyra í þessu máli, og engu
svarað þessum hrokafullu skila-
boðum, er ekki nema eðiilegt,
að kjósendur landsins gerðu
ráð fyrir að þing yrði rofið og
stofnað til nýrra kosninga.
Það er, sem fyr segir, kunn-
ugt, að mörgum framsóknar-
mönnum þótti hann stiga of
langt til vinstri, þegar hann
gerði hinn svokallaða málefna-
samning við sósíalista eftir síð-
ustu kosningar. Nú er þess
krafist, að enn sje stigið 'til
vinstri, og eigi aðeins í þau
spor sem sósíalistar stóðu í
þegar þeir leituðu kjörfylgis
við síðustu kosningar, heldur
og yfir gamla Alþýðuflokkinn
og enn lengra til vinstri, í átt-
ina til kommúnista, alla leið
þangað sem Alþýðufl. nú er
kominn með hinni nýju starfs-
skrá. Það er eðlilegt að talið
sje að Framsóknarflokkurinn
hiki við að taka slíka ákvörð-
un, og ekki síst þegar þess er
gætt, að þess er nú eigi ein-
göngu krafist að hann gangi
af trú sinni og stefnu í einu sem
öllu, og án allra undanbragða,
heldur og að hann láti allan
metnað og sjálfsvirðingu fylgja
með í kaupbætir. Því það er
augljóst mál, að ef sósíalistar
hefðu ætlað að láta sjer nægja,
að Framsóknarflokkurinn sviki
öll sín kosningaheit, og fylgdi
sósíalistunum 'yfir í áttina til
kommúnismans, ef þetta var
það eina sem máli skifti, eða
jafnvel eingöngu það sem aðal-
máli skifti, en ekki hitt, að
auðmýkja Framsóknarflokkinn
og beygja hann í augsýn al-
þjóðar, þá hefðu sósíalistar
samið við hina svokölluðu sam-
herja sína áður en þeir gerðu
opinskáa og birtu í blöðum sín-
um hina nýju flokkssamþykt
og þau skilaboð að Framsókn-
arflokkurinn skyldi þegar í stað
„í öllum atriðum“ aðhyllast
hana, ella yrði „samvinnunni
slitið“. Þegar svona er í pottinn
búið, sjá allir heilvita menn,
að ekki er lengur um að ræða
neina samvinnu, heldur vald-
boð af hendi sósíalista með al-
veg fullkominni fyrirlitningu
fyrir sínum fyrri samherjum,
sem undir öllum eðlilegum
kringumstæðum hlýtur að leiða
til þingrofs og nýrra kosninga
í sjerhverju lýðræðislandi.
*
Það má náttúrlega hugsa
sjer, að ef Framsóknarflokk-
urinn hefir enga sjálfsvirðingu
og engan metnað, er þess albú-
inn að s'víkja öll sín kosninga-
loforð, og hugsar um það eitt,
að fá að nafninu til að hanga
við völd, há hafi hann átt þess
kost að freista þess að telja
kjósendum sínum trú um að
hin nýja starfsskrá fæli ekkert
það í sjer sem andvígt væri
stefnuskrá og kosningaloforð-
um Framsóknarflokksins, enda
þótt fullvíst megi telja að fæst-
ir af kjósendum flokksins hefðu
| látið villa sjer sýn í svo aug-
l. ,ósu máli. Á þennan hátt hefði
|þá Framsóknarflokkurinn get-
að komið sjer undan þingrof-
■ inu, ef hann hefði til þessa ekk-
ert um þetta m.ál sagt, og vilj-
að sætta sig við að ganga undir
okið. En hjeðan af er þetta of
seint, því Framsóknarflokkur-
inn hefir þegar talað skýrt og
greinilega, og með þeim orðum
algjörlega lokað fyrir sjer þess-
um útgöngudyrum.
*
Þykir mjer nú rjett að birta
úr stjórnarblöðunum nokkur
ummæli, meðal margra, sem
greinilega sýna og sanna, í
fyrsta lagi, að mikið ber á
m. illi stjórnarflokkanna í þessu
máli, og í öðru lagi að hvorug-
ur flokkanna hefir í hyggju að
láta undan, en af' því leiðir að
eigi virðast vera neinar aðrar
útgöngudyr fyrir hendi en
kosningar.
Hinn 5. nóvember birtir Al-
þýðublaðið hina svokölluðu
starfsskrá. í upphafi starfs-
skrárinnar segir:
„Leggur 13. þing Alþýðu-
sambands íslands fram eft-
irfarandi starfsskrá, sem það
krefst að lögð verði til grund
vallar Ibggjafarstarfi Alþing-
is og stefnu ríkisstjórnar-
innar í. atvinnumálum á
næstu tveim árum“.
Og ennfremur segir blaðið
í niðurlagi starfsskrárinnar:
„Fyrir því felur 13. þing Al-
þýðusambands Islands sam-
bandsstjórninni og þingmönn
um Alþýðuflokksins forust-
una um framkvæmd ofanrit-
aðrar starfsskrár, leggur fyr-
ir þá að hefja þegar að sam-
bandsþingi loknu öflugt starf
fyrir framgangi hennar, en
ef sýnt verður innan þriggja
mánaða frá slitum sambands-
þingsins, að hún fáist ekki í
öllum atriðum lögð til grund-
vallar löggjafarstarfi og
stefnu núverandi ríkisstjórn-
ar á næstu árum, að slíta
samvinnu um ríkisstjórnina
og leggja þessa starfsskrá
fram sem lágmarkskröfur
Alþýðuflokksins fyrir kjós-
endur Iandsins“.
Tveim dögum síðar, eða þ. 7.
nóvember gerir hú Nýja dag-
blaðið þessa starfsskrá að um-
ræouofni. Er sýnilegt að Fram-
úknarjlokkurinn vill fara með
löndum og ekki segja meira en
hann hefir í hyggju að standa
undir öllum kringumstæð-
um. Samt tekur blaðið til sjer-
stakrar umræðu eitt- af aðalat-
riðum hinnar nýju stefnuskrár,
nefnilega ríkisútgerð togara,
og fer um hana svofeldum orð-
um:
„Framsóknarflokkurinn m.un,
eins og þingmenn Alþýðu-
flokksins raunar vita, e k k i
telja það koma til
m á 1 a , að stofna ríkisút-
gerð togara“.
Alþýðublaðið lætur ekki
á sjer standa, að svara þessari
boðsendingu Framsóknarflokks-
ins, og flytur þegar í stað svo-
hljóðandi ávítur til forystu-
manna Framsóknarflokksins:
„Alþýðublaðið verður aj láta
ráðandi menn Framsóknar-
flokksins vita það í eitt skifti
fyrir öll, að Alþýðuflokkur-
inn væntir þess, að þrír mán-
uðir nægi til þess að þeir
geti gengið úr skugga um
það, hvort það er vilji Fram-
sóknarkjósendanna, alveg
eins og óteljandi manna, að
hvert einasta atriði í
starfsskrá Alþýðuflokksins
verði framkvæmt á
næstu tveim árum,“.
Þessu svarar svo Nýja dag-
blaðið strax daginn eftir, eða
þann 8. nóvember, þannig:
„Ef Alþýðuflokksmönnum
dettur t. d. sá barnaskapur
í hug, að neita þátttöku í
stjóm, nema því að eins að
ríkisútgerð togara verði
framkvæmd, þá geta þeir al-
veg eins afhent Ólafi Thors
stjórnina strax í dag“.
Til marks um það, hvernig
blöð Framsóknarflokksins út
um landið taka valdboði Al-
þýðuflokksins, skulu hjer að-
eins tilfærð ummæli úr Fram-
sóknarblaðinu „Degi“, dags.
12. nóv., svohljóðandi:
„Að þessu sinni skal enginn
dómur lagður á starfSskrána
sjálfa, þó mun áreiðanlega
vera í henni atriði, sem for-
ingjum Framsóknarflokksins
er vitanlegt er að Framsókn-
armenn fallast als ekki á,
svo sem ríkisútgerð togara.
Framsóknarflokkurinn lætur
ekki kúgast. Þessi krafa um
skilyrðislausa hlýðni Fram-
sóknarflokksins er blábert
hnefahögg í andlit Fram-
sóknarmanna. Svar við því
hnefahöggi er einfalt og ó-
brotið. Það svar verður að
vera á þessa leið: Við Fram-
sóknarmenn látum hvorki Al-
þýðuflokksforingjana eða
aðra skipa okkur fyrir verk-
um, ef Alþýðuflokkurinn
æskir þess má hann sigla
sinn eigin sjó fyrir okkur“.
*
Jeg hirði nú ekki að tilfæra
fleiri ummæli stjómarblaðanna
um þetta deilumál, enda á það
að vera með Öllu óþarft. Málið
liggur alveg skýrt fyrir. Sósíal-
istar krefjast þess að starfs-
skráin verði lögð til grundvall-
ar samstarfinu „í öllum at-
riðum“, en heimta ella „að
samvinnunni um ríkisstjórnina
verði þegar i stað slitið“ og
gengið til „nýrra kosninga“.
Framsóknarmenn svara um hæl
og segja, að Framsóknarflokk-
urinn telji það ekki „koma til
mála“ að fylgja starfsskránni,
og bæta því við, að ef Alþýðu-
flokksmönnum dettur „sá
barnaskapur í hug“, að halda
fast við eitt aðalatriðið í starfs-
skránni, þá lgeti þeir eins vel
þegar í stað sagt sig úr stjórn
landsins. Og utan úr dreifbýl-
inu berast foringjum Fram-
sóknarflokksins skilaboðin um
það, að Framsóknarflokksmenn
muni alls ekki fallast á, eða
sætta sig við starfsskrána, krafa
sósíalista „um skilyrðislausa
hlýðni Framsóknarflokksins"
sje blátt áfram „hnefahögg í
andlit Framsóknarmanna“.
„Framsóknarflokkurinn lætur
ekki kúgast“. „Ef Alþýðuflokk-
urinn æskir þess, má hann sigla
sinn eigin sjó fyrir okkur“.
Þetta eru skilaboð kjósenda
Framsókparflokksins til for-
ystumannanna hjer í Reykja-
vík, og ’slík skilaboð torvelda
auðvitað forystumönnunum að
renna frá sínum eigin skýru og
ótvíræðu ummælum, enda þótt
þeir sjálfir síðar kynnu að
óska þess.
Við þetta ætla jeg ekki frá
eigin brjósti öðru að bæta en
þessu:
Jeg tel heimildir Sjálfstæðis-
blaðanna fyrir fregninni um
þingrof og nýjar kosningar ör-
uggar og óyggjandi.
Mjer sýnist að allur almenn-
ingur í landinu hljóti að telja
þingrof og nýjar* kosningar
rökrjetta og raunar alveg óum-
flýjanlega afleiðing af hinni
nýju starfsskrá A'þýðiVIokks-
ins.
Og loks tel jeg að eftir að
Alþýðuflokkurinn hefir sett
fram kröfuna um að hin nýja
starfsskrá verði í „öllum at-
riðum“ lögð til grundvallar fyr-
ir samstarfinu á næstu tveim
árum, og að „hvert einasta at-
riði“ hennar verði framkvæmt,
og eftir að Framsóknarflokk-
urinn er búinn að svara þeirri
kröfu með því, að „ekki komi
til mála“ að framkvæma stefnu
skrána, og að slík krafa sje
„krafa um skilyrðislausa hlýðni
FramsóknarfIokksins“ og „blá-
bert hnefahögg í andlit Fram-
sóknarmanna“, — að eftir alt
þetta, að viðbættri yfirlýsingu
Framsóknarflokksins um að
„Framsóknarflokkurinn láti
ekki kúgast“, og „Alþýðuflokk-
urinn megi sigla sinn eigin sjó“.
Þá hljóta a. m. k. allir þeir,
sem eitthvert mark taka á for-
ystumönnum stjórnarliðsins að
gera ráð fyrir þingrofi og nýj-
um kosningum.
Framsóknarflokkurinn hefir
ákveðið að rjúfa þing.
Framsóknarflokkurinn getur
að ví'su vikið frá þeirri ákvörð-
un.
En geri hann það, mun al-
ment verða talið, að sósíalistar
hafi þekt sitt heimafólk, þegar
þeir ráku „blábert hnefahögg
í andlit framsóknarmanna", til
þess þannig að svínbeygja sam-
herjana til „skilyrðislausrar
hlýðni“.
En þýðir nokkrum flokki að
leita kjörfylgis eftir slíka háð-
ung?
Og er þá ekki skárra að
kasta teningunum strax?
Alt bendir til þingrofs og
nýrra kosninga.