Morgunblaðið - 01.06.1938, Blaðsíða 5

Miðvikudagur 1. júní 1938.
MORGUN BLAÐxt)
5
orgtmfcla&íð
Ötgef.: H.f. Árvakur, Reykjarlk.
Rltatjórar: Jón Kjartanaaon o* ValtjTi Btcfknaaon (*byr*8ar»a«ur).
AUKlýalngar- Árnl Óla. •
Rltatjórn, au*lýaln*ar o* afrralCala: Auaturatraat) I. — Slatl 1(00.
Áakrlftararjald: kr. 1.00 * n&nuBl.
í lauaaaölu: 16 aura elntaklB — II anra aaaB lanabók
GRÆNMETISVERSLUNIN
Ekki mun það hafa verið
ætlun löggjafanB með
lögunum um grænmetisverslun
ríkisins, að venja, menn af kart-
•öfluáti. En þegar framkvæmd-
in er slík, að annan daginn eru
ar ómissandi á borð fátækra
jafnt sem ríkra.
Grænmetisverslunina hefir
hent þau mistök, að brjóta þær
gr u n d v ajl arregl u r, sem til-v
vera hennar byggist á. Það hef-
kartöflur ófáanlegar, og liinn ir ekki verið sjeð fyrir því, að
•daginn aðeins fáanlegar fyrir
'70 aura kílóið, þá er eðlilegt
.að menn fari að hugsa um
kartöflurnar eins og hvern ann-
■an lúxusvaming, sem 3neiða
verði hjá á örðugum tímum. 1-
hlutun ríkisins um slíka versl-
un getur aðeins rjettlæst af því
að betur sje sjeð fyrir þöri’um
ananna en áður var. Meðan inn-
Jenda framleiðslan er ekki kom-
in betur á veg en það, að ekki
nægir til að fullnægja eftir-
spuminni allan ársins hring,
verður grænmetisverslunin að
haga innkaupum sínum frá vit-
löndum þannig, að trygt sje,
■að almenningur geti fengið
lcartöflnr hvenær sem er með
•skaplegu verði.
Með því að tlalca vöruna út úr
'frjálsri samkepní, gerist ríkið
iforsjön almennings í þessu
efni. Ríkið getur ekki hrifsað
slíkan rjett í sínar iiendur úr
höndum einstakra borgara þjóð
ffjelagsins, án þess samtímis að
ilQ&gja sjer þá skyldu á herðar,
rað tryggja betur hag a,lls al-
jmennings en áður var.
'Nú hefir orðið sú raunin á, að
ekki hefir einungis verið skort-
ur á kartöflum til daglegrar
:notkunar, Jheldur hefir það
teinnig jþótt við íbrenna á þessu
votí, að menn hafa v.erið í stök-
ustu vandræðum með að ná í
fitartöflur til útsæðis. Þetta ger-
íist :á þeim tíma, sem allar
iþjóðir legg.ía kapp á að búa
sem mest að sínu. Er okkur ís-
lendingum sjerstök nauðsyn á
hin innlenda framlieiðsla fengi
eðlilega hv(a,tning með því að
fá næjanlegar útsæðiskartöflur
við hóflegu verði. Það hefir
heldur ekki verið sjeð fyrir
því, að innflutningnum á er-
lendum kartöflum væri hagað
svo, að almenningur þyrfti
aldrei að kvíða ,,luxus“-verði
fyrir daglega nauðsynjavöru.
Þegar þ!að tvent fer saman,
að skortur er á útsæði til við-
halds og eflingar hinni inn-
lendu framleiðslu og á hinn bóg
inn óhóflegt verðlag á kartöfl-
um til daglegrar notkunar, þá
er um slík mistök að ræða, að
ekki eru til þess fallin að auka
trú mlanna á ríkisrekstur með
nauðsynjavörur.
Útsvörin oo pokarnir
Pnð nnm vera nokkuð algengt
og er ekkert sjerkenni fyrir
Rfeykvíkinga, að mönnum þyki út-
svörin sín óþarflega liá. Og þó er
það svo, að ýmsar álögur, sem
menn verða að þola á síðustu og
verstu tímum, eru óvinsœlli.
Pyrir nokkru síðan benti Morg-
unblaðið á, að nýr skattur væri
kominn á kaupmenn lijer í bæn-
nm, sem er þannig hagað, að þeir
eru neyddir til ]>ess að ltaupa
pappírspoka til umbúða á. vörur
sínar 60—70% bærra verði, en
þeim bjóðast frá oðrum stöðum.
Og ekki nóg með það. Þessir
dýru pokar eru úr svo ljelegu
efni, að oft þarf að hafa þá tvö-
því, að búa svo í haginn í þess-; ^dda, þar sem annars ættu að
,um efnum, að við stöndum ekki duga einfaldir pokar, éf elni
algerlega berskjaldaðir, ef sam-
;;göngur kynmi að teppast til
dandsins, eða ef svo færi, að
útlendar þjóðir legðu blátt
bann fyrir útflutningi matvara
úr landi.
Hvemig hefði farið S heims-
styrjöldinni miklu, ef við hefð-
■um ekki getað leitað vestur á
bóginn, eftir að sundin lokuðust
hjer í álfu. Allir vona, að slíkur
bildarleikur eigi ekki eftir að
endurtakiaist. En það er alveg
óverjandi að loka augunum
fyrir því, að sú hætta vofir yf-
ir.
Þess vegna er það hin brýn-
asta nauðsyn, að öll áhersla sje
á .það lögð, að hin innlenda
matvælaframleiðsla megi efl-
ast sem allra mest. Nú hefir
reynslan sýnt, að skilyrði til
kartöfluræktunar eru miklu
betri, en menn vissu fyrir
mannsaldri síðan. Kartöflum-
ar eru ekki lengur „herra-
miajmsrjettur" .Þær eru orðn-
þeirrá liefði venjulegán styrk-
leika. En þegar þessarar varúðar
er ekki gætt, þá rifna umbúðirn-
ar oft, svo vörur spillast og ó-
drýgjast.
Síðan vakið var máls á þessti
hjer í blaðinu hafa mjög margir,
bæði versltínarmenn og búsmæður
tekið undir, að við þetta væri
ekki unandi.
Einn af kaupmönnum bæjaritís,
sem nýlega átti tal um þetta við
blaðið, benti á, að hann myndi
í ,,útsvar“ til pappírspokagerðar-
innar greiða sem svaraði y2—%
af útsvari því, sem liann borgaði
til bæjarins. Og pappírspoka-út-
svarið fanst honum, sem alveg
eðlilegt var, miklum mun óeðli-
legra og ranglátara en liitt, sem
rennur í bæjarsjóðinn.
Svo mun um fleiri. Nema Pram-
sóknarmenn. Þeir telja þetta gott
og blessað.
ITmræðuefm'ð í dag:
Koma krónprinshjónaima,
Lögregluþjónn í 30 ár
Samkomuhúsið að
Eiði þarf að kom-
ast upp i sumar
Happdrættit?
gengur greiðlega
C jálfstæðisfjelögin í Rvík
^ 0£ Hafnarfirði hafa á-
kveðið að hefjast handa á
þessu sumri, og koma upp
samkomusal að Eiði.
Allir flokksmenn sem að Eiði
hafa komið á fögrum sumardög-
um, eru sammála um, að viðkunn-
anlégri samkomústaður er ekki fá-
anlegur lijer í nagrenni Reykja-
víltfur.
En það liefir mjög vantað á, að
ekkert samkomuhús hefir verið
þar, þegar veður liefir gert úti-
samkomur erfiðar eða ómögulegar.
Happdrætti það, sem efnt liefir
verið til, til ágóða fyrir samkomu-
■húsið, gengur vel, sölu miðanna
liefir miðað vel áfram. En flokks-
menn verða þó að herða á sölunni,
og þá helst nú næstu daga, því
tilætlunin er, að byrja á verkinu
strax 'upp úr hvítasunnunni.
Formaður í forstöðunefnd Eiðis
er Stefán A. Pálsson. Hann liefir
beðið blaðið að flytja þá orðsend-
ingu til þeirra, sem tekið liafa
liappdrættismiða til söln, að flýta
mi sölunni sem mést o'g skila and-
virði miðanna sem fvrst.
-Etlast er til. að samkomusalur
þessi verði 11 >{30 metrar á stærð.
En á næsta ári verður bygð önn-
ur álma við húsið, þar sem verð-
ur komið fvrir veitingasiihim, ekl-
liúsi o. fl.
Þeir flökksmenn. sem kynnu að
vilja taka happdrættismiða til
sölu, en eigi hafa fengið þá enn,
eru beðnir að gefa sig fram sem
fvrst við Stefán A. Pálsson, sími
3244.
Sumarferð Skíða-
og skautafjelags
Hafnarfjarðar
- '■ kíða- og skautafjelag Hafnar-
fjarðar liefir ákveðið að efna
til skemtiferðar dagana 2.-8. júlí
n.k. Parið veröur að Ilvítárvatni,
Hveravöllum og' í Kerlingarfjöll.
Skoðaðir verða Surtsheílir og Stef
ánshellir, ferðast um. Borgarfjörð-
inn og' haldið þaðan heim uin
> Tlvalf jörð.
Legið verður í góðum tjöldum,
sem fjelagið leggur til. Pæði verð-
ur sameiginlegt og sjer fjelagið
um alt því viðkomandi.
Perðakostnaðiur, þ. e. bílför,
fæði, tjaldrúm, verður kr. 50.00 á
mann. Þátttaka tilkynnist til Jó-
hanns Þorsteinssonar (sími 9251)
eða Kristins Guðjónssonar (sími
9230) fyrir 26. júní.
Síðastliðið sumar fór fjelagið
ferð með svipuðu fyrirkomulagi
anstur í Skaftafelssýslu, og gerðu
þeir sem þátt tóku í þeirri ferð
mjög góðan ^óm að henni.
f dag á Þórðnr Geirsson lög-
* reglnþjónn 30 ára starfsaf-
mæli.
Ilann er fæddur á Bjarnastöðum
í Grímsnesi 4. ágúst 1877 og voru
foreldrar hans Guðrún Jónsdóttir
ljósmóðir Ilinrikssonar bónda á
Þóroddsstöðum í Grímsnesi, en
móðir Guðrúnar var Sólveig Ey-
leifsdóttir frá Úlfarsfelli í Mos-
fellssveit.
Geir faðir Þórðar var sonur ív-
ars Jónssonar pósts, sem lengi bó
á Helgastöðum lijer í Reykjavík.
lvar var Eyfirðingur að ætt og
dóttursonur síra Magnúsar prests
að Hrafnagili. Móðir Geirs hjet
Margrjet Jónsdóttir og var ættnð
úr Stokkseyrarhreppi.
Voru þeir feðgar Geir og ívar
orðlögð karlmermi og liinir mestu
atorkmnenn til allrar vinnu.
Þegar Þórður var- á barnsaldri
brugðu foreldrar hans búi og' flutt
ist liann þá að Hömrum í Gríms-
nesi og átti lieinia þar til fullorð-
insára. Ólst hann þar upp við alla
algenga vinnlu bæði til sjós og
lands, og liafði erft þá eiginleika
í ríkuni mæli af föður sínum og,
afa, að hann þótti í fremstu röð
hinna prúðu eljumanna, sem al-
staðar voru eftirsóttir í þá tíð,
þegar mannsaflinu var mest beitt
í baráttunni fyrir lífinu, við hina
óblíðu náttúru landsins.
Þórður Geirsson gekk í lögregl-
una í Reykjavík 1. júní 1908 þá
30 ára að aldri. Var- það fyrir á-
eggjan Þorvaldar Björnssonar
lögregluþjóns, nð liann sótti um
þann starfa. Hafði Þórður verið
kaupmannavaktari veturinn áður
og kynst þá Þorvaldi. Gegndi hann
svo næturvarðarstöðu fyrstiu 13
árin.
Þegar Þórður kom í lögreglu-
liðið var hann sá 8. að tölu í þeim
hópi. I þá tíð voru kjör lögreglu-
þjónanna ósambærileg við það,
sem þau nú eru. Vinnutíminn var
langur, la'unin sáralág og voru
næturverðirnir óeinkennisbúnir,
og. gerði það löggæsluna miklu
torveldari, og var það eigi ósjald-
an að ókmmugir tóku feil á þéim,
ýmist sem slettirekmn eða sem ó-
eirðarmönnum, er þeir þurftu að
skerast í leikinn á almannafæri.
Hið eina einkenni, sem nætur-
verðirnir báru þá, var látúns-
skjöldur með danska konungsmerk
inu á, sem þeir báru á leðurbelti,
er þeir urðu sjálfir að leggja sjer
til.
Á fyrstu starfsárum Þórðar í
lögreglunni var brennivínsöldin í
algleymingi. Óðu þá oft uppi ýms
ir annálaðir svolar, sem eigi svif-
ust neins. Var þá oft erfið nætur-
varðarstaðan í dimmum bæ, raun-
ar var kVeikt á olíuluktum á kvöld
in, þegar hægt var fyrir hvass-
viðri, en slökt á þeim aftur kl.
12 að nóttu.
Kom sjer þá oft. vel fyrir Þórð,
að hann var bæði karlmenni og
örúggur til framgöngu.
Þá voru eigi bílarnir til að
ljetta nndir störfin, heldur varð
lögreglan oft að aka óróaseggj-
uniini á liandvÖgnum í lokuðmn
eikarkistum í fangahúsið.
Bráðlega ávann Þórður sjer
samúð almennings og tiltrú sem
Þórður Geirsson
■góður lögreglumaðui' og koiri lion-
mn það oft að góðu gagni ineða i
lögreglan var sem fámennust. Þvt
ávalt er hann þurfti aðstoðar með
voru allar hendur á lofti honui.i
til hjálpar, og það eigi síður 'af
þeim mömi'um, sem áður höfðu
eitthvað komist í kast við hanr.
Er slíkt góð meðmæli hverjum lög
reglumanni og þarf .eigi frekari
skýrmgar v>ð.
í 20 ár. var hann oiui. kai'ariim
hjer í bænum, og eru emn rómuö
ýms þrekvirki, sem lninn vann á
sjávarbotninum, eigi --íður < n á
þurru landi.
í þessi 30 ár hefir Þórður upp
lifað einskonar þjóðfjelagsbylt
nigu. Reykjavík befií' vaxið úr
sjávarþorpi upp í nýtisku höfuð-
borg, og lögreglan hefir næst.um
því áttfaldast að styrkleika á þess
um tíma, og. hefir sú aukuing haL,
í för með sjer ýmsar breytingav
hæði innra og ytra í lögreglu-
starfseminni; en Þórður hefir n-
valt verið ungur í anda og ætíð
verið fús til að taka npp hvers-
konar nýj’nngar, sem til hetri yeg-
ar hafa leitt. I starfi sínu hefir
hann því áunnið sjer óskift transt
yfirmanna sinna og starfshræðra.
Lögreglan færir Þórði Geirs-
syni innilegustu hamingjuóskír
með 30 ára starfsafmælið, sem hoy
um hefir auðnast að upplifa en >
með góða starfskrafta og lireiria i
skjöld. Erlingur Pálsson.
Óþokkabragð. Um miðjan dag r
gær, er sólin skein sem heítasl,
voru tvö systkin, 10 ára stúlka og
2 ára drengur, stödd við Tjöm
ina, rjett fyrir Sunnan Iðnó. Þau
vorta að leika sjer og horfa á
fuglana sem þar vorn. Eií. er þau
áttu sjer síst ills von kom að
þeim óþobkapiltur og sparkaði i
Htla drenginn, svo að hann fell i
Tjörnina. Systirin liljóp strax 111
og bjargaði bróður sínmn. En ó
þokkinn tók til fótanna og hljóp
burtu. Morgunblaðitíu er eklii
kunnugt nm nafn þessa pilts, þv:
að annars myndi það að sjálfsögð i
birta það, öðrum til varnaðar.
Gamla Bíó sýndi í fvrsta skifti
í gærkvöldi þýska kvikrnynd, sem
gerist í 1 • ússiresk-japanska stríðinn
sköinmu eftir Síðiistu aldamót.
Nefnist kvikmyndin „Orustan uin
Port Art!rar“. Myndin er bæði
•
speniiandi og skemtileg. Aðalblut-
verkið leikur þýski leiká<rinn Ado1'
Wohlbriick. m
Næturvörður er í Reykjavíkro'
Apóteki og Lyfjabúðinni Iðunn.