Morgunblaðið - 02.11.1938, Blaðsíða 7

Morgunblaðið - 02.11.1938, Blaðsíða 7
JMiðvikudagur 2. nóv. 1938. að miðast við það, að hún eigi þav að ala aldur sinn, og skapa sjer þar lífvamleg kjör. Og skólamir eiga að taka upp það starf, að kenna hinni uppvaxandi kynslóð, jafnt konum sem körlum, hvernig íslenskum bændum getur best farnast, bæði í verklegum framkvæmdum og efna- hagsstarfsemi, og hvernig í sveitun- um getur í framtíðinni þróast það andlega líf, sem á undanförnum öld- um var kjarni íslenskrar menning- ar. ★ IÐNAÐUR OG VÍSINDI. P>áðir aðal-atvinnuvegir þjóðar- innar, sjávarútvegur og land- búnaður, þurfa mjög að halda á vís- indalegum rannsóknum. Verður það eitt höfuð hlutverk núlifandi kyn- slóðar, að sjá um, að sjálfstæðar vísindaiðkanir fái að þróast hjer á landi, háskóli vor og stofnanir, sem starfræktar eru undir handarjaðri hans, fái sem best vinnuskilyrði. Vísindalegar rannsóknir verða og að vera máttarstoð þeirra fram- kvæmda, sem að kalla má eru næsta málið á dagskrá þjóðarinnar. En það er að nota ódýra raforku í landinu, til þess að vinna betur en gert er úr þeim innlendu efnivörum, sem nú eru fluttar lítt unnar úr landi, og gera gagngerða gangskör að því, að leita uppi þau efni, sem hjer kunna að vera fólgin í jörðu, og mögu- leikar eru á að nota, til atvinnu og iðnaðar. Að sjálfsögðu verður þjóðin og að taka, svo sem verða má, þann iðn- að í sínar hendur, sem dregur úr erlendri gjaldeyrisþörf, þar sem slík ur iðnaður íþyngir ekki almenningi til muna, eða framleiðslu landsmanna sjerstaklega, með hækkuðu verðlagi á nauðsynlegum vörum. ★ VERSLUNARMÁLIN. \T erslunarmál Islendinga hafa ™ löngum verið mikið þrætuepli. Hefir einangrun þjóðarinnar gert verslunina að meiru hitamáli en holt .er og þörf er á. Er einkennilegt, hve „söguþjóðin“, eða margir með- al hennar, eiga enn í dag erfitt með að glöggva sig á þeim lærdómi, sem sagan þó vissulega geymir og ætti að vera fullkomlega eftirminnilegur, um bölvun einokunar og verslunar- hafta. En slíkur skortur á viðurkenn ing sögulegra staðreynda, verður að skoðast sem stundarfyrirbrigði, er stafar af því, að þjóðin hefir nú um skeið, vanmetið reynslu fortíðar sinnar. Deila sú, sem hefir staðið yfir um hríð, um það, hvort verslun lands- manna ætti að vera kaupmanna, eða kaupfjelagsverslun, væri undir óvil- hallri, rjettlátri ríkisstjórn, deila um keisarans skegg, sem óþörf væri með öllu, því reynslan ein ætti að fá að skera þar úr, sem hinn rjettlátasti dómari. Hver sá maður, sem af einlægni vill að því stuðla, að þjóðin fái sem best kjör, í innflutningsverslun, og sem best verð fyrir afurðir sínar, hann mun með glöðu geði gefa þess- um tveim verslunarháttum fullkom- ið jafnrjetti í landinu, svo reynslan fái sýnt í frjálsri samkepni milli þessara aðila, hver innir sitt starf betur af hendi. Því sá, sem best býður viðskiftin og haganlegust fyr MORGUNBLAÐIÐ ir þjóðarheild og einstaklinga, hann fær þau mest. Hver sá maður, sem vill ívilna öðrum aðilanum á kostnað hins, hann sýnir með því, að hann ber ekki traust til þess, að sá, sem ívilnun- ina fær, geti staðist hina frjálsu sam kepni, sje með öðrum orðum, þegar litið er á almenningshag, fær- astur um að fara með viðskifti lands manna. Það er rjettur þjóðarinnar, að fá að skifta við þann aðila, sem í frjálsri samkepni á grundvelli jafn- rjettis getur að öllu leyti boðið best kjör og rekið verslunaratvinnu sína til mestra þjóðheilla. ATVINNA OG KAUP. [ atvinnuvegum þj()ðarinnar og -*■ framleiðslu, hefir hin síðari ár mjög gætt áhrifa frá samtökum Al- þýðuflokksins, þeim sem hann hefir gert í nafni verkafólks i landinu, og haldið innan sinna vjebanda. Samtök þessi gerðu í fyrstu gagn, þegár þau urðu til þess að leiðrjetta mistök, sem orðið höfðu á aðbúnaði verkafólks, og fá hækkað kaup, þar sem það var greitt lægra en var rjettlátur hluti af afrakstri atvinnu- rekstursins. En af lítt skiljanlegri þrongsýni hafa þessi samtök tekið upp velferð- armál vinnandi fólks á þann hátt, sem gersamlega er óviðunandi, eink um fyrir verkalýðinn sjálfan, en þá um leið fyrir þjóðfjelagið í heild sinni. Stefna samtaka þessara hefir, sem kunnugt er, verið sú, að einblína á kaup það, sem greitt er um ákveðna stund eða tíma, og telja vinnandi fólki þeim mun betur borgið, sem dagkaup hefir fengist hækkað. Allir vitibornir menn sjá, að allar kaupgreiðslur, sem eru ofar sann- virði vinnunnar og fara langt fram úr rjettmætum hluta af afrakstri at- vinnurekstursins, eru hinu vinnandi fólki skammgóður vermir, og í óhag þeim, sem atvinnuna þurfa, er til lengdar lætur, þareð atvinnan þverr, en f jármagn þjóðarinnar, sem á að fara í aukið landnám atvinnuveg- anna, eyðist upp. Þeir menn, sem í lengstu lög brjót ast áfram í atvinnurekstri, þrátt fyr ir sívaxandi erfiðleika frá hendi vald hafanna, vegna rangsleitni þeirra. skattaáþjánar og dýrtíðar, og þeir, sem bera hag atvinnurekendanna fyrir brjósti, og gera kröfur til vald hafanna, að framleiðslu landsmanna verði sómi sýndur, svo henni sje borgið, þeir vinna hinum íslenska verkalýð gagn, eins og nú standa sakir, en einsýn tímakaupspólitík Alþýðuflokksins og kommúnista vinn ur verkalýð landsins ekki anað en tjón. Það er stefna blaðsins, að atvinnu- vegir landsmanna komist á heilbrigð- an fjárhagslegan grundvöll. Að vinnandi fólk fái með því sem öruggasta atvinnu, og miði kröfur sínar um tímakaup við sannvirði vinnunnar og gjaldgetu atvinnurek- enda, í fullri vitund um það, að þeim mun hærra kaup, sem atvinnuvegir geta greitt fyrir vinnuna, án þess ofborgað sje, þeim mun betur vegn- ar þjóðinni. ÆSKAN OG SKÓLARNIR. í T uppeldismál þjóðarinnar eru þau málin, sem mestrar alúðar þarf við, til þess að þau verði leyst á viðunandi hátt á næstu árum. Þeg- ar litið er yfir þau mál hjer á landi, eins og þeim er nú skipað, blasa við manni margvísleg mistök, sem sprott in eru af vanþekking, eða vanmet- um á íslenskum sjerkennum og stað háttum. Fjöldi nýrra viðfangsefna hafa komið til sögunnar, vegna breyt inga á bygging landsins, og á atvinnu og lifnaðarháttum þ.jóðarinnar. I fyrsta sinn á þjóðaræfinni, þarf að finna leið til þess að láta upp- vaxandi kynslóð í kaupstöðum njóta sömu andlegrar og líkamlegr- ar hollustu, sem þeir fá, er alast upp í sveit. Unglingarnir þurfa nú að skipa sjer í margar verklegar námsgreinar, er flestar voru hjer áður óþektar. Og skólar æskulýðsins þurfa að fá þá andlegu forystu, sem beinir hugum æskunnar til háleitra takmarka ættjarðarástar og annara göfugra hugsjóna. En mentun æskulýðsins þarf um fram alt að vera þannig háttað og skólakerfi landsins þannig, að þjóð- in hafi um það sem best öryggi að meðfæddir hæfileikar hvers einstakl- ings fái að njóta sín sem best, svo hvorki staður nje stjett, fátækt nje aðrir erfiðleikar leggi á það hömlur, að þeir sem eru bestum hæfileikum búnir geti fengið þá mentun og hand leiðslp sem líklegust er til að leiða þá í forustusætin. I atvinnuleysi kaupstaðanna og fólkseklu sveitanna sæta tvær mikl- ar greinar á þjóðlífsmeið vorum þung um áföllum, önnur vegna andlegs og líkamlegs bjargarleysis, hin vegna ofurþyngsla vinnu og strits, en frá sívaxandi hóp styrkþega eða þurfalinga ber þjóðlíkami vor í- skyggileg einkenni vanburða þjóð- fjelags. Uppeldi æskunnar í landinu þarf beinlínis við það að miðast, að hún verði þess megnugri en fyrirrennarar hennar, að bæta úr þessum ágöllum, þessu böli, stýra framhjá þessum voða í framtíðinni. ÍÞRÓTTIR — ÞJÓÐARUPPELDI. \ ður fyr var svo að segja hver verkfær karlmaður í landinu við útistörf mikinn hluta ársins. Hin nýja verkaskifting þjóðfjelags- ins hefir gert á þessu breytingu. Nú er hjer margt verkfærra manna, sem eigi fær þá stæling við störfin, sem áður var. Þessi breyting kallar á íþróttaiðkanir. Ekkert annað en íþróttir og hæfileg líkamsþjálfun þjóðarinnar getur haldið við þrótti þeim, sem lífsnauðsynlegur er, til þess að þjóðin verði þess megnug að bjóða íslenskum harðviðrum byrg inn í lífsbaráttu sinni. ★ HEIMILIN. tj' yrirhyggj usöm, umhygg j usöm •* landstjórn þarf hjer að miða störf sín og stjórnarhætti meira en gert hefir verið, við þarfir heim- ilanna í landinu. Að athafnir og fyrirmæli valdhafanna beinist að því, að hvert smáríki í þjóðfjelaginu, í mynd sjálfstæðra heimila við sjó og og í sveit, fái aukinn velfarnað af athöfnum stjórnendanna. Kosta þarf kapps um, að lífsmagn þjóðar- innar fái framrás í fjölgun íslenskra heimili. Því að naumast getum við bú ist við því, að við eigum lengi þetta land, ef fólkinu ekki fjölgar, og at- vinnuvegir þjóðarinnar geta ekki boðið hinni nýju kynslóð bætt skil- yrði. ★ STARFANDI ÞJÓÐAR HEILD. Að lokum þetta: Fyrir fáum áratugum vorum vjer Islendingar lítill hópur fátæklinga, sem átti ekki einu sinni skipsfleytu, til þess að fleyta sjer á milli landa, þó að líf lægi við. Fátæktin gerði alla að jafningj- um, að heita mátti. Menning þjóð- arinnar var andleg. Þau verðmæti, sem sú menning ól, voru því þannig, að þau gátu oiðið almenningseign. Þau urðu ekki látin í askana. Ætt- FRAMH. Á 15. SÍÐU. v :: ■■■ Jón Kjartansson ritstjóri við skrifborð sitt á skrifstofu Morgunblaðsins i húsi ísafoldarprentsmiðju.

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.