Morgunblaðið - 18.03.1941, Qupperneq 2

2
MORGUNBLAÐIÐ
Þriðjudagur 18. mars 1941.
Ræða Roo§evel(s:
„Vjer munum styðja lýð
ræðisþjóðirnar til sigurs“
Yfirdrotnunar-
stefna nazista
dauð fyrirfram
iniiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiuiiiiiiiuiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiimi
( Bretar taka [
| aftur breska 1
I Somaliland I
RÆÐA ROOSEVELTS, sú sem hann hjelt s.i.
laugardagsnótt, hefir vakið alheimsathygli.
Ræðu sína hjelt forsetinn í blaðamanna-
veislu í Washington, og hafði fyrirfram verið boðað að
ræðan yrði haldin og tilefni hennar sagt vera samþykt
láns- og leigufrumvarpsins. Um allan heim, en þó einkan-
lega í Bretlandi og Grikklandi, hafði ræðunnar verið beð-
ið með mikilli óþreyju og eftirvæntingu.
Lundúnaútvarpið útvarpaði ræðunni á 22 tungumál-
um. Ræðan hefir vakið mikinn ,fögnuð, ekki aðeins í Bret-
landi og Grikklandi, heldur og í fleiri löndum, svo sem
Tyrklandi og Júgóslafíu.
Þjóðverjar gera lítið úr ræðunni, en í gærkvöldi var auð-
sætt af þýskum fregnum, að þýsk blöð lögðu áherslu á að hrekja
ýms ummæli forsetans.
í þessari ræðu sinni lýsti Roosevelt ljósara en nokkru sinni
fyrr, hversu andstæður nazisminn og stefna einræðisins yfirleitt,
væri hugsjónum Bandaríkjamanna. Bandaríkjamenn ynnu frels-
inu, sagði forsetinn, nazisminn bygðist á kúgun og undirokun.
iiiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiiiiiiii
! , = ^ : 1
{ E. B i
Borgin Berbera er skamt fyrir austan Bulhar (í br. Somalilandi).
EFTIR 7 MÁNUÐI blaktir nú breski fáninn aftur við hún í Ber-
bera, höfuðborg breska Somalilands. Breskt herlið var sett á
land þar í fyrradag, af breskum herskipum. Samkvæmt fregn-
um frá Kairo virðist viðnám ítala í borginni hafa verið lítið,
þótt nokkuð hafi verið skotið af vjelbyssum og einnig fall-
byssum.
BRETAR segjast hafa tekið 100 fanga, en búast við að þeim
fjölgi.
ÍTALIR TÓKU Berbera (og þar með breska Somaliland) 18.
ágúst síðastliðinn. Er Italir hófu sókn inn í breska Somaliland,
hörfuðu Bretar undan til strandar og gátu flutt megnið af her
sínum burtu frá Berbera. I tilkynningu, sem breska herstjórn-
in birti um það leyti, var skýrt frá því, að þungamiðjan í vörn-
um Breta og Frakka í breska Somalilandi og Djibouti hafi
verið í Djibouti, en eftir að Frakkar gáfust upp, hafi reynst
ókleift að verja Somaliland, nema með því að kalla herlið
burtu af öðrum mikilvægum herstöðvum.
FREGNIR AF ÖÐRUM vígstöðvum í Austur-Afríku hermdu í
gær, að Bretar hefðu tekið mikilvægar hæðir hjá Keren í
Eritreu (en en vörn ftala í Keren þrýtur, er búist við að öll
Eritrea verði á valdi Breta). I Abyssiniu segja Bretar, að
hernaðaraðgerðir gangi að óskum á öllum vígstöðvum.
Breski flotinn fsr nýjar
sprengjufliigvielar
Breskt her
líð í Gríkk-
landí ?
_
FRJETTASTOFU-fregnir hafa
verið birtar um að breskt
herlið sje komið til Grikk-
lands.
FULLTRÚI þýska utanríkis-
málaráðuneytisins sagði í gær
við blaðamann, sem vakti at-
hygli hans á þessum fregn-
um, að Þjóðverjar fylgdust
með þeim af mikilli athygli.
En hann sagði, að Þjóðverj-
ar bygðu engar ráðstafanir á
frjettum eins og þessum, held
ur styddust eingöngu við
þeirra eigin frjettaþjónustu.
FULLTRÚINN bar afdráttar-
laust til baka fregnir um að
vopnahljessamningar færu
fram milli Grikkja og ítala.
Hann sagði, að fregnir þess-
ar hefðu við ekkert að styðj-
ast.
FiRÁ vígstöðvunum í Albaníu
herma bæði grískar og ít-
alskar fregnir, „að háð sjeu
fallbyssueinvígi hingað og
þangað, og könnunarflokkar
sjeu á ferðinni“. I fregnum
frá London segir, ,,að sókn
Itala sem hófst fyrir tæpri
viku, hafi hjaðnað smátt og
1 smátt, og sje nú alveg úr
sögunni“.
BRESKAR flugvjelar gerðu í
fyrrinótt öfluga loftárás á
Tirana (höfuðborg Albana)
og vörpuðu niður 10 smá-
lestum af sprengjum yfir
flugvöllinn þar. Önnur árás
var gerð á Vallona og sleptu
flugvjelarnar fyrst sprengj-
um yfir flugvöllinn þar, en
lækkuðu síðan flugið og
skutu af vjelbyssum á flug-
vjelar á jörðunni.
Svar Inentís
forseta tíl
„Ekkert htki6
Samkvæmt fregnum, sem
birtar hafa verið bæði í
Berlin og London, er tyrknesk-
ur sendiboði á Ieiðinni til Ber-
línar, með svar Inenus forseta
Tyrkja við orðsendingu Hitlers.
Fregnir, sem birtar hafa ver-
ið í London segja, að hjer sje
aðeins um kurteisissvar að
ræða. í svarinu lýsir Inenu for-
seti yfir því, að Tyrkir vilji frið
við alla, en hinsvegar sje stefna
þeirra skýr og afmörkuð.
1 London er vitnað í tyrk-
neska blaðið „Ulus“ sem sagði í
gær, að engin ástæða væri til
að lýsa stefnu Tyrkja þannig,
að hún væri hikandi..
Árshátíð sína heldur St. Verð-
andi nr. 9 í Góðtemplarahúsinu í
kvöld.
Sú barátta, sem lýðræðisþjóð
irnar heyja nú, er baráttan fyr-
ir frelsinu gegn áþján og yfir-
drotnan, barátta siðmenningar-
innar gegn æðisgenginni villi-
mensku nazismans sem í eðli
sínu er fjandsamlegur því sem
Bandaríkjamenn unna og gefur
lífi borgara þeirra gildi.
Þá ræddi forsetinn um hina
svokölluðu ,,nýskipun“ heimsins
eftir höfði einræðisherranna.
„En“, sagði Roosevelt, „í
hverju er sú nýskipun fólgin?
Hún er fólgin í því, að harð-
fjötra frjálsa hugsun, drepa
skoðanafrelsið í dróma þræls-
ótta og undirlægjuháttar.
Bandaríkjamönnum er full-
ljós sú hætta, sem þeim sjálf-
um og menningu allrar verald-
arinnar, stafar af uppvöðslu-
stefnu einræðisríkjanna.
Vjer höfum snúist við eins
og vera ber. Og öll þjóðin, 130
miljónir samhuga fólks, ein-
beitir nú öllum kröftum sínum
til sigurs málstað lýðræðisþjóð-
anna. Vjer trúum ennþá á gildi
lýðræðisins, gildi þess, að
mannlegur þroski og athafna-
frelsi fái að njóta sín.
Baráttan við einræðisríkin er
baráttan fyrir því, að mann-
kynið fái notið þess áfram, sem
allar lýðræðisþjóðir telja helg-
asta rjett einstaklinganna, rjett
inn til þess að lifa og starfa
sem frjálsborið fólk en ekki
sem krjúpandi þrælar.
Roosevelt dáði hina hreysti-
legu baráttu Breta.
Bretar berjast vegna þess, að
þeir ývilja heldur falla með
sæmd en kyssa á vönd böðuls-
ins. Og barátta Breta er ekki
aðeins fyrir eigin tilveru, held-
ur og fyrir frelsi og sjálfstæði
miljóna manna í þeim löndum,
sem járnhæll nazismans nú
traðkar á. Vort hlutverk er,
sagði Roosevelt, að styrkja
Breta og allar undirokaðar
þjóðir í þeirri úrslitabaráttu,
sem nú er háð. Vjer munum
styðja lýðræðisþjóðirnar til sig-
urs.
Vjer eigum auðæfi, vopn og
vistir; látum oss styrkja þá sem
berjast fyrir þeim hugsjónum, sem
vjer höfum í heiðri.
Skip, skriðdreka, matvæli og
hverskonar vopn munum vjer fá
lýðræðisþjóðunum í hendur. Yfir-
drotnunarstefna nazismans er
dauð fyrirfram. Sagan sýnir að
hún á aldrei varanleg ítök.
Eorsetinn lauk ræðu sinni með
því að óska þess, að komandi kyn-
slóðir gætu blessað minningu
þeirra manna, sem varðveitt hefðu
trúna á frelsið og unnið sigur í
baráttunni fyrir því.
Bæði' meðan á ræðunni stóð og
á eftir ljetu áheyrendur í ljós
mikinn fögnuð og hyltu forsetann
ákaft.
Meðal áheyrenda í blaðamanna-
veislunni var Wendell L. Willkie,
forsetaefni republikana og keppi-
nautur Roosevelts í síðustu forseta
kosningum. Ljet hann einnig í Ijós
velþóknun sína yfir ræðunni.
Amerísk blöð taka mjög í sama
streng óg forsetinn og segja að
skarið hafi nú verið tekið endan-
lega af um það, að Bandaríkiu
fylgi af alhug lýðræðisþjóðunum
og aðstoði þær eftir föngum.
London í gær.
hurtiss-Wright flugvjela-
smiðjurnar í Bandaríkj-
unum eru nú byrjaðar að fram-
leiða nýjar steypiflugvjelar,
sem ætlaðar eru handa flug-
stöðvarskipum. Eru flugvjelar
þessar miklu fullkomnari en
samskonar þýskar flugvjelar,
bæði hvað snertir hraða, vopna
útbúnað og langfleygni.
Þær eru einþekjuflugvjelar
með 1700 hestafla Wright
Cyclone mótor. Geta þær flogið
1200 km. án þess að lenda og
komast 500 km. 'á klst. full-
hlaðnar, en þær geta borið
þyngri sprengjur en nokkrar
steypiflugvjelar aðrar.
Breski flotinn fær flugvjel-
ar þessar til afnota, eftir því,
sem þær eru framleiddar. (Skv.
skeyti New York frj éttaritara
Daily Telegraph).