Morgunblaðið - 27.01.1940, Síða 5

laugardagur 27. jan. 1940.

jPtorjgtmWaíift
Út«et.: H.f. Arvakur, Heykjavlk.
Hltatjðrar:
Jðn K3artan»»on,
Valtýr Stefán»»on <ábyr*TJarm.).
Auglýsingar: Árnl óla.
Ritatjörn, augrlý»lngar of af*relO«la:
Austur»trætl S. — Slaai 1600,
Áakriftargjald: kr. 1,00 A mánuOl.
f lausasölu: 15 aura elntaklO,
25 aura aaeO Le»b6k.
MAÐURINN SEM SAMDI
fyrir Hitler
Gætum að okkur
VIÐ verðum að læra þá list, Is-
lendingar, að kunna að sníða
okknr stakk eftir vexti. í öllum
okkar athöfnum og gerðum verð-
nm við að muna, að við erum
smáir og efnin lítil.
En því miður kættir okkur oft
við að gleyma þessu. Einkum er
okknr gjarnt á að láta sýnast
meiri en við erum, þegar við er-
nm komnir út fyrir landsteinana,
pg á það ekki síst við um opin-
beran sendirekstur. Þá er kepst
imi að hafa alt svo íburðarmikið
og stórhrotið, að líkast er sem
. anðug stórþjóð eigi í hlut, en ekki
fátækt smáríki.
Við skulum nefna dæmi: Þegar
Alþingi fór á dögunum að ákveða
laun handa verslunarfulltrúa
jAmeríku, var ekki borið við lægri
japphæð en 75 þús. krónur, og er
það nálega eins mikið og alt sendi-
ráðið í Kaupmannahöfn kostar. Þó
er verslunarfulltrúinn í Ameríku
ekki „diplomatiskur“.
Hefir þjóðin ráð á svona bruðli,
Þjóð, sem ekki hefir efni á að
greiða ráðherrum sínum meira en
10 þús. kr. árslaun?
Þegar við þurfum að senda
menn utan í samninga- og við-
skiftaerindum, er það orðin föst
venja, að auk þeirra, sem bera
eiga uppi hita og þunga samning-
anna, verða að fylgja með aðrir
menn og eru þeir þá skoðaðir
sem fulltrúar ákveðinna stjetta
• eða flokka. Þannig þurfti að senda
€ menn til London í sumar, til
jþess að setjast við samningaborð
með Bretum.
Þessi misskildu flottheit okkar
á nál. öllum sviðum hafa orðið til
Jiess, að ýmsir mætir menn eru
farnir að vantreysta því, að við
verðum færir um að taka utan-
ríkismálin í okkar hendur. Þeir
telja, að við iT.cnum með óhófs-
bruðli eyða svo miklu fje, að þjóð-
Inni verði langsamlega um megn
nndir að rísa.
Enila þótt Morgunblaðið geti
ekki á neinn hátt tekið undir þess-
ar raddir, verður hinu ekki neitað,
að þjóðin á eftir að læra. mikið í
þessum efnum, sem öðrum. Hún
tná aldrei gleyma því, að hún er
fámenn og fátæk. OIl eyðsla, sem
er sniðin umfram getu þjóðarinn-
ar, ber vott um þroskaleysi og
verkar gagnstætt því, sem til er
stefnt.
Látum ekki hrakspá hinna vau-
trúuðu rætast. Lærum að sníða
okkur stakk eftir vexti, einnig,
þegar til þess kemur, að við eig-
»m að taka öll utanríkismálin í
okkar hendur. Notum þann stutta
tíma, sem enn er til stefnu, til
þess að búa sem best í haginn
fyrir okkur. Foi’ðumst alt óhóf,
en keppumst jafnan eftir því, að
nota okkar bestu starfskrafta til
þess að annast lausn hinna vanda-
Ksömnstu mála.
Kvöld eitt í byrjun októ-
bermánaðar 1934 stóð
jeg fyrir utan skrifstofu In-
tourists í Unter den Linden
í Berlín or var að horfa á
myndir frá Sovjet-Rússlandi, > ^
sem áttu að lokka býska
ferðamenn austur í alsæluna.
Þá klappaði kunningi minn
einn á öxlina á mjer og|
spurði, bvað jeg ætlaði að
gera, begar jeg hefði horft
mig; saddan á bessa-r mynd-
ir, frá öllum hliðum.
— Jeg ætla að fara heim að
sofa, sagði jeg.
— Nei, komdu heldur með mjerj
og fáðu kvöldmat á Kaiserhof. Jeg
á að hitta nokkra kunningja mína
þar og það verður eflanst skemti-
legt kvöld, sagði Þjóðverjinn, —
von Kibbentrop er einn þeirra.
— von Ribbentrop, sagði jég,
— eins og mig langi nokkuð að
kynnast honum? Jeg hefi verið
önnum kafinn síðustu daga og
langar til að hvíla anig.
Jeg hafði heyrt ýmislegt nm von
Ribbentrop, í hópi þýskra þjóð-
ernissinna í Hamburg og Berlín.
Þeir gerðu fremur lítið úr gagn-
inu, sem hann liefði gert í samn-
ingunum milli Hindenburgs og von
Papens annarsvegar og Hitlers
hinsvegar.
VIÐ RUSSA
vönd til frú von Ribbentrop. Ofur-
lítið kort fylgdi og á því stóðu
þessi orð frá Hitler; „Bestu ósldr
í tilefni af starfinu, sem maður
yðar hefir unnið fyrir þýska
ríkið“.
H
von Ribbentrop á flugvellinum í
Salzburg, er hann var um það
bil að leggja í samningaför sína
til Moskva.
— Ert þú blaðamaður, kunningi,
og vilt ekki nota þjer svona tæki-
færi til að kynnast komandi stór-
inenni í utanríkismálum Þjóð-
verja?
Og það varð úr, að jeg vaíð —
nneð semingi þó — samferða á
Kaiserhof, hið fasta samkomnvígi
násista, og var kvntur þremur
mönnum í SS-einkennisbúningum.
— Við settumst að snæðingi og
vorum langt komnir, þegar von
Ribbentrop kom. Hann kom mjer
fyrir sjónir sem fjörlegur maður,
ep talsvert mikill á lofti. Svo var
það fyrst í stað. Hann afsakaði ó-
stundvísina með því, að hann
hefði verið kvaddur á fund for-
ingjans og þeir hefðu rætt áríð-
andi mál og samtalið dregist upp
í tvo klukkutíma. Svo var ekki
minst á það frekar.
Brátt var farið að tala um ut-
anríkismál, von Ribbentrop gerð-
ist málshefjandi ótilkvaddur og
talaði mest. Og því lengur sem
hann talaði, því betur skildi jeg,
að hann var ekki jafn innantóm-
ur og nasistarnir, sem jeg hafði
átt tal við, höfðu viljað vera láta.
Jeg veitti því sjerstaklega athygli,
hve gætilega hann hagaði orðum
sínum, hve sýnt honum var um
hlæbrigði máls og meiningar og
hve vel hann gætti þess, að hafa
ávalt opna leið til undanhalds, ef
á þyrfti að halda. Hann var á-
gengur, en hljóp aldrei á sig eða
talaði aldrei af sjer. Mjer fanst
þegar, að hann, hagaði orðum sín-
um eins og „diplomat“ mundi gera
í samningum. Auðvitað var je
eini maðurinn við borðið, sein
maldaði í móinn, og mjer gramd-
ist mikið, að geta aldrei snúið á
hann, því að jeg hafði tamið mjer
þá sjergrein að láta Þjóðverja
hlaupa á sig, í viðræðum um utan-
ríkismál. En von Ribbentrop beit
aldrei á mjá mjer. Viðræðurnar
stóðn langt fram á nótt. Nasist-
arnir fjórir hlýddu með aðdáun
á hinn rökfima fjelaga sinn, sem
drap öll mín rök í fæðingunni —
án þess að sýna á sjer Prússa-
dramb.
Þegar við skildum sagði von
Ribbentrop þessi orð, sem síðan
hafa ræst: „Jeg fullvissa yður
ver er hann svo, þessi von
Ribbentrop ? spyr fólk. í
blöðum um allan heim hafa komið
langar lýsingar á liðinni æfi hans,
hin síðari ár, en flestar þeirra eru
sannleikanmm samkvæmar. Stað-
reyndin sú, að von Ribbentrop
var umboðsmaður kampavínsfirma
eins, áður en hann lagði út á
stjórnmálabrautina, hefir fætt af
sjer margar öfgasögur um
„kampavínsagentinn, sem lifði í
sukki og svalli' ‘.
Joachim von Ribbentrop er
fæddur í Wesel, smábæ við Rín,
30. apríl 1893, af borgarakyni.
Faðir hans var ofursti, en móðir
in af kaupmannsætt frá Köln. von-
nafnbótina fjekk Ribbentrop eltki
fyr en árið 1926 — erfði bann
eftir frænku sína.
Tilætlunin var að veita honum
uiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiriiiiiiiiiiiiiiiiuiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiuiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiuiniuit
Eftir Roald Nerdrum
llllllllllimilllllllUIIIIIIHIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIHIIIIUIIIIIIIIIIIIIIIIIIIINIMIIIIIIIIIIIIIIIUIIIIIIIIIIUIIIIIIIIIIIUia
um, að eftir fimm ár er Versaill-
es horfinn og Þýskaland aftur orð-
ið forusturíkið á meginlandi Ev-
rópu. Berlín verður miðdepill Ev-
rópu“.
Fáeinnm vikum síðar sat jei
í nasistaklúbb í Berlín og
áeinnm vikum síðar
í nasistauiuDD í
var að spila bridge við kunningja
mína. Þá kom maður hlaupandi
inn og sagði, mjög óðamála, að nú
ætti að senda von Ribbentrop til
London í fararbroddi nefndar einn
ar, sem semja skyldi við Breta
um flotamálin. — Erkibull, taut-
uðu spilamennirnir við borðið.
Spilin voru tekin saman, en allir
fóru að þjarka um þetta. Allir
þóttust 'vissir um, að ef þetta væri
satt, þá mundi von Ribbentrop
láta snúa á sig — og Þýskaland.
En von Ribbentrop fór, og 18.
,]úní var ensk-þýski flotamála-
saníningurinn undirskrifaður í
London. Krókaleiðir höfðu verið
farnar, en með þessum samningi
höfðu Bretar viðurkent herskyldu
lögin þýsku, að kalla mátti ná-
staðgóða kaupsýslumentun, betri
en títt er nm Þjóðverja. Joacbim
var sendur til Grenoble í Frakk-
landi, suður undir Frakklands-
ölpum og dvaldi bann þar, að eig-
in sögn, eitt ár, sem hann nndi
sjer prýðilega. Eftirá dvaldi hann
í ýmsum frönskum borgum, var
sívinnandi og lærði frönsku svo
vel, að enginn ljóður var á. Þá
fór hann til Englands og gekk
þar á skóla. í Frakklandi hafði
hann lært hina fáguðu tungu
„diplomatanna“. En Englands-
dvölin hefir ef til vill orðið lion-
um enn haldbetra veganesti fyrir
framtíðina. I enska skólanum
kyntist hann bæði sonum stjórn-
málamanna og „diplomata". Hann
varð góður fjelagi, allir kunnu vel
við hann — hann varð húsvinnr
ýmsra hefðarheimila. Þar lærði
hann leyndardóminn, sem felst í
enska orðiiiu „gentleman“.
Þegar hann kom aftur til
Þýskalands árið 1910 — aðeins 17
ára gamall — undrast allir, hve
fágaður heimsmaður hann er orð-
kvæmlega þremur mánuðum eftir ini1- Hann er hæglátur, fram-
að þau höfðu verið sett — þvert
ofau í Versailles-samningana.
Þessi þrjá mánuði höfðu enskir
stjómmálamenn og ensk blöð í sí-
fellu bölvað Adolf Hitler og of-
beldisverkum hans, og samróma
neitað að samþykkja herskyldu-
lögin. Viðurkenningin kom þarna,
og hún var eingöngu verk von
Ribbentrops. Gömlu jálkarnir í
utanríkisráðuneyti von Neuraths
klóruðu sjer bak við eyrað. Þessi
nasisti sneri alveg á þá. En for-
sætisráðuneytið sendi stóran blóm-
gönguprúður og í háttum öllum
eins og ungur enskur aðalsmaður.
Honum leiðist lieima, þó hann sje
þýskur í hjarta og elski ættjörð
sína. Þessvegna verður það úr, að
hann flvtur Cauada, en þar á
hann ættingja. í Canada halda all-
ir hann Englending, hann vinnur
sjer alstaðar samúð og tiltrú og
innan skams hefir hann stofnað
verslun þar. Engum dettur í hug,
að maðurinn sje ekki nema átján
ára.
Svo skellur stríðið á og Ribb-
entrop er meðal þeirra fyrstu, sem,
flýta sjer heim. Hann lendir í æf-
intýruin á leiðinni, þó á hlutiausu
skipi sje, og kemst til Hamborgar
síðast í ágúst 1914. Á næsta ári
verður hann liðsforingi, eftir að
hafa stigið hratt í metum sem
undirliði. Hann berst bæði á aust-
ur- og vesturvígstöðvunum. Tang-
arnar harðna.
Svo kemur vopnahljeið. Signr-
vegararnir bittast í Versailles til
þess að gera út. um framtíð Þýska
lands. Ribbentrop er í liópnum,
sem Þjóðverjar se.nda að friðar-
borðinu. Hann er undirtylla, ea
þarna í Versailles fær hann nasa-
sjón af stjórnmálarefjunum. Hann
tekur sjálfur þátt í þessnm ranna-
lega þætti heimsfriðarins, sem
bann tók þátt í að afmá 17 árum
síðar. Hann hverfur heim til hins
brjáða Þýska.lands, fer úr hernum-
og byrjar kaupsýslu. I einni versl-
unarferð sinni hittir hann Önnn-
lísu Henckel, sem er dóttir með-
eiganda eins af stærstu og viður-
kendustu vínfirmum Þýskalands,
óg þan giftast árið 1920. — Ribb-
entrop gerist vínkaupmaður, setnr
á stofn sjálfstæða verslun og
byrjar útflutning og innflutning
ljettra. vína. Tengdafaðir hans
styrkir hann og hann nær sam-
bönduin við fjölda vínframleið-
enda.
En svo gerist hann á ný starfs-
maður ntanríkisráðuneytisins og
eftir flotasamninginn í London er
hann skipaður „ausserordentlicher
und bevollmáehtiger Botscliafter
des deutschen Reiches in besonder-
er Mission“ — það er orðlagið,
sem notað er nm fullábyrga
sendiherra, að viðbættum orðun-
um „í sjerstökum erindrekstri“, í
stað nafnsins á ríkinn, sem sendi-
herrann skuli starfa hjá. En ein-
mitt þessi orð gera hann að
fremsta sendiherra Þýskalands;
hann á jafnan að vera þar, sem
þörfin er mest.
Það er staðreynd, að von Ribb-
entrop er mikill vinur Hitlers og
ber mikla virðing fyrir honum. En
þeir eru margir, sem síðustu árin
hafa spumiið refjavef kringum
þenna nýja öxul í „diplomatíi“
Evrópu. Margir halda því fram,
að von Ribbentrop sje eingöngn
nasisti vegna þess, að það gefi
eitthvað í aðra hönd, og að það
veiti honum færi til þess að svala
persónulegum valdaþorsta sínum.
Og víst er það, að von Ribbentrop
gerðist ekki nasisti fyr en sýnt
var, að stefnan mundi verða of-
an á og ráða örlögum Þýskalands.
jOg gamla. sagan nm það, að það
hafi verið stóriðjan, sem sendi
hánn á þing, sem nasistafrainbjóð-
anda, hefir nú stungið upp koll-
inum aftur.
Sjónleikurinn Dauðinn nýtur
lífsins verður sýndur annað kvöld
og verða nokkrir aðgöngumiðar
að þeirri sýningu seldir ódýrt.