Morgunblaðið - 23.04.1942, Síða 5

'Fúntudagur 23. apríl 1942,
Útgef.: H.f. Árvakur, Reykjavlk.
Framkv.atJ.: Sigfú* Jönaaon.
Rltatjörar:
Jón KJartansaon,
Valtýr Stefánsson (ábyretJaraa.).
Auglýsingar: Árnl Óla.
Rltstjörn, aug-lýslngar og afgreltSsla:
Austurstrœti 8. — Stml 1600.
Áakriftargjald: kr. 4,00 & mánuOl
innanlanda, kr. 4,50 utanlands.
í lausasölu: 25 aura eintaklt),
30 aura metj Leabök.
Eggert Finnsson níræöur
Sumri fagnaö
Ahverju vori um sumarmál,
óskum við Islendingar
'Stunningjum og vinum gleðilegs
sumars. Þetta er þjóðlegur sið-
ur, í sambandi við hina þjóðleg-
ustu hátíð. Því, eins og oft hef-
ir verið minst á, er sumardag-
urinn fyrsti sá hátíðisdagur, sem
~við einir höldum hátíðlegan.
Við höfum þurft á því að
halda. Að fagna sumri. Að
kveikja vonir í þrjóstum okkar
um bjartari tíma, meiri hlýju í
loftinu, vonir um að sumarið
verði sumar, að t.d. ísinn, lands-
ins fomi fjandi, yrði ekki að því
sinni fyrstur að landi. En í þeim
ótta lifðu Norðlendingar á
hverju vori fram á síðasta góð-
*viðrjs og ísleysistímaþil.
Nú er það ekki hafísinn, sem
unönnum stendur mestur stugg-
ur af. Og þó getur hann á hverju
vori flutt iandinu kaldar kveðj-
ur, tept samgöngur. kyrkt gróð-
<ur, gert sumarið gróðurvana og
hráslagalegt.
Áhyggjur slíkar eru þó smá-
vægilegar að kalla, hjá þeim, er
meiri eru, og grúfa yfir þjóð
vorri á þessum tímum. IíverrJg
reiðír landi voru og þjóð af í
sumar? Stöndum við jafnrjettir
á haustnóttum og nú? Verður
jþjóðinni þyrmt við hörmungum
vopnaviðskiftanna ? Eða verður
landið einhverja nóttina að
: stríðsvettvang?
Um þetta spyrja menn og spá
og allir vita jafn lítið hvert er
hið rjetta svar. En skelli slíkt
yfir, geta afleiðingar þessa orð-
ið verri en af hafís, eldgosum og
landskjálftum og öðru, sem yf-
ir þjóðina hefir dunið. Svo mik-
íð er víst.
Engin áhrif getum við á þetta
haft, Islendingar, frekar en haf
straumana, er skella að strönd-
um landsins, og lítinn undir-
'húning getum við gert, sem að
gagni má koma, nema, þann, að
varast þann ís, sem í þjóðlífi
voru fyrr og síðar hefir verið
,,öllum hafís verri“, eins og
skáldið kvað, og það er ís hjart-
ans, ís sundrungar, ofstopa og
hleypidóma.
Þegar við í ár óskum þjóð-
ínni gleðilegs sumars, verður sú
ósk þyngst á metunum, að sá
fs, sem „heltekur skyldunnar
f)or“, verði þjóð vorri ekki ban-
^vænn á hættunnar stund.
Gleðilegt sumar!
Norðansveljandi sumarmála-
hretsins kembdi illhryss-
ingshærurnar fram af hverjum
hnjúk, en jelin gerðu fjöllin öll
hjelugrá í fyrradag er jeg skrapp
upp að Meðalfelli í Kjós til að
hitta Eggert Finnsson að máli.
Þegar bíllinn rann heim að tún-
inu, rofaði til sólar þar í skjóli’
við fellið, en túnið alt að heita
mátti alsett lóum, þessum ný-
komnu sumargestum sem hvíldu
sig þarna eftir langflugið. Fugl-
ar himins hafa lengi átt friðland
að Meðalfelli, hugsaði jeg er jeg
gekk heim að bænum og inn í
stofu bændaöldungsiiis sem þar
liggur í rúmi sínu og er níræður
í dag.
Það kann að þykja einkenni-
legt, en skýjarofið úti og vorboð-
arnir ljúfu urðu fyrir mjer eins
konar inngangsorð að rekkju
þessa háaldraða manns. Svo bjart
var yfir honum þar sem hann lá
og hreyfðist lítt, svo mikil voru
hlýindin og göfugmenskan í svip
hans.
— Ilvernig líður þjer, Eggert
minn, sagði jeg eftir að hafa sest
við rúmstokkinn hans.
— Mjer líður vel, sagði hann og
var ekki laust við að honum fynd-
ist ofurlítið einfeldnislega spurt.
Hvernig átti annað að vera.
Hann hefir unnið á Meðalfelli í
yfir 80 ár, verið þar að heita má
alla sína æfi,, svo hallar hann sjer
ittaf eftir langan vinnudag, sátt-
ur við alt og alla og fer að lesa
í ðók, þangað til hann sofnar. Oll
Heimsókn að Meðaifeili
árin verða sem einn dagur, og
kvöldfriðurinn svo fagur sem
frekast verður á kosið. Það leyndi
sjer ekki í svip hans, er hann,
níræður, beygir hnje *hi að þeirri
mold, er hann hefir unnað og
ræktað alla æfina. Slíkir menn eru
kjölfestan í þjóðarfleyinu, bergið,
sem engar öldur óstöðuglyndis
geta bugað, kjarninn sem upp af
getur sprottið jsterk og varanleg
þjóðmenning.
Jeg hefði vel getað hugsað
mjer að sitja við rúmstokk þessa
manns lengi, lengi og fá hann til
að segja mjer um búskap sinn
frá fyrstu byrjun,' hvernig hann
ungur heillaðist af umtali um
búnaðarframfarir, sem margir lásu
og töluðu um, en aðeins liinar
örfáu komu í framkvæmd.
búnaðarsögu hans sleppi jeg að
mestu í þessari stuttu afmælis-
grein, sem ekki er til annars en
minna hann á, að menn gleyma
honum ekki á níræðisafmæli hans.
— Hvað er nú orðið langt síð-
an þú manst fyrst eftir þ.jer ?
— Það mun hafa verið á árinu
1855, er jeg var tveggja ára. Jeg
man að jeg var óánægður með
það, hvernig fötin fóru á mjer,
og vildi fá að klæða mig sjálfur.
Það tókst með nokkurri fyrirhöfn.
En fyrsti stórviðburðurinn sem
jeg man, var víst þegar jeg á 0.
ári fjekk að fara til Reykja-
Eggert Finnsson.
víkur. Jeg fór með ömmu minni',
sem þá var 75 ára. Hún var dótt-
ir Magnúsar lögmanns, bróður
Eggerts Olafssonar. Við vorum í
nokkra daga í höfuðstaðnum og
heimsóttum m. a. Björn Gunnlaugs
son. Hann man jeg best úr þeirri
ferð, svo var hann í mínum augurn
tilkomumikill maður.
Jeg var elstur systkina minna.
Fyrst fæddust foreldrum mínum,
Pinni Einarssyni og Kristínu Hig-
urðardóttur, sjö synir, en síðan 6
dætur.
-— Hvenær byrjaðir þú að vinna
að búskaparstörfnm?
— Jeg var víst 8 ára eða svo,
þegar jeg var látinn bvrja að slá
þúfnakollana í tirninu. Fullorðinn
sláttumaður sló svo lautirnar.

Til jólasveínsins.
Lítil telpa í Bretlandi skrif-
aði brjef fyrir jólin til „Jólasveinsins
á íslandi“. Brjefið var afhent K. F.
U. M. I brjefinu bar sendandinn fram
óslr um, að hún fengi senda íslenska
brúðui í jólagjöf. Sendingin er á leið-
inni, segir í enska blaðinu „Star“, frá
19. des. s.l.
★
FsetSingardeildin.
Frásögnin hjer í blaðinu, um
íáðstöfun á plássi í fæðingardeiid
Landsspítalans, gat valdið nokkrum
miskilningi, að því leyti, að ekki verð-
ur hægt að ráðstafa plássi fæðingar-
deildarinnar fyrirfram eftir pöntun-
ura, og verður plássi ráðstafað eftir
þeirri í*öð, sem þöi-fin er á hverjum
tima. En hægt er að draga úr aðsókn
með þvi, að þær konur fái ekki rúm
þar, sem besta aðstöðu hafa heima
fyrir.
Annars er þetta mál þannig, að við-
unandi lausn fæst engin til frambúð-
ar, fyrri en helmingi fleiri rúm eru til
hjer i bænum fyrir sængurkonuf, en
nú eru.
En meðal annara orða: Máske hægt
verði að koma upp fæðingardeild i
þeim spitölum, sem ekki verður hægt
að starfrækja vegna fólksleysis, ef
einhver fæst þá til að hjúkra þar
sængurkonunum ?
★
Ljóslaus sigling.
Hjer eru enn nokkur orð úr grein
Halldórs Jónssonar í Sjómannablaðinu
Víkingur: Hann segir m. a.:

Eftir að sú trú margra var snögg-
iega svift rómantik sinni, að íslensku
skipunum væri hlift við árásum á
milliferðum þeirra, og síðan siglingar
hófust aftur eftir stutt hlje, hafa
sjómenn gætt ítrustu varúðar um að
láta sem minst á ferðum sínum bera.
Skipin sigla algerlega ljóslaus, þó kol-
svarta myrkur sje, og oftast hvernig
sem viðrar. Slík sigling er ægilega
þvingandi, þótt ekki sje gasprað hátt
um það af þeim, er í þvi eiga.
En í ríkisútvarpinu er hrópað hátt
um það, „svo heyrast skal um heima
alla“, hve mikið sje flutt út frá land-
inu og nákvæmlega tilgreint, hve salt-
fiskur og einkum ísfiskur sje mikill
hluti útfiutningsins, og að sá síðar-
nefndi útflutningur fari siyaxandi. —
Það er ágætt að blöðin flytji þjóðinni
upplýsingar um hvilík feikn sjávarút-
vegurinn okkar afkastar, en óhæft að
hrópa það i eyru þeirra, er mikið
vildu á sig leggja til þess að hindra
það.
★
„Hræðslupeningar“.
Og enn stendur þar:
Enginn, sem ekki reynir, getur full-
komlega skilið hvílik feikna tauga-
áreynsla ferðalög sjómannsins um
hafið er á þessum tímum. Einstakar
glamurskjóður hafa lagst svo lágt,
sennilega fremur af vanþekkingu á
því, sem um var rætt, heldur en af
beinum illvilja, að slöngva eituryrð-
um í gavð þessara manna, sem í einlta

stai’fi sínu vinna þó þjóðarheildinni
svo ómetanlegt gagn — þó margur
mælti maðurinn hafi lagt þeim
hræsnislaust góðyrði — og glymur á-
valt hæst ögrunin illa, að áhættuþókn-
un sjómannanna væri „hræðslupen-
ingar“. En ámátlegur kinnhestur ör-
laganna væri það, ef satt er, að sá
hinn sami, er „spakmæli“ þetta er til-
einkað, hafi látið býggja öflugasta
loftvarnabyrgi, sem hjei* þekkist og
einasta einkabyrgi hjer á landi i ný-
bygðu húsi sínu.
Svör:
1. Gleraugu nærsýnna manna eru
slíþuð „konkav“.
2. Akureyrarkirkja hefir tvo tuma.
3. Yfir fjórði paftur íbúa jarðar eru
í Kína (nál. 450 miljónir).
4. Kristur og lærisveinar hans töl-
uðu Aramæisku.
5. Frímúrararegl&n er upprunnin í
Englandi. Stofnendur vor,u múrar-
ar, eins og nafnið bendir til. —
Fyrsta stúkan stofnuð árið 1717.
Spurningar:
1. Af hverju er taliS aS sjóveikin
etafi?
2. Geta menn lifaS viS öndun lungn
anna einna?
3. Eftir hvern er ítlendingabragur?
4. Hver var frægaati myndköggv-
ari Frakka á 19. öld?
5. HvaS hjet veiSigySja Rómverja?
Þegar jeg stáipaSist, fór jeg*
smátt og smátt að hafa meiri
afskifti af heimilisstörfuhum. Og
þegar jeg las í Andvara grein
eftir Guðmund bónda, sem lengl
var á Fitjum, um plægingar, þá
greip mig mikil löngun til að
reyna að, nota hesta við jarðyrkju- ■■
störfin. Jeg fjekk Svein Sveins-
son búfræðing til að útvega okk-
ur plóg, og byrjaði, með tilstyrk
Andvaragreinarinnar, að plægja.
Nágrannar okkar tóku þessu illa.
Þeim þótti vera farið svo illa með
hestana.
Þegar jeg var 28 ára gamall,
fór jeg á búnaðarskólann á Stend
í Noregi. Það var góður skóli,
bæði bóklegur og þó einkum verk-
legur. Þegar við byrjuðum að
plægja, þá sagði kennarinn við
mig: „Þú kant þetta“. En þar
þótti mjer einna merkilegust vot-
heysgerðin. Þegar til hennar kom,
bað jeg Wilson skólastjóra að láta
mig fá bók um þá vinnnaðferð.
Hann gerði það. Þá sá jeg að
sömu bók hafði Sveinn Sveinsson
notað í ritgerð sinni um það mál.
Og ekki var farið nærri því eftir
nákvæmum reglum sem gefnar
vorn. En alt gekk samt vel. Þ;í
rann upp fyrir mjer hve ákaf-
lega þessi heyverkun er vanda-
laus. “
— Bændur voru ekki fljótir til
að taka upp þessa aðferð eftir að
þú komst heim.
— G’uðmundur á Valdastöðmn
byrjaði fvrst. En merkilegt er
það, hve þetta hefir gengið seint.
Ef þetta væri vandasamt, þá var
seinlætið afsakanlegt. Eins var
t. d. með ávinnsluherfið. Þegar jeg
kom heim, fjekk jeg búnaðarfje-
lagið hjerna til að kaupa eitt
slíkt herfi. Það átti að ganga á
milli til reynslu. Það liðu 12 áí*
þangað til sá fvrsti fjekst til að
reyna þetta á eftir mjer. En þeg-
ar hann byrjaði, þótti það ágætt,
og þannig gekk svo koll af kolli.
Þegar jeg hafði lokið námi í
Stend, sagði skólastjórinn við mig,
að nú ætti jeg að fara til Dan-
merkur og kynnast ýmsum bún-
aðarháttum þar. En jeg hafðí
ekki efni á því, reyndi að læra
sem mest í Noregi, og fór svo
heim.
Eftir andartak heldur gamíi
maðurinn áfram:
— Jeg er líka ókunnugur þessn
landi. Ilef lengst farið vestur á
Skógarströnd. Konan mín sálnga
vildi að við giftum okkur þar
lijá bróður hennar, sjera Eiríki,
sem þá var á Breiðabólstað. Og
svo fór jeg til nafna míns og
frænda, sjera Eggerts á Breiða-
bólstað í Fljótshlíð, þegar jeg
samdi við hann um kaup á þriðj-
ungnum af Meðalfelli, en faðir
hans, föðurbróðir minn, átti'
þriðjung jarðarinnar. Þa,ð var
skömmu eftir aldamótin. Jeg eign-
aðist alla jörðina.
— Hve lengi rakst þú hjer bú-
skap?
— Jeg hefi bvað eftir annað
talað um það við Ellert son mimii,
FRAMH. Á SJÖTTU SÍÐG