Morgunblaðið - 28.04.1938, Page 5

Fimtudajíur 28. apríl 1938.
MORGUNBLAÐIÐ
JPUrrgtmbla&tft
eð
(jtgef.: fl.t. Árvakur. Reykjavlk.
Rltstjörar: Jðn KJnrtansron o* Valtýv Stefinaaon <AbyrgOarma«ur)
Auglýsingar: Árnl 6la.
Rltstjðrn, augrlýalngrar og afgrelOala: Auaturatr»tl *. — Btaal 1*00
Áskriftargjald: kr. Í.00 á aaánuCt.
í lausasölu: 15 aura etntaklB — 11 aura aaeB beabðk
FJÁRMÁLASTJÓRNIN
.... - J •. 1 r.' . V. : .s / c-v ■ í/,«l
Dr. Niels Nielsen og
jarðfræði
Islands
Að þessu hlaut að reka. Svo
mun margur hafa hugsað,
J)egar heyrinkunn varð ráðagerð
Framsóknarflokksins um nýtt
12 miljón króna ríkislán erlend-
is. Að þessu hlaut að koma.
Fjármálastjórnin hefir á und-
anförnum árum verið með þeim
hætti, að hugsandi mönnum
rgetur ekki komið á óvart þótt
nú kenni grunns á þeirri glæfra
ctsiglingu.
★
Sjálfstæðismenn verða alls
•ekki sakaðir um, að þeir hafi
ekki varað við hættunni.En ráð
þeirra hafa verið að engu höfð.
Alt síðasta kjörtímabil leið svo
..að það virtist sameiginlegur og
ófrávíkjanlegur ásetningur
stjórnarflokkanna að gera Sjálf
stæðismenn áhrifalausa með
öllu á gang og úrlausnir þjóð-
sjá sívaxandi útgjöld ríkisins.
Allir þekkja þrengingar at-
vinnuveganna til lands og sjá-
var. Allir vita að skuldirnar
út á við hafa aukist. Atvinnu-
vegirnir eru í kalda koli og
engin von um fullan skilning
á ástandinu nje ótvíræðan við-
reisnarvilja af hálfu stjórnar-
flokkanna. Meira og meira hef-
ir verið’sölsað úr höndum ein-
staklinganna með ári hverju
undir umráð hins opinbera. —
Skórinn kreppir að nálega
hvert sem litið er. Atvinnurek-
endur segja sína sögu, launa-
menn flestir bera upp kvein-
stafi, og verkamenn heimta sí-
hækkandi kaup.
Hið eftirtektarverðasta í
öllu þessu er það, að þrátt fyr-
ir síauknar þrengingar ríkis og
bæjarfjelaga, einstaklinga og
iiHiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimimimimiinmmmmiiiiiiiiiimtitiiiir
~ =
(OlympiuleiKarnir 1
! í Berlín 1936 I
= =
| Eftir I
BENi\Ó
.iimiimimimi
imiimimmm
Fyrst þegar jeg lryntist dr.
Niels Nielsen dáðist jeg að
ýlega liefir 1. S. í. borist honum vegna dngnaðar lians og
mála. Og byrjunin var sú, að f^rtækja, hefir ein rödd jafn
N stórt og vandað ritverk, sem
fjallar um síðustu Olympíuleiki,
sem háðir voru í Berlínarborg ár-
ið 1936, eins og kunnugt er. Rit-
verk þetta er í tveimur stórum
bindum, og segir frá öllum undir-
búningi Þjóðverja fyrir þessa
frækilegu Olympíuleiki, sem voru
hinir XI. í röðinni. Einnig segir
þar frá hinum mörgu afreksverk-
um, sem unnin voru á þessum al-
heimsleikjum. Til skýringar les-
inálinu. eru fleiri hundruð fallegar
prentmyndir af: Iþróttagörpunum,
kappraununum, leiðtogum hinna
ýmsu Olympíunefnda, svo og al-
þjóðanefndinni og forvígismönn-
um Þýskalands. Einnig eru mynd-
ir af öllum íþróttamömium þeirra
þjóða, sem tóku þátt í leilcjunum;
áræðis; seinna komst jeg að raun
um að það er ekki síður ástæða til
að dást að honum vegna þess hver
vísindamaður hann er og dreng-
skaparmaður. Það hefir því verið
mjer ánægja að sjá dr. Nielsen
komast í röð fremstu náttiirufræð-
inga á Norðurlöndum og snúa sín-
um mikln hæfileikum að jarðfræði
Islands. Y-msir af ágætustu jarð-
fræðingum Norðurlanda — og þó
raunar víðar að — liafa til ís-
lands komið, en dr. Nielsen hefir
fetað vel í fótspor slíkra manna,
og eigi einungis það, heldur farið
þar fram yfir. Ekkert sýnir betur
hvort um er að ræða andlega mik-
inn niann eða ekki, heldur en það
hvernig hanu snvst við verki ann-
g-era þá rjettlausa á Alþingi.
Einu sinni á því kjörtímabili
kom það fyrir, að Framsóknar-
menn í fjárveitinganefnd
fengust til að taka höndum
saman við Sjálfstæðismenn um
allverulegan niðurskurð á fjár-
lögum. En hvernig fór? Þegar
til þingsins kasta kom, runnu
Framsóknarmenn af hólmi,
vegna þess, að þáverandi og nú-
verandi samstarfsflokkur þeirra
hótaði þeim að öðrum kosti al-
..gerum samvinnuslitum.
Það er ekki fyr en eftir
kosningarnar í sumar sem leið,
að sú skoðun birtist, að komið
gæti til mála að Ijá eyru því
sem Sjálfstæðismenn hafi fram
að bera. Formaður Framsókn-
an skorið sig úr. Og það furðu-
legasta er, að þetta skuli ein-
mitt vera rödd þess manns, sem
öllum landsmönnum fremur á
að vera kunnugt um ástandið
og sem öllgm öðrum fremur er
skylt að hafa opin augun fyrir
aðsteðjandi hættu. Þessi mað-
ur er fjármálaráðherrann, Ey->
steinn Jónsson. Boðskapur hans
til þjóðarinnar hefir frá upp-
hafi verið einn og hinn sami.
Alt í lagi!
Eysteinn Jónsson taldi sig út-
valinn af forsjóninni til þess að
kippa fjármálum íslands í lið.
Hann ætlaði sjer ekki að
hækka skatta. Hann ætlaði að
komast hjá frekari lántökum
erlendis. Hann hefir hækkað
þar er skemtileg mynd af íslensku
þátttakendunum, er þeir gengu inn ara' Re*vmr ^ar bæðl a vlt
arflokksins skrifaði þá nokkrar, skattana og nú á að taka nýtt
greinar í málgagn sitt hjer í tólf mil-íón króna lán- Eysteinn
bænum. — í greinum þessum
komst hann að þeirri niður-
stöðu, að ef vel áraði mundu
Jónsson hefir ekki fengist til
að viðurkenna að sjer hafi fat-
ast í neinu. En hver heilskygn
stjórnarflokkaniir geta haldið. maðui' sjer h\að í því felst
áfram samvinnu eins og að und Þegar nn er beðið um lánsheim-
anförnu. En, ef síldin brygðist
og útflutningur yrði þarafleið-
andi rýr, gæti að því rekið að
leita yrði ásjár Sjálfstæðis-
manna.
1 rauninni er þetta mesta
traustsyfirlýsing sem hægt er
að gefa andstöðuflokki, því í
þessari yfirlýsingu felst það,
að stjórnarflokkarnir geti að
vísu setið við stýrið meðan
sæmilega láti í ári, en ef harðni
til muna, verði að fá Sjálf-
stæðisflokkinn til að grípa um
stjórnvölinn. Alþýðuflokknum
og Framsókn er treystandi til
að mynda „góðærisstjórn". En
aukist ágjafir á þjóðarskútuna
til muna, verður ,að kveðja
snjallari menn á stjórnpallinn.
’Slík var skoðun formanns
Framsóknarflokksins eftir kosn
ingarnar í fyrrasumar.
ild fyrir 12 miljónum króna.
Að þessu hlaut að koma!
Þetta segja þeir, sem hafa
fylgst með f jármálastjórninni
og tekið gorti Eysteins Jóns-
sonar með öllum fyrirvara. Hin-
ir, sem í einlægni hafa trúað
því, að Eysteinn væri búinn
,,að rjetta við fjárhaginn“,
verða að láta segja sjer söguna
um lánsheimildina oftar en
einu sinni.
Umræðuefnið í dag:
Nýja lánið.
Tónlistarfjelagið heldur hljóm-
leika í kvöld kl. 81/o í dómkirkj-
unni fyrir styrktarf jelaga sína.
Hljómleikarnir eru helgaðir Bacli
og Ilándel. Á efnisskránni er m.
a. Orgeikonsert eftir Hándel, sem
Páll Isólfsson leikur með undir-
leik Hljómsveitar Reykjavíkur
á leikvanginn, undir íslenska fán-
anum, og önnur mynd, þegar 01-
ympíueiðurinn er uiniinn. Inn-
ganga ísl. íþróttamannanna á leik-
vanginn var mjög rómuð; þóttu
þeir vera vasklegir og vel sam-
taka í göngunni. — TJm mynda-
fjölbreytnina í ritverkinu má geta
þess m. a., að 24 ljósmyndir ern
þar frá hinu sögulega 10 rasta
hlaupi, sem Finnlendingar unnu
svo glæsilega; þeir áttu þrjá
fyrstu hlaupagarpana, sem að
marki komu, og hlutu iieimsfrægð
fyrir. Það liefir eigi svo litla þýð-
ingu fyrir smáþjóðirnar, að eiga
slíka afreksmenn; lánstraustið
eykst og trúin á mátt og menn-
ingu þjóðarinnar.
Það er sami myndarbragurinn
á þessari bókaútgáfu Þjóðverja,
sem á forstöðu þeirra fyrir XI.
Olympíumótinu. Ritverkið er 1222
bls. og kostar 80 RM.; útgefandi
er Wilhelm Limpert bóliaforlag í
Berlín; og er allur frágangur
prýðilegur. Jeg hefi því miður
ekki liaft tíma til að lesa báðar
bækurnar ennþá, en við fljóta yf-
irsýn, hefi jeg komist að raun um
að þar er margan fróðleik að
finna, ekki aðeins fyrir íþrótta-
menn heldur og fyrir alla þá er
áhuga liafa á líkamsiðkunum. Áð-
ur höfðu Þjóðverjar gefið út vand
aða bók um IV. vetrar-Olympíu-
leikana, sem liáðir voru í Garmicli-
Parténkirchen. Allar ]>essar bæk-
ur eru til sýnis íþróttamönnum og
íþróttavinum á skrifstofu í. S. í.
Hafnarstræti 5, Rvík. Með þess-
um línurn vildi jeg aðeins vekja
athygli íþróttamanna á þessum
bókum, sem liafa svo mikinn fróð-
leik að geynia um íþróttir og slík
alheimsmót.
Þjóðverjar sýndu oss mikla gest-
risni og vinarhug á Olympíuleikj-
unum 1936, og væri vel ef við gæt-
um endurgoldið það, með því að
taka eins vel á móti hinum þýsku
knattsp'yrnumönnum, sem von er
á iiingað í sumar í lok júnímán-
aðar.
undir stjórn Dr. Mixa. Dr. Edel-
Það er alveg óþarft að rekja s^e;n 0g. páll Ísólfsson leika són-
.sögu fjármálanna undanfarin eft;r Handel fyrir cello og
ár. AHir vita og flestir finna orgel, og að lokum leikur Páll
- hve skattar hafa aukist. Allir > Passacagliu eftir Bach.
drengskap, og það þVí fremur sem
um merkilegri byrjun er að ræða.
Sumum er illa við nýjar uppgötv-
anir annara, líta svo á sem eitt-
hvað hafi verið frá sjer tekið eða
eitthvað það gert er tálmi þeim
sjálfum frá því að gera eitthvað
merkilegt, En þeir sem vitrari eru
og betur innrættir, skilja að því
merkilegi’i sem einhver ný upp-
götvun er eða athugun, því fremur
er um að ræða það sem getur orð-
ið þeim sem hæfir eru til verks-
ins, hjálp til þess að gera eitthvað
eniiþá merkilegra, og þeir eru
þakklátir og velviljaðir gagnvart
þeim sem opna hin nýju svæði,
enda gera sjer ljóst, að slíks er
oft mikil þörf gagnvart þessháttar
mönnum, því að þeir eiga oft erf-
itt uppdráttar. En einnig í þessu
efni hefir dr. Nielsen skarað fram
úr. lljer á landi var svo ástatt,
að það sem er einmitt sjerstak-
lega íslenskt í jarðfræði Islands,
liafði farið fram hjá þeim nátt-
úrufræðingum sem landið höfðu
skoðað, og þá vitanlega einmitt
vegna þess að slíkt var ekki kunn-
ugt annarstaðar. Og mönnnm var
líka vorknnn þó að þá grunaði
ekki að algert myrkur var yfir
meir en 9/10 hlutum liins merki-
lega ísaldatímabils, hjer á landi.
Hjer var fyrir hendi möguleiki
til þess að hefja alveg sjerstak-
lega íslenskan þátt í rannsókna-
sögu landsins, og það var þetta
sem jeg gerði. Yirtist mjer sem
þarna mundi vera að ra'ða um það
sem kalla mætti upphaf að nýrri
jarðfræði Islands, og munu ýmsir
hafa veitt því eftirtekt, að það
var einmitt á þann hátt sem dr.
Nielsen komst að orði um rann-
sóknir mínar, í útvarpsávarpi sínu
á sunnudagskvöldið. Svo miklum
sljóleik — að jeg ekki nefni það
sem ennþá verra er — hefir verk
mitt átt að mæta, að jeg hefi
sannarlega ástæðu til að minnast
Ríkisship. Súðin var á Þingeyri |með Þakldæti þess drengskapar
kl. 5 síðd. í gær. Esja liggur í sem Þessi mikli merkismaður hef-
Reykjavík vegna verkfalls stýri-1ir sýnt gagnvart mjer, og bíða
manna. * með eftirvæntingu rits þess um
jarðfræði íslands, sem von er á
frá homrm og samverkamanni
hans dr. Noe-Nygaard. Þ6 væri
það misskilningur að halda að það
sje eingöngu af því að slík viður-
kenning af hálfu slílts manns, mið-
ar til að gera mjer eilina auðveld-
ari, sem jeg er dr. Nielsen þakb-
látur; jeg minnist einnig hins, að
verk hans miðar mjög til að efla
áhuga, jarðfræðinga víðsvegar um
lönd á jarðfræði fslands og stuðí-
ar að því að hjer verði komið á
fót stofnun er annist jarðfræði
rannsókn landsins, í líkingu við
það, sem nú er í öllum menta-
löndum, eins og t. d. D. G. U. ;
Danmörku, S. G. U. í Svíþjóð,
N. G. U. í Noregi o. s. frv. Mundi
slílct og sennilega leiða til þess,
að kensla í jarðfræði yrði hafin
lijer við Háskólann. Er hjer nú
orðið gott mannval til að annaat
slík st.örf og vona jeg að geta ritað
nánar um þetta mál alt síðar.
*
Hin annars fróðlega frásögn
Mbl. af fyrirlestrum dr. Nielsens
gaf nokkra ástæðu til að ætla að
haun befði liaft nafn mitt öðru-
vísi en jeg hefi það sjálfur. Svo
var þó ekki. En jeg get þess af
því að mjer er ógreiði gerður,
með því að rita ekki nafn mitt á
þann Jiátt sem jeg geri sjálfur og
hefi gert nú í meir eu 30 ár. Hefir
það staðið þannig við nokkur
hundruð ritgerðir og greinar á 5
málum og menn eru farhir að
hafa nokkur lítilsháttar kynni af
því nafni nokkuð víða nú orðið,
jafnvel nokkru víðar en jeg hafði
búist við, eins og marka má t. d.
af því, að franskur vinur minh
sendi mjer fyrir nokkru blað úr
tímariti sem kmeur út í Brasilíu,
og þar sem Helgi Pjeturss er
nefndur illustre sabio; (sabio er
á portúgölsku sama sem savant —
vísindamaður, — á frönsku). Jeg
liefi nú um alllangt skeið verið að
gera talsvert erfiða tilraun til að
færa út svið náttúruvísindanna.
og hefi jeg horfið að þessu, ekld
af því að áhugi minn á jarðfræð’
liafi neitt minkað, heldur af því
að jeg sá, að þarna var verk sem
hin mesta nauðsyn er á að vinna.
en skaðlegur dráttnr mundi verð;
á, ef jeg tælti það ekki upp. Op
vitanlega er mjer það stuðninguv
í því verki, ef menn vita að jeg
hefi sem jarðfræðingur gert eitt-
hvað merkilegt; en til ógagns mið-
ar það ef menn halda, að jarð-
fræðingurinn Helgi Pjetursson og
framlífsfræðingurinn Helgi Pjet
urss sjeu tveir menn en ekki einn
og hinn sam.i
30. mars.
Helgi Pjeturss.
K. F. U. M. A.-D. Fundur í
kvöld kl. 8%. Stud. theol. Ás-
ráður Sigursteindórsson og ean< .
theol. Gunnar Sigurjónsson haf i-
fundinn.