Morgunblaðið - 29.04.1941, Side 5

Morgunblaðið - 29.04.1941, Side 5
Þriðjxidagur 29. apríí 1941. |Por«giml)IaSid Útgof.: H.f. Arvakur, K»ykJ*vlk. Ritotjðrar: Jón KJartan»»on, Valtýr Stefánason (ábTrgtiarm.). Auglýaingar: Arnl óla. Rltatjórn, auglý»lng-ar o* af*rr»iO*la: Austurstrœtl *. — Slml 1600. Aaltrlftargjald: kr. t,E0 *. xinuSl lnnanlanðs, kr. 4,00 utanland*. lausasölu: 20 aura eintakiO, 26 aura m»B Lesbðk. Handíökurnar Siundum hafa þær raddir lieyrst frá íslendingum sjálfum, að svo lítið yrðum við varir við liið hreska setulið, sem hjer hefir dval- ið nærri lieilt ár, að við næstum gleymdum því, að landið okkar er hernumið. Auðvitað voru þetta ýkjur, því að vissulega höfum við oft. og' mörgum sinnum verið mint- ír á hernámið. Eu hitt er sjálf- sagt að viðurkenna, að árekstrar milli borgara landsins og hins er- lenda setuliðs hafa verið furðan- lega fáir og fæstir þannig, að : skilið hafi eftir varanlega áverka. Það urðu þess vegna sár von- brigði öllum ísLénd-ingum, er þeir fengu fregnina af atburðinum, sem hjer gerðist síðastliðið sunnudags kvöld. Þá voru íslendingar mintir á það skýrara og ákveðnara en nokkru sinni fyrr, að þeir báa í hernumdu laiuli. Stjórn breska . setuliðsins fvrirskipaði handtöku þriggja íslenskra þegna og flutti þá af landi brott. Samtímis 'var bönmið útkoma ,,Þjóðviljans“, blaðs kommúnista, en hinir hand-i teknu menn störfuðu við það blað. Einn hinna handteknu var Einar Olgeirsson alþingismaður. Með handtöku lians og brottflutningi er ekki aðeins hann sjálfur svift- «r frelsi, lieldur er og framin ó- tvíræð rjettar- og frelsisskerðing gegn löggjafarþingi þjóðarinnar, Alþingi, sem nú situr á rökstól- mn. Nægir í því sambandi að minna á ákvæði stjórnarskrárinn- ar, til verndar alþingismönnum. Við getum sjálfsagt verið sam- mála um það, að skrif „Þjóðvilj- ans“ hafj oft og tíðum verið ó- heppileg' og skaðleg, eftir að hið erlenda setnlið kom hingað. Þar var freklega misnotað það frelsi, sem blöðunum var heitið strax í upphafi. En þar fyrir er Morgun- Maðið þeirrar /skoðunar, að spor það, sem stjórn setuliðsins hefir nú stigið, sje ákaflega óheppilegí og hafi ekki ])au áhrif, sem til er stefnt. Islendingar eru í eðli sínu svo mikil lýðræðis- og frelsiselskandi þjóð, að þeir geta ekki þolað of- beldi, í hvaða mynd sem það sýnir sig. Af þessu stafar það, að þær raddir hafa aldrei fengið hljóm- grunn hjá þjóðinni, sem hafa kraf- ist þess, að bann væri lagt á starf- ssemi pólitískra flokka, enda þótt menn viðurkendu skaðsemi þeirra í þjóðfjelaginu. Svona er frelsis- hngsjónin rótgróin í huga þjóð- arinnar. Svona andstætt henni alt, «m ber keim ofbeldis og valdboðs. En það tjáir ekki að deila við valdið. Almenningi verður það vafalaust 1 jósara en áður, að við húnm í hernumdu landi. En við ■erum varnarlausir. Við getum að- eíns mótmælt. Alþingi hefir þegar mótmælt. Ríkisstjórnin ætlar að snótmæbi. Oll þjóðin mótmælir. B MftnnisKiierlKfl drnbnaðra sfé- manna i Vestmannaeyfnm estmannaeyingar hafa á- - kveðið að reisa hjá sjer veglegt minnismerki um sjó- menn úr Eyjum, sem druknað hafa, svo og menn, sem hrapað hafa þar í björgum. í>ann 11. ágúst 1935 bar Páll Oddgeirsson, útgerðarmaður í Vestmannaeyjum fram tillögu á þjóðhátíð Vestmannaeyinga, að reist yrði slíkt minnismerki, og jafnframt því, sem hann mun einn fyrstur manna hjer á landi hafa hreyft slíkri hugmynd, unnið manna rnest að því síð- an, að safna fje til framkvæmda og verið formaður sjóðsstjórn- ar. Mál þetta fekk hinar bestu undirtektir, og á síðastliðnu hausti var stofnað til samkepni meðal listamanna og húsameist- ara nm uppdrátt að hinu vænt- anlega minnismerki eða minn- ingarkapellu. Fimm uppdrættir bárust, og var einn af þeim valinn af sjóð- stjórninni og stjórn Húsaameist- arafjelags íslands, sem sjóð- stjórnin leitaði til, en þann uppdrátt gerði Hörður Bjarna- son, húsameistari. Verðlaun voru og veitt fyrir tvo aðra uppdrætti, og hlutu þau húsameistararnir Þór Sand- holt og Ágúst Pálsson. Birtist hjer mynd af upp- drætti Harðar, en samkvæmt honum er ætlast til, að reist veÁði minnismeíúki, sem jafn,- framt er kapella. Innanrúm kapellunnar er ca. 25 m2, en hæðin að turni um 9 metrar. Byggingin er hringmynduð^ en hinum ytra fleti skift niður í 8 reiti, og eru myndastyttur í Minningarorð um Loft Jónsson ¥ dag er 1i! moldar borimi Loft- ¥ ur Jóusson frá Vegamótum ;i Seltjarnarnesi, en hann andaðist í hárri elli ]>. 20. ]). m. Með Lofti er í valinn fallinn einn af g'óð- stofnnm eldri kvnslóðarinnar. Hann var grein af þeirri kynslóð, sem bar hita og- þunga dagsins, þegar ísland og ])jóð vor var að brjótast fram úr myrkri vanþekk- ingar og erlendrar áþjánar, þeg- ar hver maður varð að duga og duga vel, til þess að gugna ekki fyrir aðsópsmiklu aðkasti þröngra kjara og erfiðleika. Os? finst langt í sögunni síðan Jón Sigurðsson og samherjar hans mæltu hin frægu orð á þjóðfund- inum 1851: „Vjer mótmælum all- ir“. Tveimur árum síðar fæddist Loftur. Svo gamall var hann orð- inn, maðurinn, sem fyrir skömmu stóð keikur og brosandi og beið óttalaus hins ókomna. Hann var 21 árs að aldri, þegar þúsund ára hátíðin var haldin árið 1874, — hann var maður í broddi lífsins, þegar blóðtaka þjóðarinnar fór f-ram með vesturförunum mestu 1876—1890. Og hann var tek- inn að reskjast, er fyrsta innlend Loftur Jónsson. stjórn sest að í landinu 1904. Eu elli er lögst á herðar hans, þegar ísland fær sjálfstæði sitt viður- kent 1918. Á þessu langa tímabili verða hinar stórfeldustu breyt- ingar, sem nokkru sinni hafa fram farið á þjóðarhögum ís- lcndinga. Margur eldri maður hefir Att hágt með að fylgjast, með hinum hraðfara straumi fram- faranna, og sumir dagað uppi í fordómum. En slíku var ekki til að banadægri sínu var hann ó- að dreifa um Loft Jónsson. Fram venjulega bjartsýnn, hann hafði fylgst með tímanum, án þess nokk urrar kyrstöðu kendi, lífsrásin var eðlileg í hans augum. Hann var þátttakandi í heimi, sem stríð- ir, en sjálfur háði hann ekki ill- víga baráttu við neinn, og þrá- faldlega ljet hann í ljós, að ham- ingjan hefði leitt hann sjer við hönd. Loftur var fæddUr að Upsum á Upsaströnd 4. febrúar -1853. Var faðir hans Jón Jónsson, Jónsson- ar, Rögnvaldssonar, og höfðu þe.ir búið á óðalsjörð sinni, IIóli í Svarfaðardal, hver fram af öðr- um. Móðir Lofts var Gunnhildur Hallgrímsdóttir, Hallgrímssonar, Þorlákssonar dbrm. át Skriðu í Eyjafirði. Fluttist Loftur með foreldrum sínum að Árnesstöðum í Sljettuhlíð. Bjuggu þau þar rausnarhúi og dóu í hárri elli. Meðan Loftur var á Árnesstöðum stundaði hann sjó að vorinu frá Drangey, var þar um langt skeið formaður á bát föður síns; á, öðr- um árstímum stundaði harm smíðar. Hann var mjög aflasæll FRAMH. Á SJÖTTU SfÐP fjórum reitum, en gluggar og' dyr í hinum fjórum. Myndastytturnar eru af sjó- monnum í fullum sjóklæðum, sem standa með drúpandi höf- uð. Yfir dyrum er krossmark, sem fest er að neðan með tveim krosslögðum akkerum, en kross markið nær upp fyrir veggbrón. og sker sig þar vel úr við upp- lýstan turninn að baki. Turninn er dreginn lítið eitfe inn fyrir veggbrún og þannig" gerður, að hann er sleginn málm þinnum, en upplýstur með ó- beinni lýsingu allt í kring. Eins eru stytturnar upplýstar úr fótstallinum. Innandyra er upphleyptur grafarstallur með krossmarki og kransa- og biómastæðum, en á veggjum eru upphleyptar töfl- ur milli glugganna, og skal þar letra nöfn hinna látnu manna. Undir hverri töflu má koma fyrir litlu altarisborði, þar sem geyma skal bók með æfiatrið- um hinna látnu. Gluggarnir eru úr mislitum glerjum, sem raðað er í „mosa- ik“-form, en lýsing í hvelfingu er óbein. Til hliðar við nafnatöflurnar verða kertisstæði (rafmagns). Reynt mun verða að notast við fengna reynslu um notkun íslenskra byggingarefna við byggingu þessa að svo miklu leyti sem slíkt er unt. — Fjársöfnun er haldið á- fram af fullum krafti og vilja Eyjamenn koma minnismerki þessu upp sem fyrst. Ef til vill leitaa þeir fyrir sjer um samskot víðar að, og er ekki að efa, að sjómannastjett landsins einkanlega mun telja sjer skylt að efla þau. Myndirnar sem hjer birtast, sýna kapelluna upplýsta að utan, og hluta hennar að innan.

x

Morgunblaðið

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.