Alþýðublaðið - 06.03.1929, Blaðsíða 2

ALIStÐUBLAÐIÐ
Þrælalöfjin
rædd á alþingi.
Fundux hófst á f>ví í neðri staða fyess gegn pví mjög mikil.
deiíd ajþingiis í gær, að Jþrundux,
sem sat í forsetastól'i, af því að
báðjr aðalforsetarnir vtoru veiikir,
viarð nauðugur viljugur að lesa
npp þieföld mótmæli gegn þræla-
firumvarpi hanis: Frá verkamanna-
félaginu „Dagsbrún“. sem hann
var forðum daga formaður i, frá
verkamannafélaginu ,,Fram“ á
Seyðisfirði og frá Félagi ungra
•jafnaðarmanna. Að því líotonu fékk
núverandi bandamaður Jörundar,
Jóii ÓUifs&on, orðið, til þess að
tala fyrir þræialögunum.
Jón byrjaði á því að íeitoa Mut-
ípysinigja í stéttaimálum, en tókst
það að vionum iíla. Niðurstaðan
hijá honum varð sú, að lögin ættu
að bafa þau áhrif, áð kröfur
verkalýðsins yrðu ekki fram úr
hófi, — að dómi stóratvinnurek-
enda auðvitað. Loks játaði hann,
að „tugthjúislögin“ ruorsku væru
fyrirmyndtn, sem frumvarpið
væri sniðið eftár. Ekki þótti hon-
um smíðið á því séxlega mikil
hanidaskíömm. Þó va:rð honum á
áð segja, að verið gæti, að skiip-
■un dómsins orki m.est, tvímælis,
— en bún er samkvæmt ffv. sú,
að héraðsdómari og hæstiréttur
ráða öilu þar um, en verkálýður-
inn engu. — Pétur Ottesem reyndi
síðar að koma Jóni til hjálpar,
en -það var eins og hann nyti s'in
ver en venjuléga. Táldi hann og,
að gjarno mætti breyta ýinsu i
frv., og. leit út fyrir, að bann
vœri ekki sterklega sannfærður
wn ágæti þess í öli'um greimim.
Aðalvígorð Jóns öl. var það, að
ekki sé bægt að segja, nema í
blþðum, að hér sé tiil auðvald né
heldur svartnættis-örbirgð. —
Hann hefði þó átt að muna eftir
„Kve]dúlfs“-hri.ngnum annars veg-
ar, — og veldi hans í kaupdeill-
unni — og jafnvel eftir „Alliance“
og athuga hins vegar „sólskinið',
sem leikur um þœr fjöilskyldur,
s:em .neyðast til að eiga heima í.
lökustu kjal 1 arakompunum hérna
í Reykjavik, eLlegar hann hefði
átt að reyna að ímynda sér kjör
verkamannisekkju eða sjómanns-
ektoju, sem neyðst hefir til að
ljeita á náðir sveitarstjórnar. tiíl
þess að geta hafdið lifinu í börn-
unum sinum, og hefir svo verið
fiutt í fjariægt ókunnugt hérað
og bör.n henruar tekin af henni og
þeim kofmið fyriir hingað og þang-
öð, eins og mörg dæmi eru tií.
Skyldi hann mmi ekki hafa getað
komið auga á örblrgðina? —
Héciiin Vqldimarsson tók fyrst-
ur til máls af fulltrúum Alþýðu-
fíokkisins. Beinti hiann fyrst á það
nð fá mál, sem borin hafa verið
fram á alþingi á síðari áruim, hafa
mætt eins mikilli lartdúð og þræla-
lagafrumvarpið. Mótmaali' verka-
íýðsins gegn því drffa að, og hvar
sem talað er við verkafólk erand-
Jón Ól. léti eins og hér væri ekk-
ert auðvald til, en síðustu tvo
mánuði hafi fáir menn, sem ráð
hafa yfir stærstu atvinniutækjun-
um, togurunum, notað vald sitt tiil
þeiss að lá.ta þá Mggja ón,otaða.
Án isamtaka verkalýðsins væri
þessu auðvaldi auðvelt að kúga
h'ann til að vinna fyrir suiltar-
liaun, en bezta vopn samtakamna-
sé verkfalte-vopnið og rétturinn
til að nota það helgasti réttu,r
verkalýðsins. Það' er réttur verka-
fólksins tiil að segja: Við Vinnum
ekki nema fyrir það kaup, sem
við getum lifað af. Þetta er vopn-
■ið, sem bezt hefir dugað gegn
auðvaldinu, alt frá því er alþýðan
í Rómaborg neitaði að Táta
þrælka sig forðum og gekk burtu
úr borginni, og kom ekki aftur
fyrri en yfirráðastéttin varð að
bjóða henni viðunandi sáttakjör.
Sá tími, sem fer í verkföll, er lít-
ilil. á móts vjð ávinninginn, sem
verkfallsvopnið veitir verkalýðn-
um, e,nda er það ekki notað nema
í ítrustu nauðsyn. Hins vegar er
algengt, að útgerðarmenn segja:
Það borgar sig ekki að láta tog-
arana fiska núna. Og svo stöðva
þeir flotann svo og svo lengi.
Þetta er afleiðing skipulagsleys-
isir\s á framleiðslunni, og á því
skaðast þjóðin. margfalt á við
verkföllin, sem eru tiltölutega
sjaldgæf. Þessu ætla þeir, sem
að frumvarpiþu stainda, ekki að
breyta, an stóratvinnurekendurnir
eru með fruimvarpi þessu að
reyna að gera verkaiýðinn rétt-
lausann eftir ítalskri svartliða-
fyrirmynd. Brezkir stóraitvinnu-
rekendur vonu hins vegar nógu
skynsamir til að sjá, að þvíngun-
ardómar í kaupgjaldsimiáluim eru
ófram:kvæ'ma.n|legir, og þeir hafa
lýst yfir því, að sú aðferð koml
ekki tLl greina á Englandi. —
Aridúðin gegn gerðardómsfram-
varpi Bjamnia frá Vogi var 'öfiug
meðal þjóðariinniar, enda náði það
ekki fram að gatnjga, og þó1 er
þetta frv. mikiu verra. — Hæsti-
réttur og hénaðsdómari ráða stoip-
uinj dójnsins. Menn vita, hvernig
hæstiróttur hefir dæmt tutm stétta-
mái, miili alþýðu og auðvaLds),
þegar það hiefir borið unjdiir hann.
Og hivemig haiLda menn aö t. d.
þingmaður Seyðfirðáraga (Jóhann>-
es fyrrv. hæjarfógeti) hefði valiið
menin í slikan dóim? Dómi þess-
ura er ætlað að iuafa alræöisvald
í kaupgjaldsmálium, þ. e. a. s.
gagnvart vexkaLýðnum. Ef verka-
meran víLja ekki hlíta t .d. 10—20
aura kauplækkun um kist., þó
að dómur þessi ákveði svo, þá
má samikv. frv. tæma vaisa verka-
manna og sjóði veridýðsfélaga í
sektir. Ef aftur á móti dósmar
skyldi einhverju sánná ganga á
móti at\dnnurekendium, þá þuirfa
t. d. t ogaraú tgeröainnenn. ektoi
annað en að segja: Við stöðvum
togarana ektoi vegna kaupgjalds-
ins, en við gerum það vegna fiisk-
verðsins á Spáni. Og svo geta
þeir beðið, þangað tíil. nýr dómuir
fellur þeim í vil — Jón Ól. viið-
urkendi það Híka í síðari ræð/u,
að bvað sem sLíkum dómi diði,
yrði heimúLt fyrir útgerðamnenn
að láta togarana hætta veiðum,
ef útgerðin „bæri sig ektoi“. \
Héðinn kvaðst ekki ætla að taila
til þeirra Péturs Öttesens og Jóns
á Reynistað, sem eru meðflutn-
ingsmenti þrælalaganina af íbaLcte-
ins hálfu. Þeir eltu höfuðið. En
Lárus í Klaustri hefði ko’miiist á
þing af því, að sjómenn í Vestur-
Skaftafelilssýsliu knsu hann. At:-
kvæði þeirra réðu úrsLitumi. Þeir
höfðu búist við I>ví, að hann
myndi reynast sjóimönnum og
öðrum verkalýð betur en, íhaldsr
maður, eing og Framisóknarflokks-
menn hefðu gert yfirleitt, en nú.
væri reynslan fengin. í fyrra var
hann eini FramisóknarfLo'kksmað-
urinn, sem greiddi atkviæði gegn
togaraVökulögunum,. Nú hefir
hann gerst meðflu'tningsmaður að
þrælalögum ihaidsins. Jörundur
hefði fyrst hlaupið úr Alþýðu-
flototonum yfir í „Framsóknar“-
flokkinn, og nú væri haran á
hraðri ferð inp -í íhaldið. Sá, sem
ein,u sínni hefir gerst liðhlaupi, ©r
liklegt að haldi þvi áfram.
Héðinn „ endaði ræðu s:na á
þeim uanmæium, að hann. sé
isannfærðuir um, að slíkum
lögum sem þessum sé ekki un,t
og verði aldrei .unt að fxamfylgja
hér á landi. — Jón Ól. sagði síð-
ar: Það er aukaatriði að tala um
það, hvort dómnum, verður
hlýtt(!!). —
Ha ;aldur Giilmimdsson bemti á,
að víða erlendiis voru samtok
verkalýðsins bönnuð með ilöguim
urn skeið, en auðvaLdinu reyndist
samt sem áður ofurefli að -ráða
niðurlögum þeirra. „Tugthúslög-
in“ norsku hafa reynst ófram-
kvæmanleg. Þau bönnuðu að
styrkja verkfölil, sem kölluð voru
ólögileg. Tugir þúsunda styrktu
verkamenn, sem stóðu í slíku
verkfalli, með fjárframlöguim
engu að síður. Altir þingmenn
jafnaðarmanna þar í landi voru
meðal annara dæmdir í íangelsi
fyrir að leggja fram fé trl styrkt-
ar verkfaLLsmönnum, en dómana
var etoki hægt að framkvæima.
Eins myndi fara hér, ef þræia-
lögin, sem snjðdn eru eftír ,,,tuigt-
húslögunum“ yrðu samþykt. Þa:u
yrðu ekki framkvæmanleg. Og
svo myn.di auðvaldið heimta rík-
islögregLu.
Hann benti erm fremur á, að
frumvarpið er imjög óhönduLega
samsett og jafnvel enn þá ver og
vitlausara frá því gengið að sínu
leyti, heldur en, fyrirmynd þess,
norsku ,„tugthúslögunum“. Þving-
unardómurinn á samkvæmt því
ekki að eins að hafa dómsval'd,
heldur einnig löggjafarvald til að
ákveða, hvað séu lögleg og hvað
ólögleg verkföl! (og veikbönn) ag
dæma svo í víti fyrir það, ef
þeim dómum hans. er ekki hlýtt.
Dómendunum er sjálfum ætlað að
ákveða, hvaða borgun þeir fái|
úr ríkissjóði, og þeim úrakurðl
er ekki hægt að áfrýja, hvað svo
sem þeim þóknast að taka fyrir
snúð isinn. — Aðra eiras móðgun
við löggjafarsamkomu þekki ég
ekki, sagði Haraldur, eins og að
bera fram svona vítlaust frum-
varp.
íhaldsmönnunum, sem til máls
tóku, varð tjðrætt um, hve mlkíll
vinnufriður myndi stafa af lög-
tekningu frumvarpsi'ns. Haraldur
spurði, hvers kpnar vinnufrið
þeir meintu. Er það sá, „viranu-
friður'1, spurði hann, að verkalýö-
urinn þegi eims og sauðurinn
þegir fyrir þeim, sem hann
klippir, hversu svo sem kostii
hans er þröngvað? — Viljí
jafnaðarmanna er að tryggja
verkalýðnum Sannvirði vinnUí-
hans, svo að hann geti haft vinnu-
frið fyrir skortinum.
Ein af kröfum sjóman’na var
sú, að hver. háseti fengi 1/2 °/<> af
andvirði ísfiskjar. Þetta var mjög
sanngjörn krafa, og útgerðarmenn
hefðu átt að taka henni Vel. Um:
leið og þetta hefði orðið dálítill
uppbþt á kaup hásetanna, hefði
það verið hvatning til þeirra um
að vanda vöruna sem aLlra bezt.
Og meðal alira annara togara-
fiskiþjóða fá hásetar einhvern-
hluta af afia í kaupi sínu. En
við enga kröfu hásetavartogara-
eigendum hér eins meinilla. Það
var - eins og komið væri við
hjartað í þeim. Þá voru þeir ekki
að hugsa um að tryggja vinnu-
friðinn með því að láta hásetana
fá lítils háttar hlutdeild í arði
útgeröarinnar.
Þá sýndi Haraldur frarn á, að
atvinnurekendurnir hafa eilnnig
gott af því, að kaup yerkalýðsins
sé hátt. Þar sem vinnulaun eru
lág, þar er siðmenning á lágu
stigi og lítið um hjálparvélar.
Sums staðar ber verkalýðuirinr,
jafnvel salt og kol á bakinu, í
stað þess að nota vagna eða önn-
ur flutningatæki séu notuð, o.gi
önnur aðbúð er þar eftir. Hins
vegar knýr kauphækkun verka-
fóltosins atvinnurekendur til þess
að enduxbæta vinnutækin. Þar,.
sem kaupgjald er bezt, eru full-
komnastar verkvélar til að spara
mannsaflið. Þannig mentar kaup-
hækkun verkalýðsins atvinnurek-
endurna, kennir þeim að nota þá'
orku, sem þungi vinnunnar á að
hjvíla á orku dauðra véla.
Sigurjón Á. Ólafsson benti á,
að þvingunardómnum væri ein-
giöngu ætlað að dæma um kaup
þeirra, sem lægst eru launaðir:,-
verkafólks i landi og háseta, og
sérstaklega sé honum stefnt gegn
sjómönnunum,. Af því tilefni ralkti
hann sögu launadeilarma mtllí
Sjómannafélags Reykjavikur og
útgeTðarmanna í siðustu 13 ár.