Morgunblaðið - 08.04.1938, Page 3

Föstudagur 8. apríl 1938.
MORGUNBLAÐIÐ
3
Stuðningurbæjarsjóðsj
til togaraútgerðarinnar
Samþyktur með sam-
hljóHa alkvæðum
í bæjarsfjórn
Nýr doktor
Skýrt var frá því hjer í blaðinu fyrir nokkru, að
fulltrúar Sjálfstæðisflokksins í bæjarstjórn
hefðu ákveðið að bera fram tillögu um stuðning
frá bæjarins hálfu til togaraútgerðarinnar.
Jiakob Möller bar fram eftirfarandi tillögu á bæjar-
stjórnarfundi í gær fyrir flokksins hönd, og var hún sam-
þykt með samhijóða atkvæðum.
Þar sem bæjarstjórn Reykja-
víkur telur þjóðarnauðsyn, að
botnvörpuskipaútgerð verði
komið á tryggan fjárhagslegan
grundvöll, og fullvíst má telja,
að fyrirhuguð rannsókn á hag
útgerðarinnar, leiði í Ijós, að
það verði ekki gert án sjer-
stakra opinberra aðgerða, þá
beinir bæjarstjórn því til hafn-
arstjórnar að gera nú þegar til-
lögur til breytinga á gjaldskrá
hafnarinnar, á þann veg að:
Lækkuð verði um 50% vöru-
gjöld til Reykjavíkurhafnar
af helstu nauðsynjum (kol-
um, salti), sem notaðar eru
til útgerðar botnvörpuskipa
frá Reykjavík, svo og vöru-
gjöld af útftuttum fram-
leiðsluvörum skipanna.
Ennfremur verði lækkuð um
50% skipagjöld af botn-
vörpuskipum til liafnarinnar
og verð á vatni til þeirra,
enda verði skipin gerð út frá
Reykjavík og Reykvíkingar
sitji fyrir um sklprúm á þeim.
Jafnframt þessu skorar bæj-
arstjórn á Alþingi, að veita
botnvörpuskipaútgerð með lög-
um undanþágu frá útsvars
skyldu um 5 ára bil, enda ljetti
ríkið undir með útgerðinni af
sinni hálfu, svo að viðunandi
sje, og sje öllum arði útgerðar-
innar varið til eflingar henni
sjálfri á meðan fyrgreindar op-
inberar ráðstafanir haldi gildi.
í ræðu þeirri, er Jakob Möll-
er flutti, komst hann m. a. að
orði á þessa leið:
Það þarf eki að eyða hjer
mörgum orðum að nauðsyn
þess, að ljetta undir með tog-
araútgerðinhi. Þegar um það
hefir verið talað í bæjarstjórn
og hafnarstjórn hefir' enginn
ágreiningur verið um það milli
flokkanna.
Svo þýðingarmikill er þessi
atvinnuyegur fyrir bæjarfje-
lagið, að afkoma bæjarins er
undir því komin, hvernig hon-
um vegnar til frambúðar.
Það verður að hjálpa útgerð-
inni til þess að komast yfir örð-
ugasta hjallann, ef hún á ekki
að líða undir lok ,og því ber
Sjálfstæðisflokkurinn fram til-
íögu þessa.
Hjer er ekki um annað að
ræða, en að Ijetta gjöldum af
útgerðinni, að t. d. greiðslur
fyrir þau þægindi, sem útgerðin
fær hjá höfninni, verði svo
lágar, sem framast er unt fyr-
ir afkomu hafnarinnar.
Þá er um afljetting útsvar-
anna. Þó útsvörum þeim yrði
ljett af útgerðinni, sem hún
ber nú, þá veldur það ekki mik-
illi tekjurýrnun fyrir bæjar-
sjóð. Því svo mikið hafa útsvör-
in Iækkað í samræmi við af-
komu útgerðarinnar. En rjett-
ast væri að útgerðin bæri ekki
útsvör. Og þó eitthvað rætist
úr á næstu árum, þá veitir út-
gerðarfyrirtækjum ekki af því,
að sleppa við útsvör til þess að
komast á tryggari fjárhagsl.
grundvöll. En þetta er því skil-
yrði háð, að það sem útgerðin
kann að hagnast verði notað til
að tryggja fyrirtækin.
Einar Kristjánsson
ráðinn til Duisburg
Einar Kristjánsson söngvari
er nú á förum frá óper-
unni í Stuttgart, en þar hefir
hann sungið um tveggja ára
skeið. Er hann nú ráðinn við
óperuna í Duisburg í Rinhjer-
aði og fær þar betri kjör, en
hann hefir haft áður. Hefir
hann gert tveggja ára samning
við þessa óperu.
Nýlega söng Einar í ríkis-
óperunni í Berlín, í óperu La
Traviata, ásamt heimsfrægum
söngvurum, svo sem Maria Ce-
botari, sem var meðleikari
Giglis í seinustu kvikmynd
hans. Nokkru seinna söng hann
og í ríkisóperunni í Munchen.
Á þessu missiri hefir hann
sungið 80 sinnum í óperunni í
Stuttgart. Seinustu hlutverk
hans þar hafa verið í ,,Monika“
eftir N. Dostal, „Wiener Blut“
eftir Joh. Strauss og „Mignon“
eftir Thomas.
MAÐUR SLASAST
Á TOGARA.
Togarinn „ólafur“ kom inn
í fyrrakvöld með slasað-
an mann. Hafði einn hásetinn,
Óskar Halldórsson, Hringbraut
178 orðið fyrir brotsjó og
meiðst á fæti. Sprakk kálfinn
á öðrum fætinum.
Ólafur var á upsaveiðum og
hafði aflað um 100 smálestir.
Helgi P. Briem ver rit-
gerð sina um „Sjáif-
stæði íslands 1809
Doktorsvörn Helga P. Briems
fór fram í lestrarsal Lands-
bókasafnsins í gær að viðstöddu
fjölmenni. Athöfninni stjórnaði
prófessor Sigurður Nordal, forseti
heimspekisdeildar, en andmælend-
ur voru þeir prófessor Árni Páls-
son og dr. Þorkell Jóhannesson af
hálfu deildarinnar og prófessor
Guðbrandur Jónsson úr hópi á-
heyrenda.
Ritgerð doktorsefnis heitir
„Sjálfstæði íslands 1809“ og kom
út fyrir rúmlega hálfu öðru ári og
var send út með bókum Þjóðvina-
fjelagsins. Hafa því fjölda margir
lesið ritgerðina sjer til fróðleiks
og skemtnnar. Það munu vera, ná-
lega tvö ár síðan Háskólinn tók
ritgerðina gilda til doktorsvarn-
ar, en ýmsar ástæður hafa valdið
því, að vörnin fór ekki fram ,fyrr
en nú, en einkum og sjer í lagi
sú ástæða, að doktorsefni hefir
dvalist erlendis undanfarin ár sem
viðskiftafulltrúi íslenska ríkisins,
og hefir því ekki komist við því
að verja ritgerð sína hjer heima
fyrr en nú.
Eins og nafn ritgerðarinnar ber
með sjer, fjallar hún um at-
burði þá, er gerðust hjer á landi
í sambandi við valdatöku Jörgens
Jörgensens, hins danska æfintýra-
manns, sem alþýða manna hjer á
landi þekkir best undir nafninu
Jörundur hundadagakonungur. í
ritinu, sem er röskar 500 bls. að
stærð, rekur liöfundur fyrst að-
draganda viðburðanna í alllöngu
máli. Síðan segir hann frá bylt-
ingunni sjálfri og valdatöku Jör-
undar, íhlutun hans um stjórn
landsins. Telur höfundur, að með-
an Jörundur fór með völd hjer
á landi, hafi ísland verið sjálf-
stætt ríki frá þjóðrjettarlegu
sjónarmiði og sambandi þess við
Danmörku verið slitið með öllu.
Höfundur hefir kannað ógrynni
heimilda um þetta efni, bæði í
skjalasöfnum í Englandi, Dan-
mörku og hjer heima, auk fjölda
prentaðra bóka, og er því í bók-
inni geysimikill fróðleikur sam-
andreginn um þetta efni.
Eins og áður er sagt, varði dokt-
orsefni þetta rit sitt í gær. Fór
sú athöfn þannig fram, að fyrst
FRAMH. Á BJÖTTTJ SÍPU
Einróma mótmæli bæjarstjðrnar
gegn frumvarpinu um ólóglega
timbuibyggingu Kaupfjelags
Reykjavfkur
MÓTMÆLI gegn frumvarpinu, sem stjórnarlið-
ar flytja á alþingi um timburbyggingu Kaup-
fjelags Reykjavíkur á lóðinni við Banka-
stræti, voru samþykt í bæjarstjórninni í gær, í einu hljóði.
Jafnvel annar fulltrúi kommúnista í bæjarstjórn
greiddi atkvæði með mótmælum þessum.
Þau voru svohljóðandi:
Þar sem fyrirmæli byggingar-
samþyktar bæjarins um takmörk-
un á byggingu timburhúsa eru
sett til þess að bæta byggingar-
háttu og vegna almenns öryggis,
telur bæjarstjómin alveg óverj-
andi að víkja frá kröfum bygg-
ingarsamþyktarinnar með því, að
setja sjerlög um notkun einstakra
lóða, og mótmælir því frumvarpi
til laga um, bráðabirgðanotkun
lóðarinnar nr. 2 við Bankastræti
í Reykjavík, sem nú liggur fyrir
Alþingi.
Það er alveg víst, að við á-
kvörðun brunatryggingariðgjalda
telja vátryggjendur miklu skifta
að mega vera vissir um, að stjóm-
arvöld ríkis og bæjar geri emgar
ráðstafanir, sem draga úr kröfum
um öryggi gegn brunahættu, svo
sem gert er með frv. þessu, og má
í því efni benda til þess, að á-
kvæði gildandi byggingarsamþykt-
ar fyrir Reykjavík um hámarks-
stærð nýrra timburhúsa eru sett
fyrir atbeina þáverandi vátryggj-
anna húsa í bænum.
Bæjarstjóm telur sjerstaklega
varhugavert að stækka bráða-
birgðabyggingar á lóðinni nr. 2
við Bankastræti, sem aðeins tefur
æskilegar framkvæmrir í þá átt,
að reist verði vegleg framtíðar-
bygging á þessari einna glæsileg-
ustu byggingarlóð bæjarins.
Guðmundur Eiríksson var flutn
ingsmaður tillögunnar. Hann
komst að orði á þessa leið:
Það er eftirtektavert í þessu
máli, að ríkisstjórnin treystir sjer
ekki til þess að fella úrskurð gegn
banni bygginganefndar á því, að
reisa bráðabirgða timburhús á
lóðinni Bankastræti 2. Verður það
vart skilið á annan hátt en þann,
að valdhafarnir hafi litið svo á,
að bygging þessi, ef leyfð yrði,
væri alveg skýlaust brot á gild-
andi byggingarsamþykt.
Það liggur í augum uppi, hve
varhugavert það væri, ef lands-
stjórn eða stjórnarflokkar fara að
bera fra,m frumvörp til laga, sem
beinlínis brjóta í bág við gildandi
lög kaupstaðanna.
Tvö eru aðalatriði þessa máls.
Annað er það, að kaupfjelagið
ætlar sjer að auka við flatarmál
timburhúsabyggingarinnar þarna,
en fyrir er þarna ein hin stærsta
timburhúsa sambygging bæjarins,
og það í einu þjettbygðasta hverf-
inu. *
Annað er það, að hjer er farið
fram á, að reisa timburhús til
bráðabirgða fvrir gamalt timbur-
hús, sem fyrir er. Þ. e. a. s. þetta
á að heita bráðahirgðabygging.
En allir sjá, að ætlast er til að
hún standi nokkuð lengi. Því ann
ars væri ekki hugsað til að eyða
í hana tugum þúsunda króna.
En þá myndi bvggingin í timb-
urhúsahverfum bæjarins lagast
seint, ef upp væri tekin sú aðferð
að reisa svonfend bráðabirgðahús
jafnóðum og gömlu timburhúsin
verða rifin.
Viðvíkjandi brunahættn og vá-
tryggingagjöldum er það að segja,
að samningur sá, sem nú gildir
um vátryggingu hæjarins, er bráð
lega útrunninn. Það má nærri
geta, að slíkt gæti haft áhrif á
lrjör þau, sem bærinn fengi, er
nýr samningur verður gerður, ef
það væri komið í tísku, að Al-
þingi væri farið að brjóta gild-
andi ákvæði byggingasamþyktar-
innar nieð lögum.
Fyrirhuguð stækkun
Vífilstaðahælis
Upphitun með Sogs-
rafmagni
Fyrir nokkru síðan komu
fram tilmæli til bæjar-
stjórnar frá Sigurði Sigurðssyni
berklayfirlækni, um það, að
bæjarstjórn athugaði hvort
bærinn gæti ekki látið Vífii-
staðahælinu í tje rafmagn frá
Soginu til upphitunar.
Var Jakob Möller falið að
annast um samningagerð fyrir
hönd bæjarstjórnar í þessu
máli, ef til kæmi.
Jón A. Pjetursson spurði Jak-
ob Möller að því á bæjarstjórn-
arfundi í gær, hvað þessu máli
iði. Skýrði Jakob svo frá, að um
enga samninga væri að ræða,
málið ekki komið svo langt. En
aðalatriðin væru þessi:
Berklayfirlæknirinn telur
mikla nauðsyn á, að sem flest-
ir berklasjúklingarnir verði
saman á einum stað, og þá
á Vífilsstöðum. Er það uppá-
stunga hans, að þar verði bygð-
ir skálar fyrir 130 sjúklinga, og
þangað fluttir berklasjúklingar
þeir, sem annars hafi verið hjer
á spítölum bæjarins, Landsspít-
FRAMH. Á SJÖTTU SÍÐU.