Morgunblaðið - 23.08.1938, Blaðsíða 5

*»rí(5judagur 23. ágúst 1938,
- JPlðrgtœMafttd --------------------------------
Útgef.: H.f. Árvakur, Reykjavlk.
Ritstjörar: J6n Kjartansson og Valtýr Stefánsson (ábyrgOarmaöur).
Auglýsingar: Árni Óla.
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiCsla: Austurstræti 8. — Simi 1600.
Áskriftargjald: kr. 3,00 á mánuOi.
!Í lausasölu: 15 aura eintaklO — 25 aura met Lesbök.
fJANDSKAPURINN
Pað getur vel verið, að Sig-
urður Jónasson hafi gott
udt á tóbaki. Hann hefir gert
,það að sjergrein sinni að versla
imeð tóbak. Það getur líka ver-
ið að Jón Axel sje vel fær um
að leggja skipi við hafnar-
igarðinn í Reykjavík. Það hefir
verið hans sjergrein. En það
•er alt annað að vera sjerfræð-
Ingur í hafnsögu eða tóbaks-
verslun en í verkfræðilegum
efnum. En nú eiga menn að
trúa því, að þeir Jón Axel og
:Sigurður skari ekki einungis
fram úr því, sem þeir hafa feng-
ist við, heldur líka því, sem
liggur alveg utan við starfssvið
j|)eirra. Þessir menn þykjast
hafa miklu betra vit á hita-
veitu til Reykjavíkur heldur en
;þeir sj erfræðingar, bæði inn-
lendir og útlendir, sem um
málið hafa fjallað. Verkfræð-
Jngar bæjarins hafa ekkert vit
á málinu. enski verkfræðingur-
inn, sem var hjer í fyrra, heldur
■ekki. Sænski verkfræðingurinn
Nordensson því síður. Nei, þeir
Jón Axel og Sigurður Jónas-
son vita þetta alt miklu betur!
Því er nú ekki til að dreifa,
.að þeir Sigurður og Jón Axel
láti sig í það að leika fífl til
’þess að þjóna góðum málstað.
Nei, þessir fulltrúar almenn-
;ings í bæjarmálefnum Reykja-
víkur, leika þessi skammarlegu
hlutverk sín til þess að spilla
fyrir framgangi þess máls, sem
umbjóðendur þeirra varðar
•meiru en nokkuð annað. Þeir
.gera sig að skrípi til þess að
svíkja kjósendur sína. Og þetta
eru aðalmálsvarar stjórnar-
flokkanna í bæjarstjórn Reykja
víkur!
Stjórnarblöðin eru altaf að
ráðast á Sjálfstæðismenn fyrir
.að spilla lánstrausti landsins
með ummælum sínum um á-
stæður ríkisins. Samkvæmt
sínum eigin kenningum eru
stjórnarflokkarnir þessvegna
vitandi vits að spilla fyrir
lánstrausti bæjarins með allri
framkomu sinni í hitaveitumál-
inu.
Munurinn er aðeins sá, að
lýsingar Sjálfstæðismanna á
Hánstrausti landsins eru reistar
. á staðreyndum og falla meðal
annars alveg heim við ummæli
formanns Framsóknarflokksins.
En lýsingar stjómarflokkanna
á lánstrausti Reykjavíkur eru
reistar á staðleysum, og til þess
■ eins framkomnar að reyna að
leyna því, hvernig komið er
fyrir ríkinu.
Stjórnarflokkarnir segja, að
hitaveitulánið hafi strandað á
því, að lánveitendunum „hafi
ekki litist á áætlanir þær, sem
fyrir lágu“. Þetta eru vísvitandi
ósannindi. Þeim mönnum, sem
halda þessu fram, er full-
kunnugt um, að enski verk-
VIÐ HITAVEITUNA
fræðingurinn, sem var hjer í
fyrra lauk hinu mesta lofsorði
á undirbúning málsins. Þeir
vita að lánveitingin í Englandi
strandaði á stjórnarvöldunum
þar í landi. Þeir vita líka, að
áætlanir verkfræðinga bæjar-
ins stóðust ekki einungis gagn-
rýni hins sænska sjerfræðings,
heldur taldi hann hitaveituna
ennþá arðvænlegra fyrirtæki,
en verkfræðingar bæjarins
höfðu áætlað. Alþýðublaðið
hefir gert sig sekt í vísvitandi
fölsunum í umræðum þessa
máls og Sigurður Jónasson
leyfir sjer að gefa í skyn, að
sænski verkfræðingurinn hafi
fengið borgun frá Reykjavíkur-
bæ til að fegra skýrslu sína.
Svona. geta menn lagst lágt,
þegar þeir eru að reyna að
koma ósómanum af sínum eigin
flokkum á aðra. Og svo eru
þessir blygðunarlausu menn, að
fjasa um, að þeir sjeu „hlyntir“
hitaveitunni!
Reykvíkingar eru nú farnir
að kynnast stjórnarflokkunum
býsna rækilega. Þeir eru t. d.
ekki búnir að gleyma því, að
Framsóknarflokkurinn afsakaði
þingrofið sællar minningar með
tvennu. Fyrst með því ,að Reyk-
víkingar gerðust svo ósvífnir að
krefjast rjettinda móts við aðra
landsmenn, og í öðru lagi því,
að hætta hefði verið á, að rík-
ið gengi í ábyrgð vegna Sogs-
virkjunarinnar! Fleiri og fleiri
kjósendur þessa bæjar eru að
gera sjer það Ijóst, að fram-
faramál Reykjavíkur verða
ekki leyst nema í andstöðu við
núverandi stjórnarflokka.
Orsakirnar til þess að hita-
veitulánið hefir ekki fengist til
þessa, liggja svo augljóst fyrir,
að engin þörf er að skýra þær
nánar. En þeir menn, sem á-
byrgðina bera á ófarnaði ríkis-
ins, ættu ekki að bæta því á
sekt sína, að gera sig bera að
fjandskap við mesta hagsmuna-
mál ekki einungis Reykjavíkur,
heldur landsins alls. Þótt ekki
sje hvítt að vekja, verður fjand-
skapurinn við hitaveituna sá
blettur á núverandi stjórnar-
flokkum, sem aldrei verður af-
máður.
Umræðuefnið í dag:
Svar Francos.
Eimskip. Gullfoss er í Kaup-
mannahöfn. Goðafoss fór frá Hull
í gær áleiðis til Vestmannaeyja.
Brúarfoss er á Akureyri. Detti-
foss fór frá Vestmanuaeyjum í
fyrrakvöld áleiðis til Grimsby.
Lagarfoss kom til Djúpavogs kl.
11 í gærmorgun. Selfoss var á
Djúpavogi í gær.
Læknablaðið, 2. tbl., er nýkom-
ið út. Með ritinu er borin út
skýrsla um 8t. Josepsspítalann í
Reykjavík árin 1935 og 1936.
MORGUNBLAÐIÐ
B I
FRÚ GUÐRÚN LÁRUSDÓTTIR
pyrir rúml. 40 árum var
*■ ung prestsdóttir aust-
ur í Reyðarfirði. Hún naut
þeirrar mentunar og leið-
beininga í uppvextinum, sem
unglingar fengu besta á
prestsheimilum. Auk bók-
leKrar mentunar, fekk hún
í vöggugjöf og veganesti, þá
mentun hjartans, sem mann-
kærleikinn einn getur vróð-
ursett í hugi manna.
Svo mikinn áhuga hafði hún
fyrir því, að láta eitthvað gott af
sjer leiða, að vekja menn til um-
hugsunar um góð málefni, að hún
skrifaði blað fyrir sveitunga sína,
þar sem hún samdi eða þýddi sög-
ur og birti þær hugleiðingar, sem
lienni þótti eiga erindi til sveit-
unganna.
Þannig byrjaði Guðrún Lárus-
dóttir æfistarf sitt, það starf í
þágu hjálpfýsi og mannkærleika,
sem hún hjelt óslitið áfram í yfir
40 ár. Blaðið hennar skrifaða er
nú glatað. En starf hennar lifir,
á mörgum sviðum, áhrifa hennar
gætir í margra hjörtum, af fræ-
kornum umhyggju hennar og fórn-
fýsi hefir vaxið og vex mikill
gróður, sem heldur nafni liennar á
lofti um ókomin ár.
★
Guðrún Lárusdóttir var fædd að
Valþjófsstað í Fljótsdal 8. janúar
1880. Foreldrar liennar vom síra
Lárus Halldórsson Jónssonar
prests að Hofi í Vopnafirði og
kona hans Kirstín Pjetursdóttir
Guðjohnsen.
Árið 1899 fluttist hún hiugað
til Reykjavíkur ásamt foreldrum
sínum og systkinum, er faðir hénn-
ar, síra Lárus Ilalldórsson, kom
hingað til fríkirkjusafnaðarins. Þá
strax byrjaði hin unga prestsdótt-
ir að taka virkan' þátt 1 starfi
Góðtemplara hjer í bænum, og
öðru fjelagslifi, sem var lienni
liugleikið.
Árið 1903 giftist hún Sigurbirni
Ástvaldi Gíslasyni guðfræðikandi-
dat. Reistu þau bú í Ási hjer í
bænum. Þar var héimili þeirra
altaf síðan.
Þau eignuðust 10 börn, og eru
nú 5 þeirra á lífi, 4 synir, Lár-
us, Halldór, Gísli og Friðrik og
dóttirin Lára. Þrjú börn mistu
þau ung, tvær Kristínar, aðra
kornunga, hina á 10 ára aldri, og
son 4 1. ári er Ágúst hjet.
Efni þeirra hjóna hafa ekki ver-
ið mikil, og munu húsmóðurstörf
Guðrúnar í Ási oft hafa verið
meðal kvenmannsverk og meira en
það.
En hjer var kona, sem ekki ein-
asta átti til að bera gáfur og víð-
sýni í ríkum mæli, heldur líka á-
huga og alveg óvenjulegan kjark
og starfsþrek.
Þetta fann samferðafólk hennar
og skildi. Og þess vegna var svo
oft leitað til hennar og hún beðin
að taka að sjer mikil og vandasÖm
störf utan heimilisins. Þess vegna
varð lífsstarf hennar óvenjulega
fjölþætt. Það var alveg ótrúlegt
MINNINGARORÐ
■sögu „Uncle Toms Cabin“. Seinna
samdi hún hverja skáldsöguna af
annari. „Á heimleið", „Briiðar-
gjöfin“ og „Þess bera menn sár“
eru helstu bækur hennar. En auk
þes's samdi hún margar smásögur
og ritgerðir um uppeldismál, og
trúmál. Oft notaði hún hverja tóm-
stund frá heimilisstörfum til þess
að setjast við skrifborðið. Henni
var ákaflega ljett um að skrifa.
Og þó voru ritstörfin henni ekki
•hugleikin fyrir annað en það, að
hún með penna sínum fyndi að
hún ynni hugðarefnum sínum
gagn. Aldrei kom það fyrir að
hún skrifaði til þess að láta á
sjer bera. Hún gleymdi jafnan
sjálfri sjer fyrir áhugamáluni sín-
um. i
★
Árið 1912 var hún kosin í bæj-
arstjórn Reykjavíkur og átti þar
sæti í sex ár. Þá tók hún sæti
íí fátækranefnd sem ólaunaður
fátækrafulltrúi bæjarstjórnar. —
Saga frú Guðrúnar sem fátækra- fjelags.
Þegar konur taka að sjer opin-
ber störf, og vinna mikið af áhuga
utan heimila sinna, þá verður þeim
oft erfitt að skifta umhugsun og
starfi þannig, að heimili þeirra
missi einskis í, við það að þær
hafa annað að vinna.
Frii Guðrún Lárusdóttir var ein
þeirra kvenna, sem aldrei eitt
augnablik misti sjónar á húsmóð-
urstörfunum, skyldunum gagnvart
heimilinu, hversu mikið og margt
sem henni var ætlað að vinna og
sem hún vann utan heimilisins.
Hún hefir um langt skeið verið
formaður í Kristilegu f jelagi ungra
kvenna. Það fjelag hefir mikið
starf með höndum, að leiðbeina og
kenna ungum stúlkum. En þrátt
fyrir annríki frú Guðrúnar var
hún jafnan lífið og sálin í þeim
fjelagsskap.
Þá var hún lengi formaður í
Trúboðsfjelagi k\ænna, og vann
þar mikið. Var móðir hennar, frú
Kirstín, einn aðalstofnandi þess
En af öllu því sem hún hafði
með höndum, einkum hin síðari
ár, mun ekkert hafa tekið upp
meiri tíma liennar, en heimsóknir
hennar út um bæinn til fátækíinga
og annai’a sem leituðu aðstoðar
hennar, umönnunar og leiðbein-
Snga.
★
Á engan hátt varð það sjeð á
frú Guðrúnu Lárnsdóttur, að hún
væri nál. sextug kona, og síst, að
erfið störf og mikil hefðu á nokk-
urn liátt skert krafta hennar. Hún
var kona fríð sýnum, og hjelt vel
fríðleik sinum. Viðmót hennar
lýsti í senn einbeittu og mildu
hugarfari. En í hvert sinn, sem
áhugamál hennar báru á góma,
kom í Ijós leiftrandi áhugi hennar
og óvenjuleg skapfesta.
★
Svo sviplegt var fráfall frú Guð-
rúnar og dæti’a hennar tveggja,
að því verður naumast með erðum
lýst. I áratugi hafði hún verið
huggari sorgmæddra og sendiboði
fulltrúa, í Reykjavík yrði löng og
margþætt. I því starfi hennar hafa
skifst mjög á skin og skuggar. Þar
hlaut liún að kynnast þeim erfið-
ustu kjörum manna, bæði í and-
legu og efnalegu tilliti. Sú við-
kynning var hinni viðkvæmu konu
oft raun. En það var bót í máH,
er hún sjálf fann, hvílíknr fengur
hinu raunamædda fólki varð að
viðkynningunni við hana, leiðbein-
ingmn hennar og handleiðslu.
Fátækrafulltrúastarfið hafði hún
á hendi árin 1918—1922 og síðan
var hún skipaður fátækrafulltrúi
árið 1930.
★
Frú Guðrún var kosin á þing
ásamt Pjetri Magnússyni fyrir
Sjálfstæðisflokkinn sumarið 1930.
En eftir stjórnarskrárbreytinguna
var hxin fyrsti uppbótarþingmaður
S jálf stæðismanna.
Persónuleg kynni hafði sá sem
þetta ritar aðeins af frú Guðrúnu
sem þingmanni.
Það leyndi sjer ekki, þegar
frxi Guðrún hafði afskifti af opin- iifs 1 starfi sínu. En sjált'
berum málum, að hún var ákaf-jverður hún samferÖa tveim ungum
lega glögg á aðalatriði og fljót,(lætrum sínum í dauðann, en mað-
að kynnast hverju því máli, sem á,ur hennar’ hrifinn úr heljargreip-
dagskrá var. Vegna þess, hve hún
var mikil og eldheit trúkona, töldu
ýmsir, er henni voru ekki kunn-
‘ugir, að hana skorti víðsýni, hún
væri „af gamla skólanum“, sem
kallað er. En þessu fór mjög
f jarri. Hún var kona mjög frjáls-
lynd. Og umburðarlyndi hennar
gagnvart öðrum, sem að ýmsu
leyti voru á annari skoðun en hún,
Var mikið, svo framarlega sem
hún fann að menn hefðu til að
bera lireinskilni og drenglund.
Á Alþingi beitti hún sjer fyrir
ýmsum mannúðarmálum. En þar
eð hún var í minnihlutaflokki, átti
hún sjaldan því láni að fagna, að
fá þingmál sín samþykt.
Meðal þeirra mála sem hún
um, kemur einn heim með Jíkm
þrjú.
Ónnur dóttirin nýgift, en hin
við nám, og svo fjölhæf og gáfuð,
að hún var tvímælalaust taKn eft-
irmynd móður sinnar í öllu.
Móðir frú Guðrúnar, Kirst.íu, 88
ára gömul, fær þetta áfall, eftir
að lnin áður hafði sjeð á bak sex
af átta börnum sínum.
Og Einar Kristjánsson, maður
eldri dótturinnar, verðnr fyrir
þeirri sorg' að missa konu sína og
systur sama daginn. Þau verða
fjögur líkin, sem verða samferða
frá Ási. V. St.
hve miklu hún gat afkastað. Hún j barðist fyrir á Alþingi voru þessi:
var óvenjuleg kona,.
★
Að koma upp hæli fyrir vangæf
börn, fávitahæli, heimili fvrir
Þegar frú Guðrún var um tví- drykkjumenn og bæta húsmæðra
tugt þýddi hún hina heimsfrægu fræðsluna í landinu.
Bjarni Gíslason rithöfundur flyt
ur erindi í danska útvarpið n.k.
miðvikudag kl. 3 um íslendinga-
sögur. Á sunnudagsmorguninn s.l.
las leikkonan Mathilde Knutsen
upp smásöguna „Sonurinn" eftir
Gunnar Gunnarsson í danska út-
varpið. (FÚ.).