Morgunblaðið - 13.09.1939, Síða 5

THiðvikudagur 13. sept. 1939.
ii
JfttorgtmMaðið
í Abyirff Q »xsn fcPuit).
Ötgef.: H.f. Arvakur, RaykJaTfk.
Ritstjfirar: Jðn Kjart»n»»on o* ValtjT St«f4n»«on
Augiýsintfar: Ární Aia
Ritstjórn, augrlýsinarar or afrralQsla: Anstarstnetl g. — ðlncl M00.
ÁBkriftarttjald: kr. t.OU t nAnofl!
f lausaBíilu: 15 a«r». •tntalriB — *5 aura n«S Lasbðk.
SKOMTUNIN
SK Ö M T U N matvæla er í
þann veginn að hefjast.
Undirbúningsstarfinu er það
langt komið, að framkvæmd
skömtunarinnar rnun hefjast
um næstu helgi.
Undirbúningsstarfið hefir að-
allega verið í því fólgið, að
prenta skömtunarseðla og senda
þá öllum hreppsnefndum á
landinu og bæjarstjórnum. Þær
úthluta síðan seðlunum til allra
heimila. Er hverjum heimilis-
:manni ætlaður einn seðill.
Sett verður á stofn sjerstök
stjórnarskrifstofa, sem hefir
yfirumsjón með skömtuninni og
hefir hún aðsetur í Reykjavík.
★
Vafalaust hafa einhver brögð
-orðið að því undanfarið, að
menn hafi birgt sig upp af
vörum.Að vísu var mjög brýnt
fyrir mönnum, að gera slíkt
ekki og þeim tjáð, að þeir sem
birgðu sig upp, yrðu ekkert
Ibetur settir en hinir. En þrátt
fyrir þessar áskoranir og að-
varanir, má telja víst, að ein-
hverjir hafi skorist úr leik.
Krafa almennings verður sú,
>r)g undan henni verður ekki
ikomist, að eitt gangi yfir alla.
Alt annað væri svik við þá
:menn, sem sýnt hafa þegnskap
á erfiðleikatímum þjóðarinnar.
Ef valdhafarnir ekki sjá til
■þess, að þeir, sem brugðist hafa
sinni skyldu í þessu efni, verði
• ékki að neinu leyti betur settir
-en hinir, sem sýndu þegnskap-
inn, þá hafa þeir fyrirgert
Trausti þjóðarinnar. Er það
;skylda blaðanna að vera hjer
vel á verði og sjá til þess, að
>ekki verði vikið hársbreidd frá
kjörorðinu: Eitt yfir alla!
íUegar úthlutun skömtunar-
úseðla fer fram, verður krafist
drengskaparvottorðs viðtak-
•:enda um, hversu mikinn forða
þeir eigi af þeim vörutegund-
um, er seðlarnir hljóða um. —
Xiggur þung refsing við, ef
rgefið er rangt vottorð um þetta
og menn geta á hvaða tíma sem
er átt von á því, að leit verði
hafin á heimilúm þeirra. Er því
sjálfsagt fyrir alla, að gefa ná-
kvæma og' rjetta skýrslu yfir
birgðir sínar, því að alt annað
jgetur hefnt sín grimmilega.
★
Við skulum vona, að ekki
þurfi að grípa til þungra refsi-
aðgerða gagnvart nokkrum
jnanni í sambandi við skömtun
matvæla og nauðsynja. Það er
ótrúlegt, að nokkur maður sje
þannig gerður, að honum geti
liðið vel, enda þótt hann hafi
allsnægtir á borðum, þegar
hann jafnframt veit að fjöld-
ínn í kringum hann hefir ekk-
ert. Og þegar þar við bætist,
að allsnægtirnar eru illa fengn-
ar, með því að bregðast þegn-
skap við land sitt og þjóð, er
•vart hugsandi annað, en að
Verslunarskólinn
fjölmennasti framhaldsskóli landsins
samviskubitið nagi einlivern
tíma þann, sem slíkt viidi að-
hafast.
En við skulum vona, að ekki
finnist nokkur maður, sem
reynir að notfæra sjer neyðar-
ástandið, til þess á einn eða
annan hátt ao skara eld að
sinni köku. Verður og að taka
hart á hverskonar tilraun 1 þá
átt.
★
En er ekki. tími til kominn,
að við Islendingar gefum meiri
gaum en verið hefir þeim á-
gætu matvælum, sem til eru í
landinu sjálfu?
Við þyrpumst í búðirnar eft-
ir erlendri mjölvöru, kaffi og
sykri og öðru góðgæti,, og kvört-
um sáran, ef hörgull er á þessu.
En þótt líði dagar, jafnvel vik-
ur, og hjer fáist ekki góður, nýr
fiskur og sá fiskur, sem fáan-
legur er, sje seldur okurverði,
er ekkert aðhafst til þess að
ráða bót á þessu ástandi. Og
um saltfiskinn, þenna ágæta
þjóðarrjett íslendinga er það að
segja, að til skamms tíma hefir
varla verið á boðstólum innan-
lands annað en úrgangsfiskur
og hann seldur langt yfir því
verði, sem fengist hefir fyrir
fyrsta flokks fisk á erlendum
markaði. Með síldina virðist
farið svo rækilega í felur, að
það er hinum mestu erfiðleikum
bundið, að fá þessa vöru til
neyslu í heimahúsum. Þá er það
alkunna, að undanfarin ár höf-
iim við gefið stórfje með ostum,
sem sendir hafa verið til Þýska-
lands. Þessi viðskifti hafa farið
fram undir vernd stjórnarvald-
anna.
Þessu öllu verður að breyta.
Við verðum að leggja kapp á,
að neyta sem mest af okkar
eigin framleiðslu í landinu
sjálfu. Oft er þörf, en nú er
nauðsyn fyrir þjóðina, að búa
sem best að sínu.
En til þess að þetta geti orð-
ið, þarf að sjá ti.1 þess, að inn-
lenda varan sje höfð á boð-
stólum þannig, að almenningur
eigi að henni greiðan aðgang
og varan sje seld sanngjörnu
verði. Að þessu ber að keppa,
og um.Ieið að hefja allsherjar
útbreiðslu á okkar ágætu fram-
leiðsluvöru í landinu sjálfu.
Dulrænar
sögur
Friðgeir H. Berg: í ljósa-
skiftum. Akureyri 1939. —
Bókaútgáfa Þorst. M. Jóns-
sonar.
Petta er lítil bók, fjórar arkir
í venjulegu átta blaða hroti.
Ytri frágangur ínjög góður.
Það er skemst frá að segja, að
hjer er dulrænt efni á ferðum:
Tólf sögur og tveir draumar. Að
vísu fljettast draumar inn í þrjár
eða fjórar af sögunum, en þær
fjalla þó eigi að síður mestmegn-
is um vökufynrbæri, en ekki
drauma.
Friðgeir Berg er bæði skygn og
draumspakur, og er það ekki að
ástæðulausu, er hann segir í
tveim erindum fremst í bókinni:
Það, sem augun ekki greina,
ætla margir sje ei til.
Vísindin þótt viðfeðm sjeu,
vita þau ekki á öllu skil.
Þótt þreifað sje um stokka og
steina
og- starað í hinn dýpsta hyl,
sínu insta eðli leyna
ægisdjúp og hamraþil.
Bak við sjónar-heimsins hurðir
hulin orka lífsins býr.
Fornir og nýir fyrirburðir
færa að þessu rökin skýr;
jafnvel gráar efnisurðir,
öldur loftsins, menn og dýr.
Fi'iiy á vitnum engar þurðir,
ef að rannsókn hugur snýr.
Ekki var höf. alla ævi á þeirri
skoðnn, sem hjer er drepið á. í
formálsorðum bókarinnar getur
hann þess, að á uppvaxtarárum
sínum hafi hanii dyggilega fylgt
ríkjandi skoðun þeirra tíma og
trúað því fastlega, „að það, sem
nú eru nefnd dularfull fyrirbrigði,
væri tóm ímyndun, skynvilla og
lieimska“. En eigin reynsla knúði
hann til þess, að íhuga þetta nán-
Skýrsla
ir árii
Námskeið umferðavikunnar. —
Námskeið það í umferðarreglum,
sem haldið var fyrir sendisveina
á vegum Umferðarvikunnar, lauk
í gærkvöldi með skriflegu prófi.
Voru þátttakendurnir látnir svara
11 spurningum varðandi umferð.
Besta árangri á námskeiðinu náði
17 ára gamall piltur, Olafnr Jens-
son að nafni, Bergþórugötu 21.
Verða honum því veitt verðlaivi
þau, sem reiðhjólaverksmiðjau
Orninn gaf námskeiðinu, en það
var nýr dynamó og lnkt, til þess
að hafa á reiðhjóli.
ar. Hann segist hafa orðið fyrir
ýmsnm árekstrum, sem sjer hafi|S^°^um' ^essr tihaun \ erslunar-
hreint ekki verið kærkomnir og s^ólans hófst 1933 og var stigið
valdið hafi sjer talsverðum ónot- Þar athyglisvert spor í skólamál-
um. Og frá nokkrum þessara á-
Vjelritunarkenslustund í Verslunarskólanum.
kýrsla Versiunarskólans fyr-j Stundum er um það talað, að
in 1934—1938 er nýkom- straumurinn í skólana sje of mik-
in rit. Verslunarskólinn hefir nú í ill, eða námið ekki hagnýtt, svo
seinustu árin verið f jölmennasti | nemendur komist ekki í vinnú eft-
mentaskólarnir, sem veitt getur irá. Eklti virðist reynsla Verslun-
lengstan námstíma og ítarlegasta | arskólans benda á þetta, en þar
mentnn, því að skólatíminn getur hefir nú og áður verið safnað
nú verið þar 6 ár, með undirhún-
ings og framhaldsdeildum. En að-
alskólinn er fjögurra ára skóli,
en námstíminn samt svo sveigj-
anlegur, að nemendur geta kom-
ist inn í ýmsa bekki eftir því
hversu góða undirbúningsmentun
þeir hafa, eða próf frá öðruin
skólnm. Skemnr en tvö ár geta
nemendur þó ekki verið í skólan-
um til þess að ná fullnaðarprófi,
og þurfa þá að hafa undirbúniugs-
mentun sem svarar til gagnfræða-
prófs með viðbótarprófi í verslun-
argreinum. Flestir eru fjögur ár
í skólanum, en nokkrir liafa ver-
ið alt að sjö áruin með því að
taka tveggja ára nám í fram-
haldsdeild, sem sje hæði í tungu-
málum og viðskifta- og hagfræði,
sem þar er kend.
Það var Verslunarskólinn, sem
reið á vaðið um það, að koma hjer
á framhaldsfræðslu í verslunar-
fræðmn og gerði tilraun til þess
áð halda hjer uppi framlialds-
deild, með áþekku sniði og ann-
arsstaðar tíðkast í verslunarhá-
rekstra, einkennilegum atvikum,
sem fyrir liann hafa komið, skýr-
ir liann nú í bók sinni.
Höfund bókarinnar hefi jeg ár-
um saman þekt að grandvarleik,
glöggsýni og inngróinni andstygð
á hvers konar lygran og skrumi.
Engum, sem náin kynni hefir af
um landsins og í mentamálmn
verslunarstjettarinnar. Skýrslur
ran fyrsta fullnaðarpróf fram-
háldsdeildarinnar hæði í tungu-
málum og viðskifta- og hagfræði
eru í nýju skýrslunni og tóku
þetta próf 3 nemendur, þeir
Bergþór Þorvaldsson, Hjálmar
Blöndal og Hróbjartur Bjarna-
honum haft, dettur eitt augnablik son
í hug, að væna hann um skreytni.
Fyrir því verða sögurnar gildis-
meiri en ella mundi.
Sögnrnar eru prýðisvel ritaðar,
lýsingar skýrar og skilmerkileg-
ar, svo að atburðir allir verða Ijós
ir. Snmar af sögnnum eru með
1 r u dnlrænnm sögnm, sem inað-
1 ;• liefir lesið eða heyrt. Ein þeirra
heitir Óvenjulegur andstæðingur.
Má\ skipa henni á bekk með römm
FRAMH. Á SJÖTTU SIÐU.
Nemendur Verslunarskólans
hafa verið nm 300 á ári, en kenn-
ararnir venjulega um 25 og náms-
greinar, sem liægt er að stunda,
eru 15. Þær námsgreinar exra bæði
almennar námsgreinar, svipaðar
og í gagnfræða- og mentaskólum,
og sjerstakar verslunarnámsgrein-
ar. Verslunarskólanum má sldfta
í tvent, neðrí bekkina, sem svara
til gagnfræðaskóla, og efri bekk-
ina, sem svara á sínu sviði til
lærdómsdeilda mentaskólanna.
ýmsum fróðlegum skýrslum um
slík efni. Það sýnir sig þar, að
allur þorri nemenda vinnur alls-
konar vinnu í sumarleyfum sín-
um, bæði til sjávar og sveita, og
eiun árgangurinu af þeim, sem
seinustu árin hefir útskrifast,
skiftist þannig í störf að prófi
loknu (55 nemendúr, þar af 5Í
með fullu prófi): Skrifarar 17,
bókarar 7, við afgreiðslu 4, sölu-
menn 2, símastúlkur 2, hankamenn
2, bílstjórar 2, umboðs- og lieild-
salar 2, framkvæmdastjóri 1, ang
lýsingastjóri 1, kaupfjelagsstjóri
1, innheimtumaður 1, fiskimats-
maður 1, iðnaðarmaður 1, við bú-
skap (forstjóri refabús) 1, við
sjósókn og verslunarvinnu á köfl-
um 2, við heimilisstörf heima hjá
sjer 2, við framhaldsnám 3, sauma
kona 1, hjúkrunarkona 1, aðeins
1 af 55 hefir ekki vinnu að stað-
aldri. Það er einnig eftirtektar-
vert, að af þessum eina árgangi
hafa 19 nemendur farið ntan að
loknu Verslunarskólaprófi, 11 til
vinnu eða framhaldsnáms í ýms-
um skólum, m. a. í verslunarhá-
skólran og háskólum, en 8 hafa
fariS í styttri kynnisferðir.
í sjerstökum kafla í skýrslunni
eru ýmsar smágreinar um kenslu
og fjelagslíf. Er þar sagt frá sjer-
stökum. námsflokkum og æfinga-
flokkum efri bekkjanna, fyrir-
lestrum, ferðalögum og skoðun
verslunar- og iðnfyrirtækja og
tilsögn og æfingum, einkum í
neðri bekkjunum, í ýmsu því, sem
snertir framkomu og daglegt líf.
T. d. hafa verið kendar umferða-
reglur og heilsufræði og sjerstak-
ur skólalæknir skoðar nemendur
og lítur eftir heilsnfari. íþróttir
eru allmikið stundaðar, gönguferð
ir, skíðaferðir og sund og leikfimi
og ým'sir verslunarskólamenn eru
ágætir íþróttamenn. í skólanum
er ýmiskonar fjelagsskapur, mál-
fundafjelag, söngfjelag, taflfjelag,
bindindisfjelag, íþróttafjelag og
FRAMH. Á SJÖTTU SÍÐU.