Morgunblaðið - 19.07.1938, Blaðsíða 5

Þíiðjudagur 19. júlí 1938.
MORGUNBLAÐIÐ
S
JPtotgtmM&ttð
Útgef.: H.f. Árraknr, R«ykJ*rík.
Rltstjðrar: Jðn KJartanaaon OK Vnlttr BUfAnaoon (AbyrffBnrmnVnr).
Auglýginear: Árnl Öln.
Ritatjðrn, auclfalnsnr oc nfsralDain: JLuatmratratl I. — BlaU 1(00.
ÁnkrlftarrJ&ld: kr. t,00 A mAnnbl.
í lauaasölu: II nurn clntnklS — II nnrn m«B Laabðk.
„ALT í LAGI ENN“
Blað Eysteins Jónssonar hef-
ir undanfarið rætt um fjár-
málin á svo furðulega heimsku-
legan og ósvífinn hátt, að Öllum
hlöskrar. Það er ekki nóg með,
að reynt sje af öllum mætti að
leyna þjóðina því, hvernig hag
okkar er komið í raun og veru.
Það er ekki nóg með, að leitast
sje að gera Eystein Jónsson
-að einihverju hnossi í augum
fólksins, heldur er verið að níða
þann mann, sem öllum kemur
saman um, að mestum hæfileik-
um hafi verið búinn þeirra fjár
málaráðherra, er að völdum
hafa setið á íslandi.
Hvernig hefði farið, eí fjár-
málastefnu Jóns Þorlákssonar
hefði verið fylgt?, spyr blað-
.gerpi Eysteins Jónssonar. Og
svarið er, að sú „gálauslega
stjórnarstefna“, sem ríkt hafi á
■dögum Jóns Þorlákssonar,
„hefði. . . leitt til fuilkominnar
íf járhagslegrar eyðileggingar“.
(Leturbr. Tímadagblaðsins).
Það er lítt skiljanlegt, að
þeir óhappamenn, sem farið
hafa með fjármál landsins und-
anfarinn áratug, skuli ekki fara
í felur í hvert sinn, sem nafn
Jóns Þorlákssonar er nefnt. En
hitt er hrein fyrirmunun, að
þeir skuli sjálfir verða til þess
að kalla á samanburð milli
sinna fjámiálaráðherra fyr og
síðar og þess eina fjármálaráð-
herra, sem setið hefir að völd-
um af hálfu Sjálfstæðismanna.
Því hvaða dóm sem menn ann
.ars leggja á Sjálfstæðisflokkinn,
þá er það löngu viðurkent af
-öllum, að Jón Þorláksson hafi
sem f jármálamaður skarað fram
úr öllum íslenskum stjórnmála-
mönnum á þessari öld. Til þess
að komast að niðurstöðu sinni
um ástandið, eins og það ,,hefði
verið“, ef stefnu Jóns Þorláks-
sonar hefði verið fylgt, grípur
Tímadagblaðið til svo fárán-
legra falsana og blekkinga, að
hverju barni eru auðsæar. Hefir
allur hinn falski samanburður
'þeirra á innflutningi fyrri ára
og hinna síðustu verið marg-
hrakinn hjer í blaðinu og skal
því ekki frekar að því vikið
. að sinni.
En það má vel vera að Tíma-
menn nefni nafn Jóns Þorláks-
sonar alveg ósjálfrátt. Sann-
leikurinn er sá, að á þeim tím-
um, sem nú er að færast yfir
þjóðina, verður fleiri og fleiri
mönnum hugsað til Jóns Þor-
lákssonar. Hann tók við á erfið-
um tímum og leysti vandræðin
betur en nokkurn óraði fyrir.
Ef nokkurn tíma hefði verið
þörf fyrir slíkan mann hjer á
landi, þá er það einmitt nú.
Því nú er svo komið, að ekki
er lengur hægt að blekkja þjóð-
ina á því, að „alt sje í lagi“. —
Menn vita ákaflega vel, hvern-
ig á því stendur að „hentugra“
þótti að fresta lántöku ríkis-
ins um óákveðinn tíma. Það er
ekki til neins að reyna að fegra
fjármálaástandið, hvorki fyrir
okkur sjálfum nje öðrum. Það
er heldur ekki til neins, að vera
lengur með neinar blekkingar
um það, að alt gjaldeyriskákið
hafi svarað tilgangi sínum. Og
síst af öllu er til nokkurs hlut-
ar að telja mönnum lengur trú
um, að Eysteinn Jónsson hafi
nokkurn tíma verið þeim vanda
vaxinn, að fara með fjármál
þjóðarinnar á erfiðum tímum.
Eysteinn Jónsson settist í sess
fjármálaráðherra þekkingarlít-
ill og reynslulaus. Hann hafðí
til brunns að bera hortugheit
og derring þess, sem ekki skynj
ar sjálfur ihver hann er og hoss-
að hefir verið umfram verð-
ieika. Aðrir eiginleikar hafa
ekki komið í ljós hjá honum
þau ár, sem hann hefir setið
við völd.
Fjármálin eru nú í höndum
þessa manns, komin í það öng-
þveiti, að aldrei hefir slíkt er-
ið.
Enginn maður ætti að finna
jafn sárt til hins ömurlega á-
.vtands og sjálfur fjármálaráð-
herrann. En ihingað til hefir
hann altaf reynt að blekkja
þjóðina með því, að ástandið
væri annað og betra en það er.
Framkoma Eysteins Jónsson-
ar minnir á söguna af ameríska
fjármálamanninum, sem datt út
um glugga á 46. hæð á húsi
einu. Á 17. hæðinni fór hann
fram hjá opnum glugga og
heyrðist segja „alt í lagi enn“!
Þetta voru síðustu orð þessa
mæta Ameríkumanns. Á sömu
sekúndunni steinrotaðist hann.
En á Tímamáli mundi svona
bjartsýni vera kölluð „karl-
menska, og festa í átökunum
við erfiðleikana"! Þeir guma af
einskisverðum mönnum og níða
þá, sem best ihafa reynst.
Umræðuefnið í dag:
Atlantshafsflug írska
ofurhugans.
SKÝRING.
Utaf frjettaskeyti hjer í blað-
inu á sunnudaginn var um
frásögn E. Arup prófessors frá
fundum ráðgjafarnefndarinnar,
skal þetta tékið fram.
í verslunarsamningi Dana og
ítala fyrir árið í ár er ákvörðun
um það, að Islendingar geti selt
saltfisk td Ítalíu fyrir eina milj-
ón króna, sem komi til reiknings
á jafnaðarviðskifti Dana og ít-
ala.En þetta ákvæði er sett í samn
inginn með því skilyrði, að %
þeirrar upphæðar, sem þanníg
verður selt til Ítalíu, verði varið
til greiðslu á dönskum inneign-
um, sem ekki hafa fengist yfir-
færðar frá íslandi.
Sennilegast að mæðiveikin
sje
N
í Þýskalandi, Englandi
Frakklandi.
íels Duníral prófessor
er nýlega kominn heim
úr tvegfgja mánaða utan-
landsferð. Lengst af þeim
tíma var hann í Þýskalandi.
Á þessari ferð sinni styrkt-
ist hann mjög á þeirri skoð-
un, að mæðiveikin sje til í
Þýskalandi, þó vísindamenn
har hafi ekki vcitt henni eft-
irtekt, sem sjerstakri veiki,
haldið, eins og víða, að breyt
ingar þær, sem verða á lung-
um fjárins af völdum henn-
ar, stafi frá lungnaormum.
Dlaðið náði tali af Dungal og
skýrði hann svo frá:
Aðalerindi mitt til útlanda að
þessu sinni var, að gera ýmsar at-
huganir viðvíkjandi maéðiveikinni
og hafa tal af fræðimönnum um
þau efni er hana varða
1 Þýskalandi hefir fundist sjúk-
dómur í sauðfje, sem talinn er að
stafi af lungnaormum, en sem
samskonar breytingar fylgja í
lungunum eins og við finnum í
mæðiveiku fje lijer.
Þær ritgerðir, sem um þetta hafa
birst, koma allar frá dýralækna-
háskólanum í Leipzig.
Jeg talaði við kennara við dýra-
læknaháskólana í Múnchen, Hann-
over og Berlín, er allir hafa sjeð
miðið af lungnaormum í^auðfjár-
lungum. En enginn þessara fræði-
manna hafði sjeð þær breytingar
á lungunum, sem lýst er í ritgerð-
UQum frá Leipziger-háskólanum,
og taUð hefir verið að stöfuðu af
lungnaormum.
Jeg setti mig því í samband við
þann mann í Leipzig, sem aðallega
hefir rannsakað þetta. Hann benti
mjer m. a. á nýútkomna doktors-
ritgerð um þessar breytingar í
sauðfjárlungum. En hún er líka
frá Leipziger-háskólanum.
Kennararnir í Leipzig hafa allir
talið að þessar hreytingar í lung-
unum stöfuðu frá ormum. Höfund-
ur þessarar doktorsritgerðar gerir
líka ráð fyrir því, að svo sje, en
hann getur þó ekki staðfest það.
Aðra orsök nefnir hann ekki.
Sá maður, sem mest hefir starf-
að að rannsóknum á þessu sviði
í Leipzig, heitir dr. Pallaske.
Sendi jeg honum sneið úr mæði-
veikilungum. Sagði hann, að breyt
ingar þær í lungunum, sem af
mæðiveiki stafa, væru mjög Hkar
þeim breytingum, er hann hefði
rannsakað þar úr þýsku fje. En
hann hefði aldrei sjeð þær eins
miklar og í lungunum úr íslensku
fje. Hann lofaði að senda mjer
sneiðar úr, sýktum lungum frá
Leipzig til samanburðar.
Það einkennilega er, að þessar
breytingar í lungum sauðfjár hafa
ekki fundist í Þýskalandi nema í
fje nálægt Leipzig, en karakúl-
hrúturinn, sem grunur leikur á að
hafi flutt veikina hingað, var frá
Halle, sem er nálægt Leipzig.
Mikilvægur stuðn-
ingur frá Englandi.
í fyrra leituðum við, sem kunn-
ugt er, til fyrverandi fortöðu-
og
Rannsóknirnar hjer
vekja mikla athygli
Frásögn Niels Dungals prófessors
Níels Dungal prófessor.
manns dýralæknaháskólans í Lond-
on, John M. Fadyean, út af rann-
sóknum á mæðiveikinni. Hann hef-
ir nú alveg nýlega. skrifað ritgerð
í helsta vísindalega dýralæknatíma
rit Englendinga, um hina suður-
afrísku sauðfjárveiki Jaagziekte.
Áður hafði þessi mikilsvirti vís-
indamaður haldið því fram, að
breytingar lungnanna Stöfuðu af
ormum. En í ritgerð sinni segir
hann, að hann hafi komist að
þeirri niðurstöðu, eftir að hann
hafi sjeð smásjárrannsóknir okkar
á mæðiveikinni, og lesið ritgerð
sem við höfum skrifað í sama
tímarit um mæðiveikina hjer, að
þetta sje sama veikin, mæðiveikin
hjer og veikin í Suður-Afríku, og
það sem í Englandi hafi verið
talið stafa af lungnaormum, en
megi nú telja sannað að orsakist
ekki af ormum.
En þetta er einmitt hið sama
sem við höfum haldið fram.
Mr. Fadyean telur víst, að sama
veikin sem við höfum hjer á ís-
landi nú, hafi verið all-algeng í
Englandi fyrrum, svo sem fyrir
40—50 árum, en sje nú orðin svo
sjaldgæf, að ekkert beri á henni.
I lok greinar sinnar bendir hann
á, hve merkilegt þetta sje, hjer
sje mjög merkilegt rannsóknarefni,
sem nauðsylegt sje að vinna að,
einkum að komast að raun um
hverjar sjeu smitunarleiðir veik-
innar.
í Englandi er nú verið að rann-
saka mæðiveikina, með rannsókn-
arefni (sýktum lungum), sem
við höfUm sent þangað. Fara
þær rannsóknir m. a. fram í dýra-
læknaskóla'num í Cambridge. Pró-
fessor sá, sem stjórnar þessum
rannóknum, sagði mjer, að smit-
efni þessu liefði verið dælt inn í
nokkrar kindur, en ennþá hefði
ekki borið á neinni sýkingu á
þeim.
Þjóðverjar óska
frekari upplýsinga.
Prófessor Miessner í Hannover
er einn af helstu mönnum Þjóð-
verja á sviði húsdýrasjúkdóma-
rannsókna. Átti jeg tal við hann.
Honum þótti þetta mál svo merki-
legt, að hann bað mig um að
flytja um það fyrirlestur fyrir þá
vísindamenn, sem vinna að rann-
sóknum húsdýrasjúkdóma víðsveg-
ar um Þýskaland. Ætlaði hann að
kalla þá saman, til þess að þeir
gætu hlýtt á mál mitt, og ráðg-
ast um þetta efni. En vegna þess
hve margir þeirra voru í sumar-
fríi, var ekki hægt að koma því
við í þetta sinn. Bað hann mig að
koma til Þýskalands í haust eða
vetur í þessum erindum, ef kost-
ur væri á.
Hann taldi það mjög mikilsvert
að koma hreyfingu á þetta mál í
Þýskalandi, vegna þess, að nú
stendur fyrir dyrum, að fjölga
sauðfje þar að miklum mun.
Það væri því, sagði hann, mjög
áhríðandi, að vita sem gleggst um
alla sjúkdóma, sem kynnu að hafa
leynst með sauðfjenu, og liætta
gæti stafað af.
Við töluðum svo um, að hann
fengi hjeðan rannsóknarefni sent,
svo rannsóknir á mæðiveikinni
gætu líka byrjað í Þýkalandi, og
munum við.senda bæði honum og
fleirum vísindastofnunum í Þýska
landi sýkt lungu til rannsókna.
„Ekkibað jeg..“
Ekki bað jeg um það þó
ýtt mjer væri á tímans sjó,
áttatíu ára hró
er jeg nú og þykir nóg.
Sagt var mjer þá syrti að jel,
sigldu, stýrðu, róðu vel,
þó bára og vindur bjóði hel
og báturinn sje krákuskel.
Þá í veiði fór jeg för,
flýðu seyðin lekan knör,
sjaldan leiði, lítil kjör,
lenti heiðin oft í vör.
Hraktist út á sónar sjó,
sá af straum og ákferjum nóg,
þar til inn í þagriar kró
þulins bátinn níinri jeg dró.
Eru liorfin ama söfn,
öldu kvika ber mig jöfn
yfir kalda dauða dröfn,
í Drottins nafni í friðar hö'fn.
Herdís Andrjesdóttir.