Morgunblaðið - 22.06.1943, Blaðsíða 6

6
MORGUNBLAÐIÐ
Þriðjudagur 22. júní 1943.
Útg.: H.f. Árvakur, Reykjavík
Framkv.stj. Sigfús Jónsson
Ritstjórar:
Jón Kjartansson,
Valtýr Stefánsson (ábyrgðarm.)
Auglýsingar: Ámi Ola.
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsla,
Austurstrœti 8. — Sími 1600.
Áskriftargjald: kr. 7.00 á mánuði
innanlands, kr. 10.00 utanlands.
í lausasölu 40 aura eintakið, 50 aura með Lesbók.
Hlutur Islendinga verri!
ÞAÐ VIRÐAST vera til þeir íslendingar, sem í al-
vöru halda því fram, að dansk-ísl. sambandslagasamn-
ingurinn frá 1918 sje enn í fullu gildi, þrátt fyrir þá
staðreynd, að alt frá 10. apríl 1940 og fram á þenna dag
hafi verið gersamlega ómögulegt að framkvæma lögin, sem
þessi samningur byggist á. En hafa þessir menn gert sjer
ijóst, hverjar yrðu afleiðingar þess, ef kenning þeirra
væri rjett? Þessar yrðu m. a. afleiðingarnar:
1. Strax og stríðinu væri lokið, tæki konungur Dana
við æðstu stjórn landsins, en ríkisstjóri Islands legði
niður völd, því í sambandslögunum segir, að ríkin sjeu
„í sambandi um einn og sama konung“.
2. „Danmörk fer með utanríkismál Islands í umboði
þess“, segir í 7. gr. sambandslaganna. Afieiðing þessa
ákvæðis yrði sú, að íslendingar yrðu strax að stríðinu
loknu að kalla heim sendiherra sína í London og Washing-
ton, en sendiherrar Dana á þessum stöðum tækju við
okkar málum, undir stjórn og handleiðslu danska utan-
ríkismálaráðherrans. Ennfremur yrði afleiðingarnar þær,
að þau erlend ríki, sem hafa sent hingað sendiherra,
yrðu að kalla þá heim, því að hjer mættu þeir ekki vera.
Bretar yrðu að kalla heim sendiherra sinn, Bandaríkin
sinn o. s. frv.
Hjer hafa verið nefndar augljósustu afleiðingar, og
þær, sem hver Islendingur ætti að geta skilið. Ef svo Is-
lendingar vildu losast við þessi og önnur tengsl við Dani,
yrðu þeir í einu og öllu að fylgja 18.gr. sambandslaganna.
Fyrst yrðu þeir að hefja „viðræður“ við dönsk stjórnar-
völd, en ekki gætu þeir losnað úr sambandinu fyr en að
3 árum liðnum þar frá.
Þannig yrði gangur málanna að vera. Sambandslögin
heimila okkur að losna að fullu úr sambandinu við Dani
eftir árslok 1943. En yrði ráðum þeirra fylgt, sem nú-
halda dauðahaldi í sambandslögin og vilja ólmir fram-
lengja þau, veit enginn hvenær við getum losnað. Þessir
menn eru m. ö. o. að reyna að gera hlut íslendinga verri
en sambandslögin sjálf mæla fyrir um!
Eining og sjálfstæði
ÞAÐ ER EINKUM TVENT, sem hefir einkent Lands-
fund Sjálfstæðisflokksins, sem staðið hefir undanfarna
daga, en er nú lokið.
Annarsvegar sú mikla eining, sem ríkt hefir óskorað
á fundinum, og hinsvegar hinn mikli áhugi í sjálfstæðis-
málinu, sem ríkti meðal fundarmanna.
Það eru engin önnur bönd, en sameiginlegar hug-
sjónir um hag og velferð þjóðarinnar í heild, sem binda
Sjálfstæðismenn flokkslega. Stjettahagsmunir eða per-
sónulegar stundarþarfir ráða ekki flokksafstöðu Sjálf-
stæðismanna. Hugsjónir þeirra verða ekki fyrir neinu
verðhruni þótt dýrtíð vaxi og efnalegt umrót skoli burt
íjársjóðum í Ginnungagap verðbólgunnar. Landsfundur-
inn, sem Sjálfstæðismenn hjeldu nú, mitt í öldurótinu, er
staðfesting þessa, því að ef til vill hefir aldrei ríkt meiri
samhugur og fullkomnari eining á slíkum fundi flokksins.
Fundurinn tók þá ákveðnu afstöðu í sjálfstæðismál-
inu að lýsa eindregnum stuðningi við það mikilvæga á-
lorm, að stofna lýðveldi á íslandi eigi síða.r en 17. júní
1944, og fól öllum trúnaðarmönnum Sjálfstæðisflokksins
að vinna að því, að svo mætti verða, og hjet á aðra flokka
og allan landslýð til samvinnu um framgang þess. Þessi
afstaða fundarins er endurskin af innri tilfinningaglóð
fundarmanna, bergmál þess áhuga í sjálfstæðis- og frelsis-
málum þjóðarinnar, sem setti svip á fundinn.
Þessa dagana halda einhuga og ótrauðir boðberar
hugsjóna og stefnu Sjálfstæðisflokksins út um dreifðar
bygðir þessa lands, til þess þar, hver á Sínum vettvangi,
að vinna að framgangi sameiginlegra áhugamála.
Brátt verður
flogið um
háloftin
London í gærkv.
HINN KUNNI enski flug
vjelasmiður Miles, hefir
látið svo um mælt. að þeg-
ar vissar áætlanir sjeu
komnar í framkvæmd,
nálgist mjög þeir tímar, að
menn geti flogið í háloft-
unum, eða allt að 12 km.
hæð í 300 farþega rakettu-
flugvjelum. Þetta segir Mil-
es í grein, sem hann hefir
ritað nýlega í „Daily Mail“.
Ennfremur segir Mjiles,
að ekkert sje því til fyrir-
stöðu, að bygðar verði á
næstu 10—20 árum flug-
vjelar með slíku burðar-
magni sem fyr greinir, og
að þær geti verið eins stór-
ar og rúmgóðar, eins og
best búnu hafskip eru í dag
og miklu stöðugri. „Dagar
þeir, er flugvjelar eru
knúnar áfram með skrúf-
um, eru nú að verða tald-
ir, og mun þetta verða til
þess að breyta útliti flug-
vjela mjög mikið“.
Miles segir einnig, að
flugvjelar þessar verði bún
ar loftþjettum klefum, og
geti því flogið svo hátt, hátt
yfir þau loftsvæði, þar sem
stormar og ský eru venju-
lega. Stjórn flugvjelanna
verður að miklu leyti höfð
með sjálfvirkjum tækjum,
en farþegar geta stytt sjer
stundir við kvikmyndasýn-
ingar, og neytt máltíða
sinna í glæsilegum borðsöl
um. Það verður ekki verið
lengur en 8—9 tíma að
fljúga milli London og New
York, frá London til
Moskva 4 tíma, og frá Lon-
don til Darwin í Ástralíu
um 30 klukkutíma.
Flestar stærri borgir
munu þá hafa jafnstóra
flugvelli og þeir stærstu
eru nú. „Þegar stríðið end-
ar, verðum við að vera við
búnir flugöldinni", segir Mr
Miles að lokum.
—Reuter.
FERÐ 5. BEKKJAR
M. A.
Frá frjettaritara vor-
um á Akureyri.
EINS OG VENJA er til
á vorin, fór fimti bekkur
Mentaskólans á Akureyri í
náms- og skemtiferð.
Lagt var af stað í ferð
þessa fimtudaginn 11. júní
og þá ekið að Stóra-Ási í
Hálsasveit og gist þar. Á
föstudaginn var farið í
Surtshelli og skoðað um-
hverfi Húsafells og Kal-
manstungu. Snjór er enn
allmikill í Surtshelli. Þá var
farið í Reykholt og gist
þar. Á laugardaginn var
ekið heim.
Ferðafólkið mætti hvar-
vetna hinni mestu gestrisni.
Veður var gott á föstudag-
inn, en hina dagana var
rigning öðru hvoru. Farar-
stjóri var Steindór Stein-
dórsson, náttúrufræðikenn-
ari skólans, en þátttakend-
ur 35.
Enn um
Tjörnina.
ÞAÐ má sjá af þeim fjölda
brjefa, sem jeg fæ um Tjörn-
ina, að hún á mikil ítök í hug
um Reykvíkinga. Flest eru
brjefin þannig, að fátt eitt er
í þeim, sem ekki hefir áður
verið sagt og því tilgangslaust
að birta þau. Einn brjefritari,
sem nefnir sig „Innfæddur"
skrifar skemtilegt brjef, og þó
jeg sje ekki sammála honum
að ýmsu leyti, þá finst mjer
rjett að birta brjefið óbreytt.
„Innfæddur“ skrifar:
★
„Jeg sje það í pistli þínum
í blaðinu í dag, að þú furðar
þig á því, að inn í Tjörnina
berst óþverri úr salernum, al-
veg eins og slíkt hafi aldrei
komið fyrir áður. Nú get jeg
sagt þjer það að þetta er ekk-
ert einstakt, því á hverju stór
flóði gerist þetta sama, þó að
stíflan, sem þú talar um, sje
fyrir.
Áður fyr lágu flest öll aðal
holræsi úr Miðbænum í Iækinn,
þá náði hann ekki lengra norður
en í fjöruna fyrir neðan. Norð
dalsíshús. og ef þú hefir ein-
hverntíma þegar þú varst
strákur, verið að snuðra í
fjörunni, þá hefir þú varla
komist hjá því að sjá hvað
flaut út lækjarósinn. Það var
stundum ekki þrifalegt. Þetta
flaut svo upp í Tjörn í stór-
flóðum. Einu sinni eftir slíkt
stórflóð sá jeg í tjarnarósnum
rjett fyrir ofan „stíflu“ 6 stói’a
rottubelgi. sem auðsjáanlega
höfðu druknað á leiðinni inn
með flóðinu.
Þetta má nú heita í gamla
daga. Síðan hefir verið lagt
holræsi norðaustur úr upp
fyllingunni og er op þess rjett
fyrir neðan Sænska frystihúsið..
Þau rör eru svo víð, að þau
eru nálega manngeng. Voru
þau tengd við lækjarósinn. Við
þau hafa svo verið tengd mik-
ill fjöldi af skolpæðum úr nýj-
um byggingum á uppfylling-
únni, auk þess sem Tryggva-
gata var tengd þar við með
mjög víðum rörum, svo að þú
sjerð að það er ekki svo lítið,
sem í þetta risa-klóak fellur.
Alt þetta kemur svo á hverju
stórflóði upp í Tjörnina, og
verður meðal annars til þess,
að botninn í Tjöiminni hækkar
óðfluga, og nú má svo heita,
að það spretti gras í Tjörninni
á hverju sumri, þó hún sje með
öllu því vatni. sem hún á
kost á.
★
ÞETTA er fyrir löngu orðin
bæjarplága, því þegar hitar
ganga, er varla líft við Tjörn-
ina fyrir fýlu og rotnunarlykt.
Til dæmis um það hve Tjörnin
var djúp, þegar jeg var strák
ur, skal jeg geta þess, að jeg
sá oft stóra stráka og jafnvel
fullorðna menn detta í Tjörn-
ina. og þó þeir busluðu sem
mest þeir máttu, sást vatnið
varla litast af forarleðju, og
maður nokkur gerði sjer það
til gagns og gamans að veiða
ála niður um ísinn á veturna.
Hann þurfti 8 álna langa stöng
til þess að ná leðjunni, sem
álarnir voru í, en á stöngina
batt hann 4 lóðaröngla á neðri
endann auðvitað. Oft sá jeg
hann koma með 2 og 3 ála í
einu.
Okkur, sem erum gamlir
Reykvíkingar, þykir vænt um
Tjörnina og eigum þaðan
margar ágætar minningar. —
Okkur sárnar nú að _ sjá, að
búið skuli vera að gera hana
að þeim óþrifapolli, sem hún
nú er orðin.
★
NÚ vil jeg heita á góða og
gamla Reykvíkinga að beita
sjer fyrir því, að Tjörnin verði
nú þegar mokuð upp alveg nið
ur á sandbotn og henni verði
svo vel haldið við, að hún verði
til heilnæmis en ekki óþrifnað-
ar eins og nú er, en þetta má
bara ekki dragast neitt. Þetta
er eitt meðal annars, sem jeg
vil láta Reykvíkingafjelagið
beita sjer fyrir.
Ósiður á
íþróttavell-
inum.
„STÚKAN" á íþróttavellin-
um er álitin besta áhorfenda-
svæðið, enda aðgangur að
henni seldur dýrar heldur en
að pöllunum. En það vill oft
fara svo, að þeir, sem hafa
greitt meira fyrir aðgang, sjá
ver heldur en- þeir, sem greiða
ódýrari aðganginn. Einkum
kemur þetta fyrir þegar kepni
er í frjálsum íþróttum, en er
einnig nokkuð algengt á knatt
spyrnukappleikjum. — Stafar
þetta Vif ósiði þeim, að
menn rísa upp í sætum sínum
til þess að sjá betur, en við
það byrgist útsýni algjörlega
fyrir þeim, sem fyrir aftan
sitja. Er ekki óalgengt að sjá
alla áhorfendur rísa úr sætum
sínum og er þá orðið lítið gagn
að því að kaupa sjer sæti í
stúkunni.
Þenna ósið ætti að afnema
og það er hægt að afnema hann
með því að menn taki sig
saman um að líða ekki ósiðinn.
i ®
Unglingar,
sem kasta
peningum.
Nokkrir unglingar, á að giska
15—16 ára. gengu eftir Frí-
kirkjuvegi í gærdag. Þeir voru
prúðbúnir. Allra myndarlegustu
piltar. En alt í einu tóku þeir
að grýta frá sjer smápeningum
á götuna, Þessu hjeldu þeir á-
fram lengi vel og þóttust aug-
sýnilega miklir menn, því þeir
hlógu og skríktu borginmann
lega í hvert skifti, sem þeir
köstuðu peningum frá sjer
Það voru að vísu ekki nema
einseyringar og tveggeyringar,
sem piltarj^ir köstuðu frá sjer
á götuna og heildarupphæðin
var ekki stór, en hugsunin, sem
á bak við þetta lá, er svo ljót,
að ekki er hægt að ganga fram
hjá þessu óátalið.
En kannske er þetta virðing-
arje.vsi fyrir fjármununum
spegilmyhd af ástandinu í
landinu. Á öllum sviðum kastar
fólk frá sjer fjármunum. Það
er ekki verið að hugsa um að
spara til vondu áranna.