Morgunblaðið - 29.05.1940, Blaðsíða 6

MORGUN BLAÐIÐ
Miðvikudagur 29. maí 1940-
—
Úr áaglcga lífinu
Loftvarnír
Hafnfirðingur skrifar blaöinu kvart-
anir yfir því, að þar hafi engar ráðstaf-
anir verið gerðár fyrir almenning til
loftvama, Jog finst honum að engu
minni ástæða sje til þess þar en í
Reykjavík. Segir hann að margir Hafn-
firðingar sjeu á sama máli og hann hm
þetta, og mun það rjett vera.
Fljótlega mætti kippa þessu í lag, og
muíi löitvamanefndin er hjer hefr ver
ið skipuS, láta frá sjer fara leiðbein-
ingar til almennings, sem geta eins átt
við Hafnfirðinga, sem Reykvíkinga og
yfirleitt hvar sem er í landinu, þar sem
menn telja að þörf geti veriS á slíku.
Nú kann einhverjum að finnast, sem
loftvarnanefndin sje sein á sjer, að
hafa ekki þegar gefiS )út frekari leið-
beiningar en hún hefir gert. En til þess
er þaS að segja, að þó í nefndina hafi
veriS valdir góðir og gegnir menn, þá
er ekki við því að búast, aS þeir geti á
skömmum tíma grandskoÖað þessi mál.
Þau eru ný hjer hjá okkur, 'og ekki völ
á mönnum, sem sjerþekkingu hafa haft
í þessum málum.
★
Kaffhúsagestur skrifar blaðinu á
þessa leið:
SíSan setuliðið kom hingaS, virSist
Sumt fólk í höfuðstaðnum hafa glatað
virðingunni fyrir sjálfu sjer, og skiln-
ingnum á því, hvað sæmandi er í sið-
uðu landi.
Kvöldstund eina ;á kaf'fihúsi hjer í
bænum, þar m. a. þetta mjer fyrir augu
og eýru.
Veitingahúsið troSfult af fólki. Meiri
hlúti' fólksins eru hermenn, sjóliSar úr
hinu erlenda herliði. Saiirnir hljóma af
söng þess. Ungir fslendingar, piltar og
stúlkur syngja með á máli, sem þeir
skilja lítt. ViS sum borðin sitja vín-
glaðír xmgir íslendingar blanda í inni
leik geði við hina erlendu setuliðsmenn.
Sætleiki þeirrar tilfinningar, að kunna
ófullkominn hrærigraut í máli útlend-
inganna stígur íþessum „mentuðu" ís-
lendngum til höfuðs og fieSuskapur
þeirra er því fáránlegri, sem þeir eru
minna færir um að tjá sig þessum nýju
vinum sínum. Jafnvel piltar og stúlkur,
sem naumast virðast skilja orS í máli
setuliSsmannanna hengslast við borð
þeirra og góna áfergjulega aðdáunar-
augum á ]þá og búninga þeirra.
★
Á dansgólfinu sýnist og sæmlegt
bandalag hafa tekist milli hinnar stór-
látu íslensku junglingsstúlku og setuliSs-
mannsins eða sjóliðans. Samhengislaust
málæði vellur af vörum hennar og það
lítur jafnvel út fyrir, aS setuliðsmönn-
um, sem yfirleitt eru teiðprúðustu menn.
— þyki nóg um tilþrif hennar.
Gangar og snyrtistofur veitingahviss-
ins eru hálffullar af fólki. Þar hafa
nokkrar unglingsstúlkur og piltar feng-
iS j enn betra tækifæri til skrafs og
ráSágerða við setuliðsjaeunina. Og þar
eru viSræðurnar meS þeim mun meiri
hlýleika sem færii augu og eyru eru
þar til þess að fylgjast með því sem
fram fer. — Og þannig líður íslenskt
vorkvöld í skemtanalífi einhvers lítils
hluta íslenskrar æsku árið 1940.
★
En sú afstaða sem þessi litli hluti
æskunnar í höfuðborginni hefir tekiS,
þarf að takast til endurskoðunar.
Hálfvaxna unglingsstúlkan, sem mest
ber á í dansinum og dekrinu við hið er-
lenda setuliS, verður aS hverfa þaðan
til þjóðnýtari athafna og sjálfri sjer
Samboðnari. Hún verSur að glöggva
sig á þeirri staðreynd, að hún á að vera
Utan áhrifasvæðis hins erlenda setu-
JiSs. ÞaS á aÖ njóta hjer „friðar
fyrir vinum sínum“ eins og Islendingar
alment vona að þaS njóti hjer friðar
fyrir óvinum sínum úr framandi lönd-
um. Unglingsstúlkan myndi með því
aS draga úr dálæti sínu í orðurn og at-
höfnum á hinum ungu setuliðsmönnum
hins vinveitta Bretaveldis áreiðanlega
verSa virðulegri fulltrúi lands síns og
sjálfri sjer og virSingu sinni samboðn-
ari. Og unglingspilturinn, sem fengiS
hefir nasasjón af máli setuliðsmann-
anna í skóla sínum, glatar áreiðan-
lega ekki endanlega tækifærinu til þess
aS komast betur niður í því, þó að
hann dragi úr fleðulátum sínum í orSi
Og æði gagnvart þeim.
Æska hbfuðborgarinnar, verður eins
og aSrir borgarar hennar alment gera,
að koma virSulega fram gagnvart hinu
erlenda setuliSi. Allur undirlægjuhátt-
ur í þeim efnum er í senn óviðeigandi
og vesælmannlegur.
★
Tvær konuf,- sem tóku þátt í sund-
námskeiði Blaðainannafjelagsins hafa
beðið blaðiS fyrir aS flytja BlaSa-
mannafjelaginu og sundkennurunum
sínar bestu þakkir fyrir aS hafa þama
fengíð tækifæri til að læra að sýnda.,
Lengi hafa þær haft hug á því að læra
þá íþrótt, eh aldrei komið því á, fyrri
en þetta tækifæri bauðst. Sjerstaklega
róma þær lipurð og þolinmæöi Jóns
Pálssonaf sundkehnara viS kensluna.
Nú þegar þær hafa lært undirstöSu-
atriðin og lært að fleyta sjer í laug-
inni, eru þær staðráSnar í að nota sjer
þessa kunnáttu sína framvegis. Og svo
mun vera um fleiri, sem þama byrj-
uðu að læra að synda.
★
Anierískur blaðamaður spurði utan-
ríkismálaráSherra Bandaríkjanna, Cor-
dell Hull að því daginn, sem Bretar
settu hjer lið á land, hvemig hann
tæki- því, að Bretar hefðu gert svo.
Utanríkismálaráðherrann sagSist hafa
haft svo mikiS að gera við að lesa
frjettimar frá Hollandi og Belgíu þá
um morguninn, að hann hefði ekki haft
tíma til þess að athuga þetta mál.
★
Rithöfundur einn íslenskur var aS því
spurður, hverju megin hann væri í
styrjöldinhi. Það er ekki gott að seg.ja,
sagSi hann, með hverjum maður á að
vera, því þetta er eins og ef Kleppur
rjeðist á Gamalmennahælið.
Ræðismaður
Bandartkjanna
FRAMH. AF ÞRIÐJU SÍÐU
skyldi ekki geta tekist verslun-
arviðskifti milli þessara tveggja
landa.
Talið barst að sýningu lislands
í New York og sagðist Mr.
Kuniholm hafa eytt einum degi
í að skoða sýnlnguna, í fylgd
með þeim Vilhjálmi Þór og Har-
aldi Árnasyni. Taldi hann sýn-
inguna hina smekklegustu og að
hún myndi hafa hina mestu þýð-
ingu fyrir kynningu íslands í
Randaríkjunum.
Mr. Kuniholm hefir starfað
lengi í utanríkismálaþjónustu
Eandaríkjanna, meðal annars í
Riga og seinast í Svisslandi.
Nýr lax.
Matarverslanir
Tómasar Jónssonar
FRAMH. AF ÞRIÐJU SÍÐU.
loftvarnaliði hússins, svo og öllum
öðruln íbúum hússins, starfsfólki
og öðrum, er þar kunna að vera
staddir þegar merki er gefið um
.loftárás, her skilyrðislaust að
hlíta öllum þeim fyrirmælum hús-
Varðar, er að loftvörnum lúta.
2. Varamaður húsvarðar gegnir
öllum störfum húsvarðar í for-
föllum hans.
3. Brunavörður. í slökkviliði
hússins geta verið alt að 5 manns
eftir mannfjölda og stærð hússins.
Lýtur brunavörður yfirstjóm hús-
varðar.
Hlutverk brunavarðar er:
1) að vera reiðubúinn að loka
fyrir gas- og vatnsæð og raflögn
hússins, ef skemdir verða á hús-
inu.
b) að fjarlægja íkveikjusprengj-
ur, er kunna að hafa fallið á hús-
ið, og slökkva eld, er kann að
hafa brotist út,
c) að gera húsverði þegar að-
vart, ef eldurinn er svo mikill, að
nauðsynlegt sje að kalla á slökkvi-
lið bæjarins til aðstoðar,
d) að eftir að géngið hefir ver-
ið úr skugga um, að eldurinn,
sem kann að hafa kviknað, hafi
verið slöktur, eða enginn eldur
hafi komið upp í húsinu yið loft-
árás, ber slökkviliði hússins án
tafar að fara til aðstoðar við
slökkvistarf í nágrannahúsum, ef
þörf gerist.
4. Hjúkrunarlið getur verið
skipað alt að 5 manns, eftir mann-
fjölda í húsinu. Hlutverk þess er :
a) að aðstoða húsvörð við eftir-
lit og útbúnað loftvarnaskýla
hússins,
b) að stuðla að því, að allir íbú-
ar og starfsmenn hússins sýni ró-
semi og stillingu þegar merki er
gefið um loftárás, og fari skipu-
lega til loftvarnaskýlisins,
c) að veita þeim, er slasast hafa
við loftárás, nauðsynlega aðhlynn-
ingu og hjúkrun.
5. Sendiboði á að:
a) annast flutning nauðsynlegra
boða, er búsvörður þarf að koma
áleiðis, t. d. til slökkviliðs bæjar-
ins, hjiikrunarstöðva o. s. frv.
b) vita um' nöfn allra, sem í
hiisinu búa eða starfa eða dvelja
þar að staðaldri. Ennfremur þarf
hann að þekkja vel hiisaskipun
alla, vita hvar næsti brunaboði er
og næsti sími,
e) hafa jafnan í vasa sínum
klút eða rýju, sem hann bleytir í
vatni, ef hann þarf að fara í gegu
um reykfylt herbergi; ennfremur
þarf hann jafnan að hafa á sjer
blýant og pappír. Helst þarf hann
einnig að hafa greiðan aðgang að
hjólhesti, er hann getur gripið
f .jóílega 11I, ef hann barf að fara
I rkrnái langa lelð með áríðandi
.'hlTnboo.
<>0<><><><><><><><><><>0<><><><>0
V
Sólskinssápa,
Radion,
Rinso,
Vim-ræstiduft,
Lux sápuspænir.
vmn
Laugaveíf 1.
Útbú: Fjölnisvepi 2.
ó X
OOOOOOOOOOOOOOOOO-O
Sjötugur:
Benóný Benónýsson
O jötugur er í dag Benóný
^ Benónýsson. Hann er
Reykvíkingum þessara tíma
vel kunnur, enda hefir hann
dvalist hjer langvistum alt í
frá fyrstu námsárum sínum til
þessa dags.
Hann er fæddur á Hjarni,
29. maí 1870, lítilsháttar býli
í þann tíð, hjá Holti undir
Eyjafjöllum. Foreldrar hans
áttu 15 börn. Var hann þeirra
yngstur. Hann var af góðu
bergi brotinn, móðir hans mjög
nákomin Eiríki sýslumanni
Sverrissen og eru það
alkunnar ættir. — Hann ólst
að mestu leyti upp á höfuðból-
inu Holti, fyrst með síra Svein-
birni Guðmundssyni og síðar
tengdasyni hans Kjartani pró-
fasti Einarssyni, en þeir voru
báðir valinkunnir menn að
dygð og drengskap. Átti hann
ágætt uppfóstur undir handar-
jaðri þessara mætu manna.
Hann fór til Reykjavíkur 18
ára og lærði skósmíði hjá Jak-
obsen hinum færeyska, er
gamlir menn muna. Lauk hann
bar námi á fjórum árum. Því-
næst gerðist hann sjálfstæður
skóarameistari í Aðalstræti 10,
þar sem nú eru Silli og Valdi,
og kvæntist um þær mundir
Ólöfu Þorsteinsdóttur, systur
Bjarna prófessors Þorsteinsson
ar og þeirra systkina. Eignuð-
ust þau 8 börn. Hún andaðist
1925.
Alllöngu síðar kvæntist
hann Halldóru Jakobsdóttur
frá Hraunsholti við Hafnar-
fjörð; eiga þau tvö börn. Hann
fluttist til ísafjarðarkaupstað-
ar 1895 og dvaldist þar 8 ár;
stundaði þar iðn sína og jafn-
framt veitingar og smábátaút-
gerð. En vorið 1903 fluttust
þau hjónin aftur til Reykjavík-
ur og hefir hann átt hjer að-
setur síðan. Hóf hann þá
verzlun hjer samfara iðú sinni
og hefir haldið henni síðan.
Benóný ólst upp í „náttúr.
unnar ríki“ undir Eyjafjöllum;
kyntist hann þar öllu sveita-
starfi á ágætu heimili í þeirri
fögru og frægu sveit. Hann
stundaði í æsku meðal annars
silungsveiðar í Holtsósi. Viar
það hvorttveggja,skemtilegtog
lífshættulegt starf. Fjekk hann
stundum harðlega á því að
kenna. "
Bygð Eyjafjalla hefir öldum
saman verið talin meðal mestu
hrossasveita lands vors. Er því
ekki undarlegt, að Benóný
gerðist hestamaður mikill þeg-
ar á æskuskeiði. Hann eign-
aðist fyrst hest skömmu eftir
fermingu. Hefir hann eignast
marga góðhesta síðan. Enda
mun það með föstum sannind-
um sagt, að hann sje hesta-
maður í besta lagi. Kann hann
manna best skaplyndi þeirra
og temur hvern þeirra eftir
því, sem best hentar. Hefir
hann gert margan góðan hest
úr göldum fola. Og margan
hestinn hefir hann tamið, er til
hans var komið. Mundu hinir
yngri menn mega margt af
honum nema um þá hluti.
Benóný er enn hinn barleg-
asti, glaður og reifur, hvar sem
hann hittist. Hefir hann, og
þau systkini, öðlast glaða lund,
jafnlyndi og bjartsýni, enda
hefir honum hlotnast það happ,
að eignast ágætar konur, er
hafa verið geisli á lífsbraut
háns.
Hann hefir jafnan verið
heilsuhraustur, glaður og verk-
samur, eins og hann væri manna
best til þess fallinn að stand-
ast „andstreymi tímanna", —
þótt hann hafi stundum á því
kent sem hver annar.
Allir hans mörgu vinir og
kunningjar senda honum bestu
kveðjur og árnaðaróskir.
B. S.
Skólamálin
FRAMH. AF. FIMTU SÍÐU.
líf. — Tilhögun og sainstilliug
þessara höfuðlíffæra þjóðfjelags-
ins er lijá oss í hinni mestu ó-
reiðu. — Að því er snertir þriðjm
liðinn — skipun ríkisvaldsins —
þá hefi jeg í smágreinum í „Eim-
reiðinni“ (einkum 2. h. 1938),
sýnt fram á að sú skipun er tækni-
lega skóðað ekki aðeins gölluð
heldur beinlínis skökk. — Það sem
hjer er sagt um tvo fyrri liðina
verð jeg að láta nægja í bili til
þess að lengja ekki greinina um
of. — Endurskoðun þjóðkirkju-
,skipulagsins og prestadeildar Há-
skólans og samstilling kenniiig-
anna á raunhæfum grundveíli, get-
ur orðið erfitt verk. Því að þótt
hugsanafrelsi og trúfrelsi ein-
staklinganna fái að haldast í land-
inu, þá er málið í eðli sínu tilfíuU-
ingamál. — Fyrirkomulag Iláskól-
ans er aftur einfaldara og legguv
sig meira af sjálfu sjer ef gsett
pr þeirra frumatriða sem áður var
igetið. En af þeim leiðir það sjálf"
sagða skipulagsatriði, að hvort sem
Mentaskólinn verður fluttur í H»'
skólahúsið eða ekki, þá verði hanu
numinn út úr kerfi hinna almennu
fræðslumála og settur beint undir
samstjórn Háskólans, helst þann-
ig að hann verði gerður að sjer'
stakri háskóladeild og að rektor
fái sæti í háskólaráðinu. H. J-
Lítið í glervörudeildina í
Nýjar vfirur.