Morgunblaðið - 29.06.1943, Qupperneq 6

6
M 0 R'G U N BiL A<Ð I Ð
Þriðjudagur 29. júmnl943.

i ■./
Útg.: H.f. Árvakur, Reykjavík
Framkv.stj. Sigfús Jónsson
Ritstjórar:
Jón Kjartansson,
Valtýr Stefánsson (ábyrgðarm.)
Auglýsingar: Ámi Óla.
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsla,
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Áskriftargjald: kr. 7.00 á mánuði
innanlands, kr. 10.00 utanlands.
I lausasölu 40 aura eintakið, 50 aura með Lesbók.
j’
Oþarfur lestur
ÞAÐ ER AÐ GERA VART VIÐ SIG tilhneiging sum_
staðar til þess að telja okkur Islendingum trú um? að
okkur sje þörf tilsagnar í mannasiðum í skiftum okkar
við aðrar þjóðir. Við þúrfum að læra vissar „sambúðar-
venjur“.
Ríkisútvarpið heiðraði hlustendur síðastliðið laugar-
dagskvöld með löngum lestri úr danska blaðinu „Poli-
tiken“, sem var að innihaldi mestmegnis tilsögn og á-
bendingar um það^ hverskonar „sambúðarvenjur" Danir
ætluðust til að við tileinkuðum okkur í skiftum við þá
varðandi afdrif sambandslagasamningsins. íslendingar
eru meðal þeirra fáu þjóð^ sem! ekki verða átaldir fyrir
skifti sín við önnur ríki. I aldalangri baráttu fyrir end-
urheimtu sjálfstæðis íslensku þjóðarinnar; fylgdu Is-
lendingar málum sínum fram með sögulegum rökum og
rjetti. Það voru þeirra einu vopn, það eru og verða
þeirra einu vopn. Og þessi vopn sigruðu^ og við treystum
því fyllilega, að þau haldi velli.
Við Islendingar unum í fylsta máta vel sambúð okkar
og skiftum okkar við Dani, eftir að fullveldisvLðurkenn-
ingin fjekkst 1918. Og íslendingar hafa nú einlæga og
djúpa samúð með dönsku þjóðinni, sem einmitt á rætur
að rekja til þess hugarþels, sem þróast hefir eftir 1. des.
1918, En við teljum ekki fyrir hendi tilefni þess að okk-
ur sjeu gefnar ábendingar um ,(norrænar sambúðarvenj-
ur“ og góða siði í milliríkjaskiftum.
Það er að vísu engin ástæða til þess að ætla( að ís_
lendingum sárni út af fyrir sig skrif eins og þau} sem
lesin voru upp úr ;jPolitiken“. Enda var þar jafnframt
margt vel mælt í okkar garð. Sjónarmið Dana getum
við skilið. Hitt er víst að þeir eru margir, sem telja; að
ríkisútvarpið geti varið frjettatíma sínum til annars
betur en upplesturs slíkra greina — og fylsti óþarfi sje
að boða meira af slíku tagi.
Við íslendingar viljum ekki og ætlum ekki að áreita
nokkra. Ein ríkasta skylda ríkisstjórnarinnar er að leið-
rjetta éfablandinn skilning; sem kann að gera vart við
sig, varðandi þennan ásetning okkar. Og væri þá ríkis-
útvarpinu betur varið til þeirra hluta.
7—7 » .. * -v
Fjoreggio
Á LANDSFUNDI Sjálfstæðismanna á dögunum, flutti
junnar Thoroddsen alþm, svohljóðandi tillögu^ sem
ílaut einróma samþykki fundarins:
^Sjálfstæðisflokkurinn telur lýðræði og þingræði þann
íyrningarstein þjóðfjelags íslendinga^ er aldrei megi
íagga. Hann er algerlega andvígur einræðisskipulagi, í
íverri mynd sem það er og hvaðan sem það kemur. —
Gokkurinn skorar því á alla Islendinga að standa vel
i verði um lýðræðið, þetta fjöregg þjóðarinnar, og halda
iruggri verndarhendi yfir þeim almennu mannrjettind-
im, sem eru grundvöllur lýðræðisins, almennum og
öfnum kosningarrjetti og kjörgengi} málfrelsi^ ritfrelsi.
jelagafrelsi og trúfrelsi".
Vafasamt er, hvort íslendingum er alment fyllilega
jóst hvers virði þau mannrjettindi eru, sem lýðræðið
ryggir þeim. Þeir hafa fengið þessi rjettindi í vöggu-
fjöf, og ekkert fyrir þeim haft.
En ef ÍElendingar væru sviftir þessum rjettindum, þó
:kki væri nema um stundarsakir^ myndu þeir fljótt
inna hvers virði rjettindin væru.
Til eru þeir íslendingar, sem einblína á gallana, er
irðið hafa á framkvæmd lýðræðisskipulagsins, pg nota'
iá til áróðurs fyrir öðru skipulagi: Einræði í feinu formi
:ða öðru. Þenna áróðub ber þjóðin að varast, og minn-
,st þess, að undir merki lýðræðisins hafa þjóðirnar kom-
st lengst í átt þeirrar fullkomnunar, sem bestu og víð-
ýnústu menn, fyr og síðar, hefir dreymt um.

Gétsök
Tímans
hnekkt
I Tímanum 25. júní er smá
glefsa til mín sem flutnings-
manns þeirrar tillögu er sam-
þykt var á Landsfundi okkar
Sjálfstæðismanna nýlega, og
fól í sjer viðurkenningu
flokksmanna og traust á þing
flokki okkar og miðstjórn.
Þessi tillaga og samþykt
hennar af öllum fundarmönn.
um, hefir komið eitthvað illa
við þá frómu sál! Víðavangs-
höfundar Tímans, því hann
vill leyna því inn í huga sinna
iesenda, að þetta hafi mjer
verið skipað að gera, og ekki
minsta kosti með góðu móti
getað látið ógert, þar eð jeg
sje starfsmaður Bjarna Bene.
diktssonar eða eins og hann
orðar það, undirmaður hans.
kíeð öðrum orðum: Ástæðan
fyrir því að jeg flutti tillög-
nna hafi verið sú, að Bjarni
hafi heimtað af mjer að jeg
gerði það. Þessu eiga svo les-
endur Tímans að trúa, af því
sennilega, að þetta eru þekt
vinnubrögð í flokki þeirra
Framsóknarmanna.
Nú vill svo vel til, að jeg er
þannig þektur, jafnvel af
fjölda Framsóknarmanna, að
enginn þeirra, sem mig
þekkja, láta sjer detta í hug
eitt augnablik að þetta sje
satt, heldur aðeins lævíslegar
álygar þess manns sem einsk-
is svífst til að ófrægja sína
andstæðinga, í von um að
aldrei fari svo, að ekki fáist
einhverjar eymdarsálir til að
trúa getsökunum.
En færi nú svo, að . ein-
hverjir tryðu þessari rætnu
ásökun á mig, þá er eftir að
skýra það hvernig á því
stæði,, að allir fulltrúarnir,
mikið á þriðja hundrað,, sam-
þyktu tillöguna orðalaust. Er
það fyrir áhrifavald mitt yf-
ir fulltrúunum? — Ja, þá fer
nú heldur að hækka á mjer
risið, meira en glefsuhöfund-
nrinn og jeg ætlast til.
Nei, sannleikurinn er sá:
1 fyrsta lagi. að Bjarni lagði
auðvitað ekkert orð til við
mig um það, að jeg flytti
nokkra tillögu, hvorki í þessa
átt eða aðra. 1 öðru lagi, að
jeg mælti aðeins fá orð með
tillögunni, svo ekki hefir það
haft mikil áhrif á afstöðu
fundarmanna til hennar.
I þriðja lagi -er sannleik-
urinn sá, að jeg vissi hug
fundarmanna og það er aðal-
atriðið, vissi hug þeirra til
þessara starfsmanna flokks-
ins, og vildi láta hann koma
fram opinberlega. Þessvegna
flutti jeg tillöguna.
I Sjálfstæðisflokknum er
litið svo á, að þingmenn og
miðstjórn sjeu þjónar flokks-
ins, undirgefnir flokksviljan-
um, ekki yfirboðarar, og ;það
er ekki: einungis, velviðeig-
and-i, heldur skylda þeirra,
sem unnið er fyrir, að láta
þann eða þá, sem vinna, fá
þakklæti og viðurkenningu
fyrir vel unnin störf og ötula
þjónustu.
Framhald á bls. 8.

ciaíeaci
Íí^inu
i
%
l
k
Sprenging
í hitaveitu.
skurði.
HJ E R á dögunum varð
sprenging í hitaveituskurði við
Garðastræti. Var þarna verið
að sprengja klöpp fyrir hita_
veitulögn. Sprengingin var svo
mikil, að rúður brotnnðu og
nokkur hænsni drápust, er voru
í skúr þarna nálægt. Var nærri
orðið slys á fólki, sem þarna
var nálægt.
í tilefni þessarar sprengingar
hefi jeg fengið nokkur brjef,
þar sem kvartað er yfir að slíkt
sem þetta skuli geta komið fyr_
ir og einn brjefritari spyr,
hvort hjer geti verið um kæru
leysi að ræða.
Jeg hefi kynt mjer þetta mál
og ástæðan fyrir sprengingunni
er sem hjer segir:
Mikil klöpp ,er þarna, sem
verið er að sprengja fyrir nýj_
ur skurði. Sprengingin er þann
ig framkvæmd, að boruð eru
göt í klöppina og sprengiefni
síðan sett í boruðu götin. — I
þetta skifti er borað eins og
venja er til, en svo illa tókst
til, að ekki var um fasta klöpp
að ræða, eins og sprengingar.
mennirnir hjeldu, heldur var
aðeins stór steinn, sem borað
var í. Var ekki hægt að sjá
þetta vegna þess, að steinninn
var grafinn alllangt niður í
jörðina. Borað var svo að segja
í gegnum steininn og þegar
sprenging varð, tvístraðist
steinninn í allar áttir. Þetta
hefði ekki komið fyrir, ef um
klöpp hefði verið að ræða eins
og sprengingarmenn hjeldu. —
Verkfræðingar, sem stjórna
þessum sprengingum segja, að
ékki sje hætta á, að slíkt atvik
komi fyrir aftur.
•
Einkennilegir
verslunar-
hættir.
FYRIR nokkru kom í bóka_
verslanir bók, sém heitir „Ar_
med Guardians“. Er bók þessi
um ameríska setuliðið hjer og
samin af setuliðsmönnum sjálf-
um. Upphaflega mun bók þessi
hafa Verið ætluð setuliðinu einu
en vegna þess, að nokkuð gekk
af upplaginu, hefir hún verið
sett á bókamarkaðinn í ísl.
bókabúðum.
Hjer á dögunum kom maðivr
inn í Bókaverslun Snæbjarnar
Jónssonar í Austursti'æti —
The English Bookshop — og
ætlaði að kaupa eintak af „Ar_
med Guardians“. Hafði hann
sjeð bókina í sýningarglugga
verslunarinnar. En maðurinn
gat ekki fengið bókina keypta.
Var sagt, að hún væri ekki til
sölu fyrir íslendinga. Hjer er
vægast sagt um einkennilega
verslunarhætti að ræða. VersL
anir, sem ekki vilja selja ís_
lendingum vörur sínar, ættu að
geta þess á áberandi stað svo
að íslendingai*Jsj’eii ekki • að ó-
maka sig dnn í Slíkar bú?5ir.
Um þessa bók — Armed Gu_
ardins — Hfefi jég: feiigið þær
Upplýsingar að útgefendur hafi
sett hana í íslenskar bókaversL'
anir einmitt með það fyrir aug
um, að íslendingar keyptu hana
því þeir höfðu sjálfir haft hana
til sölu fyrir setuliðið á öðrum
vettvangi. %
Reykingar
í kvikmynda-
húsum.
ÞAÐ er bannað að reykja í
kvikmyndahúsum bæjarins. —
Yfirleitt eru þær reglur haldn-
ar. En einn ósiður er algengur
og það er, að karlmenn kveiki
sjer í sígarettum eða vindlum
inni um leið og myndin endar
og þeir standa upp úr sætum
sínum. Eins og menn vita, er
oft þröngt er fólkið þyrpist út
úr kvikmyndahúsunum. Þegar
menn halda á sígarettum eða
vindlum í höndunum vill oft
koma fyrir að þeir reki logandi
sígarettuna í næsta mann eða
konu, sem ganga á undan þeim
í þyrpingunni. Getur af þessu
hlotist tón á dýrum fötum. •—
Það væri framför, ef reykinga
menn biðu með að kveikja sjer
í sígarettum eða vindlum þar
þar þeir koma út í ytri forstofu
kvikmyndahúsanna
ð
I klefum
Sundhallar.
innar.
ÚR því jeg fór að minnast á
Sundhöllina — í síðasta blaði
— þá er rjett að drepa á mál,
sem margur Sundhallargestur.
inn hefir hugsað um og það er
þrifnaðurinn í klefunum. Það
má segja að hann sje allgóður.
Umsjónarmenn gæta þess yfir_
leitt að hreinsa þá áður en næsti
maður kemur í klefana og ef
þeim hefir yfirsjest vegna þess
að umsjónarmennirnir geta ekki
ávalt fylgst með hvenær klefa-
notkun er lokið, þá er ekkert
annað en að kalla á umsjónar-
mann, sem þegar þvær klefann.
Einn Ijóður erTpó á, og hann
er sá, að saldan eða aldrei munu
umsjónarmjenn þvo hilluna, sem
er í klefaskápnum, en þar láta
menn af sjer hatt og ýmislegt
smávegis af klæðnaði sínum.
Umsjónarmenn þyrftu nauð-
synlega að muna eftir að
strjúka af hillunni í klefaskáp
unum, um leið og þeir fara yfir
gólfið og þá helst með einhverju
sótthreinsandi efni. Þetta er
ekki mikið verk, en myndi gera
Sundhallargesti ánægða.
•
Gatið á
sokknum.
TVÆR UNGAR blómárósir
ræddu við rríig í gær út af
vandamálinu, hvort ókunnugur
maður eigi að segja stúlku frá
því á götunni, ef hún er með
gat á sokknum sínum, sem jeg
gat um á dögunum.
Önnur sagði: „Jeg myndi
vera þakklát fyrir slíka bend-
ingu, því ef jeg væri með gat á
sokknum, úti á götu, þá væri
það vegna þess, að jeg vissi
ekki af því, og jeg vildi mikið
heldur, að einhver tæki eftir
því og: segði mjer frá því, svo
jeg gæti gert við gatið, heldur
en að láta hundruð manna halda
að ’jbg vært sóði“. •' ;
Hin sagði: „Mjer tföfiát það
agalegft frekt og jeg myndi
aldrei tala við þann mann oft-
ar
Vilja fleiri leggja orð í belg?