Morgunblaðið - 23.05.1940, Blaðsíða 2

M0RGUNBLA0IÐ
Fimtudagur 23. maí 1940.
„Helgustu rjettindí þjóðarinnar að veði fplsigrinum yfir Hitler" -- The Times
Líf og eigur breskra þegna
í þjónustu landvarnanna
Löggjöf, sem á sjer ekkert
fordæmi í sögu Breta
B
RESKA ÞJÓÐIN býr sig nú undir, sameinuð
sem einn maður, að mæta þeim hættum, sem
yfir Bretlandi vofa. I gær samþykti breska
þingið lög, sem setja öll auðæfi landsins, mannafla og
eignir undir yfirstjórn ríkisvaldsins.
„The Times“ segir í morgun um þessi lÖg, að þau
sjeu áþreifanlegt sannindamerki um sameinaðan vilja
Breta að verjast, því að með þeim sje á einni pappírsörk
feldur úr gildi um stundarsakir kjarninn úr stjórnarskrá
landsins, sem bygð hefir verið upp í þúsund ár. ,
Blaðið segir, að þjóðin hafi sett öll hin helgustu rjett-
indi sín að veði fyrir sigrinum yfir Hitler.
UMRÁÐ YFIR EINSTAKLINGUM OG
EIGUM ÞEIRRA.
Lög þessi mæla svo fyrir að ríkisvaldið hefir umráð yfir
hverjum einstakling í landinu, ríkum og fátækum, og öllum eig-
um hans. Ríkið getur skyldað menn til þess, að vinna hverja þá
vinnu, sem það ákveður, hve langur vinnutími hans skuli vera
og hvað hann fær í laun. Launin skulu miðuð við það, sem greitt
er fyrir verkið sem um ræðir hjá góðum vinnuveitenda.
Öll fyrirtæki í landinu vinna upp frá þessu fyrir ríkið. —
Ríkið getur ef svo ber undir ákveðið hvað framleitt skuli, það
getur lagt niður atvinnufyrirtæki og það getur eyðilagt þau,
ef það telur þess þörf.
Allur ágóði af atvinnurekstri, sem er umfram það, sem
venjulegt er, rennur í ríkissjóð eða m. ö. o. er skattlagður með
100%. Einnig getur ríkið fyrirskipað að haldið sje áfram störf-
um í fyrirtæki, sem ekki borgar sig, en það borgar þá hallann.
Allir bankar og peningastofnanir eru settar undir eftirlit
ríkisvaldsins. Það er ekki fullráðið hvort bönkum landsins verð-
ur stjórnað frá einni miðstjórn, eða hvort fylkisstjórunum í
landinu verður falið eftirlit með þeim.
Með þessum lögum er svo ákveðið, svo að notuð sjeu orð
Attlees, innsiglisvarðar konungs, sem lagði lögin fyrir þingið, að
allir einstaklingar verði að starfa fyrir heildina, en ekk itil
hagnaðar fyrir sjálfa sig.
FRAMLEIÐSLUHERRÁÐ.
Með lögunum er einnig ákveðið að skipað skuli sjerstakt
framleiðsluráð, til þess að vinna að aukning framleiðslunnar í
landinu. Formaður þessa ráðs verður Arthur Greenwood, sem
er ráðherra án stjórnardeildar í ráðuneyti Churchills.
Til þess að stuðla að því, að hægt verði að auka fram.
leiðsluna sem mest, hafi verkamálaráðherrann Ernest Berin,
ákveðið að stofna stórfelt æfinganámskeið fyrir verkamenn.
Strax og lögin höfðu verið samþykt, sendi Mr. Morrison
birgðamálaráðherra, öllum verksmiðjum, sem starfa fyrir fíkið
fyrirmæli um að taka upp vinnu með tveim vöktum. Hver vaktin
vinnur 12 klst.
SAMEINUÐ ÞJÓÐ.
Lög þessi, sem eiga sjer ekkert fordaemi í sögu Breta-
veldis voru samþykt á 2 klst. og 41 mínútu í báðum
deildum breska þingsins, og síðan undirskrifuð af kon-
ungi.
Þegar Attlee stóð upp í þinginu um miðjan dag í gær og
gerði grein fyrir því, að stjórnin sæi sig til neydda á þessari al-
varlegu stundu að biðja um aukið vald, kom þetta öllum á óvart.
En það, hve þingið var fljótt að átta sig, er talið sýna betur
en nokkuð annað einbeittni bresku þjóðarinnar að verjast.
Vjer förum ekki fram á þetta í anda fáta og ótta, sagði
hann ennfremur, rólegir og ákveðnir höfum vjer tekið ákvarð-
anir vorar á þeim örlagaríku stundum, sem standa yfir.
Lee Smith foringi þeirra jafnaðarmanna, sem ekki eiga
sæti í stjórninni, stóð upp strax og Attlee hafði lokið máli
i Parfs
FRAMH. Á SartÍTOH SÉÐU.
Winston Churchill flaug til
París í gær og ræddi við
Reynaud, Weygand hershöfð-
ingja og Petain. í fylgd með
Churchill voru helstu ráðunaut-
ar hans í landhernaðar, sjó-
hernaðar og flugmálaráðuneyt
inu.
Forsætisráðherrann var kom-
inn aftur til London í gær-i
kvöldi.
í Þýskalandi er því haldið
fram, að för Churchills standi
í sambandi við þá ákvörðun,
sem franska herstjórnin er sögð
hafa tekið, að gefa upp hafn-
arborgirnar í Norður-Frakk-
landi. Segja Þjóðverjar að
Churchill hafi viljað fá þá ofan
af þessari ákvörðun.
Herstjórnartilkynning
Þjóðverja í gær
SKARÐIÐ, sem Þjóðverjar
hafa rofið í herlínu óvin-
anna, var út að Ermarsundi,
var í gær víkkuð út til norð.
vesturs í áttina til St. Pol og
Montreuil sur Mer.
Þýskar flugvjelar gerðu enn
með góðum árangri árásir á
hafnarvirkin í Ostende, Dun-
kerque, Calais, Boulogne og Di-
eppe.
í Flandern verja óvinirnir
enn hraustlega undanhald sitt
hjá Schelde.
Hjá Valenciennes er haldið
uppi sókn gegn hinum saman-
þjöppuðu frönsku hersveitum
þar, crg stendur þar grimmileg
orusta. Tilraunum óvinanna til
þess að brjótast í gegn hjá Ar-
tois yfir Arras, og eins vest-
ar að brjótast fram suður á bóg-
inn, hefir verið hnekt. Hjá
Arras var sundrað breskri bryn-
vagnadeild, og áttu Junkers-
,stucker‘-flugvjelar vorar mest-
an þátt í því.
í lokaorustunni um Zeeland,
hinn 19. máí, tóku miklu lið-
færri þýskar hersveitir 1600
Fl&AMH. Á SJÖTTU SÍÐU
Frakkar grafa sig
niður fyrir sunn-
an Somme
Hafa gefið upp hafnarborgirnar
í Norður-Frakkiandi?
HERNAÐARTILKYNNING FRAKKA í gær-
kvöldi var á þessa leið: „I allan dag hafa or-
ustur haldið áfram í Norður-Frakklandi og
í Belgíu. Ekkert markvert hefir gerst á öðrum víg-
stöðvum“.
Svo virðist sem franska yfirherstjórnin hafi nú á-
kveðið að taka upp nýja varnarlínu, sem nær frá hafi
meðfram suðurbakka Sommefljótsins og áfram austur
meðfram suðurbakka Aisnefljóts til Maginotlínunnar hjá
Montmedy. Frá Montmedy verður varnarlínan Maginot-
línan suður að landamærum Sviss.
BRÝRNAR SPRENGDAR í LOFT UPP.
Havas-frjettastofan skýrði frá því í gær, að franski her-
inn væri að grafa sig niður meðfram suðurbakka Sommefljóts-
ins. Allar brýr á fljótinu hafa varið sprengdar í loft upp.
Sama frjettastofa skýrði einnig frá því í gær, að öllum
tilraunum Þjóðverja til þess að brjótast suður yfir Aisnefljót
frá Rethel hefði verið hrundið. Þegar Þjóðverjar komu fyrst
að Aisnefljóti tókst þeim að koma nokkru liði yfir það í skyndi-
áhlaupi. En Frakkar gerðu þá gagnárás, og hröktu Þjóðverja
aftur vestur yfir fljótið.
Hjá Montmedy, þar sem Þjóðverjar hafa verið að reyna
að brjótast í gegnum ysta hluta Maginotlínunnar, var alt með
kyrrum kjörum í gær. Sama máli gegnir um hina raunveru-
legu Maginotlínu frá Montmedy til Basel.
Á þessari nýju varnarlínu ætlar franska herstjórnin að
stöðva sókn Þjóðverja inn í Frakkland.
HAFNARBORGIRNAR.
En með því að láta herinn grafa sig niður sunnan
við Somme, virðist herstjórnin hafa gefið upp vonina um
að geta varið svæðið norðan við fljótið og þar með hafn-
arborgirnar Diinkerque, Calais, Boulogne og Abbeville.
Bardagar hjeldu þó áfram á þessu svæði í gær. í fregn frá
London segir, að breski herinn í Frakklandi hafi í gær gert
gagnárás á hersveitir Þjóðverja milli Domai og Cambrai.
Það er hinsvegar viðurkent í London, að Þjóðverjar hafi komið
brynvagnaliði til AbbeviIIe. En þeir segja að lið þetta geti ekki verið
mikið.
Eins er sagt, að liðið sem Þjóðverjar hafa í Amiens, sje lítið. Er
franskt herlið sagt þar í grend.
Hinsvegar tilkynti franska herstjórnin í gær, að hún liefði tekið
Arras aftur, 24 klst. eftir að þýskur her hafði sest að í borginni.
ÞJÓÐVERJAR VÍKKA SKARÐIÐ TIL STRANDAR.
Þýska herstjórnin tilkynti í gær, að hersveitir hennar hefðu víkk-
að til norðvesturs skarðið, sem rofið hefði verið í herlínu Banda-
manna til Ermarsunds.
Deutsches Nachrichtenbiiro segir, að hersveitir, sem sótt hafa
vestur á bóginn frá Arras, sjeu komnar til Montreuil sur Mer. Segir
frjettastofan, að þar með hafi Þjóðverjar skotið tveim fleygum milli
hersveita Bandamanna, í Belgíu og Norður-Frakklandi annarsvegar, '
og hersveitanna fyrir sunnan Somme hinsvegar. Hinn fleygurinn, sem
hjer um ræðir, nær frá Amiens til Abbeville.
FRAMH. Á SJÖTTU SÍÐU.