Morgunblaðið - 02.05.1939, Síða 4

4
TVÍORGUNBLAÐIÐ
Þriðjudagur 2. maí 1939.
Sigufjón Ei tarsson:
Pau eru ekki fá þjóðf.ie-
lagsmeinin, sem þeir
kommúnistar ekki kykjast
kunna ráð við. Eitt af því
nýjasta, en að vísu gamall
draugur samt, er veiðar-
færaslit á togurunum, og
sem kom fram í kingsálykt-
unartillögu, sem flutt var af
keim þingmönnunum ísleifi
Högnasyni, Hjeðni Valde-
marssyni, Einari Olgeirssyni
og Brynjólfi Bjarnasyni. Að
vísu getur þar um veiðar-
færi alment, en hjer verður
aðeins rædd sú hliðin, sem
að togaraskipstjórunum veit.
Hafa þessir þingmenn af vís-
dómi sínum fundið það út, að með
því að greiða ísienskum togara-
skipstjórum laun af nettó, en ekki
brúttó afla, myndu þeir ekki eyða
«ins miklum veiðarfærum og hag-
ur útgerðarinnar því batna að
sama skapi. Það er því orðið æði
stutt í það, að þessir menn ásaki
skipstjórana beinlínis um það, að
það sje þeim að kenna, að útgerð-
in ekki ber sig, því að þeir eyði
of iniklum netum. Ekki hafa þeir
þó enn haldið því fram, að taka
megi fiskinn með berum höndun-
um, en hvers er von næst úr
þeirri átt?
Þessum mönnum vil jeg nú
segja það, að þeir vaða hjer al-
gerlega í villu. Jeg hefi áður sýnt
fram á það hjer í blaðinu að ís-
lenskir togaraskipstjórar muni|
komast lengra en aðrir, er veiðar
stunda hjer við land, í því að nýta
út net, og hefir það staðið óhrak-
ið. Jeg tel það grálega gert af
þessum mönnum, og til þess brest-
ur þá alla siðferðislega heimild,
iiema þekking þeirra í þessum efn-
um sje víðtækari, en jeg liefi á-
stæður til að ætla, að bera skip-
stjórastjettina þeim sökum, sem
þeir gera, og það enda þótt að
þessu gæti verið þannig farið með
þá sjálfa, að þeir væru skipstjór-
ar upp á brúttó laun, og dæmi
þ>ví aðra út frá þeim forsendum.
Þeir mega gjörst þekkja sinn eig-
in karakter.
Nýtt net í
hverri veiðiför.
Mjer þykir ólíklegt að til sjeu
margir menn, sem trúa því að
fyrnefndum mönnum liggi hagur
útgerðarinnar svo þungt á hjarta,
«ða þyngra en okkur skipstjórun-
um, að þeir sjeu líklegri til þess
€ii, við, að sjá fyrir því, að vel sje
haldið á veiðarfærum skipanna.
Jeg fullyrði það, að engum tog-
urum, sem veiði stunda lijer við
land, er njörvað við 'og nýtt út
g-ömul net, eins og hjá okkur Is-
lendingum, og það má segja skip-
verjum til hróss, að þeir mögia
ekki þótt það hafi mikla aukna
vinnu í för m'eð sjer. Jeg efast
um, að t. d. enskur mannskapur
fengist tii þess, að fást við jafn
slitin net, og í því sambandi mint-
ist jeg þess, að jeg, á síðastliðn-
xim vetri, spurði enskan skipstjóra,
€r jeg átti tal við, hvað þeir not-
uðu net lengi. Svarið var: Nýtt
net í hverja veiðiferð. Hvað seg.ja
þessir háu herrar um það, og svo
aftur hitt, að á íslenskum togara
var á síðastliðnum vetri verið að
taka vörpuna með um 150 körfum
veiðarfæi aslit togaram a
af fiski í, en þegar verið var að
snörla ofan í pokann, sprakk hann
í sundur, var orðinn of gamall og
slitinn og þoldi ekki einu sinni
snörlinguna, enda búinn að vera
í notkun megnið af haustinu. Jeg
nota hjer okkar sjómannamál, án
sjerstakra skýringa. Umræddir
þingmenn hljóta að vera svo fróð-
ir um þessa hluti, að þeir skilji
hvað við er átt. Þegar þess er
gætt, að 150 körfur af þorski gera
á meðal markaði 75 sterlingspund,
en varpan sjálf kostaði um 45
stpd. í Englandi í vetur (en nú í
Hampiðjunni kr. 7—800) má sjá,
að það má auðveldlega spara net
sjer til skaða og það er nokkur
vandi að stilla þar öllu rjett í hóf.
Mjer kemur til hugar atvik frá
því er jeg var nýbúinn að taka
við skipi hjá Einari heitnum Þor-
gilssyni. Það var þá í eitt skifti
er jeg kom heim úr veiðiför, að
hann sagði við mig, að einn af
skipverjunum hefði látið svo um
mælt, að jeg gæti aflað miklu
meira, ef jeg sparaði ekki svo
mjög netin. Eins og hans var von
sagðist hann ekki vilja hvetja mig
til neins óhófs i þessu efni, en
sagði á þá leið, að gæta skyldi jeg
þess, að ekki borgaði sig að hirða
evririnn, en fleygja krónunni.
★
Með því að jeg get vel heyrt
talað um sparnað, og þá helst í
alvöru, og mjer finst að það sje,
ekki livað síst, þörf á að spara
fyrir ríkissjóð, vil jeg snúa þess-
ari sparnaðartillögu þeirra þing-
manna við og mjuita hana á þá
sjálfa með þeirra eigin rökum.
Tillagan mundi þá koma til með
að líta út svona: Þar sein útgerð-
ariíostnaðui' þjóðarskútunnar er
nú orðinn æði.mikill, og það svo
að varla verður undir risið, þykir
ástæða til að gæta hins ítrasta
sparnaðar í hvívetna. Einn af
stóru útgjaldaliðunum er alþingis-
haldið. Þar sem nú það er vitan-
legt, að þingmenn taka laun fyrir
þingstörf af brútfó, og geta því
orðið fyrir þeirri freistingu, að
hugsa meira um sinn eigin hag
en útgerðarinnar og þannig lengt
þinghaldið með vafasömnum til-
lögum og málalengingum, sjer til
ágóða, þykir rjett, að breyta til
um ráðningarkjör þeirra, t. d.
þannig, að þeir sjálfir beri nokk-
urn kostnað af tillögum sínum og
allan af þeim, sem þannig eru vaxn
ar, að þær fela í sjer ómaklegar
aðdróttanir að stjettum eða ein-
staklingum. Ætla jeg, að flestir
munu geta komið sjer saman um
það, að tillagan, í þessari mynd,
mundi geta orðið regluleg sparn-
aðartillaga, sparað ríkinu margar
ómissandi krónur.
Laun íslenskra togara-
skipstjóra og enskra.
Flutningsmenn þingsályktunar-
tillögunnar hafa ef til vill haft
einhverja nasasjón af því, að á
enskum togurum er skipstjórum
greitt kaup af því, sem þeir kalla
þar nettó, en þessi nettó er ekki
hinn raunverulegi nettó útgerðar-
innar, heldur er hann þannig fund
inn, að frá söluverði aflans í
hverri veiðiferð, eru dregnir
nokkrir liðir útgerðarkostnaðar-
ins, og svo launin reiknuð af af-
ganginum. Þessir liðir hafa, til
skamms tíma, numið nokkuð mis-
munandi upphæðum, eftir stærð
skipanna, eða frá 350—500 ster-
lingspundum í veiðiferð. Laun
ensks togaraskipstjóra, samkvæmt
þar til gerðri útreiknaðri töflu í
enska fiskimannaalmanakinu fyr-
ir 1939, bls. 433, og miðað er við
14 manna áhöfn á skipi, eru rúm
98 stpd. af 1000 stpd. nettó sölu.
Stýrimaðurinn hefir, af þessari
sömu upphæð, rúmt 71 stpd. Hugs-
um okkur nú tvo togara, annan
íslenskan og hinn enskan, landa í
Englandi og selja báðir fyrir sömu
upphæð. Tökum dæmið þannig, að
hvor um sig liafi selt fyrir 1500
stpd. og segjum að sá enski hafi
haft í frádrátt 500 stpd., þá eru
laun skipstjórans, eins og áður
segir, rúm 98 stpd., en íslenski
skipstjórinn, með sín 3% brúttó,
fær 45 stpd. Þegar allir liðir eru
reiknaðir með hjá báðum aðilum,
kemur í Ijós, að íslenski skip-
stjórinn er um hálfdrættingur á
við þann enska, hvað launin á-
hrærir, og meirj, að segja langt,
fyrir neðan enska stýrimanninn í
tekjum af veiðiferðinni.
En áður áminstur frádráttur
mundi hafa orðið mjög líkur á
báðu’m skipunum, ef íslenski tog-
arinn hefði byrgt sig upp að neyslu
þörf í Englandi, eins og venja er
til þegar búið er að selja þar úr
fyrstu veiðiför ísfiskveiðanna. Jeg
geri því ekki á fæturna, að það
sjeu þessi nettó kjör, sem flutn-
ingsmenn höfðu í huga skipstjór-
um til lianda, nje bónusar þeir, er
enskir skipstjórar fá þar á ofan.
þegar vel gengur, því að jeg er
ekki alveg viss um það, að þeir
meti verk íslensku skipstjóranna
jafnt og Englendingar gera um
sína skipstjóra, þótt þeim hins
vegar mætti vera það ljóst, að
ekki verður með neinni sanngirni
sjeð, vegua hvers þeir ættu að
vera lakar launaðir en aðrir starfs
bræður þeirra, sem á engan sam-
bærilegan hátt eru þó eins áríð-
andi fyrir sitt þjóðfjelag, þar sem
alt stendur og fellur hjer með af-
rekum þeirra, sem á sjóinn fara,
og þá fyrst og fremst þeirra, sem
með formenskuna fara. Annað
það, að við lifum hjer í hinu dýr-
asta landi, hvað alla lífsframfærslu
snertir, sem þynnir svo út laun
manna, og þá ekki síst skipstjóra.
Oll þessi dýrtíð er að mínu áliti
einskonar veiðarfærakostnaður og
er það, sein jeg vil kalla svívirði-'
lega hár pólitískur beitukostnað-
ur, sem til kjósendaveiða fer, þar
sem hver reynir að yfirbjóða ann-
an. Þetta hefir reynst okkar fá-
mennu þjóð of neikvæð útgerð og
meðan þessi beitukostnaður er
ekki skorinn niður, verður erfitt
um hjá okkur. En um þennan út-
gerðarkostnað tala þeir, sem nokk-
uð verulegt meina með sparnaði,
en sá eini sparnaður, sem fram
hefir komið í þessum efnum eru
kosningaloforðasvikin. Þegar svo
þeir, sem jafnvel frakkastir eru í
þessum efnum, fara að skeggræða
um beitu og veiðarfærakostnað
við að veiða þorsk, þá liggur rjett
fyrir málshátturinn: „Maður, líttu
þjer nær“.
Toffaraskipstjóri
endist í 15 ár.
Það má öllum vera Ijóst, að sjó-
menn geta menn ekki verið til
æfiloka, þótt það verði oft svo,
þegar.sjór og vindur klippa æfi-
þráðinn í sundur. Það telja ýmsir
meðal endingu, ef togaraskipstjóri
endist við sitt starf í 15 ár. Þetta
virðist Englendingum ljóst, eftir
því sem þeir koma fram við þá.
Ennfremur það, að þessum mönn-
um er erfitt um að finna sjer
verkefni í landi þegar þeir verða
að hætta, eftir að hafa eytt sín-
um bestu árum á sjónum. Jeg vil
nú spyrja: Er þessi skilningur á-
berandi fyrir hendi hjer hjá okk-
ur? Jeg mundi svara því þannig,
að jeg hefði kosið að verða hans
meira var. Það opinbera mætti
gjarnan sýna hjer skilning sinn
með einhverri hugulsemi. En
hvernig fór þegar hr. Sig. Kristj-
ánsson alþm. bar fram tillögu á
síðasta þingi, að mig minnir, sem
fór í þá átt, að Ijetta á skatta-
klónni gagnvart sjómönnunum, til
að rnæta halla af óhagræði því,
sem sjómaðurinn rökstyðjanlega
hefir, af fjarveru sinni. Eða tó-
bakið, sællar minningar, sem sjó-
menn höfðu fengið tollfrjálst í
Englandi, eins og enskir sjómenn,
því Englendingar og fleiri láta
sínum sjómönnum í tje tollfrjálst
tóbak til að reykja á sjónum, en
þegar hingað kom var annað hljóð
í strokknum. Nei, góðir hálsar,
Englendingar uin það þótt þeir
sjeu svona bljúgir, við erum það
ekki. Og tóbakið var telcið. Per-
sónulega sakna jeg ekki tóbaks-
ins, því að jeg tel mig ekki reykja,
en mig rak í rogastans yfir ná-
nasarhættinum og þeim kulda til
sjómanna, sem mjer fanst þetta
lýsa. Og jeg skiJ ekki livað veld-
ur að ekki skuli vera búið að
kippa þessu í lag, sem er hjá öðr-
um þjóðum.
Boðið í veiðiför.
En flutningsmönnum tillögunn-
ar vil jeg segja það, að til þess
að þeir mættu öðlast ofurlítið brot
af þeirri þekkingu, sem til þarf
til að vera dómbær um veiðar-
færaslit á togara, þá gæti jeg
hugsað mjer að leggja það á mig
að taka þá með í veiðiferð að
haustinu, jiegar fæst er af mönn-
um um borð og nógar kojur laus-
ar í íúkarnum. Fengju þeir þá
tækifæri. til að sjá allar þessar
svaða aðfarir og þá talað af nokk-
urri reynslu, sem mjer keraur þó
ekki til hugar að kalla fullkomna
reynslu. Þetta boð mitt er þó þeim
skilyrðum bundið, að útgerðar-
menn skipsins samþykki, og auð-
vitað vilja hvorki þeir nje jeg
hafa þar af neinn kostnað. Því
jeg tel ekki meiningu eða þekk-
ingarleysi þessara manna á þess-
uin málum neitt verulegt þjóðar-
mein, ef aðeins Alþingi ekki eyðír
of miklum tíma í hugaróra þeirra.
Jeg væri mótfallinn því, að þeir
fengju ríkisstyrk til fararinnar.
Hins vegar gæti það komið til at-
hugunar eftir á, ef að það kæmi
í Ijós, að þeir hefðu áhuga á því
að gera sig gagnlega um borð og
Ijetta undir með skipshöfninni, til
dæmis við það, að gera við gömul
net, að þá yrði dregið úr uppí-
haldskostnaði þeirra, fengju kann-
ske frítt fæði. Þangað til þeir svo
eru komnir um borð, hefi jeg ekkt
nieira við þá að tala.
★
Síðan jeg skrifaði þessa grein
hefir meiri hluti Alþingis samþykt
ályktanir, sem fara mjög í sömu
átt og þingsályktunartillaga sú,
sem jeg geri að umtalsefni. Breyt-
ir það í engu um það, er jeg hefi
um þessi mál sagt, að því er snert-
ir veiðarfæraslit.
Sigurjón Einarsson.
skipstjóri.
Norðmenn vilja
fá Grænland
Khöfn í gær. FÚ.
ópur þekktra Norðmanna,
þar á meðal rithöfundur-
inn Hamsun og fyrverandi ut-
anríkismálaráðherra Braadland.
hafa gefið út opinbert skjal, þar
sem þeir krefjast þess, að Græn
land verði aftur afhent Noregí.
Kvennadeild Slysa-
varnafjelags íslands
heldur fund miðvikudaginn 3. maí
kl. 8% í Oddfelldwhúsinu.
STJÓRNIN.
AUQAÐ hvíim Tyjri P
með gleraugum frá 1 lllLLL
EGrGERT claessen
hæstarjettarmáiaflutningsmaður.
Skrifstofa: Oddfellowhúsið,
V onarstræti 10.
(Inngaagar um aueturdyr).
Veggfóður
margar nýtísku tegundir.
Lítið í gluggana á
Laugaveg 1
Sími 4700.
EF LOFTUR GETUR ÞAÐ
EKKI-----ÞÁ HVER?