Morgunblaðið - 07.09.1938, Blaðsíða 3

Miðvikudagur 7. sept. 1938.
MORGUNBLAÐIÐ

Aflakóngurinn á síldveiði-
flotanum segir frá Ö
Nýja vecksmiðjan
á RaufarKiöfn
§íldin évenjulega
slygg og mögur
Samtai við Snæbjörn Ólafsson skipstjóra
Síldveiðin er mi að fjara út að þessu sinni og skip-
in sem óðast að koma heim, einkum hin stærri,
togarar og línuveiðarar.
Meðal þeirra skipa sem heim eru komin er Tryggvi
gamli, sem mestan afla hefir fengið á síldveiðinni í sumar.
Aflinn var 15.628 mál í bræðslu og 646 tn. í salt. Tryggvi
gamli er eign Alliance-fjelagsins, skipstjóri Snæbjörn Ól-
afsson.
Þetta et' annað „suœarið í röð sem Snæb.iörn Ólaffeson kemur heim
af síJdveiðum með nafnbótina: aflakóngur. í fyrra var hann einnig
ihæstur, fekk yfir 23 þúsund mál
Afköstin ekki undir 5000 málum
Stjórn og framkvæmdasíjóri Síldarverksmiðja rík-
isins fóru á sunnudagskvöld frá Siglufirði með
Ægi til Raufarhafnar.
Erindið til Raufarhafnar var að athuga og velja stað
fyrir hina nýju síldarverksmiðju, sem fyrirhugað er að
reisa þarna, undirbúa samninga um leigu á löndum o. fl.
Með í förinni var Jóhann Jósefsson alþm., en hann var ásamt
Bjarna Snæbjörnssyni flutningsmaður frumvarps á Alþingi, um hygg-
ingu nýrrar verksmiðju á Raufarhöfn. Með í förinni var einnig Haf
Tíðindamaður Morgunblaðsins
hitti Snæbjörn Ólafsson skipstjóra
að máli í gær og bað hann að
segja lesendum blaðsins eitthvað
um síldveiðina í sumar. Hann varð
góðfvisJega við þeim tilmælum og
fer hjer á eftir írásögn bans.
„Dauður“ tími.
Víð fórum af stað no.rður 21.
júní, segir Snæb.jörn ÓlafsSon. Þá
voru togarar yfirleitt að fara.
sumir farnir og aðrir á förum. Það
var afiahrotaii sein gerði vart, við
sig um og eftir miðjan júní, sem
koip, hreyfiugu á skipin.
En þegar við komum norður var
þessi aflahrota ap verða biiin.. Við
mistum af henni og eins fór um
flesta eða alla togarana.
Nú bófst kuldakastið og stóð
það óslitið til 20. júlí. Þenna tíma
var að heita íúá óslitinn kuldi og
ótíð fyrir Norðurlanái, oft aoeins
2—3 st. hiti í lofti og 4—-5 st. í
sjó. kalsaveður var aila daga og
þegar úrköma var, var Inin oftast
snjór.
Þenna mánaðartíma, sem kuld-
inh' stóð,1 var etígá 'síld að hafa.
Þetta var algerlega dauSur tími
lijá skipúnum. Þau voru á sífeldu
fiökti um allan sjó eða lágu í liöfn.
Vonffóðir.
— Voru sjómenn ekki alveg að
missa alla von, eftir þenna ianga
tíma, sem engin síld fekst?
— Ekki verður því neitað, að
menn voru orðnir óþolinmóðir að
híða eftir síldinni, En þó held jeg
að sjómenn hafi aitaf verið votí-
góðir. Þeir vissu að síldin hafði
sjest til og frá um allan sjó um
miðjan júnímánuð. Þeir treystu
því, að síldin myndi sýna sig aft
ur, ef tíðin hatnaði.
Góðviðrið keinur.
Svo, eftir 20. júlí, hreytist veðr
áttan. í stað norðangarrans, sem
verið itafði frá því um 20. júní,
snýst nú til sunnanáttar og hlý-
indin koma fyrir Norðuriandi.
Gaus nú síldin npp um allan sjó.
Strax og hlýnaði í veðri var síld
komin á öllu veiðisvæðinu, alt frá
ísafjarðardjúpi og austur að
Langanesi. Og þetta hjelst fram
yfir 20. ágúst, en þá fór síldin að
smáhverfa. Má því segja, að aðal-
síldveiðitíminn í sumar hafi stað
og tuntíur.
ið mánaðartíma, frá 20. júlí til 20.
ágúst.
Síldin styffgf.
— Hvernig hagaði- síldia.sjer í
sumar I
— Hún var óvenju stygg og
torfui’nar yfirleitt gisnar, einkum
er leið á sumarið, en stórar breið
nr og því erfitt við hana að eiga.
Yfirleitt var síldin mögur. Það
virðist hafa verið skortur á átu í
sjónum.
— Hvað fengu þið stór köst?
7— Stærsta kast okkar í sumai’
voru 700 mál, en áður höfum við
fengið mest 1200 mál í kasti.
Stærsta kastið sem jeg hefi heyrt
getið um í suniar fekk Gulitoppur.
900 mál.
Að eltki náðist meiri síld úr
stórum köstum í sumar stafar af
því, að síldin var mögur. Hún
ieg'st þá þyngra í næturnar og
verður miklu erfiðari viðureignar.
Þegar síldin er ntögur lifir ihún
miklu skémur; en þégat’ síldin
drepst í nótinni verður hún svo
þung, að nótin þolir ekki þau átök
sem þarf til þess að ná henni upp.
ef mikið er í. Vegna þessa kötn
það einnig oft fyrir í sumar, að
síidin sprengdi næturnar.
Óvenjumiklir straumar voru
fyrir Norðurlandi í sumar og ollu
þeir erfiðleika við veiðina.
Síldin á grunnsævi.
— Hvaí’ hjeit síldin sig aðal-
lega í sumar?
— Mesta síldarmagnið virtist
vera á Skjálfandaflóa og’ við
Tjörnes. Við fengum þó mest alia
veiði okkar fyrir vestan Skaga.
Síldin helt sig yfirleitt á grunn-
sævi,^um og innan landhelgislínu.
Því er það, að erlend skip, er
veiddu utan iandhelgi, fengu yf-
irleitt miklu minni veiði nú en
íslensku skipin. Átan hefir senni
lega verið mest á grynningunum
og hefir síldin lialdið sig þar.
Stói' köst voru sjaldgæf í sum-
ar. Við gátum verið að kasta all-
an daginn og ináske ekki feitgið
nema öOO mál allan tímann.
í fyrra var síldin einnig stygg,
en þá kom þó varla fyrir að fengj
ust -undir 100 mál í kasti.
PRAMH. Á SJÖUNDU SÍÐU
Stíæbjörn Ólafsson.
Stórfelí njósnamál
í Danmörku
Njósnamái all-umfangs-
mikið er nú á döfinnj
í Danmörku og varo það
fyrst kunnugt í júní-mánuði
að danskur maður hafði ver
ið tekinn fastur og grunaður
um að hafa gefið útlendu
stórveldi upplýsingar um her-
mál Dana.
Mál þetta hefir farið mjög
dult en nú er það kunnugt
að enn hefir danskur maður
verið tekinn fastur í sasn-
handi við njósnir, heitir sá
Johannes Nielsen og var full-
trúi í bankanum Vest- og
Sönderjydsk Kreditforening í
Ringkjöbipg.
Er hann giftur þýskri konu.
Fyrir nokkru var Nielsen
tekinn fastur og útlendur
maður, sem þó ekki er Þjóð-
verji ásamt honum. Lögregl-
an hefir ekki féngist til að
skýra frá öðru í málinu, en
að báðir þessir menn sitji enn
í fangelsi og hafi hvorugur
ennþá játað, en á báðum
hvíli sterkur grunur utn að
hafa rekið njósnir fyrir út-
lent stórveldi sem heldur ekki
er nefnt.
Lcgreglan laetur þess enn-
fremur getið, að langt muni
verða þartgað til máli þessu
er lokið. F.Ú.
Við biskupsvígslu sem fram
fór í dómkirkju Kaupmanna-
hafnar í fyrradag var viðstadd-
ur Bjarni Jónsson vígslubiskup
frá Islandi og tók þátt í at-
höfninni. Bjarni fór í gær í
heimsókn til konungs. (FÚ).
Stefano Islandi fær ágæta
dóma um söng sinn í „Madame
Butterfly“ á konunglega leik-
húsinu í Kaupmannahöfn. Ber-
lingske Tidende ber sjerstak-
lega lof á hann fyrir raddfeg-
urð og telur söngvarann vera í
iframförum. (F.Ú.).
Fjelag norskra síldveiðimanna
.er veiðar stunda við ísland hef-
’ir nýlega selt 6.000 tunnur af
íslandssíld til Sviþjóðar. (FÚ).
steinn Bergþórsson skipstjóri og
smiðjanna á. Siglufirði.
Komið var aftur til Siglufjarð
ar með Sæbjörgu um hádegi í gær.
Á Raufarhöfn hafði verksmiðju
stjórnin valið stað -undir hina fyr-
irhuguðu nýju verksmiðju, svo og
fyrir þrær og mjöihús. Einnig var
verksmiðjunni try'gð afnot nokk
urra lóða og spilda, sem' liggja
nálægt verksmiðjulóðinni, einkum
þeirra sem að sjó iigg’ja.
★
Samkvæmt upplýsingum sem
frjettaritari Morgunblaðsins á
Siglufirði hefir fengið, er fullvíst
talið, að stjórn verksmiðjanna
muni einróma leggja til við ríkis-
stjórnina, að hafist verði handa
þegar í stað um byggingu nýju
verksmiðjunnar á Raufarhöfn.
Ennfremur mun stjórn verk-
smiðjanna, leggja til, að afköst
hinnar nýju verksmiðju verði ekki
undir 5000 málum á sólarhring.
í frumvarpi þeirra Jóhanns Jó-
sefssonar og’ Bjarna Snæbjörns
sonar var gert ráð fyrir minst
íöOOO mála afköstum á sólarhring.
En þetta breyttist þannig í með
förum Aiþingis, að afköstin yoru
minkuð niður í 2500 mál.
Það var þáverandi atvinnumála-
ráðherra, Haraldur Guðmundsson,
sem beitti sjer aðallega fyrir því,
að afköst verksmiðjunnar voru
minkuð í 2500 mál. Hans stefna
var, að Iiola stíiáverksmiðjum nið-
ui’ sem víðast með þeim afleið
ingum, að engin varð samkepnis-1
fær við fullkomna verksmiðju.
Nú munu menn alment farnir
að sjá þtíð, að þessi stefna er al-
röng.
Áætlað er, að verksmiðja sem
getur afkastað 2500 málum á sól
arhring, kosti um 1 miljón krónur.
En verksmiðja sem getur afkast
að; helmingi meiru, eða 5000 mál-
um á sólárliring, myndi kosta um
3% milj. kr. M. ö. o. stofnkostn-
aður stærri verksmiðjunnar yrði
aðeins 50% hærri, en afköstin
100% meiri. Sjá allir a,f þessu
hvílík regin vitleysa það væri að
liafa afköst hinnar nýju verk-
smiðju á Raufarhöfn aðeins 2500
mál.
Kunnugir segja og, að lítið
meira mannahald þurfi við rekstur
stærri verksmiðjumiar svo að
reksturskostnaðurinn yrði ekki
mikið meiri.
★
Hafnarskilyrði á Raufarhöfn eru
ágæt, þegar húið er að dýpka,
höfnina, eins og ráðgert er að
gera. í framtíðinni þarf einnig
að hyggja skjólgarð eða öldn
ennfremur yfirvjelstjóri ríkisverk-
hrjót, en fyrst um sinn þarf ekki
að hugsa um þetta; aðalatriðið er
að dýpka höfnina. Einnig þarf að
fá góð innsiglingaljós við höfn-
ina.
Mikill áhugi er meða.1 sjómanna
og útgerðarmanna að fá þessa
verksmiðju á Raufarhöfn og þeir
eru á pimi máli um það, að vérk-
smiðjan eigl til að hyrja með að
geta afkastað minst 5000 málum á
sólarhring. En verksmiðjan á strax
í byrjun að vei’a bygð þannig, að,
auðvelt sje að stækka hana í fram-
tíðinni. Á þetta benti Jón J. Fann-
berg í ágætri grein, sem nýlega
birtist, hjer í blaðinu.
Prestskosning
i Hoisprestakalli
Svo að segja öll atkvæðisbær
sóknarbörn síra Pjeturs T.
Oddssonar, sem nú er settur prest-
ur í Hofsprestakalli, hafa sent
honum skriflega áskorun um að
taka að sjer prestakallið, þó prests
kosningin, sem fram fór í sumar,
hafi ekki verið lögmæt.
Hinn 14. ágúst s.l. fór fram
prestskosning í Hofsprestakalli í
Álftafirði, og var síra Pjetur T.
Oddsson eini umsækjandinn.
Prestskosningalögin mæla svo
fyrir, að kosning sje því aðeins
lögmæt, að helmingur þeirra, sem
á kjörskrá eru, mæti á kjörstað.
Er það nær óbrigðul venja, þeg
ar um einn umsækjanda er að
ræða, að kosning næst ekki lög-
mæt.
Mun hafa komið í ljós við taln-
ingu, að aðeins eitt eða tvö at-
kvæði hafi vantað til þess að koSn-
ing síra Pjeturs T. Oddssonar yrði
lögmæt.
Nú hafa 250 kjósendur af liðlega
300, sefn eru á kjörskrá í Hofs-
prestakalli, sendt síra Pjetri T.
Oddssyni áskoranir um að taka
við kosninga, enda þótt hún yrði
ekki lögmæt.
En yfir 30 kjósendur eru fjar-
verandi vegna sumaratvinnu, og
munu þeir ekki hafa átt kost á að
skrifa nndir áskoranaskjalið.
Síra Pjetur T. Oddsson mun
vera yngsti prestur á landinu.
Hann hefir í hyggju að sigla á
næstunni með styrk frá Sáttmála
sjóði, er Háskólinn veitti honum
s.l. vor, og mun hann kynna sjer
kristindómsfræðslu í skólum.