Morgunblaðið - 12.08.1939, Blaðsíða 6

6
MORGUNBLAf, IÐ
Laugardagur 12. ágúst 1939.
Um konungs-
sambandiD
FRAMH.. AF FIMTU SÍÐU.
hlutinn kemst svo ac? 'órði í néínd
aráliti sínu, að ætlast‘sje. til „að
vjer eftir aldarfjörðpng eig-um að
vera éinráðir þess, að hafa eigi
annað sameiginleg-t með Dönum en
kpnunginn, einan
Það virðist því hai'a verið öllum
íslendingum ljóst, tíséði miklum
meirihluta þjóðarinnar, sem að-
hyltist lögin, og þeim Jitla minni-
hluta, sem á móti var, er lögin
voru samin og sett, að samning-
urinn í lögunum náði ekki til
konungssambandsins. í riti sínu
um þjóðari'jettarsamband íslands
og Danmerkur (1923) slær Einar
Arnórsson þessu föstu. Hann segir
m. a., á bls. 19;' ,.Það var álitið
að konungssambandið væri grund-
völlur undir samningnum, en eigi
eitt samningsatriðanna'k
Það er þessvegna ekki heimilt
skv. sambandslögunum að segja
upp konungssambandinu. Það fell-
ur pkki undir uppsagnarheimild-
ina ,í 18. gi': 'Og hvergi annars-
staðar er að firtna heimild til þess.
M. ö. o. við höfum ekki, að minni
skoðun, lagalega eða “sainninga-
lega, heimild til þess að slíta ein-
hliða konungssambandinu, eins og
er um annað efni sambanclslag-
anna en I. kaflann. Þetta virðast
allar heimildir, án undantekning-
ar, staðfesta. Allar sögulegar á-
stæður, orðalag sjálfra sambands-
laganna, nefndarálit og umræður
er lögin væi'u samin og sett.
Sú skoðun, að uppsagnarheim-
ildin nái til allra sambandslag-
anna, virðist þannig bygð á mis-
skilningi. Þessi misskilningur
þyrfti að hverfa sem fyrst — af
ýmsum ástæðum.
Vegna sjálfra okkar. Við hljót-
um á komandi árum að einbeina
hugsun vorri að framtíðarsamn-
ingum við Dani. Tel jeg mikils
virði að menn einbeiti sjer um
það sem raunverulega er eða get-
ur orðið efni þeirra samninga,
en láti það liggja milli hluta,
sem eftir núgildandi ákvæðuni um
það efni liggur utan við slíka
samninga. Við megum heldur ekki
gefa neinuný öðrum tilefni til þess
að gruna okkur i:m áform um að
við sjeum að hugsa um "að“'tra'iíg<r
á gerða samninga. Við erum vopn-
laus þjóð. En við eigum annað sem
betra er enn margá PWflbyssur.
Það er að njóta virðingar annara
þjóða vegna sannfæringar þeirra
um áð því megi trej^s
höldtim gerða samninga. íMerkur
Skáli templara.
Tomplarar vfgja útiskemtlstað
sinn á morgun
u
. . viS
gerða samnu>ga. *
breskur stjórnmálatúbfhír S^gði við
mig fyrir nokkrum árum eitthvað
á þjpsa leið: ,.Það er bresku
stjórþinni mikils virði að vita það
um Norðurlöndin, að ef þau gera
samninga við okkur, megum við
treysf-p því að þau haldi þá samn-
inga. Okkur er hagur í því — og
ykkuf á líka að vera hagur í því“.
Jeg |eld að þeíta sje rjett. Og
okkur Islendingum er lífsnauðsyn
að halda þessum skildi vel fáguð-
um. Að þar sjáist hvorki blettur
nje hrukka.
Sjómannakveðja. Byrjaðir veið-
ar við Austurland. Kærar kveðjur.
Skipverjar á Karlsefni. (FB.).
m 3 km. leið frá Baldurs-
haga, á svonefndri Elliða-
vatnsheiði, er lítil tjörn, er nefn-
ist Kirkjuhólmatjörn. Upp frá
tjörn þessari hefir Þingstúka
Reykjavíkur fengið land til um-
ráða og ræktunar.
Landið er um 11 ha. að stærð.
Er um helmingur þess í hraun-
jaðrinum, en hinn helmingurinn
utan hraunsins og skiftist þar á
mýrlendi, melar og lyngmói. Land
þetta, sem er í eign Rafmagns-
veitu Reykjavíkur, fekk Þingstúk-
an sjer mælt í fyrra óg hóf þá
þegar starf þar. Var landið þá af-
girt og lagður og ruddur vegur
því og um það. Landnámsstarfi
jessu hefir nú verið haldið áfram
í sumar Voru í vor settar þar nið-
ur um fjögur þúsund trjáplöntur
og þar af um þrjú þúsund barr-
trjáplöntur, sýnist svo sem þessar
plöntur hafi kunnað vel við sig í
hinu ný.ja heimkynni.
Ætlun templara er sfi, að gera
þarna fjölbreyttan og- fagran
skemtistað, og virðist landið ágæt-
Jega til þess fallið sakir fjölbreytni
sinnar. Hraungróðurinn hefir þeg-
ar tekið afar miklum framförum,
við friðunina.
Alt það sem þarna hefir verið
gert, svo sem plöntunin, girðingin,
vegalagningin o. s. frv., hefir verið
unnið af sjálfboðaliðum. Var á
síðastliðnu sumri lagt þar fram
á þriðja hundrað dagsverka og
mun vera orðið eins mikið í sumar
eða meira. Það sem þurft hefir að
kaupa, svo sem bifreiðar og efni
til girðingar o. fl., hefir verið
greitt með fje sem einstakir templ-
arar og stúkur hafa lagt til land-
námssins. Auk þess, sem áður hefir
.verið ji.efnt, hefir yerið reistur
Skáli, sem er 6.40x4.30 m. að
grunnmáli, Mun bann einkum ætl-
aður sé$ skýlj fyrir ífeáÉöS:.' áð
■landnáminu vinna.
Það má segja, þótt land það,
sem þarna hefir verið tekið til
fegrunar, sje stærra en að framan
getur, að þá bíði þar mikið verk-
efni, verkefni, sem ekki sje hægt
að leysa á einu eða tveimur árum,
heldur kynslóða verk. Væri það
vel, að templarar gætu orðið sam-
hentir um þessa landgræðslu og
gert sjer þarna fagran skemti- og
samkomustað. Er það vel, að á-j
„Menningin vex í lundi nýrra
skóga“.
Næstkomandi sunnudag á að
vígja land þetta og verður þá
haldin þar fjölbreytt skemtun fyr-
ir templara og gesti þeirra og
sennilegt að marga fýsi að fara
þangað og sjá það sem þegar hefir
verið gert — og. gera sjer grein
fyrir þeim framtíðarmöguleikum,
sem þar blasa við. K. Þ.
SVIFFLUG Á ÍSLANUI
FRAMH AF ÞRIÐJU SÍÐD
fara með stýrissveifina á flugum
sínum. Þeir læra að hugsa, starfa
og lifa eins og flugmenn. Þeir fá
smátt og smátt hinn innri þroska
flugmannsins.
Hann hjelt því fram að þegar
hjer væri vaxinn upp hópur svif-
flugmanna, þá myndi það koma af
sjálfu sjer, að flug í flugvjelum
efldist hjer og þróaðist. Svifflug-
mennirnir myndu bera það áfram.
Fyrir hina íslensku Svifflugmenn
væi’u aðstæðurnar að ýmsu leyti
örðugar. Flugurnar væru dýrar,
og piltarnir í Svifflugf jelaginu
yrðu að standa straum af kostn-
aðinuin að mestu eða öllu leyti
sjálfir. En þeir sýndu frábæra
'*v-, (• JSj . -Xr -i X-li?-• 1»*^ • ••
fórnfýsi, til þess' að sigrast á þess-
um örðugleikum, ' Fórnfýsi og
starfsgleði. Þeir ættu’nú óTð'ið 3
svifflugur. Og. vnjer skildist á
Schauerte, að. lílxindi yau'u til að
þeir . fengjxx að háldá eftir flug-
unni, sem hann kojn nieð'hingað,
og sem f'logið var á póslflugið frá
Sandskeiðinu á döguiium.
Enginn yafi er á því, að íslensku
svifflugmebnirnir hafa míkið gagn
af komu jafn reynds og duglegs
flugxnanns og kennara ög Schau-
erte virðist vera. Auk þes|,;.;-:g'ein
hann hefir kept þeim, hefir halxn
á ýmsan hátt v-rið þeim hjálp-
'legur og hann er in, a. að reyná
að koma tveim ísl. þilfrtm fýíhrþun
stundarsakir á svifflnguverkstæoi
í Þýskalandi.
1 Þannig hefir hann, þótt fram-
andi sje, lagt fram skerf fil fram-
dráttár ísl. flugmálum.
Norræna
listvikan
í Stokkhólmi
5 vj}t&fesí $ i* ''•■■ýtHNrŒrÍ’
Eimskip. Gullfoss kom til Kaup-
mannahafnar kl. 9 í fyrrakvöld.
Goðafoss er í Reykjavík. Brúar-
, ,foss fór vestur og norður í gær-
huga uppvaxandi kynsloðar «1« !kvö)di kl. 8. Dettifoss fór frá Ham-
benxt að þessháttar starfi _ starfi I borf? síðdegis j fyrrada„ 41eiðis
sem bæði er fagurt, hexlnæmt og|til HnU. Lagarfoss kom til Leith
menningarauki hinn mesti. Mættu kl. 8 í gærmorgun. Selfoss er á
þar saDnast orð skáldsins: lleið til Djúpavxkur.
Eins og fiestum er kixnnugt,
var haldin svokölluð List
vika í Stokkhölmi dagána 15.—
22. júní síðastliðiixn að tilhlutun
Norræna fjelagsins og sambands
myndlistamanna í Svíþjóð
Riksförbundet for bildaixde konst.
Þátttakendur vorxi á annað hxxndr-
að, flestir frá SVíþjóð, en aðeins
einn fi’á' ísl'artdi. Fléstir'voru þátt
takendur teikni- og handavinnu
kennarar, ennfremur listamenn
og listvinir af ýmsunx stjettum.
Markmið listvikunnar var að
veita fræðslu í þróun nxyndlist-
arinnár á Norðui’löndum, einnig
að vera hvatning til aukins lista-
slnekks í skólum og heimilum.
L þessu skyni voru fluttir fyrir-
léstrar og skoðuð söfn og heimili
listamanna víðsvegar um borgina
uhdir leiðsögu kunnugra manna.
Fyrsta kvöldið hafði Norræna
fjelagið í Stokkhólmi miðdegis-
boð á Skansen; þar var veitt af
mikilli rausn og fluttar fjörug-
ar ræður. Sunnudaginn 18. jxiní
fór allur hópurinu í boði forstöðu
nefndarinnar í bílum til Uppsala
og skoðaði bæinn og hina frægu
dónxkirkju; einnig var elcið til
Gamla Uppsala að konungahaug-
ununx.
Hverri Norðurlandaþjóð var
tiJeinkaður einn dagur í vikunni
og töluðu þá fulltrúar frá hverju
andi. Um íslenska list talaði list-
dómarinn dr. Gustaf Valby. Lýsti
hann í stórum dráttum eldri og
yngri list á íslandi og sýndi
skuggamyndir í því sambandi.
Gat hann þess, að hin nýja list
væri enn á bernskuskeiði, en eft-
ir byrjuniiini að dæma megi
hejmurinn vænta mikils frá ís-
lenskum listamönnum. Dr. Valby
var á íslandi sumarið 1936, þá
fulltrúi listarinnar á Sænsku vik-
unni, sem haldin var í Reykja-
vík. I erindi þessu talaði hann
um land og þjóð af mikilli hrifn-
ingu, og fjell það í góðan jai'ð-
veg, því flestii' áheyrendnr voru
harla fáfróðir um ísland. Sænsk-
ur listmálari vjek sjer að ínjer,
■að erindinu loknu. og spurði: „Er
í ■raunipni eins i'allegt á Islandi
og dr. Valbv lýsti því?“
Súískin og sunnapblær jók á
fegurð 'Stokkhólmsborgar þessa
dagana, svo áhrifin eru Tfk í huga
fei'ðalángs frá ísl.nnli, og vonandi
yerða þéTr fleiri, sem sækja næstu
Listviku á Norðurlöndum.
. Jeg vil svo þakka Nori'æJia fje-
tógirttþ senj hefir styrkt mig til
þesaarar ógleynianlegu ferðar.
Kaupmannahöfn í júlí^l939.
Gunnhildur Stéinsdóttir.
DÖNSK UMMÆLI UM
JÓN ÞORSTEINSSON
FRAMH. AF ÞRIÐJU SÍÐU.
að notum. Þessu starfi hans má
líkja við starf Niels Bukh meðal
Dana.
Þannig fórust hr. Killemose orð
um Jóft Þorsteinsson. Hinn erlendi
kennari er hjer á námsferðalagi
og fer m. a. norður í land.
I Sundsýningar
I Hveragerði
á morgun
[ Hveragerði í Ölvesi hefir ver-
ið nú í rúmlega eitt ár starf-
rækt sundlaug. Eins og mörgunr
er kunnugt hóf Lárus Rist bygg-
ingu á laug þessari 1937, og hef-
ir af mikilli atorku og framsýni
ásamt Ungmennafjel. Ölvesinga
bygt laug þessa við lítil efni, en
þó er frá flestu gengið á hinn
vandaðasta hátt, t. d. búnings-
klefum.
Laugiu er xiú 33% m. á Jengd
og verður á næsta sumri, ef nokk-
ur tök verða á, lengd upp í 50
m. og verður þá lengsta laug
landsins.
Að laugarinnai hefir verið
mikil þörf, sýnir best sxi mikla
notkun, senx hefir verið á henni
í sumar. Flesta daga hafa yfir
100 maiins farið í laugina, og fyr-
ir hafa komið dagar, er á þriðja
hundrað mauns hafa synt þar.
Það er sjálfsögð skylda allra
íþróttamauna og þeirra, sem
íþróttum unna, að reyxia að hjálpa
slíkum dugnaðarmönuum, sem
hjer hafa verið, mjög fjelitlir, að
verki, og er það því mjög ánægju
legt, að sundmenn og konur bæj-
arins liafa ákveðið að fara aust-
ur í Hveragerði n.k. sunnudag og
hafa í sundlauginni suudsýningu,
kapps- og vatnsknattleik. Verðnr
í þessari ferð margt af besta sund
fólki Ármanns, K. R. og’ Ægis, þ.
á. xn. okkar ágæti siindkappi Jón—
as Halldórsson.
Með þessari ferð sinni sýnir
sundfólk Reykjavikur hinn rjetta
íþróttaanda — að gera tilraun til
þess að hjálpa þeim, sem er hjálp-
arþurfi og á hjálp skilið.
Vonandi verður nxargt manim
viðstatt við sundsýningarnar í
Hveragerði n.k. sxxnnudag og reynæ;
á þann hátt að styi'kja gott mál-
efni og samtímis njóta góðrar
skemtunar. S. P..
Tveir nýir vjelbátar
á jsafirði
Skipasmíðastöð Marzellíusar
Bernharðssonar á ísafirði
hefir nýlokið srníði tveggja vjel-
báta og hljóp annar af stokkun-
um 2. þessa mánaðar og heitir
Morgunstjarnan, eign hlutafjelags-
ins Muninn.
Stærð er rxxmar 18 smálestir og
hefir báturinn 60—70 hestafla Völ-
undarvjel. Báturinn fer nxx á rek-
netaveiðar. Skipstjóri verður
Rögnvaldur Jónsson.
Ilinn báturinn hljóp' af stokk-
unum 3. þessa mánaðar, Heitir
hann „Páll Pálsson“ og er eign
hlutafjelagsins Hauks, í Hnífsdal,
15 smálestir með 40—50 hestafla
Idealvjel. Formaður er Jóakim
Pálsson. Hann byrjar bráðlega
reknetaveiðar. (FÚ.).
Best að auglýsa
í Morgrunblaðinu.