Morgunblaðið - 25.11.1938, Side 5

Föstudagur 25. nóv. 1938.
MORGUNBLAÐIÐ
5
......■
Útgpef.: H.f. Árvakur, ReykJavTk.
Ritstjórar: Jón KJarvanason og Valtýr Stefknason (AbyrgtJarmatíur).
Auglýsingar: Árni óla.
Ritstjórn, auglýslngar og afgrreltSala: Austuratrœtl 8. — Slml 1800.
Áskriftargjald: kr. 8,00 á aaánutSi.
í lausasölu: 16 aura eintakltS — 18 aura metS Leabök.
VIÐSKIFTIN VIÐ AMERÍKU
100 þús. f ranka bóka
gjöfin tii Lanðsbóka
I
samtali, sem Morgunblaðið
átti við Thor Thors alþing-
ismann, er hann á dögunum
Itom heim úr för sinni til Vest-
urheims, kvaðst hann sann-
færður um að við Islendingar
ættum í framtíðinni að beina
nkkar viðskiftum til Bandaríkj-
anna í Norður-Ameríku, meira
en gert hefir verið til þessa.
Þetta er vafalaust rjett at-
hugað, og renna margar stoð-
ir undir þessi sannindi.
Við getum í þessu sambandi
slept að minna á hin fornu og
sterku bönd, sem tengja ísland
við Norður-Ameríku, en haldið
okkur aðeins við raunhæfu hlið
málsins, og skoðað hana út frá
viðhorfinu eins og það er í dag.
Það eru aðeins fáar vikur síð-
an allur heimurinn stóð á önd-
inni af ótta yfir því, að út
myndi brjótast heimsófriður,
með öllum þeim hörmungum
sem honum hefði fylgt. Hvern-
ig vorum við íslendingar undir
það búnir, að mæta þeim ófriði
og hvar stæðum við í dag, ef
úfriður hefði brotist út?
Það er skemst frá að segja,
að við vorum eins illa undir ó-
friðinn búnir og hugsast gat,
þar sem engar vörubirgðir voru
fyrirliggjandi í landinu, en all-
ar líkur til þeá« að siglingar
til Evrópuríkjau :a hefðu tor-
veldast mjög strax fyrstu daga
ófriðarins, ef ekki algerlega
stöðvast. Hvaða úrræði höfðum
við þá? Engin önnur en þau,
að leita til Bandaríkja Norður-
Ameríku, og reyna að afla
okkar brýnustu nauðsynja það-
an. Þetta gerðum við í síðasta
heimsófriði, eftir að siglingar til
Bretlands og Norðurlanda tor-
velduðust, og það varð okkar
bjargráð þá.
¥
En hvernig vorum við undir
það búnir nú, að leita til Ame-
ríku með okkar viðskifti, ef til
þess hefði þurft að grípa í einni
svipan? Var þannig í haginn
búið, að við hefðum fyrirvara-
Iaust getað beint okkar viðskift-
um í vesturátt og með því
fcjargað þjóðinni frá voða? Nei,
vissulega ekki. Við höfðum
ekkert til þess að kaupa fyrir
okkar nauðsynjar í Ameríku,
af þeirri einföldu ástæðu, að
við höfðum lítið serr. ekkert
til að selja þeim þar vestra. En
það stafar aftur af hinu, að við
höfðum furðanlega lítið gert til
þess að afla markaðs vestra
fyrir okkar framleiðsluvöru,
nema á mjög takmörkuðu sviði
og alls ófullnægjandi.
Það er of seint að byrgja
Irunninn þegar barnið er dottið
ofan í. Eins er það of seint, að
ætla að grípa nýja markaði fyr-
ir okkar framleiðsluvöru í einni
svipan, þegar neyðin sverfur að
og öll bjargráð eru lokuð.
Morgunblaðinu 23. sept.
f „ , b. á. var getið um hina
BandantjunumbuanulS0'höfðin , jöf 100.000
miliomr manna. Þar er auður
mikill -og óhemju verslun við
aðrar þjóðir, sem keppast við
að ná viðskiftum við þessa auð-
Lgustu þjóð heimsins.
Ekki er minsti vafi á, að við
íslendingar gætum selt mikið
af okkar framleiðslu í Banda-
ríkjunum, ef aðeins væri unnið
að því af kappi, að koma vör-
unni inn á markaðinn. Við gæt-
um áreiðanlega selt þar vestra
margfalt meira af síld, en gert
hefir verið til þessa; einnig
síldarlýsi, frosinn fisk, niður-
suðuvörur og margt fleira. En
við getum ekki vænst þess, að
markaðirnir komi upp í hend-
urnar á okkur, án þess að við
gerum nokkuð til þess að vinna.
þá, eða máske beinlínis sporn-
um við því, að markaðirnir
verði unnir, eins og átti sjer
stað hjer um árið, þegar S. í.
F. vildi koma frysta fiskinum
inn á markaðinn í Ameríku.
★
Á vori komanda hefst hin
mikla heimssýning í New-York.
Við íslendingar verðum þátt-
takendur í sýningunni og verj-
um til hennar miklu fje, á okk-
ar mælikvarða reiknað.
En hvaða gagn væri fyrir
ekkur að vera þátttak' idur í
þessari sýningu, ef við ekki jafn
fiam og samtímis værum stað-
ráðnir í að breyta nú til og
taka upp bein viðskifti við
Bandaríkin? Vitanlega eigum
við að nota þessa heimssýningu
til þess, fyrst ög fremst, að
vekja athygli á okkur í Banda-
ríkjunum og minna á hin fornu
og sterku bönd, sem tengdu
okkar land við Vesturálfuna.
Upp úr heimssýningunni eig
um við svo að taka upp bein
viðskifti við Bandaríkin. Við
verðum að hafa fulltrúa vestra,
sem gætir okkar hags í hví-
vetna, og leggja kapp á að
safnsins
franka = 12.700 danskar
krónur, er Landsbókasafn
íslands fjekk frá herra Ge-
orge Jorck, ræðismanni Dan-
merkur og íslands á Monaco,
og frú hans Elly Jorck.
Var því jafnframt heitið, að
skýra síðar nánar frá gjöfinni, og
skal það nú gert.
Jorck ræðismaður er danskur
ríkisborgari, fæddur í Kaupmanna
höfn 13. febrúar 1865 og mikils-
metinn maður. Iíann er R. af
Dbrg. og Kommandör af hinni
ítölsku krónuorðu m. m. Hefir
hann mikinn áhuga á Islandi. Á-
kvörðun sína, að verja þessari gjöf
sinni til þess að Landsbókasafnið
gæti eignast ýmsar handbækur,
sem það skorti, mun hann hafa
tekið í samráði við dr. jur. Aage
Gregersen, höfund hins ágæta rits:
L’Islande, son statut á travers les
ages (Rjettarstaða íslands á ald-
anna rás), og dr. Ejnar Munks-
gaard, sem fylgist með öllu því,
er Islandi má að gagni verða. Þessi
gjöf bætir úr sárri þörf. Safnið
hefir að undanförnu ekki liaft ráð
á að kaupa ýmsar stórar vísinda- .
legar handbækur, sem þó eru bráð-
nauðsynlegar til þess, að vísindi
geti þrifist í landinu. Jeg hefi oft
á ferðum mínum erlendis horft
ágirndaraugum á þessar bækur í
lestrarsölum liinna miklu bóka-
safna, og nú eru þær komnar á
Landsbókasafnið, fyrir örlæti
þessa góða manns.
★
Bækurnar eru þessar:
Handbuch der biologsichen Arbeits-
methoden. Under Mitarbeit von zahl-
reiehen Pachmannem hrsg. von Emil
Abderhalden. Berlin 1921—1938. 95
bindi.
Handbuch der Atlertumswissenschaft.
Begrundet von Dr. Iwan von Miiller.
í’ortgesetzt von Dr. Robert von Pöhl-
man. Munchen 1911—1935. 32 bindi.
Realexikon der Yorgeschichte, hrsg.
von Max Ebert. Berlin 1924—1932. 15
George Jorck.
ary of the English language. London
1936. 2 bindi.
The British encyclopaedia of medical'
practice ... Under the general editor -
ship of Sir Humpry Rolleston. London
1936—1938. 8 bindi.
Dictionary of American biography.
Edited by Allan Johnson. London 1928
—1937. 21 bindi.
Kendrick, A. E.: English needlework.
London 1933.
Symonds, M. & L. Preece: Needle-
work through the ages. London 1928.
Thomsen, W.G.: A history of tapestry
from the earliest times until the pre-
sent day. London 1930.
Updike, D. B.: Printing types. Tlieir
history, forms and use. Cambr. 1937.
2 bindi.
Borel. E.: Traité du calcul probabili-
tés et de ses applieations. Paris 1924
1938. 4 bindi.
Nokkuð er enn ókomið af gjöf-
inni, framhald af Abderhalden o.
fl. En svona viðauki er mikill við-
burður í sögu Landsbókasafnsins.
Mynd sú, er hjer með fylgir af
Jorck ræðismanni, er eftir mál-
verki, eftir tjekkóslóvakiskan mál-
ara, og var hún á aðalmálverka-
sýningu Parísarborgar í ár.
Guðm. Finnbogason.
verða við óskum og kröfum bin)ii
neytenda að því er snertir Propylaen Kunstgeschichte. 16 bindi
verkun og meðferð okkar fram-
leiðsluvöru.
Takist okkur að koma á bein-
um viðskiftum við Bandaríkin
og vinna þar markaði fyrir
okkar framleiðslu, myndi þetta
verða ómetanleg lyftistöng fyr-
ir okkur í framtíðinni. — Enl
fyrsta skilyrðið til þess að slíkt
spor verði stigið er það, að!
Bossert, H. Th.: Geshiehte des Kunst-
gewerbes aller iTeiten und Völker. Ber-
lin 1928—1935. 6 bindi.
Feulner, A.: Kunstgeschichte des
Möbels. Berlin 1927.
Hofmann, F. H.: Das Porzellan der
europáischen Manufakturen im XVIII
Jahrhundert. Eine Kunst- und Kultur-
geschichte. Berlin 1932.
Horst, C.: Die Architektur der deut-
schen Renaissance. Berlin 1928.
Ólafur Guðlaugsson:
Umferðastysin og börnin
G
okkar verslun verði leyst úrj Kuhn, H.: Die vorgeschichtliche
þeim fjötrum, sem nú eru að Kunst Deutschlands. Berlin 1935.
kyrkja hana og eyðileggja alla
möguleika til nýrra sigra.
Ostwald, W.: Farbnormen-Atlas. In
4 Kásten.
Platz, G. A.: Die Baukunst der neu-
esten geit. Berlin 1930.
Eimskip. Gnllfoss fer vestur Og Platz, G. A.: Wohnráume der Gegen-
norður um laud til útlanda í kvöld. wart. Berlin 1933.
Goðafoss er í Hamborg. Briiarfoss Sclimidt, M.: Kunst und Kultur von
er í London. Dettifoss er á Akur- Peru. Berlin 1929.
eyri. Lagarfoss var á Hvamms- Walde, Alois: Vergleiehende Wörter-
tanga í gærmorgun. Selfoss er á huch der indogermanischen Sprachen.
leið til Siglufjarðar. Hrsg. und bearb. von Julius Pokorny.
Súðin var á Norðurfirði kl. 3 Berlin 1930—1932. 3 bindi.
1 gær. Webster’s New intemational diction-
rein með þessari fyrirsögn
birtist nýlega hjer í blað-
inu. Jeg ætla ekki að finna að
henni, ekki heldur ástæða til. Hún
var í alla staði góð, það sem hún
náði, en efninu var aðeins ekki
lokið og þess vegna vildi jeg bæta
þessu við:
Það ber að sjálfsögðu að vona
alt liið besta um framgang bættr-
ar umferðar og aukins skilnings
á þeirri hættu, sem stafar af
þeirri óreiðu sem ríkir á götum
höfuðborgarinnar.
Einn þáttur, sem von þessi bygg-
ist á, er m. a. að nú þegar á næsta
þingi verði afgreidd umferðalög
og þeim verði dreift sjerprentuð-
um út um landsbygðina. Þá verði
dregin út úr þeitn kenslubók um
umferðeruál, umferðareglur o. fl.
og hún skreytt myndum til skýr-
ingar og að umferðakenslan verði
lögleidd a. m. k. í barnaskólum.
Iljer er þó ekki nema liálfsögð
sagan, eða til hvers er að kenna
börnunum það, sem fullorðna fólk-
ið virðir að vettugi og það jafn-
vel þegar börnin horfa á. Kendu
barni þínu góða siði, en breyttu
sjálfur á móti þeim, jafnvel þegar
barnið sjer til þín, ef þú vilt ekki
sjá neinn árangur verka þinna.
Þess vegna er það eitt höfuðatriði
þessa máls, að fullorðna fólkið
gangi á nndan með góðu eftir-
dæmi.
Jeg kem svo að stærsta aðila
umferðarinnar, lögreglunni. Mjer
var það strax ljóst í vor, þegar
umferðaráðið hóf starfsemi sína,
sem var býsna margþætt, að því
betur sem fólk kyntist umferða-
málum og lærði umferðareglur,
því meiri hætta væri á að augu
þess opnuðust fyrir því, hve lin-
FRAMH. Á SJÖTTU SÍÐU.