Morgunblaðið - 16.08.1945, Side 7

Fimtudagur 16. ágúst 1945.
MORGUNELAÐIÐ
ÆTISHÁ0H
OG SAMSTARFSMEIMIM HAIMS
Þessi lýsing á Attlee, for-
sætisráðherra, er þýdd úr
ameríska tímaritinu Time.
í FLOKKSSTJÓRN sem
á að taka við völdum í
Stóra Bretlandi eftir arman
eins skörung og veitti síð-,
ustu stjórn forstöðu, er hinn ■
nýji forsætisráðherra mjög,
vel til síns starfs fallinn. —!
Clement Richard Attlee er,
einlægur maður, tilfinninga
ríkur, feiminn og dálítið
kuldalegur lítill náungi, er
talar án nokkurra vífilengja,
sem ræðumönnum er tamt
að nota. Á ráðstefnu hinna
þriggja stóru, segja gagn-
rýnendur, að hann hafi
helst mint á skósvein Chur-
chills. En það er góður heili
á bak við gljáandi skallann
á honum.
„Clem” Attlee er ekki
orðinn verkamannaleiðtogi
vegna neinna uppeldis-
áhrifa. Hann aldist upp í
útborg eins og forfeður hans
i London. Hann er sonur í-
haldssams lögfræðings, og
fæddist i Putney 1883. —
Mentun hlaut hann í Hailev
bury, sem er einn af þeim
skólum Englands, er aðeins
betri borgarar hafa aðgang
að, og í Oxford. Þegar hann
var |52 ára gamajl virtist
hann eiga góða framtíð fyr-
ir sjer sem lögfræðingur og
var í íhaldsflokknum.
Örlögin í East End.
Þá komu örlögin til skjal-
anna í mynd ritara Hailey-
bury klúbbsins. Þessi mað-
ur bauð hinum unga lög-
fræðingi að heimsækja fá-
tækrahverfin í East End. —
Attlee lagði af stað í kjól og
hvítt og með pípuhatt. Út-
lit hans var næstum því bú-
ið að koma af stað uppreisn
meðal lýðsins. í uppþotinu,
misti hann pípuhattinn sinn
og fjekk blátt auga. Hann
íjekk líka áhuga fyrir þjóð-
fjelagsvandamálum.
Hann byrjaði nú að lesa
hina stærri spámenn breska
socialismans þá John Rusk-
in, gagnrýnanda og skáldið
William Morris. Hann gekk
í flokk hinna hægfara soci-
alista, sem undir hlífiskildi
Sidney og Beatrice Webb
hafði hafnað hinum upp-
reisnarkendu kenningum
Karl Marx og tekið þá af-
stöðu, að lokasigur social-
ismans hlyti að byggjast á
frjálsum kosningum fremur
en blóðugri uppreisn. Þessi
flokkur hjelt því fram, að
þróunin hlyti að leiða til soci
alisma. Síðar gekk hann í
verkamannaflokkinn, þegar
hann var stofnaður.
Brátt fann hinn ungi
Attlee sig knúðan til að
taka afdrifarríkt spor. Hann
flutti úr íbúð föður síns í
tveggja herbergja íbúð í
East End. Hann varð ritari
Toynbee Hall, sem var braut
ryðjendaflokkur með social-
istiska stefnuskrá og tók nú
að leggja stund á kennslu
við viðskiftaskóla í London.
ATTLEE FÆST ViÐ HÆNSNARÆKT
ilokksms viija nauðsynlegar
OG TRJESMÍÐAR í T.ÓMSTUNDUM SSISS
Hinir tötrum klæddu íbúar
hinna víðáttumiklu Lime-
house-hverfa -fóru nú að
þekkja hinn köflótta jakka
hans og pípuna, sem hann
mjög sjaldan skilur við sig.
Hann aflaði sjer hinnar
fylstu þekkingar á örbyrgð
og vandamálum öreigalýðs-
ins.
Málamiðlunar foringi.
Verkamennirnir í Lime-
house voru fullir þakklætis
til Attlee, sem hafði skrifað
áhrifamiklar greinar og
kvæði í „Socialist Review”,
sem þá var gefið út af löng-
um slánalegum Skota, sem
lijet Ramsay Mac Donald.
Þeir kusu Attlee á þing ár-
ið 1922. Frá þeim tíma hefir.
sæti hans verið eitt örugg-
asta þingsæti í Bretlandi.
Heimsstyrjöldin fyrri kom*í
veg fyrir frekari reynslu og
menntun Attlee í pólitísk-
um efnum, en hann öðlaðist
þekkingu á ýmsum öðrum
hlutum, er honum máttu að
haldi koma.
Hálfri annari klukku-
stund eftir að Bretland hafði
lýst yfir stríði, ljet hann
skrásetja sig í herinn, sem
sjálfboðaliði. Fimm árum
síðar kom hann aftur með
titilinn majór, heiðursmerki
fyrir frækilega framgöngu
og nokkur alvarleg sár.
í fyrstu verkamanna-
stjórninni 1924 var Attlee
^ aðstoðarhermálaráðherra
til að byrja með, en fjekk
■síðan ýms önnur ráðherra-
embætti. Þeir vinstrisinn-
jaðri í verkamannaflokknum
; litu á hann sem ágætt skot-
|mark, þegar þeir höfðu þörf
jfyrir að koma gagnrýni sinni
á framfæri: — Það taka fá-
ir eftir því, hvort hann er
viðstaddur á fundum eða
ekki — sögðu þeir —. Ræð-
ur hans vekja meiri aðdáun
áður en þær eru haldnar
en eftir. Honum tekst betur
að sigla kringum aðalátrið-
in heldur en taka þau föst-
um tökum — og þar fram
eftir götunum. Þeim þótti
gaman að minnast á, að eini
ræðumannstakturinn, sem
hann hel'ði í ræðustól væri
að rjetta upp hægri hend-
ina og klóra sjer í höfðinu
rjett fyrir ofan vinstra eyr-
að. —'
En hin tiltölulega hlut-
lausa afstaða hans — sami
eiginleikinn er gerði hann
besta manninn, sem verka-
mannaflokkurinn gat boðið
liinum níu miljónum felmtr
aðra íhaldskjósenda upp á
sem forsætisráðherra —
skapaði honum einnig braut
argengi í hinum sundurleitu
fylkingum verkamanna-
flokksins, Áttlee varð sá
maðurinn, sem allir gátu

Eitt af því, sem Attlee
ræddi um við konung, var
myndun hinnar nýju verka-
tækar breytingar. Allix for-
ustumennirnir eru ábyrgir ■
raenn. Flestir hafa þeir
reynslu sem ráðherrar áður.
mannastjornar.
stakk upp á Ernest Bevin,
sterkasta manni verka-
mannaflokksins og væntan
Attlee Þeirra bíða gífurleg ver.k-
efni.
Styrjöldin við Japana var
þar fyrst á dagskrá, en hún
lega færasta manni hans er nú til lykta leidd.
Clement Attiee.
sætt sig við fyrir foringja
— fyrst í baráttunni milli
hins slæga Arthur Green-
wood og hins ákafa Herbert
Morrison, síðar milli Her-
bert Morrison og hins þrek-
vaxna leiðtoga verkalýðs-
sambandsins Ernest Bevin.
Frístundavinna forsætisráð-
herrans og heimilislíf.
Attlee er fyrst og fremst
maður heimilisins. Hann er
meðjlimur Athenaeum
klúbbsins, þar sem hann
borðar á stundum og sýnir
stundum alveg óVænt hina
ágætu kímnigáfu sína. En
frístundum sínum eyðir
hann að mestu heima hjá
sjer í Middlesex og er þá
að bardússa eittbvað í garð-
inum sínum, huga að kjúkl-
ingunum sínum eða þá að
I hann fæst við trjesmíðar. —
, Hann er búinn að rífa
t hænsnakofann sinn fjórum
sinnum og byggja hann upp
á nýtt og er enn ekki ánægð
ur með hann.
Árið 1922 giftist Attlee
dóttur miðstjettarlijóna í
Hampstead. Þau eiga þrjár
dætur og einn son, sem nú
er í kaupskipaflotanum. Frú
Violet Attlee, sem er mjög
röggsöm kona að eðlisfari,
kann að verða enn meira á-
berandi persóna við hlið
rrranns síns en frú „Clemm-
ie” Churchill nokkui'n tíma
varð. Eftir stjórnarskiftin
hjálpaði hún hinni nýju
stjórn til að brjóta fyrstu
erfðavenjuna og hneykslaði
með því ýmsa góða menn.
Hún sem sje ók manni sín-
um í bifreið á fund Georgs
konungs VI. þegar hann átti
að taka við embættisinn-
sigli sínu. en Attlee kann
ekki að aka biíreið. — Hún
þrammaði meira að segja
beina leið inn í konungshöll
ina með manni sínum, en
hirðsiðirnir og formfestan í
höllinni, sem þarna birtist
ljóslifandi í líki Sir Piers
Legh, stallara konungs,
varnaðii frúnni þefes að kom-
ast inn í það allra helgasta.
sem fj ármálaráðherra, en
það embætti vildi Bevin
gjarna fá. — En konungur
lagði fast að Attlee að gera
hann að utanríkismálaráð-
herra, og Attlee samþvkti
að lokum.
Hinir nýju ráðherrar.
Áður en hann og Bevin
utanríkisráðherra flugu til
Potsdam, tilkynti Attlee um
fjögur önnur ráclherraem-
bætti:
Forseti Jeyndarráðsins:
Hinn klóki Herbert Morri-
son, 57 ára gamall, frægur
fyrir að setja skýrt; fram
stefnumál sin, en hann mun
framvegis verða í fyrirsvör
Þá eru húsnæðismálin. —
Meira en 500.000 hús í Bret -
landi hafa verið gjöreyðt -
lögð á styrjaldarárunum. -
Þörf var þegar í stað fyrir
eina miljón nýrra húsa.
Enn eru það verslunarmál-'
in, sem bíða úrlausnar Til '
þess að öðlast viðskiftajöfn-
uð út á við verða Bretar að
auka útflutning sinn «m 1
50% frá því er var árið 1938
og um 500% frá því, sem *
nú er.
Til þess að skipuleggja •
framleiðsJuna svo að hún
verði að sem fulJkomnust-
um riotum, hefir verka-
mannaflokkurinn stu .gið
upp á því að þjóðriýta nám-
um fyrir hinn gífurlega n' nar og rafmagnsiðnaði nit.
verkamanna-
neðri málstof-
meirihluta
flokksins
unni.
Fjármálaráðhetrra: — Dr.
Hugh Dalton, 58 ára gamall,
Þetta er gífurlegt verkefni.
Þjóðnýting járnbrautanna
og Englandsbanka er vænt •
anlega komin undir því,
hvernig tekst með þjóðnýt-
sprenglærður maður bæði!
frá Eton og Cambridge.
Viðskiftamálarájðherra:
það er gáfnaljós flokksins, jtóguna á þessu sviði.
Með stjornarskiftunum
var eitt timabil í sögu Rret-
lands greinilega á enda runn
Sir Stafford Cripps, 56 ára ið. Hvort nýtt tímabil er haf .
gamall, fyrrum sendiherra ið, er undir þvi komið, hvern
í Moskva. Hann hefir nú ver verkamannafJokki am
ið tekinn aftur í verkamanna leysa þau aokall- •
flokkinn eftir að hafa verið an;;” verkefni, sem íyriv
brottrekinn um tíma fyrir
sameiningartilraunir sínar
við kommúnista.
Innsiglisvörður: Arthur
Greenwood, 64 ára gamall,
ræðuskörungur og sjerfræð
ingur í þeim stefnuskrárat-
riðum flokksins, er lúta að
endurbyggingu húsa.
hendi eru.
Hafnarfjörður
Rafhakepnin fer
HIN ÁRLEGA kna.ttspyrnu
Lordkanslari: Sh Williám ke™mi miHi F IT' °« 1Tanka
Jowitt, 60 ára gamall, fræg- mn Rsfhabikarinn, ter *ram
ur lögfræðingur, sem nú a knattspymirvellinum í Hafn
man hljóta lávarðstign, og arfirði á morgun kl. 8 e. h.
veita flokknum forustu í I Keppni þessi dregur nafn
efri málstoíunni. jsitt af því, að stjórn RaCtcxkja
Hinn vinstri sinnaði kenni verksmiðjunnar h.t’. í Hafnar-
maður verkamannaflokks- fírði, gaf fyrir þrem áriun
ins, piófessoi Harold J. ()ijcar tjl kiiattspynnikeopni
Laski, er ekki í hinni nýju mlUi x -ai^rsflokW PH mr
stjorn, en stendur forsæt- jlaulta
. isráðherranum mjög nærri., ‘ . . . , , v .
' Laski var ekki seinn á sjer Keppni þeRS1 er .nu 1
að tilkvnna, að hreinsað ^nðjíl sinn’"*n í þau tvö s’nfti
j yrði til í öllum þeim stöðum sera fee9þt hefir verið, hefir
iEvrópu, þar sem fasistasótt- tli. borið sigur úr bítum, og
|in hefir geisað,- einkum og vinnur því bikarinn t.il eignar
jsjer í lagi á .Spáni Francos. ef þeim tekst að vinna nú í
þriðja sinn í röð. Þessi keppni
Hvað ber framtíðin í skauti hefir ávalt vakið mikla athygli
sinu^ meðal Hafnfirðinga, og er ekki
Þegar vika var liðin frá
kosningaúrslitunum voru
menn nokkurn veginn búnir
að átta sig' eftir reiðarslágið.
Hvað þýðir. sigur verka-
mannaflokksins í Bretlandi |]úóðkunni
í dag? Vitanlega verðpr ekki * spyrnudómari Guðjón Einars-
um nema byltingu að rseðá son, Reý'kjúvík.
að efa að svo verður einnig í
þetta sinn, er ef til vill er
keppt, til úrslita unf bikarinn.
Dómari leiksins vérður hinn
og ágæti knatt-
, tr- ~ .y