Morgunblaðið - 21.06.1945, Blaðsíða 8

8
MORGUNBLAÐ10
Fimtudagur 21. júní 1945.
JHwgutiMðMfr
-Útg.: H.f. Árvakur, Reykjavík.
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson.
Ritstjórar: Jón Kjartansson,
Valtýr Stefánsson (ábyrgðarm.)
Frjettaritstjóri: ívar Guðmundsson.
p.t. Jens Benediktsson.
Auglýsingar: Árni Óla.
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsla,
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Askriftargjald: kr. 8.00 á mánuði innanlands,
kr. 10 00 utanlands.
1 lausasölu 50 aura eintakið, 60 aura með Lesbók.
.,Sjaldan launa kálfar ofe!di“
ÞEGAR ríkisstjórnin tók við völdum sumarið 1934,
þótti það undrum sæta, hverja Framsóknarmenn völdu
til ráðherfadóms. Hermann Jónasson hafði aldrei fyrr á
Alþing komið og var að litlu góður þektur. Eysteinn Jó'ns-
son var 27 ára gamall og hafði setið eitt aukaþing.
Þegar þetta skeði, vjek eitt blaðið því til Jónasar Jóns-
sonar, aðalleiðtoga flokksins, að hann mundi fá að kenna á
þeim sannleika, sem felst í hinu forna spakmæli: „Sjaldan
launa kálfar ofeldi“.
í síðasta hefti „Ófeigs“, gerir Jónas nú eftir tæp 11
ár, rækilega grein fyrir viðskiftum sínum við þessa menn
í langri grein, er hann nefnir: „Brjef til samvinnumanna“.
Nokkuð af því sem þar er lýst er áður kunnugt, og hjá
mörgu er eflaust enn sneytt, en sumar lýsingarnar eru
þess eðlis, að ástæða er til að vekja á þeim athygli. Þar
segir meðal annars:
„Meðan jeg var önnum kafinn að sinna áhugamálum
flokksins og þjóðarinnar allrar, beittu þeir og fylgismenn
þeirra gagnvart mjer sams konar áróðri eins og komm-
únistar í KRON við aðalfundarsókn í apríl s. 1. Engin
baráttuvopn voru látin ónotuð. Þegar ekki fjekkst ráð-
herradómur, ljet annar þeirra „fjelaga“ sjer nægja að
gerast formaður í þingflokknum, en hinn tók á sama
hátt við umboði miðstjórnar. Menn voru settir í prent-
smiðjurnar til að athuga handrit, sem jeg sendi Tím-
anum og Degi, og ef þar gætti gagnrýni á hendur komm-
únistum sem þeir „fjelagar“ væntu að gera að banda-
mönnum sínum, þá var beitt ritbanni gagnvart mjer.
Launaðir farandsveinar fóru um landið til gamalla sam-
herja og lýstu á átakanlegan hátt, hvílík nauðsyn væri
að láta mig ekki koma nærri þjóðmálunum. Voru ýms
rök færð fram svo sem það, að jeg gerðist mjög vanheill
sökum aldurs, æðakerfið væri „kalkað“ og auk þess
væri jeg í hættulegri kynningu við slæma menn Sjálf-
stæðisflokksins.
Allar þessar röksemdir áttu að sannfæra Framsó'knar-
menn um, að það væri sjerstaklega mjer að kenna, að
þeir „fjelagar“ hefðu ekki náð að mynda samfylkingu
með kommúnistum. Þessi frjettaburður var rekinn með
svo góðum árangri fyrir flokksþing Framsóknarmanna
í fyrra vor, að margir af fulltrúunum töldu það vera hið
eina nauðsynlega sökum hagsmuna flokksins og föður-
landsins, að láta mig hverfa frá þátttöku í þjóðmálum“.
Síðar í sömu grein segir svo:
„Margir Framsóknarmenn voru haldnir vinstri stjórnar
sjúkleika, sem var í eðli sínu sambærilegur við áfengis-
eitrun. Þeir skeyttu ekki um tvöfalt bann flokksþinganna
1937 og 1941 eða um innlenda og erlenda reynslu í þessu
efni. Þeir vildu ná sjer niðri á Morgunblaðsmönnum með
því að komast í stjórnaraðstöðu móti þeim með komm-
únistum“.
Til frekari árjettingar kemur svo þetta síðar í sömu
grein: „Kommúnistar sögðu þeim bak við tjöldin, að alt
mundi lagast milli flokkanna ef Framsóknarmenn losuðu
sig við mig og mín persónulegu áhrif. Eftir það hófu
þeir „f jelagar“ skipulega herferð gegn mjer og var ekkert
til sparað. Höfðu þeir leynilega ritskoðun við Tímann á
greinum mínum og um áramútin ’42—’43 byrjuðu þeir
að beita ritbanni. Til að fylgja málinu betur eftir komust,
með vitund þeirra, eftir leynivegum nákvæmar fregnir
úr blaðstjórn Tímans, í blöð kommúnista og Alþýðuflokks-
ins. Var þar sagt sem vendilegast frá aðgerðum þeirra
„fjelaga“.um hver sókn væri hafin gegn mjer og sam-
starfsmönnum mínum. Hjelst þessi siður allan veturinn
og var ekki sparað að segja frá umræðum og atkvæða-
greiðslum sem snertu þetta mál, þó að blaðstjórn, þing-
flokkur og miðstjórn ættu að vera harðlokaðar samkomur“
Skyldu engir Framsóknarmenn fara að hugleiða þá
spurningu þegar þeir lesa þetta: Hvers mega andstæð-
ingar og þjóðin öll vænta af mönnum sem fara þannig að
við sinn pólitíska föður og mesta velgerðarmann?
ÚR DAGLEGA LÍFINU
Umferðaslysin.
HJER í Reykjavík hafa nú þrír
menn beðið bana á fjórum dög-
um af völdum umferðaslysa. Það
er nokkuð mikið. Þetta er alvar-
legt mál. Eftir að slysin eru orð-
in, er ekkert hægt að gera, ann-
að en refsa þeim, sem reynast
hafa borið ábyrgðina, og er það
að vísu sjátfsagt. En það, sem er
aðall þessa máls, er að koma í
veg fyrir slysin, forðast slysin.
— Það vita allir, að bifreiðaum-
ferð er hjer óhemju mikil í hlut-
falli við stærð bæjarins og breidd
gatnanna ekki síst. Það er því
mikill vandi, sem hvílir á herð-
um allra, sem um bæinn fara,
ekki síst þeirra, sem ökutækjum
stjórna. Og þeir verða að gæta
fylstu varúðar og eins hinir, sem
fótgangandi eru. Þó mun enginn
krefjast þess, að menn, sem eru
á gangi uppi á gangstjettum, sjeu
sífelt á verði fyrir ökutækjum, en
hitt ekki ótítt, að bifreiðar fari,
að minsta kosti með tvö hjól,
upp á gangstjettirnar að nauð-
synjalausu. Það má ekki líðast,
þar eru fótgangandi menn algjör
lega friðhelgir. — Þá verður það
ekki nógsamlega brýnt fyrir
fólki að fara varlega, þegar það
fer yfir götur, líta vel í kringum
sig, en ana ekki blindandi út á
akbrautina, ábyrgðarlaust. Lítil
börn, sem ekki hafa annan stað
að vera á en götuna, eru venju-
lega komin undir varfærni bif-
reiðastjóranna, en oft er erfitt
að afstýra slysum, þegar þau eiga
í hlut. En hvað sem þessu öllu
líður, verða allir að leggjast á
eitt um það, að mannfall af völd
um slysanna haldi ekki áfram.
Það verða allir að hafa það hug-
fast, að reyna eftir megni að forð
ast slysin, bæði akandi menn og
gangandi, og sýna altaf fylstu
varfærni.
•
Hvar er nú Godt-
fredsen?
T. T. SKRIFAR: „Herrá Vík-
ar! Þjer munið náttúrlega eftir
manni, sem heitir Godtfredsen,
og sem skrifaði skammagreinar
um okkur íslendinga í bresk
blöð, þegar okkur kom verst.
Þessi maður hefir búið hjer ár-
um saman og víst ekki haft það
neitt sjerstaklega slæmt, og
svona launaði hann landvistina.
Nú komst alt upp um þenna
mann og hann fjekk sinn dóm —
dóm fyrir landráð — sem mörg-
um fanst víst heldur vægur, og
var skrifað um þetta í blöð á sín-
um tíma, að mig minnir í Sjó-
mannablaðið Víking, sem var
skeleggt og skorinort. Svo frjetti
jeg það fyrir þó nokkuð löngu,
að Godtfredsen hefði verið náð-
aður, og að það skilyrði hefði
fylgt náðuninni, að hann færi af
landi brott með fyrstu ferð eftir
að friður væri kominn á. Jeg
hefi ekki sannanir fyrir þessu, en
hitt hefi jeg líka frjett, að Godt-
fredsen vilji helst vera kyrr
hjer. — Nú er Esjan farin, og
ekki sást nafn Godtfredsens með-
al þeirra, sem fóru með því skipi.
Nú spyr jeg: Ef það er rjett, sem
jeg hefi heyrt, og hefi enga á-
stæðu til að rengja, að maðurinn
hafi átt að fara úr landinu, þeg-
ar ferð fjelli, hversvegna var
hann þá ekki sendur? Mjer finst
hann ekki hafa nokkurn skap-
aðan hlut að gera hjer lengur,
og finst líka einkennilegt, ef
nokkrum íslending finst það. Jeg
vildi bara vekja athygli á þessu,
og vona, að þjer, hr. Víkar, fá-
ið ekki nafnlaust skammabrjef
á dönsku eða ensku, þótt þjer
birtið þessar línur“.
•
Skrifað 17. júní.
GÖMUL KONA hefir beðið
mig að birta eftirfarandi, sem
hún skrifaði 17. júní: „Nú er 17.
júní í dag. Hvað ritar penninn
þá? Fyrst og fremst lofgjörð til
skapara míns og föður á himnum,
sem hefir náðarsamlegast leitt
oss gegnum torfærur og þrek-
raunir að settu marki, til sigurs,
frelsis og dáða. Og þökk sje
þeim mætu mönnum þjóðar vorr
ar, sem hafa unnið þar best að
með festu og hugprýði, og jeg
vil segja öllum, því jeg vona, að
hver og einn hafi lagt sig fram
með drengskap eftir sínum kröft
um, fyrst og fremst með endur-
nýjuðu hugarfari, og þar af leið-
andi margskonar ávöxtum, sem
af því spretta. Og jeg er svo hug
fangin af því, hvernig það hefir
tekist, að jeg segi í einlægni
hjartans: Guði sje lof, sem oss
hefir þenna sigur gefið, og hann
einn er fær um að leiða okkur
og stjórna á þeim vegi. Fyrir ári
síðan bað jeg, að áhugaeldurinn
til frama í þjóðarsálinni mætti
aldrei slokkna. Þá var jeg kvíð-
in í huga. En nú finst mjer eins
og alt, sem fagurt er og gott, sje
að vaxa og þroskast og við skul-
um öll vera vonglöð og í öruggu
trausti fela Guði vort föðurland,
vort elskaða ísland“.
•
Þannig hugsar gamla
fólkið.
ÞANNIG HUGSAR gamla fólk
ið um sjálfstæði vort og lýðveld-
. ið unga. Sú hugsun kann að vera
orðin framandi sumum þeirra
ungu. En það á hún ekki að vera.
Það er engin vanmetakend í því
að bera virðingu fyrir þeim, sem
heiminum ræður, og enginn
möguleiki til annars, en við sjá-
um, að það erum ekki við sjálf,
sem öllu stjórnum. Brjefið gömlu
konunnar er fallegt og hugsanir
hennar eru fagrar. Af slíkum
hugsunum mun margt gott
spretta fyrir fósturland vort og
framtíð. Og sem betur fer veit
jeg, að það voru margir ungir,
margir á öllum aldri, sem hugs-
uðu líkt og gamla konan gerði á
ársafmæli íslenska lýðveldisins.
Gamla Bíó sýnir þessa dagana
bráðskemmtilega mynd „Æfin-
týrakonu" („Slightly dangerous")
Aðalhlutverkin leika Lana Turn
er og Robert Young.
FRÁ FRÆNDÞJÓÐUNUM
8. maí í Kaupmanniháífn
í SÆNSKA blaðinu „Dagens
Nyheter“, sem hingað hefir bor
ist, frá 8. maí s. 1., er sagt frá
atburðum í Danmörku í sam-
bandi við uppgjöf Þjóðverja.
Þar segir m. a. eftir frjetta-
ritara blaðsins í Höfn:
í dag er mánudagur. En ekki
er hægt að sjá að ný vinnu-
vika sje byrjuð. Mannþröngin
á Kóngsins Nýjatorgi er eins
mikil í dag, eins og hún var
í gær, þar sem frelsisvinir koma
með hvern hópinn af öðrum af
quislingum, er þeir hafa tekið
fasta.
Farið er með þá inn í lista-
háskóla Hafnar, Charlotten-
borg, þar eru þeir leiddir í
stutta yfirheyrslu. Síðan er far-
ið með þá í Vestra fangelsi.
Pólitískir fangar, er þar voru,
eru nú leystir úr haldi.
★
Fyrir utan Charlottenborg er
mannþröngin mest. Þar klifra
menn upp á tunnur og ölkassa,
til þess að fá sem beSt útsýni.
Þegar bílar koma með „þef-
ara“, heyrist ys um mannþröng
ina. Sjeu frelsisvinir einir á
ferð, þá er þeim fagnað.
Inni í húsagarði Charlotten-
borgar verða fangarnir að
standa upp við veggi, með and-
litið að veggnum og upprjettar
hendur.
Þarna stóð 18 ára stúlka með
inniskó á fótunum, götustelpa,
með málaðar augabrýr. Sokka-
laus er hún. En það er ekki
vegna fjeleysis. Því hún hefir
13.000 krónur af Júdasarfje á
sjer. Og götusláni, sem þarna
var, var ennþá ,,múraðri“, því
hann var með 17 þús. krónur.
Kvensnpt ein var með ávísun
upp á 1.500 krónur, með undir-
skrift dr. Bests, sem einu sinni
var í miklu gildi í Danmörku.
★
Þarna í hallargarðjnum eru
ungir og gamlir, unglingar og
húsfeður með konur sínar. All-
ir þefarar? Ekki er hægt að
fullyrða um það. Dómstólar
verða að skera úr því. Því nú
á að vera komið rjettaröryggi
í landinu.
Tveir menn voru þó skotnir
í gær úti í Hellerup, vegna þess
að þeir voru of seinar að rjetta
hendurnar upp yfir höfuð sjer.
★
Piltur einn, sem ók um bæ-
inn með frjettaritaranum er
sendi frásögn þessa til hins
sænska blaðs, sagði frá því, að
I hann hefði daginn áður verið
með þeim, er tóku ritstjórann
Helge Bangsted fastan. Hann
var ritstjóri nasistablaðsins
1 „Fædrelandet“. Hann gekk
undír dulnefni.
i Við hringdum dyrabjöllunni,
sagði pilturinn og höfðum
skammbyssurnar til. Kona, er
opnaði hurðina, rak upp hljóð.
I Við ýttum henni til hliðar og
ruddumst inn. Þar sat Helge
Bangsted og 5—6 konur. Þau
spruttu á fætur. Bangsted var
! náfölur og sýndi engan mót-
þróa, enda þótt hánn hefði
i hlaðna skammbyssu á borðinu
hjá sjer. Konurnar fengu að
kveðja hann. Þær eru allar gift
ar mönnum er haft hafa sam-
band við blaðið. Síðan var
Bangsted látinn ganga niður
tröppurnar með skammbyssu-
Framhald á bls. 12