Morgunblaðið - 07.06.1944, Side 7

Miðvikudagnr 7. júní 1944.
IOEGUNBLAÐIÐ
7
EIGINKONA NERÓ RÓMVERJAKEISARA
MARGAR oruslur hafa verið
háðar og unnar með kvenlega
fegurð að vopni. Geymir sagan
mörg dæmi slíkra viðureigna.
Ein þessara frásagna, sem líkist
mjög harmleikjum Shake-
speare, er um tilraunir Poppeu
Sabinu til þess að verða drotn-
ing alls heimsins.
Skaparinn hafði veitt henhi
þrjár glæsilegar gjafir — frá-
bæra fegurð, miklar gáfur og
stórkostleg auðæfi. Móðir henn
ar var fegurst allra kvenna í
Róm og hinn stórkostlegi mun-
aður á heimili hennar líkist
mest frásögnum ævintýranna.
Leikföngin, sem hin unga
Poppea fjekk mest dálæti á,
voru skrautleg klæði og dýrar
snyrtivörur og ilmvötn.
Hún var enn barn að aldri,
þegar afreksverk Messalinu
tóku að vekja furðu heimsins
og hafa áhrif á æsku þeirra
tíma. Æskan er ætíð hneigð til
að dást að dirfsku og hugrekki,
jafnvel þótt því sje beilt til
ills, og það var því ekki nema
eðlilegt, að ungar stúlkur, sem
þegar voru spiltar orðnar af of
miklu munaðarlífi, sykkju enn
lengra niður í lauslæti og
hneykslanlegt líferni.
Ur hópi fjölmargra aðdáenda
valdi Poppea Rufius Crispinus,
höfuðsmann prætoranna, sem
eiginmann sinn. Hann bar eld-
heita ást í brjósti til hennar, en
hún sinti honum aftur á móti
ekki meir en ítrasta nauðsyn
krafði og var ætíð reiðubúin
til þess að hlýða á tilbeiðslu
annara áhrifamanna. Það var
augljóslega hennar skilningur
á hj'úskapnum, að ástin væri
þar aukaatriði. Árum saman
kvaldisl Rufius af afbrýðissemi,
en ýegna stöðu sinnar varð
.hann að láta sjer lynda að konu
hans væru af öðrum karlmönn-,
um gefnar stórkostlegar gjafir.
En alt þetta var þó ekki nema
aðeins upphaf þeirra örlaga,
sem biðu hans — aðeins af því
að hann var eiginmaður Poppeu
Sabinu.
Metorðagirnd hennar
var ægileg.
MEÐAL þeirra aðdáenda,
sem hún hafði dáleeli á, var
maður að nafni Otho Salvius
og var einkavinur sjálfs keis-
arans. Sem fjelagi hins nítján
ára gamla Neró, varð hann að
fylgjasl með . honum í hinar
stórkosllegu og óhóflegu veisl-
ur, sem haldnar voru bæði í
höllinni og annarsstaðar.
Othó fjekk ást á Poppeu, sem
út af fyrir sig yar ekkert merki
legt, en hann gekk það lengra
en hinir aðdáendur hennar, að
hann vildi ganga að eiga hana.
Það var ekki neilt smáræðis
ætlunarverk að hyggjast fá
Ruíius til þess að fallast á
skilnað, en þótt slík fyrirætlun
hefði verið með öllu ófram-
kvæmanleg fyrir óbrotinn sena
tor eða ræðismann, var hún á
engan hátt óframkvæmanleg
fyrir mann, sem naut hylli keis
arans.
Hugsanlegt er, að Rufiusi
hefði hepnast að halda i konu
sína, ef Poppea hefði ekki gefið
Otho undir fótinn, en það gerði
hún, Hún virtist engu láta sig
varða litla soninn þeirra, sém
Eftir F. Matania
Flestir munu hafa lesið um hinn illræmda Rómverja-
keisara Neró, sem sumar sagnir segja, að hafi látið kveikja
í Rómaborg, en færri munu hafa heyrt getið um hina
illræmdu Poppeu Sabinu, sem síðar varð kona hans og
átti raunverulegai sök á mörgum verstu glæpaverkum
Nerós. I eftirfarandi grein er lauslega skýrt frá æfiferli
og afrekum konu þessarar.
Rufius var svo hreykinn af..
Hún hafði með algeru lilfinn-
ingaleysi lagt mann sinn Rufius
og Otho á metaskálarnar og
fundið, að sá síðarnefndi vóg
meira.
Eftir að hún giflist Otho varð
einkennileg breyting á lifnað-
arháttum hennar. Hún var mjög
treg til þess að koma opinber-
lega fram í fyrri viðhafnar-
skrúða sínum. Fjekst hún sjald-
an til þess að fara út úr höll
sinni, og var hún þá klædd
skykkju með löngum ermum
og bar slæðu líkt og Austur-
landakonur. Á ökuferðum sín-
um um stræti Rómaborgar ljet
hún einnig sem minst á sjer
bera.
Öll þessi dul varð til þess, að
allra augu beindust að þessari
leyndardómsfullu konu, þegar
hún kom á mannamót. Heima
fyrir var hún samt jafnskraut-
leg og áður í veislum sínum.
Neró var einnig kvæntur.
Þegar hann var seytján ára að
aldri, hugðist móðir hans,
Agrippina, tryggja hann enn
betur í sessi með því að láta
hann ganga að eiga hina ungu
Octaviu, dóltur Claudiusar keis
ara. Var hún bæði hógvær, lít-
illát og elskuleg og hæfði því
alls ekki jafn ófyrirleitnum
þorpara ög Neró. Neró sýndi
henni heldur enga ástúð, heldur
beindi allri athygli sinni að
Acte, sem hafði verið flutt sem
ambátl frá Litlu Asíu tii Róm-
ar og gefið þar frelsi. Ást Nerós
á þessari grísku fegurðardís
komst á það hátt stig, að hann
ljet af drýkkjuveislum sínum
og_orðrómur gekk um það, að
hann hefði í hyggju að ganga
að eiga' hana. Þessi orðrómur
um það, að setja ætti gríska
ambátl í hásætið i Róm, varð
til þess, að einhverjrtm var boð
ið að „uppgölva“ það, að kon-
ungabióð rynni í æðum henn-
ar, og væri hún dóttir Attulus-
ar konungs.
Ágrippina varð skelfingu lost
in við þessi tíðindi og almenn-
ingsálitio studdi hana. En íil
framkvæmdanna kom aldrei,
því að fingur örlaganna beind-
ust nú að stórkostlegasía þætt-
inum í sögu Claudiusarættar-
innar.
Neró fellur fyrir íegurð
Poppeu.
AF EINHVERJUM ástæðum
ljet Otho aldrei nokkurt tæki-
færi ónotað til þess að hæla
konu sinni á hverl reipi í nær-
veru Nerós. Sá tími hláut því
óhjákvæmilega að koma, að
Neró ljeti í ljós þá ósk sína
að sjá þessa frábæru konu.
Þegar hánn að lokum leit
hana augum, varð hann meira
en lítið hrifinn af framkomu
hennar og hegðun. Hún hafði
hulið líkama sinn klæðum jafn
vel enn betur en óflekkaðar
meyjar voru vanar að gera, og
gat ekki að líta annað af líkama
hennar en andlitið og fagurlega
snyrtar hendurnar.
Neró var með öllu óvanur
slíkri siðvendni og fjekk því á-
kafa löngun til þess að kynnast
Poppeu betur. Heimsólti hann
hana þvi brátt aftur og fjekk
þá að sjá hana í allri sinni dýrð.
Varð hann töfraður af yndis-
þokka hennar og gáfum og
geðjaðist því mjög vel að opin-
skárri aðdáun hennar á honum.
Hún vissi mætavel hvernig
hún átti að ná íökum á þessum
ástríðufulla unga manni, og
þegar hann yfirgaf höll hennar,
var hann algerlega á hennar
valdi.
Neró heimsótti hana nokkr-
um sinnum oftar og í hvert
sinn ljek Poppea þann djöful-
lega leik sinn, að æsa hann
upp og hrinda honum frá sjer
til skiftis. Þóttist hún verða að
hrinda honum frá sjer vegna ■
þess að hún væri trygg eigin-
kona og dyggur þegn Octavíu
keisarainnu. En að minnast á
orðið ,.skylda“ við mann, er
forsmáði alt sem heilagt var,
gaí ekki haft önnur áhrif en
þau, að trylla hann enn meir.
Sagnritarinn Tacitus segir
okkur, að hún hafi gefið honum
þetta svar með tár í augum.
Hún kvaðst ekki geta látið að
óskum hans nema glata um leið
síöðu sinni í þjóðfjelaginu,
ástríkum eiginmanni, sem væri
einn af máttarstólpum ríkisins,
auði, hamingju og heimili.
Hvað keisarann sjálfan snerti,
þá gæti hann sem áður leitað
fróunar hjá ambált sinni og
hlíft Otho við miklar þjáning-
ar.
Þetla svar var neistinn, sem
kveikli í bálkestinum.
Agrippina reynir að koma
vitinu fyrir son sinn.
AGRIPPINA sá, að hjer var
enn meiri hætta á ferðum en
með Acte, því að Poppea myndi
aldrei láta sjer nægja það að
vera hjákona keisarans. Hún
ákvað því að spyrna við fótum
'og heimtaði viðtal við son sinn.
Það samtal var einvígi milli
svarinna fjandmanna, þar sem
annar var vopnaður takmarka-
lausu hugrekki en hinn ótak-
mörkuðu valdi.
Síðustu orð hennar voru: —
„Minstu þess, að jeg hefi gefið
þjer keisaradæmið“. Gaf hún
með því til kynna, að hún gæti
svift hann því aftur. Neró
skildi hvað hún átti við. Hann
svaraði engu, en í huga hans
myndaðist ógeðsleg fyrirætlun,
sem lauk með móðurmorði.
Hann endurtók heimsóknir
sínar til Poppeu og kom í hvert
skifti aftur enn heillaðri en
áður. Otho, sem elskaði konu
sína mjög heitt, skyldi nú hví-
líkum þjáningum hann myndi
hafa valdið Rufiusi, sem í ör-
væntingu sinni hafði framio
sjálfsmorð. Olho sá nú sjálfur,
að hann hafði enga möguleika
til þess að halda í konu þá,
sem hann elskaði.
Skap Nerós var orðið svo
ægilegt, að það skelfdi alla, sem
nálægt honum komu. í höllinni
var- andrúmsloftið orðið svo
þrungið, að allir vissu, að þetta
hlaut að enda með skelfingu.
Ekki varð heldur langt að
bíða fyrsta höggsins. Otho var
útlægur gerr frá hirðinni og
sviflur öllum opinberum slörf-
um. Venjulega var það svo, að
slíkri skipun fylgdi vísbending
um það, að sá, sem hlut álti
að máli, skyldi fremja sjálfs-
morð, eftir að hafa arfleitt keis
arann ao eignum sínum. En
tveir fyrverandi ráðgjafar Ner-
ós, sem ætíð höfðu reynt að
styðja málslað rjettlætisins,
björguðu lífi Othos. Töldu þeir
keisarann á að senda hann sem
landstjóra til Lusilaniu.
Það er víst engin nauðsyn að
geta þess, að hann var að sjálf-
sögðu neyddur lil að skilja konu
sína eftir.
Næst var Agrippina rekin úr
höllinni og svift öllum sjerrjetl
indum sínum. En Poppea var
ekki enn ánægð, því að hún
vildi láta ryðja Agrippinu úr
vegi fyrir fult og alf. Torveld-
lega gekk að fá menn iil níð-
ingsverksins, en að lokum var
það Anicetus flotaforingi, sem
afreksverkið vann.
Octavíu rutt úr vcgi...
TRYLT af þessari velgengni
sinni, sneri Poppea sjer nú að
því að ryðja aðaihindruninni,
Octaviu, úr vegi. Undir því yf-
irskini, að hún væri ófrjó, var
hún send i útlegð til Campaníu.
Nokkrum dögum síðar fór
f fram konunglegt brúðkaup, og
Poppea varð keisarinna í Róm.
En þólt Octavía væri í útlegð,
naut hún enn hylli þjóðarinnar
og við lá að uppreisn brydist
út. Styttum af Poppeu var varp
að til jarðar og þær brotnar,
en styttur af Octaviu voru born
ar um götur borgarinnar, girtar
blómsveigum. Neró neyddist til
að kveðja fyrverandi konu sína
aftur íil höfuðborgarinnar og
fólkið heilsaði henni með mikl-
um fögnuði. Með bitrum huga
hlustaði Poppea á trylt fagn-
aðarlæti múgsins, en fólkið
gerði sjer litla grein fyrir því,
að með fagnaðarlátum sínum
var það að kveða upp dauða-
dóminn yfir Octaviu.
Svivirðilegt samsæri xrar gerí,
og Octavía var enn send í út-
legð, í þetta sinn til Pandataria
eyjar. Anicetus tók að sjer það
hlutverk, að stytta henni aldur,
og hjelt hann það loforð sitt.
Eftir að hver svivirðilegi
glæpurinn hafoi þannig rekið
annan, reyndi Neró að vinna
sjer aftur hylli fólksins með
allskyns leikum og skemtunum. "
Sjálfur söng hann opinberlega,
Ijek i sorgarleikjum og ók vögn
um í hringleikhúsinu. Vakti
mest af þessu gremju Poppeu,
því að henni fanst slíkur leik-
araskapur ekki samboðinn keis
ara.
I þeim tilgangi að hefja veg
keisaradæmisins, efndi hún til
veisluhalda og allskonar mun-
aðar, sem nálgaðist algert brjál
æði og kostaði of fjár. Hún
vildi ekki baða sig í vatni.
Mjólkin ein hæfði húð hennar,
og þá fyrst og fremst ösnu-
mjólk, því að hún var sjaldgæf-
ust. Fimm hundruð ösnur voru
hafðar í þessu skyni einu og
fylgdu þær ætíð með, ef hún
férðaðist eitthvað. Baðförin
sjálf var stórfengleg alhöfn.
Poppea Ijet sig engu skifta
aðgerðir keisarans í þá átt að
gefa lýðnum skemtanir og taldi
það ekki rýra virðingu hans.
Hefir rómverski sagnaritarinn
Dyone Cassius lýst einni slíkri
hátíð — svalli og drykkjuskap
— sem fram fór í fæðingarbæ
keisarans, Anzio. Aftur á móti
var hún mjög mótfallin til-
hneigingum hans að koma per-
sónulega fram á leiksviði.
Dag nokkurn ávítaði hún
hann, eftir eina slíka sýningu.
Þetta >tiltæki hennar varð til
þess að trylla svo hið ótámda
skap hans, að hann misþyrmdi
henni alvarlega. Þetta gerðist
skömmu áður en erfingi krún-
unnar átti að fæðast, og var
þessi meðferð mjög- örlagarík
bæði fyrir barnið og móður-
ina.
Ein eftir aðra fjellu persónur
þessa harmleiks fyrir krafti of-
beldisins. Neró sjálfum var bú-
ið það hlutverk að refsa konu
fyrir glæpsamlega hjegóma-
girnd hennar og gera úl af við
sitt eigið afkvæmi. Sú eina, sem
lifði af þenna harmleik, var
gríska ambáttin Acte. Hún
reyndist honum írú eftir að
hann hafði mist ríki sitl og var
eltur sem glæpamaður. Einn
dyggan þjón átti hann, sem að-
stoðaði hann við að fremja
sjálfsmorð, sem eftir hans eigin
orðum „svifti heiminn þeím
mesta listamanni, sem nokkru
sinni hafði lifað“.
lumiiuiiiiiiimimiiimiimiitiiiiimiiiiiiiitimitiiuiiiD
I þúsundir I
| munnu |
1| lesa Morgunblaðið á hverj- M
S um degi. Slik útbreiðsla er s
1 langsamlega met hjer á ||
j§ landi, og líklega alheims- =
= met, miðaS við fólksfjölda =
H í landinu. — Það, sem birt- H
s ist í Morgunblaðinu nær if
= til helmingi fleiri manna =5
§ en í nokkurri annari útgátfu =
jf hjer á landi. §j
imiiiiHUiiiiiiiiiiiiimiimuiiiiiiiiiimiiimiiimiiiiitb
BEST AÐ AUGLÝSA I
MORGUNBLAÐINU