Morgunblaðið - 01.02.1942, Blaðsíða 3

3
MORGUNBLAÐIÐ
orfltmlblaíúí*
Kosningafrestunin
Fyrir nokkrum dögum komst
Alþýðublaðið að þeirri niður-
stöðu, að ástæðan fyrir frestun
bæjarstjórnarkosninganna hjer
í Reykjavík væri horfin, vegna
þess að komið hefðu út þrjú
tölublöð af Morgunblaðinu, er
samanlagt væru jafnstór og eitt
tölublað er venjulega.
Eftir þessum ummælum blaðs
ins að dæma, .hafa þeir Alþýðu-
flokksmenn nú byrjað að viður-
kenna, að ástæða er til að láta
ekki kosningar fara fram, þeg-
ar bönnuð er eða hindruð út-
koma annara blaða en Alþýðu-
blaðsins.
★
En þegar Alþýðublaðið talar
um hræðslu við kosningaúrslit-
in hjer í Reykjavík í sambandi
við frestunina, þá ættu þeir, er
í blaðið skrifa, að taka meira
tilbf tll fuiingjaklíku Alþýðu-
flokksins en þeir gera og líta í
þeirra barm.
Af hræðslu við úrslit bæjar-
stjórnarkosninganna hjer í
Reykjavík, trygðu Alþýðuflokks
foringjarnir sjer það um áramót
in, að Alþýðublaðið, eitt allra
blaða gæti komið hjer út. Skal
hjer ekki rakin sundur sú svika
mylla, þau sv.ik við frelsi og lýð
ræði með þjóð vorri, sem Al-
þýðuflokksbroddarnir hjer
frömdu. Það eitt er víst, að út
á þá svikabraut lögðu þeir af
einskærri hræðslu við úrslit bæj
arstjórnarkosninganna hjer í
bænum, þó þeir nú, í heiguls-
hætti sínum viðurkenni, að kosn
ingar eigi ekki að fara fram í
lýðfrjálsum bæ, ef blaðaútgáfu
þar er hagað að sið harðsvír-
aðra einræðisböðla.
★ \ ‘
Sjálfstæðismenn í Reykjavík
hafa aldrei verið hræddir við
úrslit bæjarstjórnakosninganna
hjer í bænum. Þeir vilja, að kosn
ingarnar geti farið fram sem
fyrst. En þeir bíða eftir því, að
hjer geti komist á að nýju jafn
rjetti allra flokka í því að túlka
málstað sinn. Kosningar undir
öðrum kringumstæðum er ó-
svinna í lýðræðislandi. Þetta
grundvallaratriði í stjórnarfari
og þjóðfjelagsmálum verða þeir
Alþýðuflokksmenn að skilja til
fulls, læra að engum flokki má
nokkurntíma lýðast, að leika
þann leik hjer í landinu, að af-
nema prentfrelsið, eins og Al-
þýðuflokkurinn gerði, rjett áður
en kosningar áttu að fara fram,
af einskærri hræðslu við kosn-
ingaúrslitin.
Samtímis mun Alþýðuflokks-
broddunum lærast, að tiltrú
allra heiðarlegra manna til máls
staðar þeirra og forystu í þjóð-
málum, er að engu orðin. Flokk
urinn, sem ætlaði sjer að spila
einræðisflokk í blaðaútgáfu fyr-
ir kosningar, treysti engri heið-
arlegri bardagaaðferð lengur
sjer til framdráttar, er dauða-
dæmdur flokkur. Enda siglir
hann nú hraðbyri til þess ófarn
aðar, sem Stefán Jóh. Stefáns-
son lýsti í áramótagrein sinni,
beint í faðro kommúnista.
Útbrotataugaveikin er skæður sjúkdómur
I fregnum frá Austurvígstöðv-
unum er mikið talað um útbrota
taugaveiki á þessum tímum. —
Þ.essi veiki hefir lengi átt heima
í austurhluta Evrópu og hefir
sjúkdómurinn sjerstaklega á-
Msynlegt að foiðast að hðn berist hingað
og þessir dílar geta stundum orð
ið bláleitir. Vegna þess að
gerst á styrjaldartímum og sömu hjarta og æðar verða oft illa!
leiðis á byltingar-tímunum í úti í þessum sjúkdómi, er dán-j
Rússlandi. Á árunum 1919—20 j artala, eins og áður er sagt,
er talið að, 6 miljónir manna mjög há, einkum meðal eldraj
hafi sýkst í Rússlandi, og þar fólks. í alvarlegum tilfellum get
sem dánartalan er mjög há, alt'ur komið drep í fingur og tær
að 70% sem deyja, er auðsætt Sjúklingarnir deyja, oft í ann-
hvílík geysileg plága sjúkdóm-jari til þriðju viku, frá því að
urinn getur verið. 1 styrjöldinni þeir kenna sóttarinnar. Engin
1914—18 kom upp svæsin far-jlækning er til á þessum sjúk-
sótt af þessum sjúkdómi í Serbíu J dómi og hvar sem hann kemur
og fluttist þaðan með stríðsföng , upp, verða menn jafnan mjög
um til Mið-Evrópu, þar sem ann hræddir við hann, vegna þess
ars mátti heita að hann hefði hve hættulegur hann er.
verið óþektur. Vegna þess að
Ekki er heldur hægt að bólu-
útbrotataugaveikin hefir jafn- setja g.egn honum, svo segja má
an verið fylgifiskur styrjalda að menn sjeu alveg varnarlaus-
og hungursneyða, hefir hann ir gegn honum, að svo miklu
einnig verið kallaður „Eymdar- leyti sem til allra meðala kem-
innar sjúkdómur" og það með ur. Hinsvegar er hægt að halda
sjúkdómnum niðri, ef unt er að
útrýma lúsinni, og er al-
kunna, hvernig sjerstakar stöðv
ar voru settar upp í síðustu
styrjöld, til þess að hreinsa alla
lús af hermönnunum.
Ef útbrotataugaveiki fer að
rjettu.
★
Það var ekki fyr en í síðustu
styrjöld, að mönnum varð fylli-
lega ljóst, hvernig sjúkdómur-
inn berst, þó að orsök hans væri
fundin nokkru áður.
Menn vita nú að það eru ör- ganga sem farsótt í einhverju
litlar smáverur, sem vafi er á, llandi, er það jafnan vottur um
hvort teljast skuli bakteríur,! óþrifnað og ljelegt heilbrigðis-
eða virus, sem sjúkdómnum1 ástand, og talar það því sínu
valda. Þessi vafi hefir orðið til
þess, að þessum smáverum hef-
ir verið gefið sjerstakt nafn, eft
ir manninum, sem fyrstur fann
þær, og eru nú alment nefndar
Rickettsiae. Þessar smáverur
eru minni en minstu bakteríur,
Eftir Níels P. Dungal prófessor
Morgunblaðið hefir snúið sjer til Nielsar Dungal prófessors
og spurt hann um útbrotataugaveikina, sem frjest hefir að breiðst
hafi út á meginlandinu. Hefir.hann látið blaðinu í tje eftirfar-
andi greinargreð
! máli, ef mikil brögð eru að veik
i..m á austurvígstöðvunum.
Er nokkur hætta á, að útbrota
taugaveiki geti borist hingað?
Sagt er að sóttin gangi í
þýska hernum, en ef svo er, hlýt
en í laginu samt líkar þeim, en ur einnig að vera meira eða
svipar að öðru leyti mest til vir- minni brögð að henni meðal
us. Þessar Rickettsiae sýkja lýs, Rússanna, þótt við heyrum lítið
aðallega fatalýs, og má með um það, en frá þeim hlýtur veik-
nokkrum sanni segja, að sjúk- in að vera komin, því að Þýska
dómurinn sje einskonar tauga- land hefir verið laust við hana,
veiki í lúsunum, því að garnir en Rússland jafnan aðal-upp-
þeirra fyllast af þessum smá- sprettan. Er þá nokkur hætta á
verum, sem ganga svo niður af að veikin geti borist hingað frá
lúsinni með saurnum. Þegar Rússlandi?
menn klóra sjer, þar sem lús
hefir bitið, kemst örlítið af saur
indum lúsarinnar ínn í stung-
una og þannig kemst sóttkveikj
an inn í manninn. Eftir tæpar
tvær vikur brýst sjúkdómurinn
út með miklum hita, höfuðverk
og bakverk og getur líkst tölu-
vert innflúensu. Eftir 8—7 daga
fer að bera á rauðleitum dílum
í hörundinu, einkum á útlimum,
Þá er fyrst að athuga sam-
göngumöguleikana.
Vitanlegt er, að miklar skipa
göngur eru nú frá breskum og
amerískum höfnum til Mur-
mansk og ganga má út frá því
sem gefnu að mörg skip, sem
eru á leiðinni frá Murmansk til
Ameríku, og jafnvel líka til
Bretlands, komi við hjer. Skips-
hafnirnar þessara skipa má
gera ráð fyrir að sjeu misjafn-
lega þrifnar, eins og gengur, en
jafnvel þótt fólk sýni fullan
þrifnað, er altaf möguleiki fyr-
ir, að lús geti borist á það, ef
svo ber undir, og það verður því
að teljast vel mögulegt að veiki
þessi geti borist hingað.
Sem betur fer, á lúsin ekki
lengur það griðland hjer sem
hún átti áður fyr, en nægilegt
er samt til enn af henni til þess
að við gætum fengið að kenna
illa á útbrotataugaveikinni, ef
hún skyldi berast hingað.
Við höfum þegar fengið eina
farsótt í gegnum herflutninga,
nefnilega kíghóstann, sem barst
til Akureyrar frá Svalbarða, en
þangað mun hann hafa flust frá
Rússlandi, og sjálfsagt er fyrir
okkur að gera það sem unt er til
að koma í veg fýrir, að jafn
skæð farsótt sem útbrotatauga-
veikin er, berist til landsins. —
Þetta ætti að vera því hægara,
sem vafalaust má gera ráð fyr-
ir að hernaðaryfirvöldin hafi
ekki síður áhuga en við fyrir
því, að gera sitt til að veikin
berist ekki hingað.
Vissasta leiðin til að forðast
þessa veiki myndi v.era sú, að
leggja bann við því að nokkur
maður, sem kemur frá Rússlandi
fái að stíga hjer á land. Til að
framfylgja slíku banni þyrfti
að hafa fastan vörð við hvert
skip, sem frá Rússlandi kæmi.
Fyrir íslensk stjómarvöld
mun það vera ókleift eins og
sakir standa að fyrirskipa slíka
gæslu, því að þau fá ekki upp-
lýsingar um skipaferðir hern-
aðarþjóðanna. En þau ættu að
gera það sem unt er til þess að
fá því framgengt við herstjórn-
irnar að þær setji sjálfar slíka
gæslu, sem væri ekki síður í
þeirra þágu en okkar. Er full
ástæða til að halda, að slík mála
ieitun fengi góðar undirtektir.
Island i hællu ?
Rússar hófu að æfa skíðahermenn í stórum stíl eftir Finnlands-
slyrjöldina og eftir síðustu fregnum að dæma hafa rússneskir
skíðahermenn staðið sig vel. — Myndin er af rússneskum skíða-
hermönnum.
I nýútkomnu blaði af ,,Norsk
Tidend“ er birtur útdráttur úr
vikuyfirlitsgrein eftir John Gor-
don í „Sunday Express“. Þar
segir m. a.:
Japanar geta ekki unnið
styrjöldina upp á eigin spýtur.
Þjóðverjar eru aðalþjóð ein-
ræðisbandalagsins, enda þótt
styrkur þeirra minki nú í viður-
eigninni við Rússa.
Gordon lítur svo á, að þegar
Hitler fer að örvænta um úrslit-
in, geri hann ítrustu tilraun til
þess að ná friði. Áður en Rúss-
ar hafa dregið máttinn úr land-
her hans, gerir hann örvænting-
arfulla árás á breska heimsveld
ið.
Árásir Japana í Kyrrahafi
eru ekki annað en einn þáttur
1 þessu áformi. En hver verður
næsti þátturinn?
Hitler þolir ekki, að Bretar
vinni algeran sigur í Libyu, því
að slíkt gæti haft alvarlegar af-
leiðingar fyrir hann. Gordon
býst við, að Þjóðverjar geri nú
meiriháttar tilraun til þess að
loka Miðjarðarhafinu, og fá
Vichy-stjórnina til þess að af-
henda sjer franska flotann, og
reyna síðan með aðstoð ítala,
að eyðileggja breska flotann
sem er í Miðjarðarhafi. Um leið
mun Hitler hugsa sjer að reyna
að „loka“ Atlantshafsleiðinni
milli Ameríku og Bretlands,
meðan breski flotinn er bund-
inn annarstaðar.
Til þess að geta hindrað sigl-
ingar Bandamanna um norðan-
vert Atlantshaf, þarf’ hann að
ná undir sig ýmsum mikilsverð-
um stöðvum, t, d. fá bækistöðv-
ar á írlandi, á Shetlandseyjum,
og leggja undir sig ísland. —
Býst greinarhöfundur við að í
næstu framtíð verði ísland í mik
illi hættu.
Heimboði til Moskva
var frestað
1 haust komu boð til danskra
blaðamanna frá Þýskalandi, þar
sem starfsmönnum frá mörgum
blöðum í Danmörku var boðið
til Moskva undir þýskri leið-
sögn.
Þegar sá dagur nálgaðist, að
leggja skyldi af stað, var spurst
fyrir um það, hvar boðsgestirn-
ir ættu að koma saman, til þess
að leggja upp í ferðina. Fengu
þeir það svar, að ferðinni væri
frestað í viku.
Er vikan var liðin, var til-
kynt, að enn væri ferðinni frest
að um hálfan mánuð. En þegar
sá tími var langt til liðinn, var
ferðinni loks frestað um óákveð
inn tíma. Og svo mun vera enn.