Morgunblaðið - 09.10.1940, Page 4

4
MORGUNBLAÐIÐ
Miðvikudagur 9. okt. 1940-
KVEMDJOÐIM Oa liEIMILIM
Kartöfiur og
rófur - Rúsínur
l g sveskjur
Það var ekki glæsilegt útlitiö
hjá húsmæðrum með öflun
.garðávaxta, kartafla og rófna,
]>egar aðaluppskeran var komin í
iullan gang á þessu hausti.
Uppskeran hafði brugðist mjög
víðast hvar á landinu, vegna þrá-
Mtra kulda og hrakviðra framan
af sumri og reyndar alt sumarið
í aðal-kartöfluhjeruðum landsins.
Eftirspurnin eftir þessari dýr-
mætu nauðsynjavöru var því þeg-
ar mjög mikil. Og þegar þar við
hættist, að braskarar, sem höfðu
komist í samband við breska setu-
liðið með útvegun þessarar vöru,
þeystust út um sveitirnar og
keyptu upp alla þá garðávexti,
sem unt var að fá, er ekki að
undra þótt varan hækkaði geipi-
lega í verði. Enda komust kart-
•öflur brátt í 60—70 au. kg. í smá-
sölu hjer í bænum og gulrófur í
80—90 aura kg.
Þegar kappklaupð var komið á
þetta stig, tilkynti forstjóri Græn-
metisverslunar ríkisins, að hann
hefði nú gert ráðstafanir um inn-
flutning kartaflna og væru þær
væntanlegar innan skamms. Þessi
tilkynning gladdi mjög húsmæður
hjer í bænum, því að það var
síður en svo skemtileg tilhugsun,
að hafa engin ráð með útvegun
kartaflna með viðunandi verði,
fyrir veturinn. Húsmæður vænta
þess, að erlendu kartöflurnar verði
seldar viðunandi verði.
Um gulrófurnar er það að segja,
að ]ta;r eru nú algerlega ófáan-
legar nema í smásölu hjer í Reykja
vík og þá með því verði, að
■almenningur getur ekki keypt
vöruna. Hvað framleiðendur hafa
fengið í sinn hlut, vitum vjer
•ekki; en ilt er það, ef braskarar
hafa náð tökum á þessari vöru.
Eru engin úrræði til þess að ráða
hót á þessu ástandi ? Húsmæðrum
þykir sárt að geta ekki fengið
gulrófur með viðunandi verði, eða
annað í þeirra stað. Yiidu ekki
góðir menn athuga þetta?
★
Vel á minst, ávextirnir. Fyrir
nokkru skrifaði húsmóðir hjer í
Kvennasíðuna og skoraði á stjórn-
arvöld'in að leyfa innflutning á
nlgengustu þurkuðu ávöxtum,
rúsínum og sveskjum. Þessi áskor-
Tin er áreiðanlega studd af öllum
húsmæðrum á landinu. Það: er við-
nrkent, að þessir ávextir sjeu heil-
næmir og hollir og þeir eru nauð-
•synlegir til bragðbætis í ýmsan
mat, þ. a. m. margskonar mat,
sem búinn er til að mestu úr inn-
lendum fæðutegundum.
Yið viljum mjög eindregið skora
á stjórnarvöld landsins, að leyfa
frjálsan innflutning á þessum
vörutegundum. Yörur þessar kosta
sáralítið í innkaupum og því ekki
um að ræða eyðslu á erlendum
gjaldeyri. Verðið á þeim hjer ligg-
ur aðallega í flutningskostnaði og
tollum og fer því ekki út úr land-
inu.
U M BRiDGE
Samtal <ið fiú KMnu NoiBmann
FRÚ KRISTÍN NORÐMANN hefir nýlega gefið
út bók um kontraktbridge. Þetta er fyrsta
bókin, sem prentuð hefir verið á íslensku um
þessi efni, og höfundurinn auk þess kona, svo Kvenna-
síðu Morgunblaðsins þykir vel hlýða að hennar sje minst
þar. Þeir munu vera margir sem fagna útkomu bókar-
ínnar, og ekki síst konur.
Þar sem nú fer að líða að vetri og sá tíma fer í hönd að margir
stytta sjer stundir við spil, sneri blaðið sjer til frúarinnar í sambandi
við útkomu bókarinnar.
— Hvað var það sem kom yðuv
til að skrifa þessa bók?
— Mín besta skemtun hefir alt-
af verið að spila á spil frá því að
jeg var barn, segir frúin. Faðir
minn þótti afbragðs spilamaður, og
kendi okkur eldri systkinunum að
spila og tefla. Seinna var ávalt
mannmargt á heimili móður minn-
ar og í þá daga ekkert útvarp og
minna um aðrar skemtanir, sem
nú eru algengar, og styttu menn
sjer þá stundir við spil þar. Um
20 ára skeið hefi jeg líka haft
vist „spilapartí" og höfum við
fjórar konur spilað einn eftirmið-
dag í viku. Höfum við skoðað það
sem okkar frídag frá húsmóður-
störfunum og hefir ávalt verið
okkar besta skemtun. Er við fór
um að spila kontraktbridge, feng-
um við okkur bók um það, því
kontraktbridge er ekki hægt að
spila án þes sað hafa einhverjar
reglur að styðjast við. Vildum við
þá undireins taka upp kerfi er
væri notað annarsstaðar, en ekki
sjálfar að búa okkur til eitthvert
kerfi, eins og mun vera nokkuð
algengt hjer.
Fjöldamargir. sem jeg þekti,
kvörtuðu undan að kunna ekki
undirstöðuatriðin í kontraktbridge
og kom það mjer til þess, fyrir 33/2
ári, er jeg var stödd erlendis, að
kynna mjer Culbertsons-kerfið,
með kenslu fyrir augum.
Margir hafa líka kvartað um
við mig að hafa ekki aðgengilegan
bókakost um þessi efni og hafði
jeg þess vegna frá byrjun hugsað
mjer að gefa út bækling um kon-
traktbridge. .
Þegar jég. minnist á bókina, vil
jeg geta þess, að fleiri en eitt
kerfi eru notuð við kontraktbridge
og má þá nefna Wienar og Vand-
erbilt-kerfi, en eflaust eru þau
fleiri, þó jeg ekki þekki til þeirra.
Bridgebókin er bygð á Culbert-
sonskerfinu, og er Culbertson tví-
mælalaust þektasti spilasjerfræð-
ingur sem uppi er, en að öðru
leyti hefi jeg sniðið bókina eftir
reynslu þeirri sem jeg hefi fengið
við bridgekenslu, og vonast jeg
til að hún megi koma að nokkru
gagni, jafnt byrjendum og þeim
sem lengra eru á veg komnir.
Þess vil jeg líka gjarnan geta, að
til þess að sþila kontraktbridge ef
álveg nauðsynelgt að taka tillit
til meðspilarans. Þeir, sem síður
vilja gera það og vilja spila sjálf-
stætt, ættu þá heldur að spila
aktion-bridge, sem líka er ágætis
spil og gefur þeim frjálsari hend-
ur.
Margt fólk verður, af ýmsum
ástæðum, að neita sjer um ýmsar
þær skemtanir, sem aðrir telja
sjálfsagðar, svo sem skíða-, göngu-
og skautaferðir. þ'vrir það fólk
er ekki til betri skemtun en að
spila á spil, ef það þá yfirleitt
hefir ánægju af því.
Þá spyr jeg frúna hvaða reynslu
hún hafi fengið í því, sem karl-
mennirnir halda fram, að konut-
geti ekki lært að spila vel á spil
Eflaust er það rjett, segir frúiri,
að karlmenn sjeu slyngari í að
einbeita huganum að spilunum,
enda munu þeir að jafnaði spila
meira. Eftir þeirri reynslu sem
jeg hefi, vil jeg segja, að margar
konur hjer spili ljómandi vel, en
munurinn finst mjer aðallegá vera
sá, að konur hafa ekki eins mikið
þol til að leggja sig eftir aðalat-
riðunum og gefast fyr upp ef þeim
finst eitthvað erfitt.
Dæmi þess að konur sjeu jafn-
færar að spila og karlmenn, eru
Culbertsons-hjónin, sem eru talin
sjerlega slyng á því sviði og
stendur frúin þar ekki manni sín-
um að baki.
Komir hjer hafa fáar treyst sjer
til að taka þátt í þeim bridge-
kepnum, sem hjer hafa verið háð-
ar, en hafa eflaust margar verið
v-el færar um það.
Jeg vildi gera það að tillögu
minni, að þær kónur, sem mikið
fást við að spila, kæmu sjer sam-
ari uin að efna til(sjerstakrar kepni
sín á milli og æfa sig vel undir
það. Á þessum tímum munu konur
sennilega halda sig meira í heima-
húsum og þá tilvalið fyrir þær,
sem hafa reglulega ánægju af að
spila, að stytta sjer stundir með
því.
Hjal eða hugleiðingar um
nútlð ng fortlð
Skyldi nútímakonan hafa hug-
leitt, hvað hamingjan var
henni hliðholl, þegar hún hagaði
því svo, að hún skyldi skjótast
inn í þennan heim, ekki fyrir rúm
um hundrað árum, heldur á þess-
um tímum tækni og þæginda?
Skyldi henni vera ljóst, hve erfið
kjör amma hennar og langamma
bjuggu við, frá nútíma sjónar-
miði? Ekki býst jeg við því. Jeg
held varla, að það hafi verið
hægt að lifa lífinu í þá daga,
nema að halda altaf í hemilinu
á sjálfum sjer og einblína á skyld
una. En ef til vill hafa gömlu kon-
Urnar verið svona miklu tápmeiri
og hraustari en við, og þær hafa
líklega verið aldar upp í þeirri
trú, að skyldan væri Ijúf, en ekki
horð, því að anUars finst mjer,
að þær hefðu hefðu ekki getað
notið lífsins. Að minsta kosti hlýt-
ur lífsnautn þeirrar kynslóðar að
vera önnur en okkar, sem verður
að una saumavjelalaus við gólf-
skúringar og aðra slíka erfið-
leika.
Ekki er það glæsilegt! Hvað
finst ykkur, sysfúr mínar? Og svo
að þurfa að standa við að straua
víðu, Ijósu pilsin, utan yfir krínó-
línuna. En þið kunnið að segja,
að þetta hafi verið sjálfskapar-
víti, því að þær hafi sjálfar fund-
ið krínólínuskömmina upp. En þá
er því til að svara, að vissulega
eru sjálfskaparvítin verst og hver
segir svo, að þær hafi sjálfar
fundið hana upp ? Er ekki öllu
líklegra, að fjárinn hafi fundið
hana upp til þess að hæða kven-
þjóðina?
En hvernig sem því var varið,
þá var krínólínan staðreynd, sem
þær höfðu við að stríða. Stað-
reynd, sem gerði þeim lífið erfið-
ara — og umfangsmeira. Það er
þó ómótmælanlegt! Og þar að auki
staðreynd, sem óhætt er að álykta
að þær hafi tekið mjög alvarlega
og álitið vera höfuðprýði lífs
síns. Þær hafa vissulega aldrei
hirt um að brjóta af sjer ok henn-
ar.
Jeg þykist nú heyra einhverjar
ykkar segja, að ekki sje hægt að
vorkenna fólki, sem sje haldið
slíkri heimsku. En gömlu konurn-
ar voru ekki að biðja um, að sjer
væri vorkent. Þær vorkendu sjer
ekki einu sinni sjálfar. Jeg held
varla, að þær öfunduðu okkur, þó
að þær litu upp úr gröf sinni og
Verð á
S
að telja;
Tómatar, 1. fl., 5 kg. ks. .
-— 2. f]., 5 kg. ks........
— 3. fh, 5 kg. ks........
— grænir, 5 kg. ks.......
Agúrkur, 1. fl., 10 stk. ks
— 2. fl., 10 stk. ks.....
Blómkál, extra, stk........
— 1. fh, stk.............
a hef- — 2. fl., stk. .. 0.75
verð — 3. fl., stk. .. • • • • • • 0.50
þ. m. Gulrætur 1. fl„ 10 stk. bt. 0.50
— 2. fl., 10 stk. bt. 0.25
Radísur, 10 stk. bt. 0.20
Kr. Persille, 10 stk. bt. 0.10
15.00 Rabarbari, kg. 0.60
12.00 Toppkál, 1. fl„ stk. 0.70
7.90 - 2. fl„ stk. . 0.50
7.50 Salathöfuð, 1. fl. 18 stk. ks. 3.60
10.00 — 2. fl., 24 stk. ks. 3.60
7.50 Hvítkál, 1. fl„ stk. . 1.00
1.25, — 2. fl„ stk. .. ....... 0.70
1.00 (Freyr).
sæju okkur sitja á dúnkoddum
tækninnar og segja; „Verði ljós!“
Eða rjettara sagt, að við þurfma
ekki annað en að styðja á hnapp
og þá verður ljós. Þær voru ekki
að fást um nein þægiiidi, gömlu
konurnar, þær einblíndu á skyld-
una eins og jeg sagði áðan.
Ætli okkar kynslóð læri nokk-
urn tíma að tigna og tilbiðja
skylduna þannig? Það held jeg
varla! Tæknin og þægindin sjá
um það. Á jeg að segja ykkur,
hvað jeg held að ömimirnar
segðu, ef þær sæju til okkar? Jeg
held að þær myndu segja, eins og
hún amma mín var vön að segja,
þegar henni fanst jeg aðgjörða-
lítil: „Lediggang er Fandens
Hovedpude“, ef þær segðu þá ekki
eins og gamla kopan í Mosfells-
sveitinni sagði, þegar sonarsonur
hennar setti upp útvarp heima
hjá sjer; „Er rjett fyrir ykkur að
vera að þessu grufli ?“
Saltað hvítkál
10 kg. hvítkál, kg.
gróft salt.
Best er að salta hvítkálið í stór-
um stíl. Sje allrar nákvæmni
gætt og kálið geymt á köldum
stað, er hægt að nota það til mat-
ar, alt árið, sem nýtt kál.
Best er að salta kálið í tunnn
eða kvartil, sje það gert í stórum
stíl, en í leirkrukku eða gleraða
fötu, sje lítið saltað í einu.
ílátið er þvegið úr heitu sóda-
vatni, því næst úr heitu og köldu
vatni.
ÖIl óhreinu blöðin eru tekin af
kálinu. Þótt kálið sje ekki þjett-
vaxið, er það samt vel nothæft.
Kálið er skorið niður; fljótlegast
er að skera það í brauðhníf; síðan
er það vegið.
Á botn tunnunnar er sett salt;
því næst lag af káli, svo aftur salt.
Kálinu er þrýst saman með trje-
hnalli við og við, þannig er tunn-
an fylt, efsta lagið á að vera salt.
Soðinn línklútur er lagður yfir,
þar á hlemmur með götum, og
steinn yfir, hvorttveggja er soðið
áður. Ilátið er geymt á köldum
stað, en má þó ekki frjósa.
Einu sinni í viku verður að þvo
barma ílátsins, hlemminn og lín-
klútinn, og sje nokkur skán á
efsta laginu, verður að taka það
í burtu. Fljóti lögurinn ekki yfir,
er saltvatn með 6% salti helt yfir.
Áður en kálið er borðað er það
þvegið \4l og afvatnað. Notað
sem nýtt kál í súpur og jafninga.
Söltuð steinselja.
Ný og óskemd steinselja er
þvegin og vatnið hrist af, söxuð.
Lögð niður í krukku með salti og
sykri, þannig að 1 matsk. borð-
salt og 1 matsk. sykur er blandað
saman og lagt niður í krukkuna.
í Lögum.
Bundið yfir með cellophan-papp-
ír og geymist á köldum stað. Gras-
laukur er saltaður á sama hátt.
H. S.