Morgunblaðið - 24.12.1944, Blaðsíða 3

Sunnudag'ur 24. des. 1944.
MORGUNBLAÐIÐ
3
Ísafoldarprentsmíðja h.f
HALLDÓR Á HOFI
Framh. af bls. 2.
brauðs hið sama vor, 1841. Þá
byrjaði síra Halldór á níu ára
starfi sínu í Skagafirðinum. —
Hann fluttist að Hofi í Vopna-
firði 1850, og tók þar við af síra
Guttormi prófasti Þorsteinssyni
sem dó 1848. Hann kom að Hofi
fertugur og var þar síðan 1il
dauðadags, 31 ár.
Þá er Alþingi hið nýja skvldi
halda í fyrsla sinn, 1845, áttu
meðal annara að mæta þar tveir
menn konungkjörnir fyrir hina
andlegu stjett í landinu og voru
það þeir Sleingrímur biskup
og Helgi Thordersen dóm-
kirkjuprestur. Síra Halldór var
skipaður varaþingmaður. Þeg-
ar Steingrímur biskup dó,-vor-
ið 1845. var síra Halldór kvadd
ur til þings í hans stað. Sat
hann síðan á hinum fyrstu
þremur þingum, sem konung-
kjörinn, 1845, 1847 og 1849.
Síra Halldór var með í öllum
undirbúningi, sem gerður var á
undan þinginu sem aldrei var
haldið — 1850 — tók þátt í
þjóðfundinum hjerna í Reykja-
vík, þar sem Trampe sleit fund
inum á hinn eftirminnilega
hátt. Selli Halldór nafn sitt
óhræddur undir kærubrjefið,
sem 36 þingmenn sendu kon-
ungi 10. ágúst 1851.
Það er enn í minnum hvernig
farið var með suma embættis-
mennina, sem voru svo djarfir
að undirskrifa það brjef, eða
að taka þátt í hreyfingunni, sem
Jón Sigurðsson var einn aðal-
leiðtoginn fyrir.
Síra Halldór naut vinsam-
legra ummæla prófessora í
Höfn. svo að ekki var reynt að
koma honum frá sem presti —
en, vel að merkja samt, stað-
festi konungur ekki veitingu
hans fyrir Hofi fyr en 27. mars
1854, og var þáð talinn und-
arlegur dráttur, þar sem hann
fluttist að staðnum og starfinu
1850. Halldór hefði eflaust ver-
ið kosinn á næsta þing, en kon-
ungur bannaði 1852, að veila
nokkrum þeim embættismanni
þingfararleyfi til næsiu þing-
setu, er skrifað hafði undir
kæruskjalið 1851. Hann var því
eigi á hinum næstu þremur
þingum. En þá er næst var
kosið, 1858, var hann kosinn
þingmaður fyrir Norður-Múla-
sýslu, og endurkosinn 1864. •—
Oftar gaf hann ekki kost á sjer,
því að eftir þar er kom fram
um 1870, fór hann að kenra
heilsubrests. Það ber vott um
þá virðingu og traust, sem fólk
bar til síra Halldórs í stjórn-
málum, að hann var kosinn í
allar fjórar nefndir, er störf-
uðu á þjóðfundinum 1851, og í
stjórnarskipunarmálinu fekk
hann flest atkv. næst Jóni Sig-
urðssyni — 34 af 40. Hann var
kosinn forseti þings 1863.
★
ÚR ÞVÍ maður er kominn út
í það, að minnast á ýms megin
atriði í æfisögu þessa merka
manns, þá er erfitt að stytta
frásögnina. — Það er margt,
lærdómsrikt í æfisögummerkra
manna. Það var það, sem mjer
fanst best við Óðinn. sem Þor-
steinn heit. Gíslason gaf út, í
þeim gömlu árgöngum sem jeg
komst yfir fyrir vestan •— æfi-
ágrip ýmsa manna, og greinar
um afrek þeirra. Um síra Hall-

Legsteinn síra Halldórs i Hofskirkjugarði.
dór — svo vikið sje aftur að
efninu — þar sem kristileg
hugsjón á sjálfsagt að vera
meginn. þráður hverrar ræðu,
sem flutt er í Dómkirkjunni —
má með sönnu segja, eins og
norska skáldið Björnstjerne
Björnson segir í allt öðru sam-
bandi — ,.þar sem góðir menn
ganga, þar eru guðs vegir“. •—
Þetta mætti sanna með svo
mörgum tilvitnunum í starfs-
feril hans.
Aðeins örfá orð um fjöl-
skyldu sr. Halldórs, þó ekki sje
öllum Reykvíkingum eins anl
um ættfræði eins og okkur
eldri Vestur-Islendingum. Hall
dór misti fyrri konu sína, Gunn
þórunni, 1856, frá átta börnum
ungum. Þau börn voru: Þór-
unn Elísabet, gift Pjetri Guð-
johnsen verslunarstjóra á
Vopnafirði •— innan sviga
mætti segja að það var uppi á
lofli í Guðjohnsens versluninni
á Vopnafirði, sem Kristján
Jónsson, Fjallaskáld, andaðist,
27 ára, og er hann jarðaður í
Hofskirkjugarði; Gunnlaugur,
prestur að Breiðabólstað í
Vesturhópi, faðir Halldórs lækn
is í Vestmannaeyjum, faðir
Gunnlaugs Halldórssonar arki-
tekts hjer í Reykjavík; Jón
prestur að Skeggjastöðum;
Lárus, Frikirkjuprestur, faðir
frú Guðrúnar og Pjeturs Al-
þingisritara; Ingibjörg, er dó
16 ára, 1868; Þorsteinn, preslur
í Mjóafirði, faðir Halldórs og
Ólafs hjer í Reykjavík, sem
nota Halldórssonar föðurnafn-
ið; Ólafur, sem var aðsloðar-
maður í íslensku stjórnardéild
inni í Höfn; og Gunnþórunn,
gift Ólafi Gunnlaugssyni Odd-
sen. Að þremur árum liðnum,
árið 1859, kvæntist Halldór aft-
ur og gekk að eiga Valgerði,
dótfur 'Ólafs Finsení kammer-
ráðs. Börn áttu þau ekki, nema
einn son, er fæddist andvana.
En þessi síðari kona hans gekk
ekki eingöngu átta börnum í
móðurstað, heldur tóku þau
hjónin líka að sjer tíu fálæk
börn til fósturs. Flest fóslur-
börnin dóu áður en þau náðu
fullorðinsaldri, og varð það
þeim hjónum mikill harmur.
★
í ÆFISÖGU sinni um síra
Halldór segir Einar heit. Jóns-
son prófastur, að þegar Halldór
misti fyrri konu sína, þá hafi
Gísli læknir Hjálmarsson kom-
ið heim til síra Jakobs á Hjalta
stað — afa Vigfúsar Einars-
sonar í stjórnarráðinu hjer í
Reykjavík — og sagt frá al-
burðinum. „Jeg hefi aldrei sjeð
neitt eins guðdómlegt", sagði
læknirinn, „eins og að sjá síra
ruL jf
(jlekhij jót!
«cr ()
O. H. Helgason & Co.
4k*>A<tXí 4<s <í 4-4 4A X
Halldór með harm sinn, þegar
kona hans hafði gefið upp önd-
ina — og að heyra hann þá
hugga barnið sitt, sem hjá hon-
um var — svo gagntakandi og
yndisleg orð hefi jeg eigi heyrt
af nokkurs manns vörum“,
bætti hann við. Það má lika
segja með sönnu að maðurinn
er aldrei líkari skapara sínum,
en þegar hann líður kristilega.
Það er ekki smekklegt, að
vera að leika á viðkvæma
strengi mannshjartans á tím-
•um sorgar og saknaðar. En í
þessu sambandi getur mjer
ekki annað en dottið í hug
dæmi, er menn sáu, þegar það
reiðarslag dundi yfir íslensku
þjóðina, að Goðafoss var skot-
inn niður rjett uppi við land-
steinana fyrir aðeins rúmum
mánuði. Jeg sá sjálfur þá hvern
ig móðir — ein sú sannkristn-
asta kona, sem jeg býst nokk-
urn tíma við að hitta á lrfsleið-
inni — bar harm sinn við soh-
armissiA Þjáð sjálf af hættu-
legúm sjúkdómi, með lífsvon
stundum svo tæpa, að talið var
best að kalla son hennar heihi
frá Ameríku, íók þessi kona
frjetlinni um dauða sonar síns
rjett við strendur landsins •—
þar sem þráin eftir að sjá
drenginn sinn kæra hafði hald-
ið henni uppi vikum saman —
með þeim hetjuskap, stillingu
og ró, að maður skammast sín
að kvarta nokkurn tima um þá
smámuni, sem gert er mikið úr
í daglega lífinu. Hún, á sjúkra-
beðinum sjálf, styrkti alla aðra
aðstandendur.Jeg mintist á það
við hana, hve erfitt hefði verið
fyrir aðra fjölskyldu, sem jeg
þekti, að bera þetta áfall. Með
ró krisfilegs friðar í augum,
sagði hún:„Það þarf ekki nema
að leita styrks hjá Guði“.
Svona menn og konur hefir
ísland átt, og þennan kjark og
þennan styrkleika í trúnni finn
ur maður kannske í fleiri til-
fellum en þann dag í dag en
nokkurn mundi gruna, á þess-
um dögum nútíma-menningar
og ímyndaðs þroska.
♦
JEG HEFI vikið frá efninu
lítilsháttar, en bara sem inn-
skot og skýring á því, að við
undrumst líka þann dag í dag,
áð sjá þetta guðdómlega sem
austfirski læknii'inn sá, fyrir
meir en sextíu árum, þegar
hann talaði um hvernig kristin
sál, ber harm sínn. Það væri
margt annað, sem mætti segja
um þennan mann, sóma sveitar
sinnar og lands, sem byrjaði
á víðtæku og miklu starfi fyrir
meir en öld síðan. En jeg vil
Framb. á 4. síðu.
(jLkLcj jóf!
Efnagerðin Stjarnan.
QLkiecj jót!
Vera Simillon,
Snyrtivöruverksmiðja.
QLkteq jót!
Svannr h.f.
4
(jLJecj jót!
Verslun Sigurðar Haildórssonar,
Öldugötu' 29.

Cjídiíecj jóí!
Prentmyndagerðin
Ól. J. Hvanndal.

(jL&iLcj jót!
Sláturfjelag Suðurlands.