Morgunblaðið - 03.02.1940, Blaðsíða 6

MORGUNBLAÐIÐ
Laugardagur 3. febrúar 1940
6
•y --------------------------—“—"
Kosteaður viö
„Brosandiland"
kr. 5 þúsund
Eins og sagt hefir verið frá
hjer í blaðinu er frumsýn-
ing á óperettu Tónlistarfjelagsins
næstkomandi þriðjudag. Leiktjöld
og búningar eru komnir í Iðnó
og æfingum er að verða lokið. Það
flaug um bæinn að verð aðgöngu-
miða að frumsýningu væri ákveðið
kr. 10.00, og hringdum vjer því í
Björn Jónsson kaupmann, ritara
. Tónlistarfjelagsins, sem annast að
mestu hljómleika og leiksýningar
fjelagsins, og spurðum hvort þetta
væri rjett.
Það er náttúrlega ekki mikill
munur á 8.50 og 10.00, svarar
Bj örn, en við höfum ekki sjeð
okkur fært að selja aðgöngumiða
að frumsýningu lægra verði, en
vegna ókunnugra vil jeg gjarna
skýra þetta örlítið, því ýmsir
kunna að líta svo á, sem ekki
þekkja til starf seminnar, að hjer
sje verið að spenna bogann ó-
þarflega hátt.
Það er kunnara en frá þurfi að
segja, að Iðnó tekur aðeins rúm-
lega 300 manns í sæti. „Fult hús“
þýðir um, 1100.00 kvöldtekjur
brúttó með venjulegu leikhúsverði,
en kvöldkostnaður okkar er ná-
lægt 1000.00. „Brosandi land“ er
mjög dýr sýniug, stofnkostnaður
alt að 5ÓOÓ.OO. Leíktjöldín í 2. og
3. þætti (kínverska leiksviðið) er
géysilega íburðarmikið og ekkert
til sparað og sama er að segja um
Uúningána. Margir leikendanna
þurfa 2—4 mismunandi búninga,
og svo kom verðið með sitt verð
á ölltí, sem óþarft er að fjölyrða
um. Okkar starfsemi verður að
befa sig, það er að segja gestir
okkar og velunnarar verða að
borga brúsann.
Til þess að geta leikið fyrir
venjulégt leikhúsverð verðum við
að fá allverulegan hluta af stofn-
kostnaði greiddan á frurrisýningvr,
á annan hátt getum við ekki hald-
ið þessari . starfsemi áfram, en
þess myndu vafalaust rnargir
sakna, ef hún legðist niður. Frum-
sýningargestir okkar eru flestir
hinir sömu ár eftir ár, flest gamiir
styrktarmenn, sem gerðu okkur
kleift að koma á stofn Tónlistar-
skólanum á sínum tíma. Þeir hafa
til þessa ekki talið það eftir þó
þeir legðu fjelaginu nokkurn styrk
til viðleitni þess til að skapa heil-
brigða fjolbreytni í skemtanalíf
þæjafins með því að kaupa að-
göngumiða að frumsýningu með
tvöföldu verði. Yenjulega panta
þeir miða sína um leið og þeir
frjetta um áform okkar og svo
hefir verið nú þrátt fyrir stríðs-
Verðið.
Landsmálafjelagið „Fraan“ í
Hafnarfirði hjelt mjög fjölmenn-
an fund í gærkvöldi. Sátu fund-
inn um 300 manns. Á fundinum
mættu Gunnar Thoroddsen lög-
fræðingur og Kristján Guðlaugs-
son ritstjóri og töluðu þeir báðir.
Einnig tók til máls Bjarni Snæ-
björnsson alþingismaður og nokkr
ir aðrir innanfjelagsmenn.
Síldarleitln
dr. Rógnvaldur Pjetursson
með flugvjel
Svar frá Sveini Benediktssyni
ÞAÐ lítur svo út, sem samsæti það, er flugmönn-
unum var haldið á dögunum og heiðursgjafir
þær, sem þeim voru færðar, hafi ekki verið
öfundarlausar af hendi tveggja manna, sem ritað hafa í
þessu tilefni í Alþýðublaðið um síldarleitina með flugvjel
s.l. sumar.
Hjá Óskari Jónssyni er fyr reit gætti óánægju yfir því, að hafa
ekki verið boðið í samsætið og yfir því að hafa ekki fengið að taka
þátt í hinum verðskulduðu gjöfum til flugmannanna. Síldarleitina
taldi hann hafa tekist ágætlega, en í samsætinu hefði heiðrinum af
leitinni ekki verið rjett skift. Jeg hefi áður svarað Óskari og liirði
ekki frekar um hann.
Hjá Ólafi Þórðarsyni skipstjóra
í Hafnarfirði kveður við annati
tón. Hann reynir að gera sem
minst úr því gagni, sem flugvjel-
in hafi gert og kemst svo langt í
því, að hann kallar flugvjelina
nagdýr á síldarútveginum og vje-1
fengir frjettir hennar.
Það er fróðlegt að bera saman
þessi ummæli Ólafs Þórðarsonar í
Alþýðublaðinu í gær við umsögn
Lúðvíks Vilhjálmssonar skipstjóra
í Mbl. 7. okt. s.l. Honum fórust
meðal annars svo orð: „Mín skoð-
un er, að það sem bjargaðist á
síldveiðinni sje mest að þakka
síldarleit flugvjelarinnar TF-Örn
og hinum ötula og hárvissá flug-
manni, sem henni stýrði.
Það skeikaði aldrei, að upplýs-
ingar um síld, sem flugmaðurinn
sendi frá sjer, reyndust hárjettar“.
Þeir Lúðvík og Ólafur voru báð-
ir skipstjórar á togurum, í sumar.
Lúðvík var aflakóngur á síld-
veiðunum og aflaðist á skip hans
13.990 mál og tunnur samtals.
Ólafur aflaði á skip sitt 8.348
mál og tunnur og var það um
þu'súndi undir meðallagi. Ólafur
er þó gamalkunnur aflamaður á
síldveiðum.
Það skal ósagt látið, hvern þátt
það átti í þessum mismun, að Lúð-
vík tók mark á síldarfrjettum
flugvjelarinnar, en Ólafur taldi
þær gagnsliflar eða gagnslausar.
Ásgeir Stefánsson forstjóri Bæj-
arútgerðarinnar í Hafnarfirði gat
þess í samsætinu, semi flugmann-
inum var haldið, að þeir sem hafi
verið nógu fljótir að bregða við,
þegar flugvjelin sendi út frjettir
um að mikil síld sæist vaða, hafi
féngið góðan afla, en hinir van-
trúuðu, sem ekki tóku mark á
frjettunum, setið eftir með sárt
enni.
Þegar komið var að vertíðarlok-
um í sumar hinn 28. ágúst, hafði
Ólafur Þórðarson ekki lært meira
en það af reynslunni á síldarfrjett
um, flugvjelarinnar í sumar, að
hann sinti því ekki þótt flugvjel-
in segði svartan sjó af síld um
klukkutímaferð frá þeim stað, þar
sem hann var á einu af hrað-
skreiðustu skipum síldveiðiflotans.
Ólafur tapaði deginum, en skip-
stjórar sem trúðu frjettinni, fóru
margfalt lengri leið og fengu á-
gætan afla. Yfir daginn fengu 24
togarar á þessum stað frá 350 upp
í 1800 mála veiði hver.
Það er gremjulegt að missa af
svona veiði, en svo fer þeim, sem
af sjálfbirgingsskap vilja ekki
hagnýta sjer tækni nýrra tíma.
Verst er, að þeir skuli ekki vera
einir um að bera tjónið, sem af
því hlýst. Þó Ólafur Þórðarson
hafi ekkert gagn haft af síldar-
leitinni, þá eru þeir þó sem bet-
ur fer svo margir, sem hafa aðra
sögu að segja, að sildarleitinni
með flugvjel mun verða haldið á-
fram í framtíðinni svo langt sem
eygja má.
Sveinn Benediktsson.
Starfsemi Iðnráðs
Reykjavíkur
Kosningar til iðnráðsins í Rvík
hafa staðið yfir í iðnfjelög-
unum undanfaxið, og kom hið ný-
kosna iðnráð saman til fyrsta
fundar 28. f. m.
Á fundinum flutti formaður
skýrslu um starfsemi iðnráðsins
undanfarin 2 ár (kjörtímabilið),
og er þetta aðalefni hennar:
í iðnráðinu hafa verið 42 full-
trúar, frá 27 iðngreinum (samtals
um 1800 iðnaðarmenn).
I sameinuðu iðnráði hafa verið
haldnir 6 fundir á kjörtímabilinu.
Afgreiðsla mála hefir aðallega ver-
ið í höndum framkvæmdastjórnar,
sem er skipuð 5 mönnum. Fram-
kvæmdastjórn hefir haldið 49
fundi og haft til meðferðar 190
mál alls.
Eftir efni skiftast málin þannig •
Varðandi íðnnám og iðnpróf 27,
prófnefndir 16, meistararjettindi
36, undanþágur frá iðnskóla 24,
vafamál um iðnrjettindi 40, ýms
önnur mál 47.
Framkvæmdastjórnin hefir ritað
187 brjef, þar af til: Lögreglu-
stjóra 94, ráðuneytis 25, ýmsra 68.
Auk þess fjölda tilkynninga og
orðsendinga til iðnráðsfulltrúa.
Á fundinum fór fram kosning
framkvæmdastjórnar fyrir næstu
2 ár. Formaður iðnráðsins var end-
urkosinn Pjetur <3i. Guðmundsson,
og með honum í framkvæmda-
stjórn þeir: Einar Gíslason mál-
arameistari, Guðbrandur Guðjóns-
son múrari, Guðmundur Eiríksson
húsasmíðameistari og Guðmundur
Halldórsson preptari, allir endur^
kosnir nema Guðm. Eiríksson.
Ritari iðnráðsfunda var kosinn:
Júlíus Björnsson rafvirkjameistari.
FR^IVIH. AF FIMTU SÍÐU.
ir þeirra og dró úr sorgum þeirra
með ástúð sinni og nærgætni. Og
því mælti hann oft svo fagurlega
eftir þá, sem í valinn voru hnign-
ir og hann hafði þekt að einhverju
góðu. Hann var manna fundvís-
astur á alt, sem. gott var og göf-
ugt og gróf til gullsins í hvers
manns sál. Því urðu mörg eftir-
mæli hans svo mannleg og sönn.
Síra Rögnvaldur hafði mikið í
það að verða glæsilegur rithöfund-
Ur. Sjest það best á vinabrjefum
hans, sem oft voru unaðsleg af-
lestrar fyrir kýmni hans og
fyndni. Hann gat og slegið á alla
strengi mannlegra tilfinninga. En
annir dagsins vörnuðu honum þess
að leggja sig allan í ritstörfin.
Þó eru til eftir hann fjöldi rit-
gerða og blaðagreina, sem ekki
verða raktar hjer. Ritgerðanna er
helst að leita í þeim tveim tíma-
ritum, er hann stóð að, tímaritinu
„Heimir“, er hann gaf út 1904—
14 ásamt Gísla Jónssyni prent-
smiðjustj., og ræddi það aðallega
um trúmál, siðferðismál og fagrar
bókmentir • og í Tímariti Þjóðrækn-
isfjelagsins, er hann hafði rit-
stjórn á um 20 ára skeið. í síð-
asta árg. Heimis má finna fyrir-
lestur þann, er hann flutti hjer i
Reykjavík 1912 um trúarskoðun
sína. Þá reit hann „Ferðalýsing-
ar“ bæði á þeirri ferð og öðrum,
er hann fór til íslands. 1913 tók
hann að sjer ritstjórn „Heims-
kringlu“, en varð frá að hverfa
þegar á næsta ári, og tók ekki
við henni aftur, fyrr en hann varð
ráðsmaður hennar að fullu og öllu
1920 og alla tíð síðan. Hann varð
einn af frumkvöðlum þess, að
„Andvökur“ Stephans G. Step-
hanssonar voru gefnar út, fyrstu
þrjú bindin af Skapta Brynjólfs-
syni hjer í Rvík, en síðari þrjú
bindin af honum sjálfum. Hann
gaf og út Brjef Stephans I.—II.
nú nýverið á vegum Þjóðvinafje-
lagsins. Einnig gaf hann út ljóða-
bók vinar síns og samherja Krist-
ins Stefánssonar: Ut um, vötn og
velli, 1922. Þá gaf hann út á veg-
um Jóns Sigurðssonar-fjelagsins
„Minningarrit íslenskra her-
manna“, er fallið höfðu í Kanada-
hersveitunum í heimsstyrjöldinni,
og voru þeir fleiri að tiltölu en
nokkurrar annarar þjóðar. í Tíma-
rit Þjóðræknisfjelagsins reit hann
aðallega um þjóðræknissamtök Is-
lendinga í Vesturheimi og Um
uþphaf véstuéférgá. Þá gaf haún
loks út „íslenSka mánáðardaga“
1914—28 með myndum merkra ís-
lendinga á hverju blaði.
Á 25 ára kandidatsafmæli sínu
var síra Rögnvaldur gerður að
guðfræðidoktor 1927 (D. D.) við
mentastofnun þá, er hann hafði
gengið á og þá var orðin að deild
við Chicagoháskólann. Og árið 1930
var hann ásamt öðrum merkum
Vestur-íslendingum kjörinn heið-
ursdoktor við Háskóla íslands.
Ýmis önnur virðingarmerki hlotn-
uðust honum á síðari árum, og
þýðir ekki þau upp að telja.
Konu átti dr. Rögnvaldur ágæta,
frú Ilólmfríði Jónasdóttur frá
Hraunkoti í Aðaldal. Var hún
honum hin samhentasta í öllu,
enda var dr. Rögnvaldur hinn á-
gætasti eiginmaður og faðir. Þau
hjón eiga 4 börn á lífi, Þorvaldy
M. A., Margrjeti, Ólaf, verkfræð-
ing, og Pjetur, sem enn er í skóla.
Er nú þyngstur harmur að þeim
kveðinn við lát svo ástríks eigin-
manns og föður.
En það dimmir einnig yfir lífi
íslendinga vestanhafs við fráfall
hans. Þeir hafa mist forystumann
sinn, sem svo að segja allir gátn
sameinast um nú hin síðari ár.
I vinabrjefum að vestan hefir nú
kveðið við síðustu mánuðina: „Við
megum ekki missa hann! — Við
megum ekki missa hann!‘ ‘ Enda
hefi jeg ekki þekt göfugri mann,
betri vin og sannari Islending en
dr. Rögnvald Pjetursson.
Ágúst H. Bjaraason.
Balkamáðstefnan
FRAMH. AF ANNARI SÍÐU.
væri að sveigjast í þá átt að þeir
fjellust á að taka upp samvinnu
v íð Balkanbandal^gið.
En sjálf eru ríkin sem nú eru
í Balkanbandalaginu staðráðin £
því, að halda uppi emingu sín á
milli. Vottur þess er að Gafencu,
utanríkismálaráðherra Rúmena,
var kosinn forseti fundarins í
Belgrad. En Rúmenía er þunga-
miðjan í átökunum, sem farið
hafa fram um nokkurt skeið um
ríkin á Balkanskaga.
Auk Gafencu, og Sarajoglu,
taka Metaxas, forsætisráðherra
Grikkja og Markowitch, utan-
ríkismálaráðh. Júgóslafa þátt í
fundunum.
Þegar er ráðstefnan hafði ver-
ið sett var samþykt að sáttmál-
inn sem gerður var 1934, skuli
vera áfram í gildi í 7 ár.Sáttmáli
þessi var gerður til aukins ör-
yggis og verndar þeim ríkjum,
sem að honum standa, en þau
eru: Grikkland, Tyrkland, Rú-
menía og Júgóslafía, eða þau
fjögur ríki, sem eru í Balkan-
bandalaginu.
Italir fylgjast af mikilli at-
hygli með öllu því, sem gerist
á fundunum í Belgrad. Það er
talið að ósk Itala sje, að engir
nýir sáttmálar verði gerðir, sem
bindi Balkanríkin meir sáman
t. d. hernaðarlega. Slíkir sátt-
málar gætu orðið hættulegir„
sjerstaklega vegna þess að
Þjóðverjar myndu Mta þá óhýru
auga.
En aftur á móti er talið, að
ítalir hafi mikinn hug |á að
Balkanríkin efli samstöðu sína
gegn framrás bolsjevismans á
Balkanskaga.
Farsóttartilfelli í desember s.L
voru 2960 talsins. Þar af í Reykja-
vík 1642, Suðurlandi 539, Vestur-
landi 151, Norðurlandi 465 og
Austurlandi 163. Farsóttartilfellin
voru sem hjer segir (tölur t svig-
um frá Reykjavík nema annars
sje getið): Kverkabólga 501 (248).
Kvefsótt 1254 (582). Blóðsótt 602'
(586). Gigtsótt 2 (0). Iðrakvef
504 (194). Kveflungnabólga 17
(10). Taksótt 11 (0). Rauðir hund-
ar 1 (0). Skarlatssótt 4 (1)'.
Heimakoma 4 (0). Kossageit 9 (0)v
Munnangur 12 (7). Hlaupabóla 29’
(8). Ristill 8 (4). — Landlæknisi-
skrifstofan. (FB.)>