Morgunblaðið - 06.06.1945, Síða 6

6
MORGUNBLAÐIB
Miðvikudagur 6. júní 1945.

Útg.: H-f. Árvakur, Reykjavik.
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson.
Ritstjórar: Jón Kjartansson,
Valtýr Stefánsson (ábyrgðarm.)
Frjettaritstjóri: ívar Guðmundsson.
p.t. J^is Benediktsson.
Auglýsingar: Árni Óla.
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsla,
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Áskriftargjald: kr. 8.00 á mánuði innanlands,
kr. 10.00 utanlands.
í lausasölu 50 aura eintakið, 60 aura með Lesbók.

Ógeðsleg skrif “
BLAÐ fyrv. ríkisstjórnar hefir að undanförnu leikið
ógeðslegan leik. Það hefir aldrei látið undir höfuð leggj-
ast að gera núv. ríkisstjórn alt til miska, sem það hefir
getað, en þó brostið kjark til að tjá sig í fullri and-
stöðu við stjórnina. Ástæðan fyrir þessari framkomu er
án efa sú, að það er ekki líklegt til fylgis hjer í Reykjavík
— og þá sjerstaklega ekki fyrir blað, sem sækir til Sjálf-
stæðismanna alt sitt viðurværi — að játa opinn fjand-
skap við ríkisstjórn, sem nál. óskift æðsta stjórn Sjálf-
stæðisflokksins beitti sjer fyrir að mynduð yrði og for-
maður flokksins veitir forstöðu.
Morgunblaðið hefir eftir fremsta megni reynt að leiða
þessi skrif hjá sjer. En í gær birtist forystugrein undir
fyrirsögninni: „Ógeðsleg skrif”, sem ber með slíkum
sóma rjettnefnið, að ekki verður orða bundisti Þar
segir m. a.:
„Stuðningsblöð ríkisstjórnarinnar hjer í bænum hafa að und-
anförnu háð ritdeilur sem teljast mega einstæðar meðal siðaðra
manna, enda hafa þær vakið viðbjóð almennings'*.-----„Morg-
unblaðið og Þjóðviljinn annars vegar, en Alþýðublaðið hins-
vegar. vegast nú með vopnum sem slá vansæmd á núverandi
ríkisstjórn, en eru út á við þjóðinni til minkunnar“.---
— — „Þessi blöð vita vel að allur heimurinn horfir
með hryllingi þá þau grimdarverk sem framin hafa verið
á vegum nasismans á slyrjaldarárunum og þessi stefna er nú
í flestra augum ímynd alls þess sem er andstætt mannúð, lýð-
frelsi og mannrjettindum. Heimurinn lítur á nasista sem varga
í vjeum, er ekki eigi samleið með neinu siðuðu þjóðfjelagi“. —
— „En svo lágt leggjast stjórnarflokkarnir íslensku, að þeir
reyna að koma nasista-stimplinum hver á annan“. — —
Ályktanirnar, sem Vísir dregúr af þessu, hníga svo
vitanlega að því að lítilsvirða ríkisstjórnina.
★
ÚR DAGLEGA LlFINU
Auða stöngin og
fallna stöngin.
„Á EIÐSVELLI stöngin auða
yfir angandi limið ber“, kvað
Nordahl Grieg þann 17. maí
1940, þegar Noregur var í hers
höndum, og enginn iáni blakti
við hún á frægustu fánastöng
þess lands. Það eiga fleiri þjóðir
velli en íslendingar, og fánastöng
Norðmanna á Eiðsvelli og fán-
inn á henni hefir alla tíð verið
æðsta tákn sjálfstæðis Noregs. Og
eftir öll hernámsárin stendur
stöngin enn, — er auðvitað ekki
auð lengur, aftur blaktir fáninn
þar við hún, en er það nú ekki
hálfundarlegt, að stöngin skyldi
hafa fengið að standa í fimm ára
nasistaharki? En hjer uppi á ís-
landi er fánastöngin, sem átti að
vera tákn lýðveldisins á Þing-
velli, fallin í svaðið. Hún liggur
brotin niðri í gjá, þessi stöng,
sem hefði getað átt sjer hliðstæða
sögu og stöngin á Eiðsvelli, —
og ekki er annað vitað með vissu,
en að frekar kyrrlátt hafi verið
á Þingvelli síðan stöngin var
reist. Kannske hefir hún fokið.
En það átti bara að koma henni
þannig fyrir, að hún gæti ekki
fokið, hún átti að vera ævarandi
tákn þess atburðar, sem gerðist,
er fáninn var dreginn við hún á
henni 17. júní í fyrra. — Berum
nú saman sögu þessara tveggja
stanga, á Þingvelli og Eiðsvelli,
óg hugsum svo ofurlítið í góðu
tómi um málið. Það getur verið,
að við sjáum einkennilegar
myndir. —
•
Ómaklegur óhróður.
ÁRNI ÓLA skrifar: „í sam-
bandi við frjettir af heiðarbrun-
anum á Þingvöllum hafa öll blöð
in og útvarpið farið með þann
mjög ómaklega óhróður um Val-
hallargesti, að enginn þíirra hafi
fengist til þess að hjálpa við að
slökkva eldinn, og er orðum víða
svo hagað, að Valhallargestir
hafi sem stærstan ósóma af.
Jeg var á Þingvöllum þetta
kvöld ásamt mörgu fleirá fólki,
og fjekk enginn minsta ávæning
af því að maður hefði verið send
ur þangað í liðsbón. Sje það rjett
að "maður hafi komið til Valhall-
ar í þeim erindum, þá hefir hann
rekið það erindi mjög slælega, |
svo að ekki sje meira sagt. Jeg
fullyrði það, að úr okkar hópi
hefði 8—10 karlmenn þegar verið
reiðubúnir að hjálpa til við
slökkvistarfið, ef þeir hefði vit-
að að þess var þörf og að voði
var á ferðum. Ef svo ólíklega hef-
ir viljað til, að við höfum ekki
verið heima við þegar sendimað-
ur kom, þá hefði hann átt að
biðja skrifstofuna fyrir skilaboð
til okkar, og þykist jeg viss um
að þau myndi hafa komist til
skila, En við fengum ekkert að
vita um þenan mikla bruna fyr
en hingað til Reykjavíkur er
komið og því er slett framan í
okkur í blöðum og útvarpi, að við
höfum reynst óþokkar.
Fyrir hönd okkar Valhallar-
gesta þetta kvöld, vísa jeg þeirri
ásökun heim til föðurhúsanna“.
•
Óhófleg vatnseyðsla.
MENN HAFA, og ekki að ó-
fyrirsynju, kvartað yfir því við
mig, að jafnframt því, sem hinn
sárasti vatnsskortur væri í sum-
um hlutum bæjarins, væri höfð
um hönd hin ákaflegasta óhófs-
eyðsla á vatni annarsvegar. Nú
mun vera bannað með öllu að
vökva garða með slöngum, en
hinsvegar leyft að nota til þess
garðkönnur. Og vissulega er það
hálf hart, að sjá menn standa og
sprauta óhemju vatnsbunum í
garða sína, meðan húsmæður
annarsstaðar í bænum vita varla,
hvernig þær eiga að fá vatns-
dropa til matar eða drykkjar.
Þetta er ákaflega mikil ónær-
gætni. Almenningur veit mæta
vel, hvernig ástatt er um vatns-
magnið í bænum sem stendur,
og er það næsta einkennilegt, að
fólk skuli ekki geta sýnt þegn-
skap í þessu máli. Svo er nú iíka
annað, sem hjer kemur til greina,
að það sem vökva á, hefir yfir-
leitt ekkert gott af of miklum
vatnsaustri. Trjáplöntur nægir
að vökva við rótina, og það er
öidungis óþarfi að dæla fleiri
tugum lítra af vatni á grasbletti
til dæmis. Fólk verður að sjá
þetta, og ef það er ekki hægt,
verða forráðamenn Vatnsveit-
unnar að taka hart á slíkri óhófs
eyðslu sumra, meðan aðrir vita
ekki, hvar þeir geta fengið vatns
dropa til brýnustu þarfa, því ýms
hús eru vatnslaus frá hádegi og
fram á nótt.
íslendingar eru und-
arlegir menn.
S. SKRIFAR: — „Hr. Vikar!
Jeg þakka yður orð þau, er þjer
ljetuð falla um Guðmund Kamb-
an í þáttum yðar nú á dögunum.
— ísiendingar eru undarlegir
menn. Þegar eitt af höfuðskáld-
um þeirra fellur fyrir morðingja
hendi í framandi landi, þegja hjer
allir og telja þetta eitthvað eðli-
legt. En er erlendur höfundur,
eins og Kaj Munk er myrtur, fyll
ist þjóðin vandlætingu, og eins
er Norðmaðurinn Nordahl Grieg
fellur, er einskonar þjóðarsorg á
Islandi, og útvarpskvöld eru haid
in til minningar um báða þessa
ágætu menn. — Nú man eng-
inn Guðmund Kamban. Útvarp
og blöð keppast við að þegja
hann í hel og æfilok hans. Það
er eitthvað þýlindislegt við þetta.
— Islenskir leikarar hafa gleymt
honum, og er hann þó tvímæla-
laust eitt.af okkar langsnjöllustu
.leikritaskáldum, er aukið hefir
hróður íslands víða um lönd.
Hefði verið úr vegi að leika eitt
af leikrítum hans, þó ekki væri
nema í útvarpið, — eða er þáð
lokað?
Hvað veldur þögninni? — ís-
lendingar eru undarlegir menn".
Morgunblaðið vill að þessu sinni alveg sjerstaklega
beina máli sínu til Sjálfstæðismanna.
Eins og kunnugt er. hafa Tíminn og' þó einkum Alþýðu-
blaðið haft í frammi það ódæði að gera tilraun til að
klína því orði á Sjálfstæðisflokkinn, að hann hafi fram
á síðustu stundu verið mjög elskur að nasistum. Að sjálf-
sögðu vita ritstjórar þessara blaða — eins og allir ís-
lendingar — að þetta eru bein og vísvitandi ósannindi.
Yarðandi baráttuna inn á við skiftir þetta litlu máli. Þar
er þetta bara ein lygin til viðbótar á Sjálfstæðisflokkinn.
En þegar þetta er sagt meðan athygli erlendra þjóða
beinist venju fremur að íslandi og einmitt þá stundina,
sem íslendingar eiga mest í húfi um það, að hin sanna
þátttaka þeirra í baráttunni fyrir frelsinu verði rjett
metin og viðurkend, þá er þessi rógur ekki bara íygi.
heldur landráð.
Það er vegna þýðingu málsins út á við, að Mbl. taldi
rjett að virða þessi níðskrif svars. Mbl. gerði hreint fyrir
sínum dyrum og skoraði jafnframt á andstæðingana að
reyna að leiða líkur fyrir máli sínu. Þeir gugnuðu og
þar með átti þeirri sögu að vera lokið.
En viti menn. Nú kveður nýr liðsmaður sjer hljóðs.
Það er Vísir litli. Hann kveður upp dóminn og leggur
alla að jöfnu.
Sjálfstæðismenn! Nasistarógnum var ekki beint gegn
Morgunblaðinu, heldur Sjálfstæðisflokknum. Morgun-
blaðið bar hönd fyrir höfuð flokksins og þjóðarinnar.
Vísir ber hönd fyrir höfuð ró'gberanna.
★
Nú vita Sjálfstæðismenn hvar Vísir hefir valið sjer sess.
Nú vita menn að úlfúð Vísis í garð ríkisstjórnarinnar
er svo megn, að þrátt fyrir hræðslu hans við að brjóta
af sjer fylgi. ræðst hann aftan að þeim flokki, sem
hann þykist styðja, og þar með — í þessu máli -r- að
þjóðarhagsmunum í heild, eingöngu til þess að reyna að
ná sjer niðri á þeirri-ríkisstjórn, sem Sjálfstæðisflokk-
urínn veitir forstöðu.
Á INNLENDUM VETTVANGI I
■
■
Þankabrot af Morðurslóðum Eftir Rannveigu Schmidt
LITLU BÖRNIN fara upp í
Lystigarð á eftirmiðdögunum;
þau hafa nestið sitt með sjer í
smátöskum og jeg man alt í
einu eftir litlum, brúnum brúsa
með mjólk í, sem við krakkarn-
ir fengum að hafa með í berja-
mó í gamla daga. Sá sem fjekk
að bera brúsann, var altaf stór
hrifinn, því brúsinn var það,
sem mestu skifti, einhvernveg-
inn, þegar við fórum í berja-
mó.
„Sveimar sól yfir Norðurslóð",
sagði Jónas . . . Það er hlýtt á
Akureyri í dag og sólin glampar
á hvítu gaflana á Sunnuhvoli.
Þeir segja annars, að þessi bær
í Vaðiaheiðinni heiti Veigastaðir,
en jeg læt mig það engu skifta
og hvítu gaflarnir í grænu tún-
inu eru gaflarnir á Sunnuhvoli
— og einmitt núna glampa þeir
í sólinni.
★
Upp brekkuna ganga skólapilt-
arnir til prófs; margir laglegheita
pijtar . . . en hversvegna eru þeir
svona langhærðir?
Skólameistarinn gengur fram-
hjá og er á leiðinni niður í bæ;
hánn er snár í hreyfingúnum eins
óg úngiingur og það er altaf fart
á honum, því hann héfir nú í
'tnöt'gu að snúast svona í miðju
prófinu, en frú Halldóra vinnur
sí og æ í garðinum sínum, sem
er að klæðast sumarskrúðanum.
Akureyrarbúar hafa mikla unun
af garðyrkju; þeir hlúa áð hverj-
um kvisti og hverri smájurt.
Hjer hamast nítján ára gámall,
þriggja álna risi 1 garðinum
hennar mömmu sinnar og sýnir
alúð og nærgætni hverju blómi
. . . það er ekki á honum að sjá,
þegar hann er að sinna garðyrkj-
unni, að hann í rauninni er mesti
bardagamaður.
★
Sælulundur ■ Akureyrarbúa,
Lystigarðurinn, hefir dafnað vel
þessi ár og þegar við göngum
um garðinn með frú Schiöth og
hlustum á hana segja frá, þá
verður okkur ljóst, þvílíkt þrek-
virki það er, að fá blóm og trje
til að þróast hjer í útnorðrinu.
Mjer dettur í hug garðarnir í
Santa Barbara, þar sem lítil
planta verður að stæðilegu trje á
fáum mánuðum. Hvað hún frú
Schiöth eiskar garðinn. „í þess-
ari laut er altaf logn“, segir hún
og brosir út undir eyru og augun
ljóma af ánægju yfir tveim birki
trjám, sem hún flutti úr einum
stað í annan í garðinum í háust
sem leið, én þáú dafna nú þrýði-
lega. Hugsið þið ýkkur ástina á
verkinu, úthaldið og trúnaðar-
traustið, sem frú Schiöth og að-
stoðarfólk hennar hefir haft til
að bera, en Lystigarðurinn stend
ur líka sem minnisvarði þess.
Hversvegna látum við ekki
gamla franska máltækið okkur
að kenningu verða: „ef þú vilt
vera hamingjusamur í klukku-
tíma, drektu þig fullan; ef þú
vilt vera hamingjusamúr í þrjá
daga, giftu þig; ef þú vilt vera
hamingj usamur í viku, þá slátr-
aðu kúnni þinni og jettu; en ef
þú vilt vera hamingjusamur að
eilífu — gefðu þig að garðyrkju".
★
Hún Brynja er indælisstúlka
og veitir lyfjabúð Kaupfjelags
ins forstöðu með miklum dugn-
aði, en svo er hún líka formaður
fyrir skátastelpunum og í hjá-
verkum málar hún snotrar vatns-
litamyndir. Ekki er að spyrja að
kraftinum í íslenska kvenfólkinu,
segi jeg, sem hefi verið að athuga
annara landa konur síðustu þrjá-
tíu árin.
Sundlaugin dregur ungviðið að
sjer og mikið var þar um dýrðir
á sunnudáginn var. í sól og sum-
arblíðu var kappsuncþ háð milli
íþróttafjelaga bæjarins; litlu
krákkarnir voru sjer í lagi dug-
Framhald á 8. giðu, *