Morgunblaðið - 14.03.1940, Blaðsíða 5
Fhntudagur 14. mars 1940.
= Mor&iMm =
Útget.: H,f. Árvakur, Reykjavík.
Ritstjórar: J6n Kjartansson og Valtýr Stefánsson (ábyrgSarinaður).
Auglýsingar: Árni Óla,
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsla: Austurstrætl 8. — Slmi 1500.
Áskriftargjald: kr. 3,00 á mánuði.
í iausasölu: 15 aura eintakíð ■— 25 aura með Lesbðk.
Eftir
S
FINNLAND
Finnlandsstyrjöldinni er lok-
ið. Henni lauk með því, að
-•ofbeldið sigraði.
Þegar Rússar hófu árás sína
fyrir 3% mánuði, gegn hinni
:íámennu finsku þjóð, gat enginn
búist við því, að endalokin yrðu
<5nnur. Síðan hefir margt gerst.
Síðan hafa Finnar sýnt í vörn
sinni svo frábæran hetjuskap,
að hann verður öllum þjóðum
ógleymanlegur. Þeir hafa sýnt
það glæsilegar en nokkrum gat
hugkvæmst, hvernig frjálsborin
einhuga mentaþjóð getur stælt
vilja sinn og dug, svo hvert
mannsbarn í landinu verður
þjóðhetja, þegar á reynir. For-
dæmi Finna, hver sem örlög
|>essarar þjóðar verða, lýsir öll-
um frjálshUga inönnum, sem
Ijómandi eldkyndill gegn þeim
sorta kúgunar og ófrelsis, sem
nú gnæfir yfir miklum hluta
. heimsins.
*
Vart hafa nokkrir atburðir í
heiminum gagntekið hugi al-
mennings hjer á landi eins og
Finnlandsstyrjöldin. Ber margt
vott um það, sem óþarft er upp
að telja. Á hverju einasta ís-
lenska heimili hefir viðburðun-
um í Finnlandi verið fylgt eft-
ir daglega, með hinni mestu
athygli.
Þegar Tanner, ptanríkismála-
ráðherra Finnlands, hafði lokið
útvarpsræðu sinni í gær, þar
sem hann tilkynti þjóð sinni
hvernig komið var, voru dregn-1
ir sorgarfánar í hálfa stöng um
alt landið, til minningar um þá,
sem látið höfðu lífið á vígvöll-
unum. — Eða voru sorgarfán-
amir tákn þess að þjóðin harm-
aði glatað frelsi? Hvort heldur
sem var, þá er eitt víst, að hjer
meðal minstu og fjærstu Norð.
urlandaþjóðarinnar hefði það
sómt sjer vel, að sorgarfánar
hefðu hjer vottað hina íslensku
samúð með Finnum.
★
Því fer fjarri, að hjer verði
í dag reynt að rekja það,'hvað
leiða kann af ofbeldismálum
Rússa fyrir hina þjökuðu þjóð,
fyrir Norðurlönd, og fyrir við-
burðanna rás í heiminum í
næstu framtíð.
En það sem menn hjer veittu
* einna mesta athygli í ræðu hins
finska ráðherra í gær, var
þetta: Hjálpin, sem við höf-
um fengið frá öðrum þjóðum
hefir reynst okkur ófullnægj-
andi til þess viðnámið gegn of-
beldinu gæti haldið lengur
áfram. Við höfðum að vísu
ífengið tilboð Vesturveldanna
'um veigamikla aðstoð. En
spurningin var hvernig sú hjálp
kæmist til okkar. Það kom í
Ijós, að á vegi hennar yrðu tor-
færur, sem tefðu hana — mót-
spyrna Svía og Norðmanna
: gegn því, að herafli Vesturveld-
anna fengi að fara yfir lönd
þeirra.
Þegar menn gerðu sjer vonir
um það, í fyrradag, að Rússar
kynnu að slá af kröfum sínum
á hendur Finnum frá því í
haust, þá bygðust þær vonir á
því, að hjálpartilboð Vestur.
veldanna gsefu þeim styrk 1
bakhöndina. En samkvæmt orð-
um Tanners ráðherra í gær
þá var sá styrkur ekki fyrir
hendi — fjarlægð Vesturveld
anna, andstaða Norðurlanda-
þjóða gerði hann að engu.
Eins og Finnar voru einir, er
þeir lögðu til orustu við 50
sinnum fólksfleiri þjóð, eins
voru þeir einir síns liðs, að heita
mátti, þegar til friðarsamning
anna kom eftir nál, 3mánuð.
Frá þessu sjónarmiði verður
dáð þeirra metin í framtíðinni
— og framkoma nágrannanna
sömuleiðis, hvað sem annars
Pað er orðin nokkuð al-
menn venja í hvert
skifti sem einhver umfangs-
mikill lagabálkur er lagður
fyrir Alþingi, að lýst sje yf-
ir því í greinargerð að hann
sje sniðinn „eftir erlendri
fyrirmynd“. Stundum er því
bætt við, að fyrirmyndin sje
sótt til „bræðraþjóðanna á
Norðurlöndum“, stundum til
„annara þjóða“.
Það er ekki liema gott eitt við
því að segja, þótt menn í þessum
efnum sem öðrum notfæri sjer
reynslu annara ef reynslu skortir
lijer heima.. En varlega skyldi
þessi yfirfærsla jafnan gerð og
altaf tekið liið nákvæmasta tillit
til íslenskra staðhátta og íslenskr-
ar lundar, því það er ilt verk og
verra en ógert, að semja lög, sem
rjettlætiskend þjóðariniiar hlýtur
að rísa öndverð gegn fyr eða síð-
ar. Þau egna menn til lögbrota og
lítilsvirðingar fyrir löggjafar-
starfi og verða að lokum þjóðinni
til skaða.
★
Þegar búið var með lögum,
nýafstöðnu Alþingi íslendinga, að
tryggja, að svo miklu leyti sem
fært þótti, hagsmuni verkamanna,
sjómanna, iðnaðarmanna og opin-
erlenöri
fvrirmvnð“
kann að koma á daginn, að
stjórnað hafi afstöðu þeirra og' berra starfsmanna ríkisins, eins og
gerðum. I ákylt var, þá rísa 100 kg. af kjöti
Hvað verður um Finnland?
Það er hin óráðna gáta, sem
allir hafa nú í huga.
Frá friðarskilmálunum var
þannig gengið í Moskva, að
þjóðin heldur sjálfstæði sínu,
að öðru leyti en því, að húr\
missir þau hjeruð þar sem hún
hafði gert sjer hin miklu varn-
arvirki-, er voru austurvörn
Norðurlanda. Það varnarvirki er
nú ekki lengur til. Og Rússar
fá nú flotabækistöð þá, er þeir
heimtuðu í haust í Finnlands-
flóa, og ítök í Petsamo við
Norður-Ishaf. Þeir geta eftir
samningunum farið frjálsir
ferða sinna um þvert Finnland
til landamæra Svíþjóðar. Er það
ákvæði ekki beinasta áfram-
haldið af þeirri sókn er þeir
hófu 1. desember, og bending
um það, hvað koma skal?
Borgfirðinga- og Mýramannamót
var haldið á föstudagskvöldið að
Hótel Borg. Hófst það með borð-
haldi kl. 8. Mótið setti Sigurður
Jóhannsson frá Sveinatungu, sem
jafnframt stjórnaði því. Ræður
fluttu alþingismennirnir Pjetur
Ottesen fyrir minni lijeraðsins og
Bjarni Ásgeirsson fyrir minni ís-
lands, og Gunnar Thoroddsen bæj-
arfulltrúi mælti fyrir minni
kvenna. Einar B. Sigurðsson söng
einsöng með aðstoð frú Fríðu Ein-
arsson. Hallgrímur Helgason tón-
skáld ljek á píanó nokkur tón-
verk eftir sjálfan sig. Bjarni Ás-
geirsson flutti nokkrar þingvísur.
Inga Elís sýndi akrobatik og
Brynjólfur Jóhannesson og Lárus
Ingólfsson skemtu með söng og
dansi. — Dansað var til kl. 4 af
miklu fjöri. Fór mótið prýðilega
fram og skemtu menn sjer hið
besta.
Leikfjelag Reykjavíkur sýnir
Fjalla-Eývind í kvöld.
upp úr sæti fjelagsmálaráðherra
og krefjast þess með öllum sínum
þunga að kjör bænda verði ekki
bætt í sömu hlutföllum og annara
manna. Og Alþýðublaðið árjettar
í>etta og telur það „mjög ósann-
gjarnt“, því bændur geti lifað á
sjálfum sjer og sinni framleiðslu.
Það er nú svo, — í raun skal
maður vin sinn reyna, en ekki í
meðlæti. Bændur þurfa engar upp-
lýsingar að sækja til Alþýðublaðs-
ins um það, hvaða vörur þeir
þurfa að kaupa, þeir vita það
betur sjálfir. Þeir vita það líka,
að þessar vörur hafa flestar stigið
um 50—100% síðan í haust, þeir
vita ennfremur a8 fískur, sem þeir
þurfa að kaupa, hefir hækkað, og
að sterkar líkur eru fyrir því, sem
betur fer, að síldarafurðir liækki
stórkostlega í verði á næstu síld-
arvertíð og a8 það muni aftur
leiða af sjer aukna erfiðleika fyr-
ir þá við að fá menn til heyvinnu,
og að því leyti sem það kann að
takast, þá að öllum líkindum með
stórhækkuðu kaupi, því menn ráða
sig ekki í sveit að sumrinu með
óbreyttu kaupi frá fyrra ári, ef
þeir vita sig geta fengið marg-
falda upphæð við sjóinn. En í liinu
ógeðslega smjaðri sínu fyrir al-
þýðunni í landinu ,segir Alþýðu-
blaðið og svokallaðir „foringjar"
sósíalista, að það sje mjög ósann-
gjarnt ef bændur geti selt afurð-
ir sínar innanlands með eitthvað
hækkuðu verði til þess að mæta
með vaxandi dýrtíð.
En það hefir löngum andað kalt
til bænda frá sósíalistum, hvort
sem þeir eru heldur upplýstir sem
slíkir, í hinum tveimur flökkum,
eða hafast við einn og einn á
stangli, undir fölsku flaggí i öðr-
um flokkum, þar sem þeir eiga
ekki heima. „Á verkunum skuluð
þjer þekkja þá“, þau leyna sjer
hevrgi.
Sú stjett, sem einna fyrst og
harðast varð fyrir barðinu á for-
ingjum kommúnista heima fyrir,
voru hinir rússnesku sjálfseign-
arbændur, sem á því máli eru
nefndir „Kulakkar“. Þessi stjett
er þar í landi kúguð og ofsótt
framar öðrum stjettum. Hún er
svift umráðarjettinum yfir eignum
sínum, henni er gert að skyldu
að standa kommúnistaflokknum
skil á svo mikilli framleiðslu ár-
lega, að hún hefir lítið eða ekkert
Jög, sem landbúnaðinn varða, þá
er vandalítið verk að sundurgreina
þær lagasetningar, sem sniðnar
eru „eftir erlendri fyrirmynd“ frá
hinum, sem eru af íslenskum upp-
runa í allar ættir. Hið norræna
frelsi getur aldrei samlagast hinn
austræna þrælahaldi, svo að vel
fari á. Berum t. d. saman lög um
grænmetisverslun, sem hvergi
skerða rjett bænda til þess a3
seljai garðávexti sjálfir, þótt ríkið
annist öll innkaup á samskonar
iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiimimiiimiiitmiiiiiiiiiiiiiiituiiiuiiiiiii
Ettlr Slgurð I Laugabólf
iiimmiiiiiiiiiiiiiiiiiiuiiiiiiiiiimiiiiiiuiiiiiiiniimiiutiiiiimimitiuiiiniiitiiuiimiiiimiiiiiir
að jeta sjálf og hún er skotin
niður ef hún sýnir þrjósku gegn
þessu valdboði.
Hvernig er þetta hjer? Menn
yerða sjálfsagt aldrei skotnir, en
eru ekki einhver þau fingraför á
a sumum þeim lögum er landbúnað-
inn varða, sem gefa grun um að
þau sjeu að einhverju leyti sniðin
„eftir erlendri“ fyrirmynd, og
bendir ekki liturinn á þeim fingra-
förum t ákveðna átt, sem ekki er
þó „átt“ bræðraþjóðanna á Norð-
urlöndum ?
Eitt með því fyrsta sem jeg
minnist af afskiftum sósíalista af
bændastjettinni og hennar málum,
eftir að nokkrir sósíalistaforiugj-
ar byrjuðu að brjótast tíl vaida
í landi hjer; var það, að reynt var
til þess í blöðum flokksins að
vekja sundrung og tortryggni inn-
an bændastjettarinnar. Þetta var
gert á þann hátt, að flokka -stjett-
ina í þrjá flokka, „stórbændur",
„smábændur“ og „millibændur";
var brýnt fyrir tveim liinum síðar-
nefndu flokkum að þeir hefðu
sjerstaklegar hagsmunaskyldur að
rækja með því að styðja sósíal-
ista til valda: „Stórbændunum“
var gefið ilt auga og illa treyst
og strax frá byrjun skipað í and-
skotaflokk stjettarbræðra sinna,
líkt og h.f. „Kveldúlfi" gegn öðr-
um útgerðarfyrirtækjum.
Þetta nýja nafn ,sem nokkrum
bændum var gefið, og nefndir
voru „millibændur, og sem líklega
takmarkast af ákveðinni rollueign,
var hálf óvirðulegt orð og ekki
áður þekt í íslensku máli. Það er
að vísu til annað orð óskylt, en
ekki ólíkt í málinu, orðið „milli-
pils“, sem er gamalt og þjóðlegt
orð eins og það ágæta plagg sem
það táknar, og hafi það verið tek-
ið til fyrirmyndar við skírnarat-
höfnina, þá býst jeg við að það
sje nálega það eina sem þessir
menn hafa ekki sniðið eftir er-
lendri fyrirmynd og ber að virða
þá viðleitni, enda mun þessum
hluta bændastjettarinnar hafa ver-
ið ætlað sama hlutverk og hinu
þjóðlega plaggi, að vinna sitt
gagn í skugganum og verja hina
sósíalistisku nekt ef á þyrfti að
halda, fyrir ísköldum gusti stjett-
arbræðranna, hinna svonefndu
„stórbænda“.
Ef einhver vill lesa hin ýmsu
erlendum varningi, lög sem veita
bændum, þvert á mótir mikið auk-
ið öryggi um sína afkomu, en inni-
halda engar þvingunarráðstafanir
sem bændur geti ekki vel sætt sig
við. Berum þetta saman við kjöt-
lögin, sem að vísu eru að mestu
leyti góð lög og hefðu vel mátt
verða prýðileg fyrir bændur, ef
ekki einhver óhappahönd hefði
komið skærunum við og sniðið lít-
inn hluta þeirra „eftir erlendri
fyrirmynd“ úr versta stað.
Þá held jeg að ábúðarlögin frá
19. júní 1933 leyni hvorki npp-
runanum eða litnum. Er nú auð-
sjeð að hinum íslensku „Kulökk-
pm“ hpfir V@rið hugsuð þegjandi
þörfin, því hjer er flestum rjett-
indum af þeim sópað yfir á aðra
hönd. Samkv. 9. gr. þeirra laga er
öllum öðrum en opinberum stofn-
unum bannað að leigja jarðir sín-
ar til skemri tíma en æfilaagt,
nema að jörðin sje svo stór að
hún framfleyti meiru en 36 kú-
gildum, en það 6rU sama sem 216
ær, eða sex ám minna fyrir hverja
kú sem alin er. Því sem jörðin
framfleytir fram yfir þetta, er svo
leyft að byggja til skemri tíma
og annað er eftir þessu.
Það væri ekki óskemtileg til-
hugsun fyrir húseigendur í kaup-
stöðum ef sami leigutími yrði á-
kveðinn með lögum fyrir hvert
herbergi eða hús, sem þeir kunna
að þurfa að leigja út, þaö væri
ekki verra að þekkja þann leigj-
anda allvel áður en honum væri
hleypt inn, sem svo erfitt gæti
orðið að losna við aftur. Það er
ekki rúm til þess í einni blaðá-
grein að tína upp og sundurgreina
allan þann órjett, sem jarðeigend-
ur eru beittir með ábúðarlögun-
um, áreiðanlega eftir „erlendri
fyrirmynd", því hún er engin til
áður í þessu landi. En það þarf
heldur ekki að leyta um Ueinar
grafgötur eftir tilganginum með
smíði þessari, því sósíalistárnir,
sem þetta hafa smíðar, það skiftir
engu máli hvort þeir hylja sig
undir fölsku flaggi eða ekki, byrja
18. grein laganna, þannig;
„Nú sjer landsdrottinn sjer ekki
fært að fullnægja þeim skyldum,
sem á hann eru lagðar með lögura
þessum og skal hann þá bjóða við
votta leiguliða jörðina til kaups,
FRAMH. Á SJÖTTU SÍÐU.