Morgunblaðið - 22.08.1943, Qupperneq 5

Sunnudagur 22. ágúst 1943.
MORGUNBLAÐIÐ
5
Styrjöldin.
SIKILEYJARÞÁTTUR-
INN er úti. Honum lauk
með nokkuð öðrum hætti en
menn bjuggust við. Banda-
menn tóku ekki marga
fanga í lokahríðinni. Þýski
herinn komst að miklu leyti
undan. Það kom síðar í ljós,
að Þjóðverjar höfðu byrjað
herflutninga frá Sikiley
fám dögum eftir að banda-
menn gerðu þar innrás. —
Þeir ljetu ítalskar hersveitir
verja undanhald sitt, eftir
því sem við var komið.
Nú flytja Þjóðverjar her-
lið til Ítalíu og búast þar til
varnar, hvort sem ítölum
líkur betur eða ver. Þó ítal-
ir gefist upp og biðjist vægð
ar, getur land þeirra eftir
sem áður orðið vígslóð. —
Verri aðstöðu geta þeir
varla haft. Þjóðin vill frið,
eftir 20 ára harðsttjórn og
10 ára styrjöld. ítalir sjá
sem er, að þeim væri fyrir
bestu, að ná samkomulagi
við bandamenn í því trausti
að þeir fengju „sæmilega
aðstöðuíhinni frelsuðu Ev-
rópu“, eins og Churchill
komst að orði.
Hver loftárásin rekur aðra
á ítalskar borgir, meðan
Badoglio berst við að halda
bandalaginu við Hitler. En
allir sjá, að ítalir geta enga
björgun fengið frá Þjóð-
verjum. Þeir geta beðið guð
sjer til hjálpar að forða sjer
frá þessum vinum sínum,
vonast eftir að komast sem
fyrst undan oki innlendrar
ar erlendrar einræðisstjórn
ar.
Borgin eilífa.
ÞJÓÐVERJAR hafa reynt
að spinna mikinn
gegn bandamönnum út af
því, að þeir skuli hafa leyft
sjer að gera loftárásir á
Róm. Amerískir flugmenn
sködduðu eina gamla kirkju
sem stendur utan við gömlu
Róm. Hafa Þjóðverjar ver-
ið margorðir um slíkt ódæð-
isverk. Rjett eins og þeir
REYKJAVÍKURBRJEF
aroki hins dökkklædda
lýðs, sem undanfarin ár hef
ir rekið erindi harðstjórans
þar í landi.
Noregur.
Á TÍMABILI flugu þær
fregnir fyrir, að Þjóðverjar
kynnu að hafa í huga, að
láta sjer lítt ant um að verj-
ast í Noregi, ef þeir yrðu fyr
ir innrás þar, því þeir
myndu nú vera komnir á
það stig, að búast sem best
til varnar heima fyrir. En
varnir Norgs gætu orðið
þeim það erfiðar, að þær
naumast myndu svara
kostnaði, úr því sem komið
er.
Atburðir síðustu viku
benda í alt aðra átt, er þýska
setuliðið hefir gripið til
hinna ægilegustu örþrifa-
ráða gagnvart norsku þjóð-
inni. Öll lögregla landsins
er pínd til þess að vinna
sem hermenn Hitlers. Og
um leið auglýst að herlög
gangi í gildi um alt landið.
Um síðustu mánaðamót
birti blað í Stokkhólmi
grein úr þýsku tímariti, þar
sem skýrt er frá því, hvaða
aðstöðumunur það yrði fyr-
ir Bandamenn, ef þeir
næðu yfirráðum í Noregi.
Þá, segir í tímaritinu,
myndi flugher bandamanna
geta fylgst með öllum ferð-
um þýskra skipa um Norð-
ursjó og sunnanvert Eystra
salt, alt til stranda Þýska-
lands. En þýski flotinn gæti
ekki haft aðsetur annarstað-
ar en í Helgolahdsflóa, og
flugmenn banda-
manna fylgt eftir hverri
hrevfing herskipanna.
Ef Þjóðverjar mistu yfir-
ráð í Nóregi yrðu þeir inni
lokaðir, sem í hinni fyrri
styrjöld.
Vísitölunefndin.
ÞAÐ þóttu mikil tíðindi
og góð, er vísitölunefnd
sjeu búnir að gleyma öllum1 landbúnaðarins varð sam-
, , gætu
aroður
telur, að það verð, sem fram
leiðendur þurfi nú að fá, sje
krónu hærra. Hvað útsölu-
verðið verður, er ekki hægt
að segja. Eða hvort þingið
fer inn á þá braut að leggja
fram fje úr ríkissjóði til
þess að greiða hluta af kjöt-
vérðinu til þess að hamla
gegn hækkun verðlagsvísi-
tölunnar.
Vísitölunefndin studdist
mjög við búreikninga Guð-
mundar Jónssonar búfræði
kennara, er hann hefir gert
á undanförnum árum. Kom
hjer betur í ljós en áður,
hvílíkt þjóðnytjastarf hann
hefir unnið með búreikn-
ingaskrifstofu sinni. Þor-
steinn Þorsteinsson hag-
stofustjóri, var formaður
nefndarinnar og hefir
nefndin vitanlega notið
góðs af þekking hans og
vandvirkni.
Alþýðuflokkurinn.
GENGI Alþýðuflokksins
fer hnignandi. Þarf ekki
annað en sjá blað hans, til
að sannfærast um það. For-
ustumenn flokksins hafa
tekið upp alveg sjerstaka
,,klókinda“-pólitík hin síð-
ustu ár.
Þeir tóku upp kjördæma-
málið í fyrra, í þeirri von,
að málið næði ekki fram
að ganga. Þeir ljetu svo sem
þetta væri þeirra hjartans
mál. Nú eyða þeir dálka-
rúmi sínu í harmagrát yfir
því, að málið skyldi hafa
náð fram að ganga. — Þeir
hella úr skálum reiði sinn-
ar yfir formann Sjálfstæð-
isflokksins út af því, að
hann skyldi ekki hafa snú-
ist gegn Alþýðuflokknum í
þessu máli.Þeir meintu ekk
ert með tillögum sínum í
málinu, nema það, að bera
þær fram í þeirri von, að
Sjálfstæðismenn snerust
gegn þeim. — Þetta voru
,,klókindin“. Þeir fjellu á
þeim kirkjuspjöllum, er
þeir hafa unnið t. d. í Bret-
landi. í London t. d. hittu
þeir 13 kirkjur með sprengj
um sínum á einnni nóttu,
og samtímis 18 sjúkrahús.
Er sagt, að í London sjeu
fleiri kirkju, sem bera menj
ar eftir loftárásir en hinar,
sem óskemdar eru. — En
þýski herinn hefir unnið
skemdarverk í kirkjum með
öðrum hætti en loftárásum,
bæði kirkjubyggingum og
málefnum kirkjunnar. — í
Noregi hafa Þjóðverjar t. d.
gert nokkrar kirkjur
að hesthúsum og drykkju-
stofum eða víngeymslum,
ofsótt kirkjunnar menn á
ekta nazistavísu og gera þar
sem annarstaðar, alt sem í
þeirra valdi stendur til þess
að þurka út áhrif kirkju og
kristindóms. Svo þeim ferst
síst um að tala, þó sprengja
snerti ítalska kirkju, þegar
verið er að vinna að því, að
frelsa þjóðina undan ánauð
mála og gat skilað sameig-
inlegu áliti um síðustu
helgi. Var því samkomulagi
ekki síst fagnað í stjórnar-
blaðinu Vísi. En einmitt í
því blaði var nefndarskip-
un þessari tekið með mest-
um kulda í vetur, er stjórn-
inni fanst sjer svo mikið
misboðið í sambandi við
skipun nefndar þesssarar,
að hún hafði við orð að
segja af sjer. Þá taldi Vísir
nefnd þessa hið argasta
humbug. En nú er starf
hennar í sama blaði talið
einn hinn mesti sigur fyrir
ríkisstjórnina. Væri ósk-
andi, að margt1 gott mætti
af þessu samkomulagi leiða.
Talið er, að sú verðhækk-
un, sem nefndin telur nauð
synlega - á landbúnaðaraf-
ui'ðum, muni leiða af sjer
hækkun á verðlagsvísitölu
um 10—20 stig.
Fyrir dilkakjöt fengu
framleiðendur í fyrrahaust
kr. 5,80. En vísitölunefndin
stæðisflokkurinn. En sann-
leikurinn er sá, að Sjálf-
stæðismenn hafa forðast í
lengstu lög að efna til nokk-
urs ágrenings í þessu máli
einskis óskað frekar, en að
allir yrðu sammála.
Ur Húnaþingi.
TÍMINN birti nýlega grein
eftir Björn Pálsson, um
kaupfjelagsstjóramál Aust-
ur-Húnvetninga.Snýr grein
arhöfundur máli sínu til
Jóns Pálmasonar á Akri og
segir að Jón hafi unnið ilt
verk með því, að skrifa um
þetta „innanhjeraðsmál“
Húnvetninga í víðlesin
blöð, því það sje einkamál
hjeraðsmanna hvort Pjet-
ur Theodórs veiti kaupfje-
lagi þeirra forstöðu, eða til
þess sje valinn annar
maður.
Það er skiljanlegt að
greinarhöfundur telji að
Húnvetningum sje enginn
vegsauki að þessu máli, og
þá fyrst og fremst ekki
þeim Framsóknarmönnum,
sem spyrna vilja kaupfje-
lagsstjóranum frá því starfi
er hann hefir rækt með
stakri kostgæfni um ára-
tugi, og vilji þeir því, að
sem minst sje um þetta mál
talað.
En það er hreinn mis-
skilningur hjá greinarhöf-
undi, ef hann lítur svo á,
að hjer sje um innanhjer-
aðsmál að ræða, sem ekki
kemur öðrum landsmönn-
um við.
Kunnugir menn í Kaup-
fjelagi Austur Húnvetninga
hafa haldið því fram, að
Framsóknarmenn í fjelag-
inu hafi gert samblástur
gegn kaupfjelagsstjóranum
vegna þess, að hann hafi
ekki gerst liðsmaður í pólit-
ískum áróðri Framsóknar-
flokksins. Þeir, sem í Tím-
ann hafa skrifað, hafa ekki
enn í dag treyst sjer til
sjálfs sín bragði, og hafa þess að andmæla þessu. —
ekki vit á að bera hai'm sinn
í hljóði.
Sjálfstæðismálið.
PÓLITÍK Alþýðuflokksins
í Sjálfstæðismálinu er nokk
uð dularfyllri.Lengi vel var
hann samferða öðrum
flokkum í því máli, eins og
greinilegast kemur fram í
brjefaviðskiftum Ólafs
Thors og Stefáns Jóh. Ste-
fánssonar. Alt í einu snýst
Alþýðuflokkurinn öfugur
gegn þeirri lausn málsins,
er allir höfðu verið sam-
mála um. Og nú eyðir Al-
þýðublaðið í'úmi sínu í dag
legt nöldur um það, að for-
maður Sjálfstæðisflokksins
og Sjálfstæðismenn yfir-
leitt, svo og Framsókn og
kommúnistar hafi tekið þá
stefnu í máilnu, sem vinsæl
er með þjóðinni. Þetta sje
ósvífni gagnvart Alþýðu-
flokknum. Hinir flokkarnir
sjeu að „slá sjer upp“ á
málinu. Og þó einkum Sjálf
Þeir hafa svarað með stað-
lausum dylgjum og engu
öðru.
Sú staðhæfing stendur
því óhögguð, að andblástur-
inn gegn Pjetri Theodórs,
sem kaupfjelagsstjóra, stafi
af því einu, að hann hefir
verið hlutlaust í stjórnmál-
um. Ef það reynist svo, að
menn, sem leiða stjórnmála
áróður hjá sjer, geti ekki
haldist við sem forstjórar
kaupfjelaga, vegna þess, að
Framsóknarmenn geti ekki
sætt sig við hlutleysi þeirra,
þá er slíkt mál ekki innan-
hjeraðsmál Húnvetninga,
heldur alþjóðamál, sem alla
varðar, hvar sem þeir eru
á landinu og í hvaða flokki,
sem þeir standa.
Á Jaðri.
SKÓGRÆKTARST ARF
Templara í landi þeirra, er
nefnist Jaðar, er merkilegt.
Með áhuga, sem fagurlega
.lýsir sjer í verki, hafa þeir
unnið þar gott byrjunar-
starf, sem vonandi ber til-
ætlaðan árangur.
Sumt af því landi, sem
þeir hafa til skóggræðslu
sinnar, er uppgrónir hraun
bollar, þar sem er sæmileg-
ur jarðvegur og nokkurt
skjól. En þeir hafa líka ráð-
ist í að gi'óðursetja birki-
plöntur í lítt gróna móa og
mela, þar sem er ekkert
skjól fyrir neinni vindátt.
Ef þessum áhugamönnum,
sem þarna eru að verki,
tekst með umhyggju og
hirðusemi að klæða slíkt
land birkigróðri, á skömm-
um tíma, hafa þeir unnið
mikið og þarft verk fyrir
skógræktina í landinu.
Reykvíkingar ættu að
styðja Templara í þessu
starfi þeirra.
Vetrarferðir.
BLAÐ Framsóknarmanna
á Akureyri birti nýlega
grein um vetrai'ferðir land-
póstanna, þar sem því er
haldið fram, að vel mætti
koma á þær betra skipulagi
en verið hefir, og halda t.
d. ferðum uppi tvisvar í
viku milli Akureyrar og
Reykjavíkur alla vetrar-
mánuðina.
Hingað til hefir það verið
svo, að þegar stuttir fjall-
vegir verða ófærir bílum
vegna snjóa, þá verða póst-
ferðirnar með sama mið-
aldablæ, eins og var hjer-
meðan eigi voru önnur far-
artæki en hestarnir, enda
þótt bílar geti farið óhindr-
að um sveitir mestalla leið-
ina.
Með því að hafa góðan út
búnað til þess að komast
greiðlega yfir fjallavegi á
hestum, ætti að vera hægt
að hafa góð not af bílum til
póstflutninga allan vetui'-
inn.
En sannleikurinn er, að
yfir póststjórn og póstmál-
um i'íkir enn í dag nokkur
værð, sem er ekki í fullu
samræmi við kröfur tím-
anna um hraða í viðskift-
um.
Væri mjög æskilegt, ef
yfirmenn póstmálanna
fengjust til þess að taka
upp til alvarlegrar íhug-
unar hvort ekki mæti bæta
að mun póstgöngur á vetr-
um eftir aðalpóstleiðunum.
Ábur ðarverksmið j an.
AÐ því van vikið hjer
nokkrum orðum á dögun-
um, að óviðfeldið væri það
uppátæki atvirinumálaráð-
herrans, að geta ekki tekið
upp viðræður við bæjai'-
stjórn Reykjavíkur um
stofnun ábui'ðarverksmiðju
nema að fá hingað amerísk-
an verkfræðing, sem eins-
konar túlk í þessu máli.
Síðan hefir heyrst frá
honum orðakast þess efnis,
að það væri vitanlegt, að
engin áburðarverksmiðja
yrði hjer reist, nema notið
yrði amerískrar sjerfræði í
því efni. Rjett eins og hjer
Framh. á 6. síðu.