Morgunblaðið - 29.01.1937, Síða 5

Töstudagur 29. jan. 1937.
MOBGUNBLAÐIÐ
Dðttir Haraidar
Danaprins.
Alexandrine Louise gift
Hjeraðsmót
og hjeraðsfjelög.
Hjeraðamót fyrir sjerstakar! neSan við, en örfoka sandur ofan
Brfef sevtd Mbl.
Leopold greifa.
Frfetttr.
Miklir kuldar
I Evrópu.
Kliöfn í gær. FÚ.
Hvaðanæfa úr Evrópu berast
fregnir um óvenjumikla
ístorma og kulda. 1 Danmörku
úafa nokkrir menn orðið úti milli
bæja.
Frostin hafa orðið til þess að
•valda skipum talsverðum töfum
•og erfiðleikpm vegna ísalaga.
Þúsundir trjáa liefir rifið upp
af rótum í dönskum skógum.
í Sviþjóð hafa einnig nokkrir
menn orðið úti og í Noregi hafa
stormar og snjókomur valdið
:samgöngu-erfiðleikum hæði á sjó
-og landi.
EFTIR STORMINN.
„Christiansands skibsassurance-
forer]ing“ hefir ákveðið að úthluta
5000 kr. meðal skipsmanna á Yeni
fyrir að hafa komið skipinu í höfn
af eigin ramleik. (NRP — FB).
260 ÞÚS. KRÓNUR.
Oslo 28. jan.
Af friðarverðlaunum Ossietsky
voru 100.000 kr. greiddar frú
Kreutzberger, sem var send til
Oslo af málaflutningsmanni Ossi-
etsky, en 160.000 kr. voru yfir-
færðar til Ríkisbankans í Berlín.
(NRP — FB).
*
Frumsýningu á gamanleiknum
„Tveggja þjónn“ eftir Goldoni
hafa nemendur Mentaskólans í
Iðnó í kvöld.
sýslur ’eða stærri svæði, eru farin
mjög að tíðkast í Reykjavík. Geta
þau verið góð og gagnleg til þíss
að viðhalda kunningsskap sam-
hjeraðsmanna, hvar sem þeir búa.
Líka til þess að auka áttliaga ást
og ræktarsemi við hjerað s’tt og
hjeraðsbúa, ásamt framfara og
nauðsynjamálum þeirra.
Hjeraðafjelög er líka byrjað að
stofna hjer í bænum, svo sem Ar-
nesinga og Rangæingafjelag.
Ef slík fjelög starfa með áhuga,
drengskáp og dugnaði, geta þau
væntanlega afkastað meira og
betra verki, en mótin ein saman.
Þeim mun meira gætu þessi fje-
lög gert til gagns, sem fleiri sam-
herjar vildu sýna slíkt fjelags-
lyndi og bróðurþel að gerast með-
limir, með ofurlitlu (2 kr.) árs
tillagi.
Hvaða gagn geta þá fjelögin
gert?
Sjerhvert fjelag verður að svara
þeirri spurningu fyrir sig. Jafnvel
mót, aðeins eitt kvöld árlega, til
þess að gleðja sig í vetrardrung
anum, kynnast og senda hlýjar
hugsanir til frænda og vina í sveit
sinni, geta örfað til samúðar og
samstarfs á andlegu sviði og
verklegri framkvæmd.
Þar til útheimtist þó, að lyfta
hærra huga og hönd, en aðeins
á matardiskinn, drykkjarbollann
og hringdansinn.
Margar hendur vinna ljett
verk.
Ljett verk og störf geta fjöl
menn fjelög unnið, ef atorka oj.
aurasýki þeirra, sem einhver ráð
kunna og einhver efni hafa, er
ekki tjóðrað á klafa eiginhags-
muna hvers einstaklings.
Yerkefnin geta verið mörg, og
sem þíðvindur á pólitíska hafísinn.
En í stað þess að telja heila syrpu
við túnið, með álitlegum nýgræð-
ingi, sem þarf að fá friðun. Til
jeirrar græðslu má fá mikið land
ókeypis. Bakkabrot lítilsháttar
þarf að græða.
Efni til öruggrar girðingar, um
svo sem 60 dagsláttur t. d., mundi
kosta alt að 1500 kr. Væntanlega
fengist nokkur vinna sjálfboðaliða
og ódýr flutningur hjeðan úr bæn-
um. Og ef til vill mætti vænta
aðstoðar ungmennafjelaga í sýsl-
unni, við aðbúnað, plötnun og um-
hirðu — nokkurskonar námsskeið
— t. d. 2, 3 klst., árdegis, áður
gengið væri til fundastarfa eða
skemtiatriða á samkomum. Tak-
markið ætti að vera: matjurtir,
blóm og trje (uppskera, prýði, á-
nægja) á hverju býli.
Aðhlynning og eftirlit væri göf-
ugt verk og skemtilegt fyrir þá,
sem þar vildu eða gætu dvalið í
tjöldum (eða skólanum?) í sumar
leyfi sínu.
Byrjuð eru lítilsháttar samskot
hjer, til girðingar á þessum stað,
en betur má ef duga skal.
Þar að auki væri æskilegt, að
geta fengið leyfi fyrir bletti eða
blettum á öðrum stöðum í sýsl-
unni, þar sem er meiri tilbreytni
í landslagi og gróðri, nær fjöllum
og fossum o. s. frv. Þar, sem menn
mættu koma saman og hafa við-
dvöl, þeir er það vildu fremur.
Og á þann veg helst, að fjelagið
þyrfti engu sjerstöku að kosta til
þeirra staða.
3. Fá menn til að semja og
safna handritum, að iýsing hjer-
aðs, sveita .og staða, sögulegum
fróðleik,sögnum og kvæðum, hjer
aðs og heimilisháttum í nútíð og
fortíð, sem óðum eru að gleymast
örnefnum og öðru markverðu.
Þesskonar söfnunarstörf þyrfti
að vinna í kyrþey, í öllum sýslum
landsins. Mundu og margir óska
þess, að Menningarsjóðurinn legði
þeirra, leyfist máske — sem lítið fremur nokkurn styrk til prent-
brot — að benda á það, hvað unar úrvals úr slíkum fræðiun i 7 V 7’ . «
Rangæmgafjelagið vill gera ut a mnlendum, en til þyðmga ymis
Kveldúlfur: Spurningar
Herra ritstjóri!
Adauða.mínum átti jeg von
en ekki því, að það
mundi verða talið helsta bjarg-
ráðið nú, fyrir alþýðuna og
landið, að leggja að velli það
atvinnufyrirtækið, sem veitir
atvinnu fleira fólki, en nokkurt
annað atvinnufyrirtæki á land-
inu, og dregur mesta björg í
búið.
Jeg sje það, að Alþýðublað-
ið er að vitna undir alþýðuna
um það, að það sje krafa henn-
ar, að rekstur Kveldúlfs sje
stöðvaður. Jeg hugsa, að jeg
umgangist fleiri verkamenn og
sjómenn, heldur en ritstjóri Al-
þýðublaðsins, og jeg held að
mjer sje óhætt að fullyrða það,
að flestir muni heldur kjósa, að
hjer væru fleiri Kveldúlfar, en
að þessi, sem nú er, verði lagð-
ur að velli. Og jeg er hræddur
um, að það risu ekki margir
upp’, af hinum eiginlegu vinn-
andi stjettum, þó á þá væri
kallað, til að vélta Kveldúlfi.
Jeg sá líka í stjórnarblöðun-
um, að það var talið meðal
stórsynda Kveldúlfs, að hann
ætlaði að reisa og starfrækja á
þessu ári nýja síldarverksmiðju.
Mig langar nú til að fara að
dæmi Nýja dagblaðsins, og
bera fram nokkrar spurning-
ar. Vona jeg að þær verði ekki
taldar ógáfulegri en spurning-
ar Nýja dagblaðsins, þó jeg
auglýsi þær ekki fyrirfram í út-
varpinu.
1. í hverju liggur það, að
það á að vera háski fyrir land-
ið og alþýðuna, að Kveldúlfur
reisi síldarverksmiðju, sem þeg
ar á næst sumri gæti tekið á
móti alt að 150 þúsund málum
af síld, og unnið úr þeim út-
flutningsvörur fyrir eina til
við:
1. Hafa viðkynningar og skemti-
mót á fegurstu stöðum í sýslunni,
konar, úr útlendu máli. Og að ó-
gleymri þeirri „þjóðmenningu“,
með ódýrum fafkosti, einn sunnu- ’ skáldskap, er útbreiðir um víða
dag á sumri. — Tilraun var gerð veröld, uppspunninn óhróður um
2. Er það vottur um mink-
andi traust á fjelaginu, að það
, . . getur fengið miljón kr. nýtt
sem nu veður mest uppi, þeim ,, . ,. *____. ,
’ , |lan erlendis, til að reisa þessa
í fyrrasumar (en góður undirbún-
ingur brást á síðustu stundu). —
Mættu þó úr Reykjavík og Hafn-
arfirði yfir 100 fjelagsmenn í gleypa ómelta.
Hraunteigsskógi, og þrefalt fleiri
úr öllum hreppum sýslunnar,
2. Fá til nmráða lítinn hentugan
blett í sýslunni, girða hann vand-
lega og gera tilraunir með græðslu
þar og gróðursetning. Helst hvort
takast mætti trjáplöntun í send-
inni jörð, á misjafnlega skjólgóðu
landi.
Vilyrði er þegar fengið fyrir
bletti ókeypis á mjög hentugum
stað, Efri Strönd á Rangárvöllum.
Þar er gróðið tún eyðijarðar (um
228 ár), rjett við þjóðveginn, fast
við býlið Strönd. En þar er sím-
stöð, brjefhirðing, barnaskóli og
íslenska bændur, háðung og for-
smán fyrir alla þjóðina, sem ó-
kunnugir taka trúanlega og
verksmiðju?
3. Er líklegt, að það muni
reka mikla framleiðslustarf-
semi og veita mikla og góða at-
vinnu. — Eða er það kannske
einmitt þetta, sem Alþbl. og
Nýja dagbl. telja háskalegt?
Sje svo, þá ætla jeg að segja
þeim það, að hinar vinnandi
stjettir hafa aðrar skoðanir á
þessum málum en þau.
Jeg hefi lesið mest af þeim
ósköpum, sem ritstjórar stjóm-
arblaðanna hafa sagt um
Kveldúlf, eða hverjir það nú
eru ,sem skrifa þau blöð, og
mjer var það alveg ljóst eftir
fundinn, sem Ólafur Thors
hjelt, og eftir að ræða hans
kom í blöðunum, að málið hafði
alveg snúist í höndum upphafs-
mannanna. Ákærendurnir voru
orðnir sakborningar, og sannir
að sök. Að sönnu halda þessi
blöð áfram, en það er auðsjeð,
að ritstjóramir eru komnir al-
veg út af sporinu, og kynna
sjer ekki einu sinni, hvað blöð
þeirra hafa áður sagt um mál-
ið.
Annars ætla jeg ekki að fara
að rekja í sundur allar þær
lokleysur, sem stjórnarblöðin
hafa flutt um Kveldúlf. Jeg
ætla aðeins að gera athuga-
semd við eina rökvilluna.
Stjórnarblöðin segja í mikl-
um ákærutón, að Sjálfstæðis-
menn hafi blandað sjer í Kveld
úlfsmálið, og segja að þeir
skuli eiga sig á fæti fyrir það
að skifta sjer af máli, sem þeim
komi ekkert við.
Mig minnir að sönnu, að Al-
þýðuflokkurinn gerði fyrstur
Kveldúlfsmálið að flokksmáli-
Landsþing flokksins samþykti
í haust að leggja fjelagið að
velli.
En hvað sem þeim fíflalátum
líður, þá vil jeg alveg ofstopa-
laust segja þessum möninum
það, að Kveldúlfsmálið kemur
bæði mjer og öðrum verka-
mönnum við, og jeg held öllum
mönnum á landinu. Og þó þeir,
sem stjórna blöðum stjórnar-
flokkanna, hafi ákveðið að
V. G.
Afmælisfagnaður í. S. í. í gær
hófst með fimleikasýningum í
íþróttahúsi J óns Þorsteinssonar
og sýndu 3 flokkar fimleika. Síð-
an var borðhald á Hótel Borg.
Voru þar margar ræður fluttar og
sambandinu færðar ýmsar gjafir.
Einnig barst í. S. I. fjöldi heilla-
óskaskeyta, m. a. frá konungi.
Eimskip. Gullfoss er á leið til
Vestmannaeyja frá Leith. Goða-
foss er á Akureyri. Brúarfoss fer
til útlanda í kvöld. Dettifoss er í
Khöfn. Lagarfoss var á Blöndu-
ósi í gær. Selfoss er á leið til Hull.
samkomusalur sveitarmanna og' Reykjavíkur-stúkan. Fundur í
ungmennafjelaga. Lækur er þar kvöld kl. 8I4>.
gera rekstur fjelagsins erfið- vera í senn ákærendur, dómar-
ari og óarðbærari, ef það kem- ar og böðlar í atvinnumálun-
ur upp þessari verksmiðju? um 1 landinu, þá er best að
4. í hverju liggur sá háski, ]ata þá vita það, að hinar vinn-
sem Alþýðublaðið og Nýja dag- andi stjettir, sem mest eiga á
blaðið telja stafa af því, að hættu í þessu efni, hafa líka
Thor Jensen afhendi Kveldúlfi sitt að segja, þótt þær ráði ekki
mestan hluta eigna sinna? yfir blöðum. Og þær munu við
Mjer virðist, að alt þetta næstu kosningar segja sitt álit
mundi tryggja fjárhag fjelags- á þessu máli.
ins og efla getu þess, til að j Einn úr hinni vinnandi stjett.
SYKUR.
Sig. Þ. 5t:iaiðberg,
(helldsalan)