Morgunblaðið - 02.06.1939, Qupperneq 5

Föstudagur 2. júní 1939.
= JEorgtwWaMd--------------------------------------
Ctgef.: H.f. Árvakur, Reykjavlk.
Ritstjðrar: J6n KJartansson og Valtýr Stefánsson (ábyrKOarmatSur-).
Auglýsingar: Árni Óla.
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiBsla: Austurstræti S. — Síml 1600.
Áskriftargjald: kr. 3,00 & mánubi.
í lausasölu: 15 aura eintakiB — 25 aura met L,esbðk.
VERKLÝBSMÁL HAFNARFJARGAR
Fjp.lagsdómur tekur til með-
ferðar 1 dag mál Verka-
mannafjelags Hafnarf jarðar,
.^egn Verkamannafjelaginu
Hlíf. Kröfurnar sem V. H. gerir
i málinu eru:
1. Að samþykt Hlífar þann
26. febrúar og 19. maí um, að
þeir einir geti verið löglegir
meðlimir fjelagsins, sem ekki
-eru jafnframt meðlimir annars
-stjettarfjelags verkamanna í
Hafnarfirði, í sömu starfsgrein,
verði ómerktar.
2. Að Hlíf verði skylduð til
’þess að veita verkamönnum í
V. H. full og óskert fjelags-
rjettindi í Hlíf, þar með talin
-rjettindi til setu á fjelagsfund-
um, málfrelsi, tillögu- og at-
Jtvæðisrjett, ásamt öllum vinnu-
sama starfssviðinu í litlu bæj-
arfjelagi eins og Hafnarfirði.
En ef að verkamenn hafa
sjálfir ekki þann þroska, að
byggja upp sín verklýðsmál á
hei.brigðum grursdvelli og þann-
ig, að þeirra málstaður sjer
b.st trygður, þá verður löggjaf-
inn að grípa í taumana. Nú c
ekkert ákvæði til í lögum, sem
bannar það, að fleiri en eitt
verklýðsfjelag starfi á sama
stað. Af þessum ástæðum var
það skýrt fram tekið í forsend-
um dóms Fjelagsdóms í vetur^
að V. H. væri löglega stofnað.
Sjálfstæðisverkamenn í Hafn
arfirði sáu í hvert óefni stefndi,
er Hlíf tók þá ákvörðun 19.
maí, að reka þá úr fjelaginu,
sem einnig voru í Verkamanna-
Hin nýja jarðöld og
sambands-
„Fram“ fer til
Danmeikur é
mánudaginn
Á afmælismót
D. B U.
fræðin
J
A
mánuclaþinn kemur legg'-
ur knattsnvrnufjelagið
rjettindum samkvæmt taxta og fjelagi Hafnarfjarðar. Þeir
:samningum fjelagsins. hafa sitt málfundafjelag, Þór,
3. Að Hlíf verði dæmd í sekt
ifyrir brot á vinnulöggjöfinni.
4. Að Hlíf verði dæmd til að
,-greiða málskostnað eftir mati
jrjettarins.
★
Það er illa farið, að Hlíf skuli
liafa orðið þess valdandi, að
3>etta mál er fram komið.
í deilu þeirri, sem Hlíf átti í
vetur við þetta sama fjelag,
Verkamannafjelag Hafnarfjarð
'ar, kom Hlíf með fullan sigur af
Fhólmi. Þar skar Fjelagsdómur
iúr því skýrt og skorinort, að at-
'vinnurekendur í Hafnarfirði
væru bundnir samningi við Hlíf.
Af því leiddi svo aftur það, að
-verkamenn þeir, ,er -höfðu far-
ið úr Hlíf Qg í /hið nýstofnaða
fjelag, Verjkamannafjelag Hafn
• arfjarðar urðu :að hverfa aftur
:í Hlíf, ef þéir vildu njóta fullra
vinnurjettinda. Þéir ;gengu og
allir >í sitt gamla fjelag.
II stað þess áð táka fegins
Fhendi á móti þessum gömlu fje-
iiögum og fagna komu þeirra,
en eru auk þess allir í Hlíf. Þeir
beittu sjer nú fyrir því, að koma
á sættum milli Hlífar og V. H.,
á þeim grundvelli, að framvegis
yrði Hlíf eina fjelagið í firð-
inum, sem gætti hagsmuna
verkamanna í heild. — Verka-
mannafjelag Hafnarf jarðar
skyldi hinsvegar starfa áfram
aðeins sem málfundafjelag, á
sama grundvelli og Þór.
Var komið fult samkomulag
um þessa lausn milli leiðandi
verkamanna innan Sjálfstæðis-
flokksins í Hafnarfirði og ráða-I
manna í V. H. En þá skeður það
óhappaverk, að kommúnistum
í Hlíf tekst að eyðileggja þetta
samkomulag, og því er nú málið
komið fyrir Fjelagsdóm.
★
Þessi óeining og sundrung,
sem ríkir í verklýðsmálum Hafn
arfjarðar á sjer djúpar rætur.
Alþýðuflokksmenn höfðu lengi
verið einráðir í aðal-stjettar-
fjelagi verkamanna, Hlíf. Þeir
höfðu oft beitt valdi sínu harð-
Fram af stað í för sína til
Danmerkur. Fara 18 Fram-
arar og auk þess Hermann
Lindemann, sem verið hefir
þjálfari þeirra hjer í vor, og
miðframvörður Víkings,
Brandur Brynjólfsson, sem armnar
er „lánaður“ í ferðina. Far-
arstjóri verður Brynjólfur
Jóhannesson bankaritari.
I.
ólianues Áskelsson hefir,áþýsku,
en í dönsku jarðfræðiritsafni
(Meddelelser fra Dansk Geologisk
Forening, 9. Bd., 1938), gert
i.okkru nánari grein en orðið gat
í „Náttúrufræðingnum“, fyrir liin-
um merkilegu rannsóknum sínum
á Snæfellsnesi. En þarna norðan- á
nesinu er um sannkallaða fróðleiks
námu að ræða í jarðfræðiefnum og
hefir Jóhannes aukið aðdáanlega
við það sem áður var um þetta
kunnugt orðið.
Stórfróðleg er 7. mynd ritgerð-
innar, s. 310 (úr Brimlárhöfða
eða Stöðinni), þar sem jarðlögin,
Lgerir Hlíf nú þáð glappaskot,) neskjulega gagnvart þeim verka
;að banna þessum mönnum að mönnum, sem tilheyrðu öðrum
-vera einnig í nýja fjelaginu,! fiokkum. Bitnaði þetta oft mjög
harkalega á þessum verkamönn
um, vegna þeirrar miklu at-
vinnu, sem Alþýðuflokksmenn
hafa yfir að ráða í firðinum.
Þessar gömlu væringar sitja
enn ofarlega í hugum verka-
manna í firðinum, og það eru
þær, sem nú hafa torveldað
friðsamlega lausn málsins.
En þegar verkamenn fá í
næði að íhuga hvernig málin
standa og hvaða óleik þeir gera
sjálfum sjer með því, að skiftast
í harðvítuga flokka, í stað þess
að standa sameinaðir í barátt
unni fyrir sínum hagsmuna-
málum, hljóta þeir að slá striki
yfir gamlar væringar og taka
höndum saman. Sameinaðir
sigra þeir í baráttunni, en
sundraðir hljóta þeir að tapa.
-sem Fjelagsdómur kvað þó
íákýrt :á um, áð væri löglega
ístofnað.
Hlíf gerir ályktun hjer að
tlútandi 26. ifebruar, án þess þó
að framfylgja þessu þ>á þegar.
íSvq, hinn 19. maí lætur Hlíf til
skarar skríða og samþykkir, að
Æ,llir verkamenn, sem eru í V. H.
;skuli imran 5 daga hafa sagt sig
mr fjelaginu, en missa fjelags-
rjettindi í Hlíf ella. En þar sem
•enginn hlýddi samþyktinni varð
.niðurstáðan sú, að fjöldi verka-
unanna voru reknir úr Hlíf. Þess
iir brottréknu hafa þó unnið á-
:fram í Hafnarfirði, eins og ekk-
•ert hafi í skofist, þótt ekki njóti
[þeir fjelagsrjettinda í Hlíf.
★
Allir geta sjálfsagt verið
ísammála um það, að hinn mesti
iglundroði hlýtur að ríkja í verk-
Málfundafjelagið
lýðsmálunum, ef fleiri en eitt lir f,ind í Vdrðarhúsinu
werklýðsftelag .er starfandi áklukkan 8.
Óðinn“ held-
kvöld
Framurum er boðið til Dan-
merkur til að vera viðstaddir liá-
tíðahöld, sem fara fram í tilefni
af 50 ára afmæii Dansk Boldspil
Union (daiíska knattspyrnusam-
bandsins), en hátíðahöld mikil
verða vegna afmælisins. Fram
verður gestur D. B. U. frá því
stigið er af skipsfjöl í Ilöfn og
þar til farið er frá Damnörku
aftur.
%
Framarar eiga að leika nokkra
leiki við úrvalslið í borgum utan
Kaupmannahafnar. Ráðgert er að
þeir leiki í eftlrtöldum bæjum:
20. júní í Sorö við lið úrvalsspil-
ara frá Vestur-Sjálandi. 22. júní
í Rönne á Borgundarhólmi. Hafa
verið gerðar sjerstakar" ráðstaf-
anir til að taka vel á móti Fram
þar.
27. júní á Fram að keppa í Od-
ense og síðasti leikurinn verður
í Tönder þann 29. júní.
Ferðalag þetta verður vafalaust
mjög lærdómsríkt fyrir þátttak-
endur, því auk þess sem þeir læra
á að leika á móti úrvalsliðum
þeim, sem þeir keppa á móti, fá
þeir tækifæri til að sjá knatt-
spyrnukepni milli Norðurland-
anna, Danmerkur, Noregs, Sví-
þjóðar og Finnlands, og auk þess
millilandakepni milli Þjóðverja og
Dana.
Hátíðahöldin í tilefni af 50 ára
afmæli D. B. U. hefjast miðviku-
daginn 14. júní með því að há-
tíðin verður sett á knattspyrnu-
vellinum í Idrætsparken. Við það
tækifæri koma fram knattspvrnu-
lið Dana, Norðmanna, Finna,
Svía og Islendinga. Sama kvöld
fer svo fram fvrsti kappleikur-
inn í cupkepni Norðurlanda og
eru þátttakendur frá öllum Norð-
urlöndum nema Islandi.
Næsta dag, 15. júní, verður far-
ið í hringferð um Kaupmanna-
hafnarborg og íþróttavellir og
íþróttahalli^. skoðaðar. TJm kvöld-
ið þenna dag verður D. B. U. og
gestir þess í boði hjá danska Rík-
isútvarpinu og verður þeim há-
er Jóhannes hefir þarna fyi'st
rannsakað, sýna, þegar nægileg
greind er viðhöfð, svo Ijóslega hin-
ar miklu og merkilegu breytingar
á loftslagi og landslagi, sem orð-
ið hafa á þeim tima, er áður var
haldið að landið hefði í aðalatrið-
hm verið búið að fá sína núver-
andi lögun. Jurtaleifarnar sem Jó-
hannes hefir þarna fundið, eru
merkileg nýjung. Vjer sjáum
þai-na menjar þess að skriðjökull
hefir legið á landinu (stærra landi
en ísland er nú!), síðan vatn
mjög leirborið. Yfir leirnum er
möl, járnlá sígur í mölina, og
síðan verður þarna stöðuvatn,
gróðurlaust er í kringum vatn
þetta fyrst, en svo grær upp, og
af jurtaleifunum, sem varðveitst
hafa í leirnum sem settist til botns
í vatninu má ráðd að sumrin liafa
þá — en það var á milli ísalda
verið hjer hlýrri, en nú, jafnvel
nokkrar líkur til að furuskógur
hafi hjer vaxið. Árstraúmur renn-
ur út í vatnið og færir eyrar sín-
ar út yfir leirbotninn sem varð-
veitti jurtaleifarnar. Það skrítna
er að á þessi hefir lcomið norðan
að, eins og utan úr Breiðafirði. En
þetta er svo að skilja, að þar var
þá þurt land en ekki fjörður. Stór-
kostleg gos hafa síðan orðið og
hraun svo liundruðum metra skift-
ir að þykt, lagst ofan á jökul-,
stöðuvatns- og ármyndanirnar, og
innsiglað svo vandlega þessi stór-
fróðlegu jarðsöguskilr,ki að þau
liafa þarna varðveist fram á þenna
dag, þó að jöklar ísaldar hafi
þarna mjakast yfir síðan oftar en
einu sinni. Mun ekki ofsagt, að
þarna sje um að ræða einn af
merkilegustu stöðum á jörðinni,
sinnár tegundar, og má gera ráð
fyrir, að svo margir náttúrufræð-
ingar muni, þegar stundir líða,
idlja sjá þessar merkilegu jarð-
söguminjar á Snæfellsnesi, að þær
geti, einungis þess vegna-, orðið
meira virði í peningum en til rann-
sókna á þeim hefir farið enn sem
komið er.
II.
Það er þegar orðið merkilegt
verk sem Jóhannes Áskelsson hefír
unnið að landfræði og jarðfræði
íslands, verk unnið af fundvísi 4
fróðlega staði, áhuga og dugnaði
svo miklum, að jafnvel má kalla
hetjuskap. Það er meir en lítill
áhugi sem þarf til að vinna svo
mikið vísindaverk jafnframt ann-
ari eins kenslu og Jóhannes hefir
haft á hendi þessi ár. Eru það
engar ýkjur, að hann hefir stund-
um, til að geta komið þessu af,
lagt saman dag og nótt. En til
lengdar verður hverjum manni
slíkt ofraun.
Línur þessar eru ritaðar til þess,
ef verða mætti, að stuðla að því,
að ervki þessa merka náttúrufræð-
ings verði sá gaumur gefinn er
nægði til þess að bætt yrði aðstaða
hans til að vinna verkið. Jeg er
viss um, að ef jarðfræði væri í
nógu miklum meturn, og viðleitni
á'að auka þekkingu á voru merki-
lega landi, þá mundu hlutaðeig-
endur sæina Jóhannes Áskelsson
prófessorsnafnbót — slíkt styður
m. a. að því að mönnum verði auð-
veldara um að fá ritgerðir sínar
prentaðar í útlöndum — og hon-
um yrði gefin bifreið. Það er óhætt
að segja það fju-ir, að sú bifreið
mundi verða í besta lagi notuð.
Ennfremur mundi slíkum manni
vera veittur sá fjárstyrkur, að
hann þyrfti ekki að kenna'meir en
í hæsta lagi helming til móts við
það sem hann gerir nú.
Nægilega fullkomið yfirlit yfir
jarðfræði íslands mundi hafa
mikil og góð áhrif á íslenskt menn-
ingarástand. Og auk þess er ekki
að vita, nema nægilega nákvæm
rannsókn á íslensku jarðríki, leiði
eitthvað það í ljós, sem miljóna
virði gæti orðið fyrir þjóðarbú-
skapinn. Jeg tel jafnvel yfirgnæf-
andi líkur til, að svo mundi verða,
ef nægileg rækt væri lögð við
sumt það, sem nú er aðeins ónóg-
lega metið. Helgi Pjetnrss.
FRAMH. Á SJÖTTU SÍÐU.
Jeg hefi lijer aðeins stiklað á
nokkru af því stærsta, enda nægir
það alveg til að sýna hversu
merkilegan fróðleik hjer er um að
ræða.
Á 14 klst. kring
um land
(eign
flaug
Landflugvjelin TF-SUX
Flugmálafjelagsins)
kringum land í fyrradag.
Flugmaðurinn, Örn Johnson,
lagði af stað frá Rvík upp úr há-
degi á fimtudag og flaug til Horna
fjarðar með farþega og póst. Ilanif
hjelt síðan áfram til Fáskniðs-
fjarðar, Egilsstaða og Akureyrar
og lenti á öllum þessum stöðum.
Hann hafði farþega með frá Horna
firði til Egilsstaða.
Frá Akureyri flaug hann til
Reykjavíkur. Hingað kom hann
jkl. 4 í fyrrinótt og hafði þá verið
.* 14 klst. á leiðinni umhverfis landið.